Undirbúningsblað undir þjóðfundinn að sumri 1851 - 12.12.1850, Blaðsíða 6

14
en svo árí&andi álílum vjer, að þau nái hyili og
virbingu, afc vif) erum fullkomlega sannfærfiir
um, af> ekkert sannarlegt frelsi getur átt staf)
mef) fyrirlitningu laganna og óhlý&ni vií> þau.
þessvegna álítum vjer einkar mikif) undir því
komif), hvernig löggjafarvaldinu verfi hagaf).
Löggjafarvaldif) viljum vjer sje í höndum
þjóöarinnar og konungsins, þannig, af) þjó&in
kjósi íulltnia til alþingis, og megi ekkert ver&a
af) lögum nema mef) samþykki þingsins (þó a&
brá&abyrg&arlögum undanskildum), en konungur-
inn sta&festi lögiu svo sem sí&ar mun sagt ver&a.
Atþinginu álítum vjer af> eigi a& vera skipt í
tvær deildir, þannig, a& í 4. þingdeild sitji em-
bættismenn einir, af þeim sem eru kjörgengir í
hana, en i 2. þingdeild hverrar helzt stjettar
menn, sem í hana eru kjörgengir eptir kosning-
arlögunum.
Vi& vitum ekki betur, enu a& alsta&ar þar sem
þjó&frelsi er lengst á lei& komiB, sje þingunum
tvískipt, nefnum vi& þar til fyrst England, og
sambandsfylkin í Vesturhcimi, því þó f einu
sambaudsfylkinu • Pensylvaníu væri fari& a& halda
þing í einu lagi eptir rá&i hins merkasta manns
Franklíns, þá var brá&um hætt vi& þa& aptur, og hafa
sí&an bæ&i fylkjaþingin og sambandsþingi& veri& tví-
skipt. |>a&erog eptirtektavert,a&þegarEnglar áseinni
hluta 4 4. aldar tvfskiptu þingi sínu, þá voru þa&
einmitt lægri stjetta menn, sem komu því til lei&ar,
svo a& meira kvæ&i a& þeim og atkvæ&um þeirra
— eptir «John Millars historical view of the Eng-
lish government)) — sí&an hefur þingiB veri& í
þessu horfi bjerumbil 500 ár, og þótt æ betur
fara, sem lengur hefur sta&i&, og mælir þa& ekki
líti&' me& tvískiptingu þinga yíirhöfu&, a& alsta&-
ar er þingunum tvískipt þarsem stjórnarskipunin
er þjó&Iegust, og almennt þykir fara bezt fram.
Og a& hún muni affarabezt einnig hjer,
ætlum vi& óefanda; a& sönnu eru sljettirnar hjer
á landi ekki eins a&skildar, og hagsmunir þeirra
ekki eins ólíkir hvor ö&rum, og í flestum ö&rum
löndum, og á þessum mismun mun tvískipting
þinga í rauninni vera byg&. Enhjer á landi eru þó
tværstjettir, embættismenn og alþý&a, ogþa&erkunn-
ugt, a& þessar stjettir líta á flest mál hvor me&
sínu raóti og má yfirhöfu& gjöra rá& fyrir, a&
á hvert mál sje Iiti& á tvo vegu. Bá&ir þessir
sko&unarhættir geta haft álitlegar ástæ&ur vi&
a& sty&jast og geta hvorirtveggja þeir, sem þá
hafa, án alls efa haft miki& til síns máls. þegar
nú þingift er í einu lagi, getur svo opt ásta&i&,
a& a&rirhvorir ekki geti vel komi& sjer vi&, ef
t. a. m. mikill atkvæ&amunur væri af umræ&-
unum fyrirsjáanlegur, þá mundi ma&ur í minni
hluta stundum ekki sjá til neins, nema mæ&u
fvrir sjalfan sig, a& halda áfram mótmælum
síuum me& ástæ&um þeirra, og þó hann gjör&i
þa& fyrir samvizkunnar sakir, gæti þa& au&veldlega
mistekizt, me& því andi hans væri þá eins ðg
fjötra&ur af þeim miklu hkindum, e&a jafnvel
vissu um, a& erfi&i hans muni vei&a árangurs
laust — og stundum mundi meiri hluti, er hann
þættist ekki þurfa a& ugga um úrslit málsins, þrátt
fyrir mótmæli minna hluta, ckki gefa mótmælum
þessum nægilegan gaum. — þa& er engan veginn
tilætlun okkar, a& stjettirnar, þannig a&skil&ar,
hver skuli draga sinn taum — og viljum vi&
þó þa& i rauninni sjálfsagt, a& þa& sje skýlauslega
teki& fram i grundvaliarlögunum, a& bá&ar þing-
deildir eigi a& hafa hi& almenna gagn eitt fyrir
augum — heldur er sú tilætlun okkar, a& þær ólíku
sko&anir, og allar ástæ&ur me& og mót ver&i skýrt
teknar fram, og grandgæfilega íhuga&ar af þing-
inu, þetta fyrirkomulag getur og, þá svo ástend-
ur, hept þa& sem annars kynni vera of fljótt hug-
a&, og án efa á marga vegu stu&Ia& til þess, a&
lögin ver&i vel úr gar&i gjör&.
Eitt munu margir finna, a& mæla á móti
tvískiptingu alþingis, en þa& er þa&, a& þing-
kostna&ur mundi uokku& þar vi& aukast, me& því
þá þyrfti tvenna skrifara — svo mundi og, ef
til vill, mega komast af me& uokku& færri þing-
menn, ef þingi& yr&i i einu lagi; en okkur vir&-
ist ekki í þetta horfanda, því eins og á&ur
er áviki&, finnst okkur svo mjög uudir komi&
a& Jagasetningin takist sem bezt, en þa& hyg-
gjum vjer a& bezt megi ver&a me& þessum
hætti. Á því a& ákve&a tölu alþingismanna
er miki& vandhæfi, og hefur einkum or&i& ör&ugt
a& íinna þá kjördæmaskipun, sem eigi vi& þá
þingmanna tölu, er menn a& ö&ru leyti hafa veri&
á, a& væri vel tilfallin, og finnst okkur a& hvort-
tveggja, þingmannatöluna og kjördæmaskipunina,
þurfi jafnframt a& hafa í huga. þetta hafa menn
nú i lögum um kosningar bæ&i til alþingis og til
þjó&fundarins a& sumri a& vísu gjört, og bundiö
þingmannatöluna vi& tölu lögsagnarumdæmanna,
en hafa þó ör&i& a& vi&urkenna, a& me& því næ&ist