Íslendingur - 12.11.1862, Blaðsíða 2

98
eigi láta ummæli þess svo búin standa; en nú hefur út-
gefandi þjóðólfs að nýju í síðasta blaðinu árjettað með
því, að brigzla mjer um, að jeg skoraðist undan að borga
það, sem mjerbæri að borga til fátœkra, og ummæli hans
í þessu efni bera á sjer þann liinn sama hatursblæ, sem
svo margt annað, sem hann hefur borið á borð fyrir mig.
Jeg tel það skyldu mína, þótt jeg reyndar gjöri það móti
geði mínu, að bera hjer hönd fyrir höfuð mjer, ekki í
þeirri veru, að jeg getibúizt við, að útgefandi "þjóðólfs«
taki nokkra rjettlætingu gilda frá minni hálfu, jeg get
miklu heldur átt von á hinu gagnstœða, heldur hins vegna,
að jegs eigi, eins og þó höfundurinn augsýnilega ætlasttil,
þurfi að standa sem minni maður í augurn annara út í
frá, sem þekkja eigi til málsins, en sem jeg ætlast til, að
dœmi hlutdrœgnislaust um það, þegar það liggur fyrir,
eins og það er í raun og veru. Jeg vonast líka til, að
geta leitt rök að því, að það er jafnan hálfsögð sagan, þeg-
ar einn segir frá, og að einnig þessi áburður útgefanda
»þjóðólfs« hafi, eins og svo margt annað, sem hann hef-
ur svívirt mig fyrir í augum landa minna og annara fjær
og nær, öllu fremur sína aðalrót og undirstöðu í hatri
því og eineltingu, sem hann augsýnilega leggur mig í,
en í því, að jeg með rjettu eigi það skiiið, þótt mjer, eins
og öðrum, í mörgum greinum sje ábótavant; en því er
líka, það er satt bezt að segja, haldið afdráltarlaust á lopt
af útgefanda »þjóðólfs«.
Spurningin í þessu máli er sú, livort jeg, meðanjeg
er settur stiptamtmaður, eigi, auk þess, sem á mig erjafn-
að sem aðra bœjarbúa, líka að gjaida til fátœkra eptir
eigin mati, eins og jeg hefði konunglegt veitingarbrjef
fyrir stiptamtmannsembættinu (því að stiptamtmaðurinn,
biskupinn og amtmennirnir hafa rjett til þess, að meta
útsvar sitt til fátœkra eptir eigin geðþótta), eða hvort bœjar-
fulltrúarnir, sem jafna öllum útgjöldum, og eins útsvarinu
til þurfamanna bœjarins, niður á bœjarbúa, eigi að gjöra
það. »þjóðólfur« heldur hinu fyrrafram, jeg hinu síðara.
Jeg segi, að jeg sem settur stiptamtmaður hafi engaiaga-
lieimild, rjett eða skyldu til, að skamta mjer sjálfur út-
svar til fátœkra, heldur eigi bœjarfulltrúarnir að gjöra
það, og að þeir því enga heimild hafl haft til þess, að
vísa fátœkranefndinni til mín um sjálfviljuga gjöf fram yfir
það, sem þeir hafi sjálfir á mig jafnað ; því að það ligg-
ur að minni ætlun í augum uppi, að þegar bœjarfulltrú-
arnir jöfnuðu niður á mig, sem yfirdómara í landsyfir-
rjettinum, útsvari eptir efnum og ástandi, áttu þeir að
taka til greina viðauka þann í launum, sem jeg hef, með-
an jeg gegni stiptamtmannsembættinu, og hækka að því
skapi útsvar mitt, og þetta hefur líka verið gjört að und-
anförnu, þegar einhver af embættismönnum bœjarins hef-
ur verið settur til að gegna einhverju öðru embætti um
stundarsakir, eins og t. a. m. er landfógeti Finsen var
settur assessor. En jeg verð líka að líta svo á, að fulltrúarnir
hafi gjört þetta; að minnsta kosti virðist mjer útsvar mitt
fyrir yfirstandandi ár bera það með sjer i samanburði við
útsvar annara embættismanna hjer í boenum; en sje það
ekki, og jeg borgi of lítið, þá er það ekki mjer að kenna,
heldur bœjarfulltrúunum, sem áttu aðjafna á mig útsvar-
inu; þetta sagði jeg líka bœjarfógetanum í vor sem leið,
og tók það um leið fram við hann, að það hefði verið
jafnað á sliptamtmannshúsið eða embættið, auk gjaldsins
af húsinu sjálfu, 16 rd. aukaútsvari, sem jeg gæti eigi
sjeð að 19. gr. tilsk. um stjórn bœjarmálefna í Reykja-
vík gæfi neina heimild til; því að eptir þessari grein eru
að eins tveir gjaldstofnar, sem jafnað verði gjöldum á:
hús eptir ferhyrningsmáli þeirra, og efni og ástœður
gjaldþegnanna (um tíund er hjer naumast að tala). Jeg
hef borgað í bœjargjöld, samkvæmt niðurjöfnun bœjar-
fulltrúanna, fyrir þetta ár 52 ríkisdali 19 skk., og er það
miklu meira, en nokkur annar embættismaður hjer í bœn-
um borgar; því að af 3 þeirra, sem bezt eru launaðir og
mest borga í bœjarsjóð, og hafa tveir þeirra auk launa
sinna talsverðar tekjur af fasteignum sínum, og jeg held
jeg megi líka fullyrða talsvert minni útgjöld en jeg, borg-
ar einn að öilu samtöldu 39 rdd. 49 skk., annar 31 rd.
13 skk., og hinn þriðji 23 rdd. 41 skk. það verður því
engan veginn með sanni sagt, að jeg haíi eigi borgað
minn skerf í bœjarsjóð á borð við aðra embættismenn
hjer í bœnum; og það fer fjærri, að það sje af því, að
mig muni um að borga 5—lOrdd. meir, en jeg þannig
hef borgað (því að meiri gæti mín sjálfviljuga gjöf til
fátœkra eigi orðið, ef hún er miðuð við það, sem stipt-
amtmennirnir að undanförnu hafa gefið hjer til fátœkra),
að jeg borga eigi þessa umrœddu sjálfviljugu gjöf, sem
af mjer er heimtuð, til fátœkrasjóðsins, enda veit jeg eigi,
nema jeg hafi gefið fátœkum eins mikið og þessu nemur,
heldur af því, að jeg sje alls enga skyldu á mjer liggja
til að borga meira, en á mig hefur verið jafnað, og sem
jeg ætla, þegar á allt er litið, sje fullt eins mikið að tiltölu,
og jafnað hefur verið á aðra embættismenn hjer í bœn-
um; og sje það eigi svo, þá er það bœjarfulltrúunum að
kenna, sem eigi hafa gætt skyldu sinnar, og þeir hafa
þannig alls enga heimild til, að skipa öðrum að heimta
af mjer, að jeg skuli bœta úr því, sem þeim hefur sjezt
yfir eða ógjört látið.
Svona liggur þá í þessu máii, og get jeg því eigi
betur skilið, en að brigzlyrði »þjóðólfs«, aðjeg vilji svíkj-
ast undan þurfamannagjaldi og ganga á undan öðrum í
því, sje í alla staði ófyrirsynju og ástœðulaus áburður,
runninn af sömu rót og uppsprettu, sem allt það er runnið,
sem hann í þessu pjóðblaði sínu hefur hingað til látið
streyma út yfir mig, til þess að svívirða mig sem mest
hann gat í augum allra, sem nokkuð þekkja til mín, fjær
eða nær, hann veit hezt sjálfur, af hverjum og hversu
hreinum hvötum; en mjer er eigi vitanlegt, að jeg geti
haft neitt verulegt til saka við hann, nema ef það skyldi
vera það, að jeg góðgjarnlega studdi að því, að stiptamt-
maðurinn, sem þá var, legði með því við stjórnina, að
hún leysti hann úr banni því, sem hún hafði á hann lagt
og alkuunugt er, og að jeg með meðmælum mínum átli
verulegan þátt í því, að hann yrði settur málaflutnings-
maður við landsyfirrjettinn, og það svo verulegan, að jeg
þori að fullyrða, að hann, eins og þá stóð á, hefði eigi
orðið það, að minnsla kosti eigi í það skipti, sem hann
varð það, án minna meðmæla, sem jeg að öðru leyti þá
áieit að hann ætti skilið.
J>að er til gömul saga um mann, sem fann frosk á
förnum vegi, uðframkominn af kulda. Uann Ijet froskinn
í barm sjer, og hugðist gjöra gott verk; en hvernin fór?
þegar froskurinn lifnaði við, beit hann manninn í brjóstið
fyrir bragðið.
Ksykjavík 3. dag nóvemberm. 1862.
Th. Jónasson.
(Eptir uppkasti, sem liggnr »ib jarl&abókarskjiil
Árna Magnússonar á tiirni; virbist vcra eptir Pál Yídalín).
(Framhald, sjá »ísl.« nr. 12, bls. 93—95).
f>að sltógarland, sem gefur um árið ábúandanum vj
tunnur kola, skal vera j cr í landi, og gilda til landskyld-
ar 6 ál.
J>að eru bjargleg kol fyrir xx oe bú.