Íslendingur - 10.09.1861, Page 4

76
helzta stjórnar-grundvallarregla, að dómsvald og umboðs-
legt vald væri sem mest aðgreint hvort frá öðru, og þetta
skilst mjer að satt sje, þó jeg sje fáfróður. Að vísu sje
jeg nú, að yfirdómara- og stiptamtmannsembættið eruekki
orðin eiginlega sameinuð enn þá, þó sami maður hafl verið
látinn gegna þeim núumhríð, en hvernig ájeg að skilja,
að það sje samt rjett, að sami maður gegni þeim em-
bættum, sem sjálf mega ekki sameinast, og því segir stjórn-
in þá ekki hreint og beint út, að þau embætti skuli sam-
einast hjer á landi, sem eptir rjettum stjórnargrundvall-
arreglum, og eptir þvi sem við gengst í öðrum löndum,
ekki mega sameinast? Með þessu móti gæti þó unnist
það tvennt, að minnsta kosti einum embættismanni bjer
á landi yrði þó líklega launað viðunanlega, og að stjórnin
ekki þyrfti á hinn bóginn að draga til helminga af þeim
embættislaunum, sem þó allir álíta of lág, eins og sagt
er að nú eigi sjer stað um stiptamtmannslaunin. Hver
mundi annars vera ástæðan fyrir því, að láta Jústitiarius
þrælka í jafnörðugu og vandasömu embætti, sem stiptamt-
mannsembættið kvað vera, fyrir hálf laun, þar sem það
er þó í almæli, að menn hlífist við að sækja um þetta
embætti sakir launaleysis? Oss veslings-bændunum virð-
ist, að stjórnin leggi hjer, stjórnsemi, rjettlæti og peninga
skrítilega á sömu vog, og það vonum vjer, að þess verði
ekki lengi að bíða, að stjórnin láti þessari samblöndun
linna.
Jeg fyrir mitt leyti vildi nú helzt stinga upp á því,
að jústitiarius þórður Jónasson yrði gjörður að stiptamt-
manni vorum; því þó sjá mætti eptir því, að missa hann úr
yflrdóminum, þá verður því eigi neitað, að það er hvort-
tveggja, að stiptamtmannsembættið er hið mest umvarð-
anda embætti hér á landi, enda mun óhætt að fullyrða, að
engin sje því nú betur vaxinn af íslendingum en hann, að
gegna því, svo bæði stjórninni og landsmönnum líki, eins
og hann líka er elztur af þeim Islenzkum embættismönn-
um, sem um þetta embætti geta sótt, jeg segi Islending-
um og íslenzkum embættismönnum, íslendingur minn, því
hamingjan forði oss frá því, að fá útlendan stiptamtmann;
vjer erum búnir að sjá það til hlítar, að útlendir stipt-
amtmenn munu ætíð verða lijer til lítils gagns, og vjer
Islendingar mættum vera orðnir saddir af þeim. ílvað
líður nú amtmannsembættinu vestra? Ilvað lengi skyldi
stjórnin láta sama embættismanninn gegna því, og sýslu-
mannsembættinu í Dalasýslu? það er sagt, að þar spar-
ist ríkissjóðnum einnig hálf amtmannslaunin, og skárri er
þó þessi samsteypan en hin þarna syðra í sjálfam höf-
uðstaðnum.
Hvað verður þá loksins um allar þessar sýslur, sem
lausar eru? Betra ætlum vjer bændurnir, að einhver
blessaður hreppstjórinn meðal vor væri settur til að gegna
þeim, þó ekki sje gott, hehlur en að veita þær einhverj-
um dönskum vesæliugi, sem hjer þekkir ekkert til laga
eður landsháttar, og sem vjer eigi skiljum.
Um læknaembættin tala jeg nú ekki, það er eins og
stjórnin sje búin hreint að gleyma því, að menn þurfi
hjer á landi að leita sjer lífs og heilsu, eins og menn
gjöra annarstaðar í heiminum I I þetta sinn get jeg ekki
skrifað þjer fleira eður fjölorðara, því kaupmaðurinn minn
er orðinn uppiskroppa með pappír, en geti eg nálgast úr
næsta kaupstað svo sem eina örk, þá skal eg skrifa þjer
rækilega, annars vona jeg, að þú munir sjálfur tala um
þessi og þvíumlík málefni, scm land vort varðar svo mikils.
S. S.
Innlendar frjettir. Alþingi 186 1. Vjer
höfum fengið leyfi konungsfulltrúa og forseta til þess, að
láta prenta í blaði voru ræður þær, er þeir hjeldu hver
um sig að þinglausnum 19. f. m., er þá
1. Ræða konungsfulltrúa (Justitiarii Th. Jónassens).
»Heiðruðu alþingismenn, fulltrúar íslendinga!
f>jer hafið nú, heiðruðu alþingismenn, lokið ætlunar-
verki yðar í þetta skipti, og hverfið nú hver um sig apt-
ur til yðar heimilsstarfa, ■— en þegar þjer þannig eruð
búnir að leysa af hendi jafn þýðingarmikinn starfa, sem
þjer nú hafið leyst, getur ekki hjá því farið, að alvarleg-
ar tilfinningar hreifi sjer í brjóstum yðar, því hver sá, sem
lýkur einhverju því verki, sem miklu varðar og mikils er
um vert, fer að því búnu í huganum yfir það og hugsar
um, hvernig hann mimi hafa lokið því, og bera jafnframt
undir það lögmál, sem ritað er í hans og hvers manns
brjósti, og þá getur varla hjá því farið, að hann finni með
sjálfum sjer, að í ýmsu hafi orðið ábótavant; — það er
ekki gefinn neinum manni sá andans styrkleikur, nje held-
ur það fjör og sálarþrek, að hann ætíð sje jafn vakandi
og jafnt fyrirkallaður, að viljinn allajafna sje óháður ann-
arlegum áhrifum; en þó þessu sje þannig varið, liggur
þó að hinu leitinu mikill hugfrói í þeirri meðvitund, að
hann hafi unnið verk köllunar sinnar með hreinum og
einlægum vilja, aldrei misst sjónar á skyldunnar boðum,
þó sjónin hafi stundum verið daprari en ella.
þannig lít jeg á þessari stundu, heiðruðu alþíngis-
menn, á rnina hluttekníngu í störfum yðar, og þó jeg finni
með sjálfum mjer, hvað ófullkomin hún hafi verið, segir
þó meðvitund mín mjer, að viljinn hafi verið einlægur, þó
hann haíi verið veikur í framkvæmdinni. Jeg gekk að
köllun minni með áhyggju og kvíða, en þjer hafið hver
og einn, og allir sameiginlega, tekið viljann fyrir verkið,
og get jeg ekki nógsamlega vottað yður í orðum þakklæti
mitt og einlæga viðurkenningu fyrir þessa mannúð yðar
og umburðarsemi mjer til handa.
Störfum yðar er nú lokið í þetta skipti, og lokið þann-
ig, að jeg dirílst að fullyrða, að þjer fyrir þjóð og stjórn
hafið fyllilega rjettlætt og uppfyllt allar sanngjarnar vonir,
og að vísu get jeg fullvrt, að þetta þíng, hvorki í starf-
semi nje í sannri föðurlandsást, nje lieldur í einlægum
og hreinum vilja að láta sem mest gott af sjer standa,
liafi staðið á baki undangengnum þingum, ef ekki þeim
fremur, og það sem mest er vert, þitigið liefur unnið í
eindrægni, allir að sama marki og miði, að gagni vorrar
elskuöu fósturjarðar.
Stjórnarfrumvörp þau, sem þjer hafið haft að rœða í
þetta skipti, hafa að vísu ekki verið mörg eða umfangs-
mikil, en einstök þeirra, og tel jeg þar til einkum frum-
varpið um hjúalögin og frumvarpið um lausamenn og hús-
menn, hafa þó útheimt nákvæma og ítarlega yfirvegun; jeg
vona og það komi fram siðar og ásannist, hversu mikils
stjórnin metur þingsins góðu og skynsamlegu tillögur og
uppástungur viðvíkjandi þessum frumvörpum og hinum
öðrum, sem yður i þetta skipti hafa verið fengin til yfir-
vegunar. {>að hafa einnig komið fram og verið rœddar
til lykta á þessu þingi fleiri þegnlegar uppástungur, sem
miklu varða, og sem jeg ekki efast um, að margar hverj-
ar muni fá náðuga áheyrslu. Jeg get því ekki sagt ann-
að, en að þingtímanum, þó hann í þetta skipti sje orðinn
í lengsta lagi, hafi verið vel varið, og mikið af liendi leyst
með þeim kröptum, sem þingið átti yfir að bjóða, og á
hinn heiðraði forseti þingsins þar i mikinn og góðan þátt,
sem skylt er að viðurkenna; því hann hefur með þeirri
honuin eðlilegu starfsemi, verklægni og elju mjög svo
stutt og ílýtt framkvæmdum þíngsins, og þannig ennfrem-