Íslendingur - 30.04.1862, Blaðsíða 5

Íslendingur - 30.04.1862, Blaðsíða 5
13 segja þeir að veðrið hafi verið sjerlega gott, og stormar minni en undanfarin ár. f>eir hafa eptir íslendingum, að veðráttin haíi verið betri þessi 2 síðustu árin, af því haf- isinn haíi verið svo lítill við landið. Opt hafa menn sjeð hafísjaka við Nýfundnaland og Norður-Ameríkustrendur, og segja menn það komi til af því, að undanfarin ár hafa einatt gengið norðanstormar. |>að -er víst, að svo langt sem menn geta talið, hefur þetta misjafna árferði átt sjer stað, stundum verið gott í ári og stundum ilit, og þykir sannreynt, að illviðraárin eru einlægtað fjölga, bæði verða fleiri sarnan, og aptur færri hin góðu árin. Hefur þetta komið mörgum á þá trú, að ísinn við norðurheimsskautið fari einlægt vaxandiu. Sínnm aug’um lítnr hver á silfrið. í lilskipun dagsettri 27. maí 1848 segir svo fyrir um jarðamatið: að virðingarmennirnir skuli meta hverja jörð til peningaverðs, að því er slíkar jarðir seljist »sanngjarn- Iega« eptir gœðum sínum. Orðið: »sanngjarnlega« var tekið inn í tilskipunina að forlagi nefndar þeirrar, sem kosin var á alþingi 1847, til að íhuga mál þetta, því það er atriðisorðið; og eru ástceðurnar teknar fram í tíðind- um frá alþingi það ár, bls. 605. Um sama efni má líka lesa í »Landstíðindunum« bls 185, og sjest þar á, að margir hafa í fyrstunni verið á því, að sölulagið, sem af ýmsum orsökum opt er ekki samkvæmt gœðum jarðanna, getur ekki verið rjettur grundvöllur eða áreiðanlegur fyrir hinu sanngjarna verði þeirra. Að elta ýmsar meiningar manna um þetta efni, er eigi tilgangur vor, heldur viljum vjer sýna ofan á, hvernig jarðamatið varð við það ósamhljóða, að aðalreglunni var sleppt, þar sem mest reið á að henni væri haldið, sem er í hinum sjerstökn hjeruðum landsins eður eyjunum. Tilgangur jarðamatsins var sá, að hvert lmndrað sam- svaraði öðru á öllu landinu, og til þess átti hið sanngjarna peningaverð að segja, eins á þeim jörðum, sem ekkert hundraðatal hefði, og himtm. Hin margvíslega sala hefði eins átt að vera til varúðar og eptirbreytni. En vegna þess, að afgjöldin voru tekin fram yflr virðingarverðið á endanum, hversu sem sala og eptirgjaid sumra jarða er ósamkvæmt gœðum þeirra, og hinum eldri almennu eptir- gjöldum, þá gat þetta eigi, svo vel fœri, orðið að aðal- reglu yftr ailt land, og vjer ætlum, að undjrstöðu jarða- matsins sje með þessu spillt, og á því orðnir stórgallar. J>egar vjer virðum fyrir oss þær jarðir, sem oss er e 1855, komu þeir Livingstone aptur úr för þessari eptir niargar þrautir og mannraunir; höfðu þeir þá ýmsa hluti nieðferðis, er þeir höfðu eignazt í Lóanda, til sanninda- nierkis um, að þeir hefðu komizt alla leið; förunautar Livingstones voru nú orðnir menn að fróðari, og höfðu reynzt honum mjög vel. |>egar þeir komu aptur þóttust Makólólar hafa heimt þá úr helju, enda liöfðu menn hald- ið þádauða, og konur þeirra voru þá þegar giptar öðrum niönnum, en fyrir milligöngu Livingstones Ijet Sekeletu það boð út ganga, að konurnar skyldu hverfa aptur til sinna fyrra manna, og varð það framgengt. J>ví næst ljet Sekeletu kveðja til þings, og kom þar saman mikill mann- *Jöldi. Á því þingi sögðu þeir förunautar Livingstones frá öllu því, er fyrir þá hafði borið í vesturför þeirra, og frá allri þeirri sœmd og viðhöfn og virðingu, er þeim hafði verið sýnd í »landi hinna livítu manna«, og hvílíka umhyggju Livingstone hefði borið fyrir þeim á leiðinni. Á þenna fund komu þeir nú allir, er með honum fóru ferina, í hvítum klæðum með rauðar húfur á höfði, íarinst um kunnugt í sveitunum í hinum næstu fjórum sýslum, þá ætlum vjer, að þó einhver munur sje þeirra á milli, þá megi þó yflr höfuð að tala fullyrða, að þær eptir hið nýja jarðamat samsvari hinurn gamla mælikvarða, nl. að 20 hndr. jörðin framfleyti 20 kúgildum í ýmsum kvik- fjenaði, eptir ásigkomulagi jarðanna, sje skynsamlega á þeim búið; sjeu nú landjarðirnar svona virtar og metnar, sem við álitum rjettast, þá er það sanngjarnt, að hinn sami mælikvarði og undirstaða sje við höfð, þegar eyj- arnar eru virtar og metnar til hundraða, þó að arðut þeirra sje að miklu leyti annarskyns en á landjörðunum, og það ekki í allra augum uppi, hver hann er að hæð og gœðum. J>egar jarðamatið fór fram í Barðastrandarsýslu, var byrjað á því í Eyjahrepp; í þeim hrepp voru þá tveir menntaðir raenn og kunnugir í nærsveitum; þessir sömu virtu hinn fyrsta hrepp á landi, ásamt þeim, er til þess voru þar kjörnir. |>ær jarðir, sem þeir virtu á landi, hafa ekki fengið talsverða breytingu síðan. Öðru máli er að skipta um jarðirnar í Eyjahrepp, sem bezt sjest á því, að þær eyjarnar, sem þeir álitu að væru meðaleyjar, og jafn- ar að gœðum, Svefneyjar, Skáleyjar og Hergilsey, virtu þeir á 1800 rd. hverja. þessar þrennar eyjar hefðu því nú átt að vera 62 hndr. hverjar, eða þar nálægt, og er það 43 hndr. minna, en varð, þegar afgjöldin voru tekin til undirstöðu hundraðatalsins í jarðamatinu. Yjer viljum nú sýna ástœðurnar fyrir þeirri skoðun vorri, að jarðirnar í Flateyjarhrepp geta ei orðið undir jöfnu hlutfalli við landjarðirnar, eptir nýja jarðamatinu, með því að telja arðinn af hverri eyju út af fyrir sig, það rjettast og fyllst sem vjer getum, og leggja síðan arðinn í hundruð og álnir, með þeirri tillagðri athugasemi, að vjer þekkjum eigi þær landjarðir, sem eins eru notaðar og eyjarnar, að öllum gœðum, er þeim verða tileinkuð. |>ess viljum vjer geta, að arður sá, er hjer talinn verður, er um næstliðin 20 ár meðaltalið af öllum eyjunum: Flatey, á grasi og fjöruheit fóðrast 12 kýr, hndr . áln. 40 ær, og 80 lömb 23 137, æðardún hreinsaður 80pnd., pnd. 20 áln. 13 40 Vorkópaveiði 60, hver 10 áln Irekstrarselir við Oddbjarnarsker 8, hver 0 » 14 áln N 112 Lundakofa 15000, hndr. 15 áln. . . . 18 90 Svartbaks- og Skarfsungar » 15 Flyt 61 30 7» 10 landsmönnum mjög mikið til alls þessa, og buðust nú þegar margir til að fara að nýju vestur til Lóanda, og selja þangað filstennur og ýmsan annan varning. Litlu síðar lögðu þeir aptur á stað vestur þangað og voru marg- ir saman. En það er frá Livingstone að segja, að honum þótti þessi vesturleið ekki vel fallin til að koma verzlun af stað milli upplandsþjóðanna í Afríku og Norðurálfumanna, sök- um þess, að loptslag í löndum þeim, er í milli liggja, er að hans sögn mjög óheilnæmt. Fyrir því vildi hann reyna hversu hitt gæflst, að halda niður með Zambesi og fylgja þeirri á þangað til hún fellur austur í sjóinn hjá Kvili- nians-borg. J>ann stað eiga Portúgalsmenn. .Tœkist lion- um það, og líkaði honum loptslag og landslag á þeirri leið, svo hann sæi, að þeim meginn mætti koma við sam- göngum og verzlun milli Englands og þessara upplands- þjóða, sem hann var þá hjá staddur, þá var það áform hans, og það var að ráði gjört milli hans og Sekeletu, I að þá skyldi Livingstone fara frá Kvilimane heim til Eng-

x

Íslendingur

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Íslendingur
https://timarit.is/publication/86

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.