Íslendingur - 21.10.1862, Blaðsíða 4

84
i 2. eða 3. bekk, og sá hinn sami yrði útskrifaður innan 6
ára; og þá verða líka fleiri stúdentar en 5 á ári; og auk
þeirra 30, sem nú eru í skólanum, eru þó að minnsta
kosti tveir þeirra þriggja, sem sögðu sig úr skóla í vetur
og sumar, sem líklegt er að verði stúdentar innan 6 ára.
þannig eru þá ástœður þjóðólfs í þessu efni ástœðu-
leysur einar og endileysur, og eins er um margar aðrar á-
stœður hans fyrir fœkkun skólapilta, þótt vjer eigi nenn-
um að elta þær allar, og er sannarlega lítt skiljanlegt, að
ábyrgðarmaðurinn skuli eigi sjá það; en þó er það enn
óskiljanlegra, að stiptsyílrvöldin skuli kveðja þennan mann,
sem svo berlega lýsir því, að hann lítið eða ekkert skyn
her á málið, í nefnd þá, er finna á ráð til, að lærisvein-
ar skólans fjölgi, og það fer mjög fjarri, að oss finnist,
að biskup vor eigi hól skilið fyrir það, að hafa komið
honum inn í hana, ef hann hefur annars gjört það, eins
og sagt er. Ættjarðarást Jóns Guðmundssonar lýsir sjer
i þessu efni, eins og annars optar, í því, að hann leitast
við, að sundra landsmönnum, og vekja tvídrcegni meðal
þeirra, í stað þess, að hvetja þá til einingar.
IJtdráttnr, af hinu prentaða reikningságripi af
reikningi prentsmiðju íslands, fyrir árið 1856.
1856 Tekjur. Rdl. $. (3
I. Eptirstöðvar við árslokin 1855: Rdl. # /3
1. í arðberandi skuldabrjefum 1235 » »
2. Bœkur, meðþeirra söluverði, 4665 3 4
3. Eign í húsum 2500 rdl., þar
af horgaðir................ 1665 2 »
4. Eign í pressum, letri ogfleir-
um verkfœrum .... 2531 5 14
5. í pappír, eptir innkaupsverði 808 2 4
6. Útistandandi fyrirhókaprent-
un og útsendar boekur . 1494 3 5
7. Óhorguð skuld í K.höfn til
P. Sveinssonar .... 12»
8. í peningum hjá forstöðum. 380 1 4 12782 1 15
III. í ár viðbœtt:
1. Fyrir prentaðar bœkur og
blöð I88V2 ark með pappír 3819 2 4
2. Fyrir viðbœti á verkfœrum
og afborgun á hússkuldinni
meðfarfa,lími,tjöru,sírópon. 448 2 5
Flyt ~4267 4 9 12782 1 15
5L
að þrátt er um hvarf fjár úr afrjettum á fáum vikum sum-
ars, sero aldrei spyrst upp nje á fjöllum finnst eða sjest
vetur nje sumar, eða megi og fje þar lenda að ófyrir-
synju, er það grísar vinda með jöklum, hitta fyrir dalinn
eða dyr hans og renna inn, en hverfa ei síðan þaðan á
brott, því þar hefur næsta gott sauðland haldið verið, síð-
an Grettir sagði landkosti þaðan og sauðabragð, er dilk-
urinn hafði hálfvætt mörs (jafnvel mun það hafa verið
handahóf Grettis, því ei mun hann reiziu með sjer borið
hafa), og fyrir þessara landkosta sakir og fjárvaxtar hafa
þeir trúað þar veðursælu vera, er klettar og hlíðar mundu
valda (og kváðu því svo: væri jeg einn sauðurinn í hlíð-
um, skyldi jeg renna í Áradal að forða mjer hríðum).
Líka hafa menn enn heyrt menn mæla það víða í
sveitum, að eitt sinn var sauður hvítkollóttur með öðru
safni að Geitlandsrjettum; sábar af öðrum að allri ásýnd,
bæði vöxt og gjörfi, en er fje var að rjett komið, brást
þar maður að, og mælti svo: nú er þú kominn hjer, Koll-
ur Kollsson, skítseiði mesta í Áradal, greip í því sauð-
Rdl. # /3 Rdl. Á /3
Fluttir 4267 4 9 12782 1 15
3. Fyrir prentaðar og aptur-
skilaðar bcekur . . . . 2129 5 8
4. Fyrir pappír, 51 balla 2 rís 1898 2 » 8296 » 1
III. Ýmisleg inngjöld:
l.Vextir af arðber. skuldabr.,
(til ll.júní) 1235 rdl. 4% 2. Innborgaðskuldabr. J>. Árna- 49 2 6
sonar (og gengur því úr eptirstöðvunum) .... 135 » »
3. Gömul skuld frá 1852, og
ýmislegt, er selzt hefur 90 3 9 274 5 15
Samtals 21353 1 15
; Ltgjöld: Rdl. y. /3
I. Aðaliitgjöld: Rdl. # /3
1. Laun vinnum. prentsm. með
aukavinnu og dýrtíðartillagi 1234 5 9
2. Fyrir pappír, letur og íl. frá
Kaupmannahöfn .... 2026 1 13
3. Innborgað í jarðabókars. 8.
afdrag af hússkuld prentsm.
lOOrdl. ogvexti af eptirstöðv.
tjeðrar skuldar 35 rdl. 35 sk. 135 2 3 339(3 3 9
II. Ýmisleg útgjöld:
l.Fyrir viðhald á pressum og
setjarakössum og upp.skipun
á pappír og letri . . . 159 rt 14
2. Fyrir tjöru, mó, kol og
117 Va Pnd. af kertum 95 1 »
3. Útsvar prentsm. til R.víkur-
bœjar og prófarkalestur á
Sálmabók og Lærdómsbók 64 4. 8
4. Aðgjörð á húsum prentsm. 70 5 4
5. Eptirstöðvar fyrir pappír og
letur í Kaupmannahöfn 26 3 2
6. Til forstöðum. pc. af prent-
uðum arkafjöldaog peninga-
eptirstöðvum 103 1 15
7. Sölulaun af seldum bókum 302 1 11
8. Fyrir bœkur til bókasafn-
anna og að setja eptir 3 3 »
F iyt
52
inn og hvarf á braut, og er ei getið, að neinn hafi um
hann forvitnazt meir og enga eptirför veitt. Hafa sumir
haldið, að dal þennan byggja mundu óvætti ein um lang-
an aldur eptir jþóris dauða, fjölkynngi full og forneskju,
og hafa því Áradal kallað, og það nafn liefur honum helzt
verið almennt í daglegu máli, bæði nú á dögum og fyrir
mörgum árum (sem áður skrifaðar hendingar votta), og
mundu þær álögur á vara með fjölkynngiskrapti og for-
mælum þeirra dalbúa þar, að sá dalur mundi aldrei fund-
inn verða, enda og engum hlýða eptir að leita, því að
svo skyldi hljóða morgunbœn þeirra þar jafnan, er þeir
stœðu upp og kœmu út: Skeggávaldi (það er J>ór), skygg
þú yfir land þitt, svo aldrei nái Áradalur að flnnast, hvar
af má ske að sumir hafi þórisdal kallað; en þetta er auð-
sær diktur einn, því hvar höfum 'vjer það í sögum, að
nokkur hafi þaðan komið með þessa þeirra bœn.
Nú er þó enn eptir það mest og nýjast, að menn til
vita, er Teitur nokkur mikilmenni, er bjó í Auðsholti fyrir
austan Skálholt; hann gjörði sig að austan með flokk