Þjóðólfur - 20.12.1865, Blaðsíða 1

18. ár.
Ileykjavík, 20. Desember 1865.
7.-8.
— Spánska skipií) Carmeny Toresa frí Bilbao heflr legií)
feÆbúi?) í Hafnarflribi nú í viku, og beíiií) byrjar, og er enn
ófari?).
Eptir tilmœlum forstöðunefndar Bazarsins
og Tombúlunnar, og sakir hins mikilvæga og al-
menna augnamiðs sem fyrirtæki jþetta stefnir að,
leyfum ver oss að rifja það upp fyrir hinum heiðr-
uðu staðarbúum, og öðrum kér nærlendis, í fullri
von um ljúfar og almennar undirtektír.
Forstöðunefndin vottar jaínframt staðarhúum
innilegar þakkir sínar fyrir almenn lillög þeirra
og undirtektir undir 4 sk. — vikusamskotin til
þess að gleðja hina fátæku utn jólin.
Að síðustu verðr þess að geta, að frúFrede-
riklte Tlandrup var frá upphafi hin 7. í forstöðu-
nefndinni og er enn; það hafði af vangá undan
fallið að nafngreina hana í síðasta bl. voru.
Síían póstslcipið var her í f. mán. eru að
verða æ ldjóðbærari meðal Reykjavíkrbúa skrif-
stofu bollaleggíngar sem þykja næsta fáheyrðar og
ískyggilegar, og eiga þær, eptir því sem mælt er,
að stefna að yfirgripsmikilli breytíngu á héraðs-
stjórninni í hinu forna Kjalarnesþíugi þ. e. í Gull-
bríngusýslu, Iíjósarsýslu og Reykjavíkr kaupstað.
J>eir segja, að það standi hvorki meira eða minna
til, en að skilja bæarfógetaembætlið frá landfógeta-
embættinu, en þau embætti hafa nú verið samein-
uð um CO ár; sbr. kgsúrskurð 9. Maí 1806, og
svo að gjöra einskonar ntja brauðasameiníngu úr
bæarfógetaembættinu með því að leggja það undir
sýslumanns- og béraðsdómaraembættið í Kjósar-
og Gullbríngusýslu, að minnsta kosti í bráð, á
meðan Clausens, þessa sem nú er sýslumaðr og
héraðsdómari i téðum sýslum, nýtr við.
Ilér er því um tvent að ræða: fyrst um að-
skilnað fógetaembættanna, og í annan stað um
sameiníngu bæarfógetaembættisins við embætti
beggja sýslnanna Gullbríngusýslu og Kjósarsýslu,
eins og þau eru nú.
Landfógetaembættið á íslandi var stofnað 17.
Jan. 1683, og var næsla eiufalt og uœfángslítið
embætti með fyrsta, og það allt fram yfir miðja
°*stliðna öld, á meðan öll klaustragózin, nema
hið forna Viðeyarklaustr, hinir ýmsu þjóðjarða-
flokkar stærri og smærri, og allar sýslurnar í land-
inu, nema Vestmannaeyasýsla og Gullbríngusýsla,
voru vcittar mönnum (klaustrhöldurum, »forpökt-
urum« og sýslumönnum) að léni æfilángt gegn
fastákveðnu árlegu eptirgjaldi. þá voru og fá sem
engi embætti lauuað úr opinberum sjóði, nema
höfuðsmanns eðr seinna stiptamtsembættið, land-
fógetaembættið og eitt amtmannsembætti optast;
opinber penínga útgjöld voru næsta fá og óbrot-
in; skuldajöfnuðr og milliskriptir milli konúngs-
sjóðsins eðr alríkissjóðsins í Danmörku og jarða-
bókarsjóðsins á íslandi litlar sem engar, með því
líka margt af aukafjárveitíngum stjórnarinnar á
þeim árum var greitt af léns-kaupmönnum einok-
unar verzlunarinnar þegar tekjur jarðabókarsjóðs-
ins hrukku eigi fyrir þeim, — en þá voru engir
rentureikníngar cða renlugreiðslur úr jarðabókar-
sjóði, því þær fóru fyrst að komast á eptir 1820,
og fáar sem engar eptirlaunagreiðslur. Hin um-
fángsmesla og vandasamasta grein landfógetaem-
bættisins allt fram yíir næstl. aldamót, var sú, að
þeir höfðu jafnlramt á hendi alla skattheimtu
manntalsbókargjaldanna i Gullbringusýslu og gjald-
heimtu afgjaldanna af jörðum hins forna Viðeyar-
klaustrs víðsvegar um Gullbríngusýsln ogMosfells-
sveit, og átti landfógeti að standa konúngssjóði
skil á öllum þessum manntalsbókar- og jarða-
gjöldum eptir réttum reikníngum, og það gegn
litlum sem engum umboðslaunum auk embættis-
launanna. En með konúngsúrsk. 9. Maí 1806 var
allri þessari umhoðsráðsmennsku létt af landfógeta
og falin héraðsdómaranum í Gullbríngusýslu, er
jafnframt hafði Kjósarsýslu að léni, og honum veitt
200 rd. launabót í þeim notum.
Með þessnm sama konúngsúrskurðí yar bæ-
arfógetaembættið í Reykjavík sameinað við land-
fógetaembættið. Bæarfógetaembættið hafði verið
stofnað 3 árum á undan, er Reykjavík voru veitt
kaupstaðarréttindi með kgsúrsk. 15. Apríl 1803 og
gjörð að lögsagnarumdæmi með bæarfógeta út af
fyrir sig, en embætti þetta var þá Iagt í bráð undir
sýslumanninn í Gullbríngusýslu.
Um þessi árin, er Reykjavík varð lögsagnar-
25 —