Norðri - 30.05.1859, Page 4

Norðri - 30.05.1859, Page 4
52 um ab safna í sveitnnum, eSa ab minnsta kosti ab kaupast af sveitafjelögunum í gófeiun árum og geymast til hinna bógu harbindaáranna til ab grfpa til' þegar í nauSirnar rœki. f>etta væri hin mesta þörf, og þá væri vel notabur ávöxtur góbu áranna, enda gætu þess konar kornbyrgbir kom- ib sjer opt vel, þó ekki þyrfti ab hafa þær til manneldis, því mikill munur er þab.fyrir bændur, ab geta keypt korn handa skepnum sínum í af- taksvetrum en ab þurfa ab lóga þeim optast mögr- um og engu nýtum. Vjer þurfum ekki ab benda á neitt sjerstaklegt fje til ab kaupa þenna korn- vöruforba, þvf þab geta landsmenn sjálfir, og hvert sreitarfjelag fyrir sig, ef ab varib er] helmingi þess fjár, sem nú gengur til óþarfakaupanna, til þess ab byrgja landsmenn ab kornvörum; og þó ab mikib þyrfti fyrir því ab hafa, og vörurnar yrbu oss jafnvel dýrkeyptar — sem ekki eru svo mikil líkindi til, því kaupmcnn vilja án efa fús- lega flytja þá vöru til landsins, sem þeir eru vissir um ab fá fljótt og vel borgaba, — þá er þab vel tilvinnandi, þar sem þab tryggir svo mjög líf mannanna og vibhald skepnanna. Hib annab abalatribib sem einkum hnekkir húskap vorum og gjörir hann svo fallvaltan, er þab, hve rnikla fíflsku og vanhirbingu menn gýna í mebferb skepnanna og ásetningi á heybyrgb- irnar. Eins og þab virbist, ab Islendingar og þab jafnvel sumir bændur, sem lengi hafa búib, viti ekki og geti ekki sjeb, hversu mikinn bjargarforba þarf ab leggja í bú, til þess ab heimilib hati nóg fyrir sig þangab til vissa er fyrir þvíab aptur bæt- ist í þab, cins virbist þab, ab bóndinn gleyini öll- um skynsamlegum reglum fyrir því, hvers skepn- an þurfi yfir veturinn til þess ab geta haldib hold- um og hamsi og gjört þab gagn sem mabur á ab geta átt víst af henni, sje vel meb hana farib. Af þessu leibir, ab gripir vorir eru settir ár frá ári ab hálfu leyti á vogun, og þegar eitthvab út af bregbur falla þeir eba verba svo ab segja alveg gagnslausir, og verst fer þetta hjá þeim sem fá- tækastir eru og lakastir búmennirnir. Afleibing- ar þessa eru aubsjenar. Hreppstjórar og ásetn- ingsmenn, sem sumir eru svo óframsýnir, ab þeir lenda í sömu fordæmingunni, hafa, þó ab þeir góbir sjeu, ekkert lagavald og þess vegna engan krapt til ab rába neina bót hjer á. þó ab amt- menn og sýslumenn og hin afllitla sveitastjórn bjóbi og rábleggi, og leggi sig í alla framkróka til ab koma vitinu fyrir mcnu í þessu efni, kem- ur þab fyrír ekki, því hver vill fara sfnu fram og hver þykist fær og cinrábur ab sjá um sitt, og þab kvebtir vib, sem nú ab vísu tilhcyrir frels- istfmanum, ab taki nokkur fram í og vilji rába meb bóndanum, þá sje þab skerbing á eignarrjettinuni. þab er nú hverju máli sannara, ab bæbi er þab rjettvíst, og samkvæmt eblilegri frelsistilfinn- ingu mannsins, ab lögin verndi mannfrelsib og eignarrjett hins einstaka, en þá verbur rjettvfsrn og lögin ab búa svo um, ab allir njóti jafnrar verndar á eignarrjetti sínum. þegar nú er um á~ setninginn ab tala, virbist oss öli þörf á því ab hreppstjórar eba sveitarstjórnin haíi fullt vald til þess ab sjá yfir heybyrgbir og annau búforba hinua fátækari og rábdeildarminni, sem annab- hvort þiggja af sveit, eba líklegt er ab muni verba sveitinni til þyngsla, ef ekkert taumhald cr á þeim haft. þetta virbist oss rjettvíst og ómiss- andi, og cf einhverjum þykir meb þessu skertur eignarrjettnr þessara manna og tilhlýbileg yfirráb yfir eignum sfnum, þá viijtim vjer svara því, ab þeir eru ekki meb þessu eptirliti meb eigum þeirra fremur sviptir frelsi sfnu, en þeir sem þegar á heríir eiga ab bera sveitarþyngsiin, sem hinir vaida meb skarnmsýni sinni og ráðisysi. Tökum nútil dænfs vesælan bónda og ráblíiinn nreb ómegb, sem bjargab hefir verib meb tillagi af sveit eba láni úr sveitarsjób, svo allt færi ekki aigjörlega á sveitiua. Ilann á nokkra gripi, en er heyleu8 á hverju ári, og dræpi úr hor, ef sveitarmenn hjálpubu honum ekki; hann verbur bjargarlaus fyrir sig og fólk sitt árlega og hreppstjórinn má standa í stímabraki á hverju vori ab útvcga hon- um mat. og hyski hans. þessi mabur þarf nú eptirlits vib; þab j>arf ab líta eptir matarbyrgbum hans og heyforba á haustin, og láta hann held- ur skera af ónógum heyjum heldur en ab verba matarlausan og drepa þó þær skepnurnar úr hor, sem hann gat haft nægilegt viburværi af, liefbi hann skorib þær ab hausti. En hann þverskall- ast vib og vill engum rábum hlíta, og þyngir svo á sveitinni meira og mcira, ár eptir ár ab óþörfu, þar sem liann gat vel bjargast meb skynsamlegu ráblagi. Lítum uú á hinn, ríka bóndann og hyggna búmanninn, sera ætíb geldur hverjum sitt og græb- ir fje ab auki, og hefir ætfb byrgbir og heldur af- lögu fyrir sig og heimili sitt. Oss virbist nú eng- inn efi geta verib á því, ab eignarrjettur þessa manns eigi ab. vera fullt eins fribhelgur eins og ráíleysingsins, en þó er þctta ekki. Iireppstjór-

x

Norðri

Direct Links

If you want to link to this newspaper/magazine, please use these links:

Link to this newspaper/magazine: Norðri
https://timarit.is/publication/78

Link to this issue:

Link to this page:

Link to this article:

Please do not link directly to images or PDFs on Timarit.is as such URLs may change without warning. Please use the URLs provided above for linking to the website.