Hirðir - 23.07.1858, Blaðsíða 2

178
og hættulegu lungnaveiki og áfranihaldi hennar, og hef¥)i annar okkar
ritstjóranna lijer í haust eigi gjört sjer far tim, a& sko&a lungun úr
hinu klá&alausa fje, er skorib var hjer hundru&um saman, þá þœtt-
umst vjer hafa litla hugmynd um þennan sjúkdóm; en meí) þvf vjer
liöfum sjeíi og sko&aí) veikina og umbreytingar þær, er luín gjörir
í líkama dyranna, mef) eigin augum, þá fær ekkert rugl oss haggaí)
frá því, er vjer vitum me& vissu, en þa& er þa&, ab veiki þessi
ver&ur a& ver&a feykilega ha’ttuleg fyrir fjárkyn vort, og er eptir öll-
um líkindum hinn gildasti og sterkasti hlekkur í þeirri samanhang-
andi sjúkdómakebju, sem byrjar á bráfeapestinni, og hefur enda& me&
hörundskvilla þeim, er vjer köllurn klá&a.
Ymsir bœndur, er vi& oss hafa talaö um klá&ann, hafa sagt:
„Vjer höldum, a& klá&inn komi innan a&, og þa& þurfi
a & g e f a f j e n u i n n; þ v í vilji&þjér e k k i g e f a f j e n u i n n,
og ba&a þa& svo líka?“ Og vjer þykjumst sannfœr&ir um, ab
þessir nienn hafa langtum meira tii síns máls, heldnr en maura-
vitringar vorir, sem allt af cru afe skírskota í klá&alúsina, sem þó
eigi finnst, hversu vel sem skofeab er, nema á einstaka kindum, og
sem au&sjáanlega kviknar, þar sem rotnunin í hörundinu er komin
á sína hæstu tröppu. þ>ab eru líti& gle&ilegar fregnir, sem nú heyr-
ast ví&a úr landinu um lungnaveikina, og ntundi þó hib sanna efeli
hennar betur koma í Ijós, ef dýralækuarnir væru látnir slco&a innan
í unga fje&, þar sem þa& á a& vera klá&alaust. Eigi a& sí&ur er
þafe svo, eins og sumir vilji stinga lienni undir stól, og gjöra lítife
úr henni, og mun þa& koina ab niiklu leyti af því, a& þeir hafa
ekkert sjeb ritab uin hana í Olavíus, Magnúsar Ketilssonar
fjárbœklingi, árbóknnum og annarsta&ar, þar sem klá&alæknar vorir
sœkja allan e&a mestan sinn vísdóm úr. ]>css vegna heyrist jafna&ar-
lega hor og óþrifum kennt um þa&, sem lungnaveikin og skitupest-
in drepur, og þótt margir liafi tekife eptir því, a& lungnaveikin optast
fer a& eins og brá&apestin, a& hún velur sjer hvervetna hi& yngsta
og vænsta úr fjenu, þá eru þessi óþrif og hordaufei or&in mönnum
svo alkunn, a& þafe er jafnan gripib til þeirra, þegar talafe er um
óvanalegan fjármissi einhverstafear.
Eins og nú á stendur á landi voru, er eigi annafe sýnna, en
a& lungnaveikin gangi vi&stö&ulaust og mótspyrnulaust yfir allt land,
og gjöri hib mesta tjón á fjárstofni íslendinga, og vjer erum sann-
fcer&ir um, a& þar sem óheilindunum eigi slær út úr fjcnu á ein-
hvern hátt, e&a vi& er gjört í tíma, þar drepst meginþorri þess, e&a