Íslendingur - 19.10.1861, Page 1

ANNAÐ ÁR.
19. október.
Mn.
(Aðsent).
IJm alþingiskostnaðinn.
Alþingiskostnaðarmálið er eflaust eittaf þeim alþing-
ismálum, er almenningur lætur sig mestu varða. J>egar
áttsliildingstollurinn dundi yfir í vor eð var, þá var eigi
að undra, þótt gjaldendur ræki í rogastanz og spyrði sjálfa
sig: kostar alþingi sannarlega svona mikið ? er álaga þessi
rjett, eður er hún röng? og hvað eigum vjer nú að gjöra,
ef hún er röng, eður með öðrum orðum of há? En þá
vildi svo vel til, að þjóðblaðið hann »J>jóðólfur» barst mönn-
um í hendur og sagði: »í öllum lifandi bœnum, borgið
ekki nema lielminginn; það er kappnóg". J>að var full
vorkunn, þótt margir liefðu fallizt á þetta Loka-ráð og sagt
við sjálfa sig: »Konungsgarður er viður inngöngu, en
þröngur útgöngu, og er því á valtan að róa, hvort vjer
fáum það endurgoldið, er of heimt kann að vera; hafa
skal því ráð, þótt úr refsbelg komi«. J>að var í sannleika
merkilegt, að ábyrgðarmaður »þjóðólfs«, sem er þarað auki
málaflutningsmaður við yfirdóminn, og því eins konar verk-
fœri rjettvísinnar í landinu, skyldi leggja það til, sem er
gagnstœtt öllum landslögum og rjetti, að óhlýðnast yfir-
valdi sínu í því máli, er hvorki að guðs nje manna lög-
um hefur nokkra ábyrgð í för með sjer, þótt hlýtt sje.
En því var betur, að fáir ginu yflr flugu þessari, heldur
luku öllu gjaldinu, og lögðu síðan málið til alþingis. J>etta
var einmitt alþingismál; engum átti að vera það kunnugra
en alþingi, hvað það sjálft kostaði mikið, og engum átti
að vera um það annara en alþingi, að það kostaði ekki of
mikið. Alþingi setti 3 manna nefnd í málið. Nefndin
hafði að vísu fyrir sjer skýrslu stiptamtmanns í »ísl.« 2.
ári, 27.—29. bls., er lætur vera eptir ógreiddan alþingis-
kostnað 31. marz 1861 samtals 11,254 rdd., og »J>jóðólf«, er
eptir margbrotna reikningsvafninga og margs konar lík-
indareikuinga í 19.—20. og 24. blaði 13. árgangs kemst
að því, að á sama tíma hafi staðið eptir óborgað að eins
4315 rdd. 64 skk., eður í mesta lagi 5000 rd. Nefndin gat
nú engan veginn farið eptir reikningi »þjóðólfs«, með því
að hann var eintómar getgátur, leiddar út úr jarðabókar-
sjóðsreikningunum, sem þó auðsjeð var að höfundurinn
hafði eigi gjört sjer það ómak að líta í, hvað þá heldur
að skoða þá og rannsaka. Nefndin skýrði frá því í álits-
skjali sínu, að til þess að skoða mál þetta til hlítar, hefði
hún þurft að yflr fara alla reikninga í dagbókum alþingis
frá upphafi, og bera þá saman við jafnaðarsjóðsreikning-
ana og atliugasemdir reikningsstofunnar í Höfn, svo að
sjeð yrði, hvort alþingiskostnaðurinn væri rjett talinn eður
eigi, og hvað væri búið að endurgjalda af alþingiskostn-
aðinum, og í annan stað hefði hún og þurft að yfir fara
afgjaldaskýrslurnar, er alþingistollur er greiddur eptir, svo
að sjeð yrði, live miklu hefði verið jafnað niður. Efnefnd-
in hefði haft nœgan tíma til þessa starfa, þá hefði hún
fyrst getað skýrt málið fullkomlega; en með því að hún
hafði það eigi, þá stakk hún upp á, að þingið kysi tvo
menn til þessa starfa. Nefncþn benti þó jafnframt á, hve
mikið hefði staðið eptiróborgað 31. marz 1861, og hversu
miklu hefði því átt að jafna niður þetta ár. Nefndinni telst
svo til, að 31. marz 1861 hafi verið eptir óborgað af alþingis-
kostnaði um 8000 rdd., þar af voru um 1000rdd., erforseti
hafði eigi ávísað af alþingiskostnaði 1859, en 7221rdd. 69skk.
voru taldir óborgaðir eptir síðustu skýrslu reikningstofunnar í
Höfn; en þetta gjörði nefudin þó til samans einungis að 8000
rdd., Iíklegavegna þess, að hún ímyndaði sjer, að forseti
mundi eigi ávísa þetta ár allt það, sem eptir stóð óávísað.
J>á gat og nefndin þess, að saman við alþingiskostnaðinn
1857 og 1859 hefði verið slengt samtals 495 rdd. 35 skk.,
er greiddir voru í þarfir konungsfulltrúa, og landið ætti
því eigi að endurgjalda, samkvæmt konungsúrsk. 23. apríl
1845 (sjá alþ.t. 1845, 22. bls.) og brjefi dómsmálast. 16.
febr. 1861, er fylgdi á íslenzku með nefndarálitinu. J>ar
næst athugar nefndin, hversu miklu hefði átt að jafna
niður í vor eð var, og verður það svo, að þessum 8000
rdd. og kostnaði af alþingi 1861, er hún gizkar á að
verða muni jafnmikill sem hann var 1859,eðurum 11600
rdd., eigi að jafna niður á þeim tveimur árum 1861/e2 og
1862/6s) eður 9800 rdd. hvert árið. Síðan segir í nefnd-
arálitinu: »Nú átti að jafna niður vorið 1861 9800rdd.,
og 3/4 þar af á fasteignina eður 7350 rdd., og verður
það um 5’/s skk. af hverjum ríkisdal jarðarafgjaldanna«.
J>etta stvður nefndin á því, að eptir afgjaldaskránum frá
1859, er voru hinar síðustu, er hún hafði, hlupu öll af-
gjöldin, þau er alþingistoll átti af að lúka, á 135144 rdd.
41 skk.; en þó er 5V3 skk. niðurjöfnunin lieldur há, og
ætti að rjettu lagi að vera h'U, því 5V4 skk. af hverjum
ríkisdal 135144 rdd. 41 skk. gefa 7290 rdd. 68 skk., en
7350 rdd. átti að jafna niðurá fasteignina. Nú er nefnd-
inhafði fundið, að helzt til miklu hafði verið jafnað niður,
þá ritaði liún stiptamtmanni brjef 11. ágúst, og getur
þess, að hún »hafi fundið meðal annars, að heldur miklu
hafi verið jafnað niður í þetta skipti«, og segir síðan:
»J>ótt nú nefndin sje sannfœrð um, að stiptamtið muni
taka fulit tillit til þess, að niðurjöfnunin var of háí þetta
skipti, þegar það næst jafnar niður alþingistollinum, þá
þykir þó nefndinni œskilegt, að það verði almenningi
kunnugt svo fljótt sem auðið er; og hún getur eigi sjeð,
að annað tœkifœri sje til þess hentugra, en ef stiptamtið
Ijeti nú nefndina vita fyrirætlun sína í máli þessu, því þá
geta þingmenn skýrt almenningi frá henni, þegar þeir
koma nú heim til kjósanda sinna. Nefndin verður að
ætla, að varla muni þurfa að jafna meiru niður að vori
itomanda en 4 skk. á hvern ríkisdal afgjaldanna, og ættu
þá allir þeir, er nú hafa greitt 8 skk., að vera lausir við
gjaldið, en þyrfti að jafna 5 skk. niður ætti þeir að eins
að greiða 1 sk., o. s. frv.«. J>essu brjefi nefndarinnar
svaraði stiptamtmaður með öðru brjefi 13. ágúst, og segir
þar í: »Út af þessu skal jeg ekki láta dragast að gefa
hinni heiðruðu nefnd til þóknanlegrar vitundar, að það
liggi beint við, sem sjálfsögð skylda stiptamtsins, að
bœta úr því við næsta árs niðurjöfnun alþingiskostnaðar-
ins, það sem í þetta skipti kynni að vera heimtað og
greitt fram yfir það, sem átt hefði að vera að rjettu lagi,
og þannig, að allir borgi jafnt, og að þeir fái fullt endur-
gjald í næsta árs afgreiðslu, sem nú hafa greitt það að
fullú, sem niður var jafnað, á þann hátt, sem nefndin
hefur tekið fram. Að þessu skuli verða fullnœgt í fyllsta
89