Íslendingur - 27.04.1861, Blaðsíða 1

ANNAÐ ÁR.
27. apríl.
Fátt er of vandleg'A hugað.
Eins og stendur í |>jóðólfl, 13. þ.m., mun stiptamtið
nú í ár liafa jafnað niður á hvert tíundarbært lausaljár-
liundrað hjer í suðuramtinu 12 skildingum, og til endur-
gjalds alþingiskostnaðinum 8 skildingum á hvern ríkisdal
jarða-afgjaldanna í landinu, sem alþingistollurinn hvilir á.
Tollar þessir eru nú býsna-háir, eins og blaðið J>jóö-
ólfur hefur á vikið, og mönnum án efa tilfinnanlegir, og
eptir því sem nú lætur í ári, efumst vjer því eigi um, að
stiptamtið ekki hefði jafnað svo miklu niður á landið í
þetta skipti, ef það hefði ekki álitið, að brýnustu nauð-
syn bæri til þess. Vjer erum nú þjóðólfl samdómaíþví,
að orsökin til þess, að tollar þessir eru svo langtum hærri,
en þeir hingað til hafa verið, muni einkum vera sú, að
vanrcekt hefur verið að undanförnu að jafna einlægt á ári
liverju nógu miklu niður á landið, svo að kostnaður sá,
er af hverju þingi hefur risið, yrði endurgoldinn ríkis-
sjóðnum á hverjum næstu tveim árum, og að skuldirnar
söfnuðust ekki fyrir frá einu þinginu til annars. Með því
1 nú hvorki blöðin nje heldur yflrvöld þau, er hlut áttu að
máli, hafa geflð almenningi ávæni um, að í þetta óefni
væri komið, og lögin í opnu brjefl 18. júlí 1848 segja, að
skuldirnar af alþingiskostnaðinum ekki megi safnast fyrir,
er það engin furða, þó mönnum verði hverft við, þegar
þessir háu tollar öllum á óvart dynja yfir menn í jafn-
hörðu ári, sem nú er. En hvað sem nú þessu líður, þá
er það nú orðinn hlutur, sem ei verður aptur tekinn, að
stiptamtið hefur jafnað þessu háa gjaldi niður í ár á menn,
og er þá spurningin, hvernig landsmenn eigi rjettast að
taka þessu? þjóðólfur segist ekki geta láð gjaldþegnum
nje lastað, þó að þeir að svo komnu máli fœrðust undan
fyrst um sinn, að greiða meira í alþingistoll, en 4 skk. af
hverjum dal jarða-afgjaldanna, og hjer í suðuramtinu að
eins 8 skk. af hverju tiundarbæru hundraði í lausafje.
Eiga nú landsmenn að fallast á þetta, og tregðast við að
greiða tollana? |>að álítum vjer óráð, sem gæti leitt af
sjerýms vandræði. þóttekki hafi enn þá verið leidd rök
að því, að tollarnir þyrftu að verða svona háir í ár, þá
getur upphæð þeirra eigi að síður verið með öllu lögmæt,
og að neita skattgjaldi, sem lögmætt reynist, er hættule^t.
Venja undanfarandi ára, sú sumsje, að jafna svo litlu
niður upp í alþingiskostnaðinn, er þó engin ástœða til
að skorast undan, að borga það, sem í ár hefur ver-
ið jafnað niður, þar þetta einmitt hefur verið óvenja,
er leitt hefur til þess, að alþingiskostnaðurinn, þvert á
móti lögunum, hefur safnazt saman upp í mörg ár, og
einmitt þessi óvenja veldur nú þessu háa gjaldi. Ekki eru
heldur fjárhagslög Danmerkur gildandi lög hjer á landi,
er almenningur geti byggt á gjaldtregðu í þessu efni, því
Island er enginn hluti Danmerkur, og alþingistollurinn
hvílir á Islandi eptir sjerskildum lögum þess, sem einnig
á að heimta hann eptir. Sje nú skuld sú, sem hvílir á
landsbúum eptir þessum lögum, orðin svo há, að fje það
þurfi til að lúka hana, er stiptamtið nú hefur jafnað nið-
ur, er þá ekki sjálfsagt að gjalda hana? Væri það ekki
líka jafnvel ódrengilegt, og þjóð vorri til hins mesta vansa,
að vilja tregðast til hins ýtrasta, eins og þessi toll-
ur væri auðsjáanlega rangur og óvinsæll, með að borga
kostnað þann, er leitt hefur af stofnun þeirri, sem hinn
ógleymanlegi konungur vor Iíristján hinn 8. gaf oss, þjóð
vorri og landi til eflingar, frelsis og framfara, og sem oss
ætti að vera að minnsta kosti annara um en svo, að oss
íslendingum verði brugðið um það með rjettu, að vjer
viljum ekki endurgjalda fje það með Ijúfu geði, er úr
ríkissjóðnum hefur verið lánað landi voru handa þinginu.
Vjer verðum þannig kröptuglega aðráðamönnum tilþess,
að borga tolla þessa með ljúfu geði, þó þeir sjeu háir,
en jafnframtþessu álítum vjer það eins helga skyldustipt-
amtmannsins, sem nú hefur jafnað þessum háu tollum á
landsbúa, að gjöra almenningi hið allrafyrsta svo skýra grein
fyrir því, livernig þessar skuldir fráhinum fyrirfarandi ár-
um sjeu undir komnar, að almenningi verði mál þetta full-
ljóst. Ætlum vjer, að til þessa heyri, að menn sjái, hvað
alþingiskostnaður sá, er jafna átti niður á landið, hafi verið
33
þáttur
Grafar-Jóns og Staðar-manna.
(Kptir Gísla Konrátisson).
7. Drulilcnan Jóns Gíslasonar.
(Framhald). Jón í Skálárhnjúk, faðir Bjarna í Iíálf-
árdal, var svo næmur, að hann mundi hverja prjedikun
eptir, er hann hafði áður heyrða, að sagt er, og að hann
kynni Vídalínspostillu nær utan að, svo bókarlaus læsi
hann á sunnudögum, en mjög skorti liann skilning þar á
borð við; en þá var hann sjötugur, er hann vildi ganga
frá Gaukstöðum fyrir framan Tindastól og inn á Reykja-
strönd. Arngrímur hjet maður og var Einarsson, og bjó
á Gaukstöðum, er bannaði honum þá leið að ganga; eigi
vildi Jón hlýða því, og er sagt þeim vrði meira að orð-
um. Jónvar kallaður einrœnn jafnan og sjervitur; ætlaði
liann nú hina sömu leið, og hann hafði ráðið; ís var lítt
heldur, og drukknaði hann á sömu leið, og hyggja menn
hann skammt á leið kominn, því rekinn fannst hann skammt
þaðan, er hann hafði á ísinn gengið. Allreymt var kallað
eptir hann og því trúað, að hann fældi hest undir Arn-
34
grími, er hann datt af og meiddist svo mjög, að aldrei
varð hann jafnheill.
8. Jón fer byggóum og brögð hans.
Jón Iljarnason fór byggðum um hríð að Veðramóti;
má heyra það í stökum, er hann kvað, og ætla menn hann
væri þá kominn að Stóru-Gröf á Langholti:
Veðramót er mæta jörð,
meður Kálfárdalur;
lasta aldrei skal jeg Skörð,
þó skensi mig margur halur.
Af lleiði minni held jeg það,
hún mjer þólti’ opt valin ;
kvæðum betri kem þó að
um Iíálfár- stranga -dalinn.
J>að var, þá Jón var kominn að Stóru - Gröf, að enn
ól hann fátœk börn upp; eru til nefndir sveinar tveir,
Guttormur og Finnbogi; sagði hann svo við sveina þá, er
hann fóstraði og atallegir þóttu vera, og hann ætlaði
að manntak mundi í verða: »Drekktu úr rjómapottinum
hjá henni Snjóku, en varastu að fara í undanrenningar-
17