Undirbúningsblað undir þjóðfundinn að sumri 1851 - 12.12.1850, Blaðsíða 5

13
vjer höfnm ekkert gagn af, og gjörum ekkert til-
kall til. þanuig álítum vjer t. a. m. innanríkis-
stjórn Daua, og allt hva& haua snerlir, oss me&
öllu óvi&komandi, og viljum ekkert til hennar
leggja. En aplur á mót virhist okkur. a& til
utann'kisstjórnariunar eigum vjer nokkru at)
kosta, meb því milliganga döusku stjórnarinnar
vib abrar þjóbir getur verib oss áríbandi, bæbi í
verzlunarmálefnum t. a. m. ef verzlunarsamningar
væru gjörbir vor og þeirra á milli, svo og, ef á
hluta voru yrbi gjört af annara þjóöa mönnum,
eins og vib hefur borib stökusinnum ab undan-
förnu, og sem au&veldlega getur eptirlei&is optar
a&boriB. Til verudar af herskipi, getur og verið,
a& varlegra sje, a& vjer getum átt tilkall, og
ættum vjer þá einnig a& leggja eitthva& til skipa-
flotans- Og vir&ist okkur þetta, sem nú var
tali&, þa& helzta af þjó&stiptunum Daua, sem til
or&a getur komi&, a& vjer leggjum kostna& til.
Hvert gagn vjer nú hafa kynnum af þessum
e&a ö&rum stiptunum Dana, a& tiltölu vi& þá,
getur nú or&i& þrætuefni, en okkur finnst, a&
ef Danir ekki vilja þann kostnað, sem vjer bjó&-
umst fram a& leggja, e&a vjer ekki þykjumst geta
gengi& a& þeim kostum, sem þeir setja osstilþess,
a& vjer getum þeirra stiptana or&i& a&njótan&i, þá
ver&i a& skiíja kvittur vi& kvittan, og ver&um
vjer þá a& ver&a lausir þcirra mála, en okkur
þykir mjög óliklegt, a& til þess muni koma þegar
stjórn og Ijárhagur landsins eru a&skilin, ogverzl-
unin laus, sem vjer álítuin a& allt eigi a& taka
fram i grundvallarlögum vorum, og þa& er enn frem-
ur tilteki& eptir hverjum tiltölum leggja skuli á
konungsborb og til almennra ríkisnau&synja,
me& þeim greinum, sem eru í sambandi þar vi&,
þá vitum vjer ekki, hver mál erueptir, sem köllu&
ver&i sameiginleg- En vi& játum, a& ef nokkur
eru þau mál, sem bá&um þingunum, íslendinga
og Dana, komi vi& um a& fjatla, þá sje mjög
mikill vandi, a& leggja rá& á, hvernig þau megi
bezt til lykta lei&a, þá e&a ef þingiu greinir á.
En me& því vjer, eins og á var viki&, ekki berum
skyn á, hver e&a hvílík þau mál geti veri&, sjá-
um vi& okkur ófært a& fara leugra fram í þa&.
En við viljum þó lauslega geta þess, a& ef
þvílík mál kæmu fyrir, og ef þingin ekki geta
jafnað þau, þá sýnist okkur, a& bæ&i þingin,
alþing og ríkisþingið, yr&u a& kjósa mennínefnd,
til a& gjöra út um þau mál mefc því sambands-
þing, margra hluta vegna, ekki getur ált sjer sta&,
en ekkert getur okkur sýnst ótiltækilegra og frá-
leitara, en a& i þeirri Befn&ar kosningu eigi a&
fara eptir fólks Ijölda. þa& er kunnugt, að í
sambandsfylkjunum í veslurheimi eru þingmenn
kosnir í t.þiugdeild sambands þingsius, einmitt
af fy 1 kjaþingunum, og þa&, a& 2 eru kosuir
fyrir hvert fylki, án tillits til fól ksfjölda,
til þess afc hin minni fylkin ekki missi þý&ingar
sinnar í sambandinu, leggja þó öll sambandsfylkin
saman, og ræ&ur a& líkindum, að bæði þekki þau
hvort til annars nokkurn veginn, og a& hags-
munir þeirra ekki geta verið mjög sundurleitir,
og þá sýnist þaö ekki mjög mikil hætta, þó eptir
fólksfjölda væri kosið þar.
Sú regla, sem liggur til grundvallar fyrir fyrir-
komulagi þessu, er án efa rjett yfirhöfuð a& tala,
en þafc vir&ist því ómissanlegra að henni sje fylgt:
\. því færri sem sambands löndiu eru; því
sjeu þau mörg, eru líkindi til að eins landsins
hagsmunir ekki komist í bága við hagsmuui allra
hinna landauna, og er þá ekki eins hælt vi&, að
yfirgangur ver&i í frammi haf&ur, eins og ef
þau eru fá, og einkum ef þau ekki eru uema
tvö, og aunað ríkara í rá&um.
2. því ókunnugri þau eru hvort ö&ru; því
bágt er að geta í vonirnar hversu mikilsvert
öðrum getur verifc það, er maBur ekki þekkir;
getur ö&ru landinu þótt þa& standa á litlu, sem
hinu er þó mjög árí&andi.
3. því meiri muuur sem er á fólks-fjölda
landanua; því ef kosið væri eptir fólks fjölda,
muudi þa& landið, sem fólksfleira væri, optast,
og afc öllum líkindum ætíð, bera sigurinu úr býlum.
4- því ólíkari þau undir eins eru, og því
au&veldlegar, sem hagsmunir þeirra geta komið í
bága hvorir vi& aðra; því þess meira er í liúfi,
og því vissara tjón ö&ruhvoru búi&.
þessari reglu álítum við því efalaust eigi og
verði a& halda, ef til kæmi að nefnd þyrfti að
kjósa, en við viljum, að svo komnu, ekki fara lengra
fram í þetta efni.
Stjórnarskipunin ætlum við efalaust eigi að
vera sem þjó&legust, þaunig, a& hún samsvari
sem bezt þörfum vorum og rjettindum, og sem
frjálslegust, þaunig. a& hún vi&haldi og efli sanuar
heillir þjó&arinnar. Lögin þurfa um fram allt,
a& samsvara þörfum og rjettindum vorum, og
því a& eius munu menn óttast þau og elska;