Undirbúningsblað undir þjóðfundinn að sumri 1851 - 12.12.1850, Blaðsíða 2

ÍO
þing , eigi þau aB ver&a a& varanlegum lögura;
en fallist þingiB á eitthvert frumvarp þjóBarinnar
óbreylt þrisvar hvað eptir annaí), þá viljum vjer
þa6 verBi a&lögum, þó konungur vilji ei samsinna;
ellaskulu öll lög fullgildast me&undirskript konungs
og þess hins íslenzka ráBgjafa, er seinna verður
getiB.
Auk löggjafarvaldsins hafi alþing umsjón me&
stjórnarathöfninni og fjárhag landsins og ákveBi
öll inn- og útgjöld þess.
5 gr. þau hin kirkjulegu málefni eru svo
sjerstaklegs eBlis, a& #oss vir&ast þau ekki geta
boriB undir þingiB eitt saman, þar mjög er óvíst,
a& á því sitji jafnan þeir menn, sem beri gott
skyn á kennslumálefni, kirkjusiBi, kirkjulega stjórn
o. s. fr. þá vir&ist oss þörf á, a& haldin sje
prestastefna (synodus) af Iandinu öllu þa& áriB,
sem alþing er haldiB, og beri þau málefnin, sem
einungis eru kirkjuleg, undir prestastefnuna, er
hafi allan hinn sama rjett á, a& fjalla um þau,
og þingiB hefur i hinum veraldlegu. En um þau
málefni, sem bæ&i eru kirkjuleg og veraldleg,
svo sem þau, er vi&koma kirkjunni, kirkjueign-
um, andlegrar stjettar manna tekjum og fleira,
ráBgist þingiB og prestastefnan; geti þessi tvö
þing þá ekki komiB sjer saman, frestar konungur
úrsliti málsins þangaB til nýtt þing og ný synodus
er kosin, er rá&gist um máliB aB nýju; verBi
einingu ekki enn á komiB, beri konungur máliB
undii' kirkjumála stjórnarherrann og íslenzka rá&-
gjafann og skeri svo úr eptir tillögum þeirra.
0 gr. Stjórn landsins viljum vjer sje inu-
lend, og me& því lnín hefur ekki fullt afl sitt,
sje henni skipt me&al fleiri manna, er hver sje
ó&rum fjarlægur, svo sem nú er háttur á, þegar
litiB er til amtmannanna, þá vir&ist oss nau&syu
á, a& hin æBsla stjórn iandsins sje öll á einum
og sama sta&, og vir&ist Reykjavík hi& hentugasta
aBsetur stjórnarinnar. í stjórn landsins eigi 5
menn sæti, þa& er: a) jarl, er konungur setur,
hvort er hann vill, íslenzkan m3nn, eBa danskan,
er kunni íslenzk lög og a& nta og tala íslenzka
tungu. — Undir hann heyri = öll umsjón me& sýslu-
mönnum og öll yfirumsjón lögstjórnarinnar; kon-
ungur veiti honum svo mikiB af úrskur&ar vaidi
sínu og valdinu til a& veita staBfestingar og einka-
leyfi, sem oflangt er a& sækja til konungs sjálfs
suBur í Danmörk; þar a& auki hafi hann og vald
til a& setja til brá&abyrg&a veraldlega embættis
menn, og hafi enn fremur yfirumsjón meB land-
fógetanum. b) biskup landsins, sem kosinn sje
af prestastefnu landsins, en staBfestur í embættinu
af konungi; undir yfirumsjón hans hevri kennslu
og kirkjulegu málefnin, livar á me&al vjerteljum
umsjónina me& fjárhaldsmönnum kiikna og me&-
ferB og tilhögun á tckjum og brauBum andlegrar
stjettar manna. c) rá&herra viljum vjer og aB
eigi sæti í sljórn landsins, er alþing kjósi fjór&a
hvert ár, og má a& þeim liBnum kjósa liann aptur,
ef hann þykir þess ver&ur; viljum vjer, a& hann
hafi umsjón me& póstgöngum öllum í landinu og
verzlunarmálefnum öllum. — Auk þessa fer&ist
hann um sinn fjór&ung landsius á hverju sumri,
til a& sjá a& hjá sýslumönnum, sveitar stjórum og
í kaupstöBum öllum
Bædi viljum vjer, a& jarlinn, ogþessi seinast
taldi stjórnarherra, hljóti a& ábyrgjastgjör&ir sínar,
svo alþing megi lögsækja þá fyrir embættisverk
þeirra, og beri slík mál fyrst undir nefndardóm,
er konungur setur og megi skjóta þeim þa&an
fyrir hæstarjett; en fyrir ákærum prestastefn-
unnar hljóti biskup a& ábyrgjast embættisgjör&ir
sínar, cn þær heyri undir nefndar og hæstarjettar
dóm.
7 gr. Af því, er vjer núsagthöfum, lei&ir,
a& oss vir&ast amtmenriiniir óþarfir og ekki nema
til kostna&arins eins og viljum vjer því leggja til,
a& amtmanna embættin öll sjeu lögB niBur, en
þa&, sem undir þá hefurheyrt, sje faliB á heudur
jarlinum ásamt hinum á&ur nefnda rá&herra.
En meuu kynnu nú a& Iei&a sjer í hug, a&
amtmennirnir mættu ekki missast vegna þeirrar
umsjónar, er þeir hafa me& sýslumönnum og þess
a& menn sakni í, þegar menn geta ekki leila&
úrskur&ar þeirra; en vjer hyggjum, aB úr þessu
ver&i a& fullu bætt me& því, a& fjölga póst-
göngum til Idítar og skipa þeim ni&ur vel og
haganlega, og finnst oss ekki efi á því, a& meira
fjör yr&i me& því móti í sambandi a&alstjórnar-
innar og sýslustjórnanna, heldurenu nú er millum
amtmannanna og þeirra.
8 gr. Eins og þa& getur ekki samþýBst
ásigkomulagi og hagsmunum þessá lands, a& mál-
efni þess heyri undir ríkisþing Dana, svo liggur
þa& einnig í augum uppi, a& ekkert íslenzkt mál-
efni má bera undir hina dönsku rá&gjafa, a& því
undauteknu, sem umgetiB ver&ur í næstu grein;
og me& þvi vjer erum svo fjarlægir, a& vjer getum