Íslendingur - 01.07.1861, Blaðsíða 1

f
ANNAÐ ÁR.
Ferðalög’ manna nm norðurstrendnr
Ameríku ogf ishaflð f>ar fyrir norðan.
(Framhald). J>á er Jón Ross hafði setið 3 vetur norð-
ur í ísum, tóku menn á Englandi að gjörast hugsjúkir um
útivist hans, og þótti þá eigi annað hlýða, en senda norð-
ur í óbyggðir og leita hans. J>ó komst aldrei svo langt,
að skip væri gjört út í þeim erindum, heldur rjeðu menn
af, að senda landveg norður frá Húðsonsflóa, og kanna
norðurstrendur Ameríku með sjó fram á tvær hendur,
austur og vestur; rjeðst sá maður til þeirrar farar, er
Baclc hjet. Hann var enskur. Hann lagði upp öndverð-
iega á ári 1833, og hjelt norður að J>rælavatni. J>að
er norðarlega á Ameríku. Yar mönnum mjög lítt kunn-
ugt um það svæði fyrir hans daga. Frá vatni þessu hjelt
Back til norðausturs; fann hann þar mörg önnur vötn;
loks kom hann að vatnsfalli einu mjög miklu, er ljell til
norðausturs. J>að heitir Backs-elfi eða Fiskielfan
mikla, og fellur norður í íshaflð. Sú á er víða ill yfir-
ferðar, og með fossum og flúðum. J>ar ljet Back berast
fyrir þann vetur; voru þá veður ill og frostið ákaflegt, svo
að náði 45° á Reaum. frostmæli, þá er mest varð. Yorið
eptir hjelt Back norður ogniður með Fiskielfu, og náði
aila leið til sjávar í júlímánuði. J>ar var eyja fyrir landi;
sú heitir Montreal-e y. Back hitti öðruhvoru Skræl-
ingja, og voru þeir hinir vingjarnlegustu. Hann kannaði
strendur til beggja handa við Fiskielfi, og sneri aptur
heim til Englands 1835, og hafði þá frjett, að Jón Ross
var heim kominn. J>ví næst gjörði Húðsonsflóafje-
lagið út annan leiðangur, til að kanna norðurstrendur
Ameríku; því mönnum þótti Back hafa farið helzt til skammt;
voru þeir Simpson og Dease fyrirliðar. J>eir áttu að kanna
strendur allar frá Fiskielfu og vesturað Machenzífljóti;
í þeim förum voru þeir frá 1836 til 1839; vannst þeim
erindið vel, enda var Simpson einhver liinn öruggasti og
ágætasti fyrirliði; var mönnum nú kunnugt orðið um
strendur þessar, allt vestan frá Beringssundi, austur að
M 't
Boothiu Felix. Um þær mundir dó Simpson, og varð eigi
meira aðgjört um sinn.
Nú verður að nefna þann mann til sögunnar, er Jón
Franhlín héfurheitið. Hann var fœddur á Englandi 1786.
Ilann gekk í liernað þegar á unga aldri, og komst brátt
i sjóforingjatölu, og svo er sagt, að hann væri með Net-
son, er hann barðist við Dani 1801, og við Frakka undir
Trafalgarhöfða 1805, þá er Nelson fjell. Síðan barðist
Jón Franklín við Norðameríkumenn, meðan ófriður stóð
milli þeirra og Breta, og þótti ágætur hermaður.
Eptir að friður komst á milli þeirra þjóða, var Jón
Franklín sendur 1819 og 1825 til þess að kanna norður-
strendur Ameríku; voru þær í það mund lítt kunnar,
og mátti eigi heita, að menn þekktu annað en það, sem
næst liggur ósum Kóparnámufljóts og Machenzí-
fljóts. Franklín og þeir fjelagar hans lögðu upp frá
Húðsonsflóa og norður og vestur í óbyggðir, ofan með
Koparnámufljóti og til sjóar; er það œrin vegalengd; var
hann löngum fótgangandi, lá opt úti um nætur, hverju Sem
viðraði, og sýndi hina mestu karlmennsku og hiigprýði, því
hæði varað étja við villiþjóðir, er sumar reyndust illvígar,
og við afarmikinn kulda. Á J>eim ferðum könnuðu þeir
Franklín náfega allar norðurstrendur Ameríku með sjó
l'ram vestur undir Beringssund; urðu menn miklu fróð-
ari eptir en áður um þau lönd; er mikil saga frá því að
segja; varð Franklín mjög frægur af ferðum sínum.
Nú var mönmun orðið kunnugt því nær um allar norð-
urstrendur Ameríku, eneptirvarað vita, hvortkomizt yrði
sjóveg alla leið fyrirnorðan hana. Menn muna, að skýrt
hefur verið frá ferðum Parrys að austan inn um Lan-
kastersund vestur að Melvilleey, og svo hitt, að sagthef-
ur verið, að eptir ferðir þeirra Dease og Simpsons Vissu
menn, að komast mátti sjóveg með landi fram vestan frá
Beringssundi allt austur undir Bootliiu Felix; leið Parrys lá
miklu norðar en leið þeirra Franklíns, Dease og Simpsons;
Melvilleey er miklu norðar og vestar en Bootliia Felix, og
má því svo að orði kveða, að þessar tvær leiðir liggi
97
Ðœmi upp á kristsmunka-hrekki.
(Kises Archiv. 6. bd., bls. 282 o. flg.).
(Framli.). J>jer og við getum því skoðað eignir hans,
sem væru þær oss af guði gefnar; ekkert hresturánema
formið á testamentinu, en þessum litla formgalla erhœgt
að hjálpa við. Eg hef tekið eptir því, að þjer eruð í
málfœri mjög svo líkur hinum dána, og væri yður því
hœgt, að leika liann veikan í rúminu, og Iesa öðrum fyrir
testamentið, eins og hann sjálfur mundi gjört hafa; en
hvað sem öðru liður, megið þjer ekki gleyma, aðgefasjálf-
um yður ábýlisjörð yðar í Montferrand.
Bóndinn var, sem nærri má geta, auðunninn til þessa,
og kristmunkurinn, sem leikbróðirinn hafði frœtt nákvæm-
lega um efnahag hins látna, ljet bóndann hafa upp aptur
það, er hann skyldi segja. J>egar hann þótti vel kunna
rollu sína utanhókar, var hann lagður í rúm, og nú var
sóttur lögvottur og tveir merkir menn frá Franche-Comté,
annar málstofumaður, hinn dómherra, sem þá var stadd-
98
ur í Rómaborg; var skilað til þeirra frá Ancier, að hann
beiddi þá að vera við testamentisgjörð sína. J>essir tveir
höfðu um nokkra hríð opt komið tit að heimsœkja Ancier,
en aldrei fengið að ná tali hans; það var ávallt borið
fyrir, að hann væri ekki fœr um að taka við þeim.
Lögvotturinn og umgetin tvö vitni Ijetu ekki bíðasín
lengi; hinn sjúki hafði togað nátthúfu sína niður yfiraug-
un, sneri sjer til veggjar og var sem grafinn í koddum
og dýnum, en sparlök huldu rúmið nær því algjörlega.
ílann mælti nokkur orð til tanda sinna, og því næst var
byrjað á athöfn þeirri, er katlað hafði umgetna menn
saman.
Fyrst og fremst aptur kallaði hinn sjúki sjerhverja
ráðstöfun eigna sinna, sem hann fyrrum kynni að hafa
gjört, og sjerhverja, er hann eptirleiðis kynni að gjöra,
ef hún byrjaði ekki með þessum orðum :* Ave Maria,
pratia plena! (Heil sjertu, María, full af náð). J>ar næst
útvelur hann sjer til greptrunarstaðar kristmunkakirkjuna
þar, er hann dœi, gefur og ánafnar 50 franka (hjerumbil
49