Norðri - 01.04.1853, Qupperneq 3

27
um og valdi danskrar þjdSar; og þá liefur stjórn-
in eins gjört rjett og meh ástæbum, afe svara jafn-
þunglega, og hún gjöríii, kvörtun og bænum þing-
manna, og eyrindisrekum þjúÖarinnar, meí> aug-
lýsingunni frá 12. maí 1852. þ>ú vjer getum nú
ekki veriÖ höfundinum samdúma í þessum efiur því-
líkum skobunarmáta, þá viljum vjer samt ekki
meö frekyröum fara aÖ reyna aÖ hrinda honum,
heldur eptirláta hinum hyggnari mönnum afþjúö-
inni, sjálfum aÖ dæma um þafe, hvort þeir nú meö
samvizkusemi geti fariÖ aö gjöra þá játningu, aÖ
þeir, aö kalla má úr öllum hjeruöum landsins, liafi
rasaÖ afe því fyrir ráÖ fram, aÖ biÖja um stjúrn-
arbát og stinga upp á fyrirkomulagi hennar, biöja
um löggjafarvald handa þinginu, bifeja um eyrind-
isreka hjá konunginum, og fleira þess háttar; en
liitt getum vjer enganveginn haldiö, aí) hin lægri
stjúrn hjá oss, eöur húss - og sveita - og hjer-
aöastjúruin sje svo aumleg og úfullkomin, sí> hún
hafi í nokkurn máta veriÖ til fyrirstööu stjúrnar-
arbútinni, og því hefur konungurinn ekki lieldur
umkennt; liöfundurinn liefur heldur ekki bent á
neina þá galla ljennar út af fyrir sig, sem laga
þyrfti, og hefÖi þaö þú veriö æskilegt, svo menn
hefÖu getaÖ gjört þaÖ aÖ hugleiöingar efni. Hljúta
þeir því, eptir sem oss skilst, annaöhvort aÖ vera
faldir í úfullkomnum og úhæfilegum lögum um húss-
og sveita- stjúrnina, eÖa f hirÖu - og skeytingar-
leysi þeirra manna, sem stjúrna eiga, e?>a og hvoru-
tveggja. , Hvaö lögunum viövíkur, höldum vjer aÖ
þau sjeu ekki úhagkvæm, eöur eigi illa viÖ land
vort; því tilskipanin frá 3. júní 1746, á hverju
þingib hefur úskaö dálítillrar umbútar, og enn ekki
fengiö, og opiö brjef frá 2. júlí 1790, álítumvjer
svo vandaöar löggjafir í tilliti til siÖferÖis og inn-
byrÖis skyldna hússtjúrnarstjettarinnar, aÖ ekki sje
lagaleysi um aÖ kenna; en aö fastsetja lög og
reglur meira enn er, í sjálfum búnaÖarháttunum
og hússtjúrninni, liöldum vjer mundi verÖa mörg-
um anmörkijm bundiö, og samtök og fjelagsskapur
búenda sjálfra, framleiddur af áminningum og dæm-
um hinna betri eÖur framtakssamari og duglegri
landsmanna, mundi affara sælla enn löggjafir. Sama
er aÖ segja um sveitastjúrnar lögin; hreppstjúrn-
arinstrúxiÖ frá 24. núvember 1809, reglugjörÖin
frá 8. janúar 1834, og konungsbrjef frá ýmsum
árum, um okur, betl, prang og lausamenn og fl.
þess háttar, höldum vjer enn eigi víöast hvar vel
viÖ land vort; og vjer erum sannfærÖir um, aö laga-
leysi í þessum efnum, hefur hvorki þurft aö vera
nje hefur verid til tálmunar stjúrnarbútinni, held-
ur miklu fremur tillögur danskra ráÖgjafa, og má-
ske fáeinna íslenzkra valdamanna, hverjum er orö-
iÖ innrætt um of hiö gamla ráöríki eÖur einræöi
viÖ þjúÖina, og útti fyrir því, aö ef þeir ekki einr-
ir hafi vit og ráÖ fyrir henni meÖ konunginum og
Dönum, muni allt fara aÖ forgörÖum. En skyldi
höfundurinn halda, aÖ deyfÖ og hyröuleysi þeirra,
sem stjúrna eiga, væri aÖalgallinn, sem gjört hefÖi
hik á stjúrnina, þá getur þaö heldur ekki átt sjer
staÖ; því þú í stöku staö kynni hyröu - og skeyt-
ingarleysi aÖ vera allt of mikiÖ í þeim efnum, þá
hefur svo frá öndverÖu til gengiÖ, aö allir liafa
ekki veriÖ jafningjar í stjúrnsemi og dugnaöi, og
menn þurfa valla aö búast viÖ, aÖ tímalengdin
bæti stúrt úr þess konar misbrestum; svo hefÖu Is-
lendingar ekki vegna þess ve;iö færir aö taka á
múti stjúrnarbútinni 1851, höldum vjer þeir verÖi
þaÖ máske tæplega 1951. Vjer þykjumst ekki
smjaÖra um of fyrir þjúö vorri — vjer höfum
vitni úviÖkomandi manna meö oss í því tilliti —
þú vjer segjum, aÖ Islendingar muni ekki standa
langt á baki annara þjúöa í Noröurálfunni meö
menntun og stjúrnsemi, þar sem konungarnir hafa
þú rýmkaÖ um rjettindi þeirra, og sumir fyrir
löngu síöan. Líka virÖist oss, aö þegar menn
hugsa sjer fyrirkomulag landstjúrnarinnar yfir höf-
uÖ, verÖi þú hönduglegast aÖ hugsa þaÖ ekki í
molum; þv£ sambandiö, skyldurnar, rjettindin, á-
byrgÖin og hvaÖ annaÖ, sefai einn stendur í viÖ
annan, frá æzta til lægsta valdamanns, þarf þú, aö
oss finnst, aÖ hugsast £ sama sinn, svo hver
hlekkur £ stjúrnarkeÖjunni — aÖ vjer segjum svo
—• sje áfastur viö annan.
Dæmi þau sem höfundurinn sýnist hafa val-
iÖ, til aö líkja viö vorri innri eöur lægri stjúrn^
virÖast oss ekki rjett heppilega eÖa náttúrlega val-
in; þv£ ef ekki mætti álíta hana enn nú — eptir
hartnær þúsund ár — vaxna úr barndúmi, ekki
enn lagÖan grundvöll hennar, eöur hún væri enn
ekki búin aÖ festa rætur, þá förum vjer fullkom-
lega aö efast um, aö hún nokkurn tfma þroskist
upp úr þessum takmörkum; vjer heldur hvorki
viljum nje æskjum, aÖ stjúrn vor kollkastist, svo
hún þurfi aö byggjast aÖ nýju, deyi, svo hún þurfi
aÖ fæÖast aÖ nýju, eÖur rotni, svo hún þurfi aö
plantast aö nýju; einungis liefur veriö úskaÖ þeirr-
ar umbútar á þeirri stjúrn, sem vjer höfum, aö
konungurinn, úr því hann gaf frá sjer, hvort
heldur var, nokkuö af valdi_ sínu, gæfi þaö