Þjóðólfur - 28.07.1869, Blaðsíða 4

— 160
heíir verið sá galli við smíð á flestum ljáum vor-
um, að þeir hafa ekki orðið steinlagðir, heldr heíir
orðið aðbreyta stillingu eða herzluþeirra dagiega,
og eins og nærri má geta, hver tímatöf og kola-
eyðsla þetta er, og hvernig það ferst hjá óvönum
og ólagvirkum, að stilla ljáina, svo þar af leiðir
opt að menn gjöra ekki hálft verk með ljánum
þann daginn, sem ólag er á honum; þar að auki
að tefja sig við, af túni og engjum, að reyna að
lagfæra þetta, og tekr sú lagfæring of opt hinni
fyrri lítið fram, svo hér af leiðir að heyaflinn verðr
margfalt rýrari, en hann hefði þurft að vera, ef alt
hefði farið í góðu lagi. J>að má því telja efalaust
sanna framför við heyvinnu vora innfærslu hinna
ensku ljáa, er herra jarðyrkjumaðr Torfi Bjarna-
son hefir fengÆ frá Englandi, og hafa verið reyndir
hér í Húnavatnssýslu, um 2 undanfarin sumur, eptir
leiðbeiningu um brúkun þeirra, er téðr jarðyrkju-
maðr hefir skýrt frá í 20. ári þjóðólfs nr. 34—
35, blaðsíðu 137, sem hafa reynzt ágætlega til
bits, og það sem mest er vert við brúkun þeirra,
að hún fyrirbyggir aila tímatöf við dengslu og
kolaeyðslu, og öll mistök, sem þessu eru opt sam-
fara, og þar af leiðandi verkatjón; og er það álit
mitt eptir eigin reynslu, að ljáirnir verði brúkaðir
á flesta jörð, og standi sig betr í grjóti og hrísi,
sem fyrir kemr, en aðrir ljáir, og að gagnlegir
menn slái alt að þriðjungi meira með þeim; en eg
gjöri þó ekki reikning upp á meira alment en
fjórða part, en með óvöldum ljáum, þegar á alt er
litið. Ilvað munar það ekki allan daginn sem 4—6
þumlunga lengri Ijárinn, þegar honumerbeitt með
lagi og fylgi, sker frá sér, fram yfir þann, sem er
þeim mun styttri?
Eptir því sem eg kemst næst álít eg þann
hag að, sem einn gagnlegr og laginn maðr með
góðu fylgi, hefir afbrúkun téðra Ijáa í 9 vikr eða
hinn almenna sláttartíma hér, til peninga reiknað
þannig:
1. Tímasparnaðr við ljádengingu, og þau mistök
sem þar við kunna að verða, V/2 dagsverk
sem eg met að með reiknuðu fæði 1 rd.
32 sk......................3 rd. 32 sk.
2. Kolasparnaðr................»— CO —
3. Verkasparnaðr V4 part aftéðum
sláttartíma, eða 13Va dagsverk,
hvort metið 1 rd. 32 sk. til sam-
ans 18 rd., eneptirþví, sem al-
ment viðgengst má gjöra ráð
fyrir að flestir sláttumenn tefist
Flyt 3— 92 —
Fluttir 3 rd. 92 sk.
við heyband 1 dag í hverri viku,
eða 9 daga af sláttartímanum, og
getr því ekki V4 partr af þeim
tíma tekizt til greina, sem gengr
í tafir frá slættinum, sem eg met
21/4 dagsverk eða 3 rd., sem
dragast frá þeim 18 rd., skilja
eptir..........................15— »—
Til samans 18 rd. 92 sk.
sem eg eptir áðr sögðu met tímaspamaðinn, og
getr hver aðgætinn maðr en fremr aðgætt, hve
miklu það munar, þar sem 3—6 menn ganga til
sláttar alt sumarið, og hvað miklu meiri heyforða
afla má með sama fólksfjölda heldr en venja hefir
verið, ef því spillir ekki annað ólag, t. d. með
skort á eptirvinnu og stjórnleysi. Eins má taka
til yfirvegunar, hvern vaxandi arð sá skepnufjöldi
gæti gefið af sér í búnaðinum, sem skynsamlega
væri settr á þann vaxandi heyafla, sem fengizt
getr með téðri aðferð. Eg verð því eptir fleiri
manna reynslu að ráða öllum þeim til, sem ekki
liafa þegar eignazt téða Ijái, að panta þá, og kaupa
til brúkunar, og gæta þess vandlega, sem herra
T. Bjarnason liefir ritað um brúkun þeirra, og eg
hefi áður bent á. En fyrst um sinn álít eg betr
tilfallið, að hafa góða íslenzka Ijái með hinum,
einkum meðan menn eru óvanir að brúka þá í
kröppu þýfi. Sömuleiðis ætti hver sá maðr, sem
í kaupavinnu fer, að hafa í það minsta 1 enskan
Ijá til brúkunar, svo þeir geti leyst ætlunarverk
sitt vel af hendi, því það má vera liverjum dygg-
um og ærlegum manni, sem vill fara vel með
tímann, og hugsar um að vera réttilega kominn að
kaupi sínu, mjög leiðinlegt, að hafa þau verkfæri,
sem þeir geta ekki gjört hálft gagn með, en ganga
þó þreyttari frá að kvöldi, en þeir, sem hafa betri
ljái, og mega þar að auki líða kinnroða fyrirverk
sín, hvort sem þeir eru í samverki með öðrum,
eða í mælislætli, sem alment ætti að við liafa handa
öllum daglauna-mönnum, því «alt var til sett með
mæli, tölu og vigt« ; og eins og verkamennirnir
vilja hafa afdráttarlaust kaup sitt, með tölu og vigt,
eins ætti húsbændrnir að njóta daglega afdráttar-
laust ákveðinnar vinnu alt sumarið, þess heldr sem
skaðinn af grasbrestri og bágri nýtingu á heyföng-
unum lendir allr hjá húsbændunum, en liinir taka
óskert kaup sitt, hvernig sem afnotin verða.
J>að er mjög nauðsynlegt fyrir alla sláttumenn
yfir höfuð, að læra liðlegt og ljáfara-drjúgt slátt-
arlag, sem ekki er lítið undir komið til þess að