Undirbúningsblað undir þjóðfundinn að sumri 1851 - 12.12.1850, Blaðsíða 3

11
ekki talað máli voru viB konung sjálfir, þurfum
vjer íslendingar, a& eiga fulltrúa, subur í Dan-
mörku, er sje rá&gjafi konungs í öllum íslenzkum
málefnum og túlkur og landsniaöur vor íslendinga.
Og þenuan mann óskum vjer, afi alþing vort fái
rjett til a£ kjósa, og þafc því fremur, sem oss
rífiur næsta mjög á árvekni hans og trúlyndi. —
Eu í ábyrgfi viljum vjer hann hafi afgjörðir sínar
fyrir alþingi voru.
9 gr. En þó vjer nú ekki viljum eiga mál-
efni vor undir hinum dönsku rábgjöfuœ, þegar
vjer lítum til þeirra yfirhöfuf, þa virfiist oss öfru
máli ab gegna meb skólamálefni vor; þar vjer
erum skemmra á leib komnir i menntun en Danir
og oss þokar seinna á fram cnn þeim í því efni,
vegua þess hvafi vjer erum afskekktir og fjarlægir
öfrum nýmeuutufium þjóbum, virbist oss ekki
ráblegt ab skóla málefni vor sjeu gjörb vibskila
vib skólamálefni Dana, heldur viljum vjer, ab
þau og skóla hagur vor sje fyrst um sinn samein-
abur Dana og ab biskup vor hafi rábgjafa kirkju
og kennslumálanna í Danmörku í rábum meb sjer
í öllum þvílíkum málefnum undir úrslit konungs.
10. gr. Athugavert virbist oss, ab fjárhagur
skóla vors sje gjörskilinn frá skólafjárhag Daua,
heldur virbist oss þab haga bezt, ab allur skóia-
hagurinu sje sameiginlegur; en þegar vjer lítum
á fjárhag vorn ab öbru leyti og vibskipti lands
þessa vib fjárhirzlu Dana, þá virbist oss öbru
máfi ab gegua, og þegar vjer abgætum þetta, ab
svo miklu leyti sem oss er kunnugt, og eins
hitt, ab svo er til ætlab, ab stjórn vor og þing
verbi abskilin frá stjórn og þingi Dana, þá getum
vjer ekki annab sjeb, enn ab fjárhagur vor þurfi
ab verba abskilinn frá fjárhag Dana; eu þareb
fjárhagsmálefnib hlýtur ab vera mjög flókib og
erfitt mebferbar vegna þess ab naubsyn ber til þess,
ab öll hin opinheru fjárhagsvibskipti vor vib Dani
sjeu rifjub upp allt fr^m ab hinum síbustu siba-
skiptum — þá viljum vjer ab 4 menn sjeu settir,
til ab ransaka fjárhagsmálefnib og abskilja fjár-
hag vorn og Dana og konungur nefui 2 þeirra,
en þing vort hina 2.
Á konungsborb viljum vjer leggja eptir efnahag
vorura og rjettri tiltölu.
1J. gr. Dóms-valdib viljum vjer ab dómar-
arnir einir hafi. Landsyfirrjettinum liyggjum vjer
ab þannig mætti bezt haga og kostnabarminst,
ab forsetadæmib í honum sje látib vera fast em-
bætti, og forsetanum gjört ab embættisskyldu ab
*núa málum þeim á danska tungu, sem skotib
er undir hæstarjettar dóm; en þar oss virbist
mebdómsmennirnir hafa mjög svo Ijett starf á
hendi, en mikib fje þarf handa þeim til launa,
eigi þeir ab vera sæmilega haldnir, þá hyggjum
vjer, ab haganlegra væri, ab embætti þeirra væri
aftekib, en ab jarl landsins tilucfndi í hvertskipti,
er yfirrjettar dómur þyrfti ab ganga, 2 af hinum
næstu lögfróbu mönnum til ab sitja í yfirdóminum,
sem mebdómendur, fyrir sanngjarnlega þókuun.
þó oss hefbi ab vísu þótt þab æskilegast, ab
vjer hefbum iunlendan hæstarjett hjá sjálfum oss,
þá sjáum vjer þab svo miklum vankvæbum bundib,
einkum vegna efnaskortsins, ab vjer getum ekki
álitib ráblegt ab vjer rábumst í ab stofna þvílíkan
rjett og verbum því ab láta oss lynda, þó vjer
íslendingar, eins og ábur, sækjum eptirleibis hib
æbsta dómsvaldib til hæslarjettar Dana; og þykir
oss þab mikil bót í máli, ab þessi rjettur er þab,
sem oss hefur hvab bezt gefist af öllu því, er vjer
höfum átt ab sækja í hendur Dana.
12. gr. Framkvæmdar valdib viljum vjer ab
konungur hafi, einnig rjett til ab veita öll þau
embætti, er hann hefur hingab til veitt, en jarl
og bískup veiti bábir í sameiningu, og meb jöfnu
valdi, öll þau prestaköll hjer á landi, *em stifts-
yfirvöldiu hafa hingab til veitt, þá viljum vjer
ab hlutabeigandi megi ákæra þá fyrir þann órjett,
sem honum kann ab þykja þeir hafi gjört sjer í
braubaveitingum, fyrir alþingi og prestastefnu
rjettinum, til ab fá álit þessara þinga, hvort jarl
og biskup sjeu í þessu efni ákæruverbir á þann
hátt, sem á er vikib í 6. grein.
15. gr. þó ab dómsvaldib eigi ekki og megi
ekki vera háb konunginum, nje neinu annarlegu
valdi, þá viljum vjer ab konungurinn hafi þann rjett
hjá oss, er hann hefur ábur haft, til ab nába og
gefa upp, eba lina í-dæmda lagahegningu, til
ab veita undantekningu frá ýmsu í lögunum,
einnig einkaleyfi.
Sandaseli í Vestur-skaptafellssýslu 11. dag
desembermáaabar 1850.
/’. 1‘álsson. B. Itristjánsson. P. Eyjúlfsson.
E.Bj arnason. M. Matjnússon.
2*