Íslendingur - 15.12.1862, Blaðsíða 8

99
með miklum kuldum og gróðurleysi, optast frost um nætur,
og stundum snjóaði ofan í sjó, en opt á fjöllum; af þessu
leiddi það, að grasið óx í lakasta máta, bæði á túnum
og því ver um úthaga og engjar, og því er heyskapur
víða hjer litill á þessu sumri, og er það bágt, því vetrar-
ríki er hjer í sveit mikið, en framan af slættinum voru
góðir þurrkar á milli, og nýting mátti þá heita góð á því
litla, er skófst upp úr jörðunni, en síðari part sumarsins
hafa þar á móti verið miklir óþurrkar, sífelldar rigningar
og snjókomur, og heynvting mikið bág síðan. Skepnu-
höld manna hafa verið misjöfn, ekki góð hjá sumum, en
allgóð hjá sumum. Aflabrögð manna voru mjög bág á
næstliðnu vori, lík og fyrri árin, nefnilega hákarlaveiðin á
Gjögri, sem er veiðistaða okkar; gengu til afla í vor eð
var 13 skip frá því fyrir þorra í vetur; þá er byrjuð
þar vertíð árlega, og gjarnast er verið þar til hvítasunnu,
en í vor þar til i íjórðu viku sumars, og þó var enginn
aflinn; i vor átti að heita að 2 skip fengju lýsistunnu til
hlutar, en hin öll miklu minna, og sum því nær ekkert,
en kostnaðurinn er œðimikill, því skipin eru mjög stór,
og hljóta að vera vel út búin, og er það sártpínandi, að
geta ekkert aflað; kemur þetta mikla aflaleysi okkar mikið
af því, að þilskip, einkum austanskip, eru farin að fara
snemma út að afla, þetta um páska, og skera þá strax all-
ati eða mestallan hákarl í sjóinn, fyrst á okkar miðum og
svo dýpra og dýpra út í hafið, og þetta er slagbrandur
fyrir því, að við hjer í sveitinni getum nokkuð fengið á
okkar opnu skip, þó langt og djarft sje farið. Iljer ável
við, að jeg láti í Ijósi óánœgju mína og annara hjer yfir
því, hvað hörmulega er fariö með hákarlsaflann nú á dög-
um; hákarlinn er aflaður vetur, sumar, vor og iiaust, og
fleygt jafnóðum í sjóinn aptur (nenia lifrinni), og nú eru
orðin svo mikil brögð að hákarla-niðurskurði, að hann er
nú skorinn í sjó að kalla árið um kring, þegar hann afl-
ast, og þetta er hörmung yflr flesta hörmung Islands.
Ileynslan hefur þó sýnt það, að þegar búið er að skera
liákarl í sjóinn einu sinni að vetrinum nokkuð að mun,
þá er ómögulegt að geta fengið nokkra skepnu úr sjó,
því við fyrsta niðurskurð hverfur hákarlinn svo gjörsam-
lega út í haf, að varla er mögulegt að fara svo djúpt á
opnum skipum, að nokkuð aflist; þar að auk kasta menn
œðimiklu bjargræði í sjóinn, þar sem menn kasta bæði
hákarli og skráp, sem menn hefðu annars í hendi sinni,
og þó hákarl sje máske ekki hollur einmala, þá er það
íleiri matur, ef einmata væri borðaður. llákarí er þó all-
góð fœða, ef hann er þokkalega og reglulega meðhöndl-
aður og borðaður í samblandi með annari fœðu, og víst
trúi jeg því, að öll skepnan sje góð með þakklæti með-
tekin, og víst er hákarl og skrápur það líka; hann er
ekki undantekinn, því jeg vildi óska þess af öllu mínu
hjarta (og þess munu margir óska hjer um sveit), að
blaðamenn og fleiri, sem vilja lands og lýða heill og hag,
vildu kröptuglega styðja að þvi, að enginn hákarl yrði nú
framvegis skorinn í sjó nokkurn tíma að vetrinum, þó
ekki yrði fremur, eða hjer um bil frá mikaelismessu til
fyrsta sunnudags í sumri, hvorki á opnum skipum, er reru
að þeirri veiði, og ekki lieldur á þilskipum, er um þann
tíma kynnu að sigla út á haíið tii hákarlaveiða, ef góð
veður gæfust, og skera ekki hcldur hausa og rusl, því
það spillir eins afía, nema bráð nauðsyn þrengi mönnum
til að skera hákarl í sjó, sem getur fyrir komið, eins og
áður, þegar menn ekki vildu þó skera í sjóinn. þó há-
karl verði skorinn í sjó á stimrum, sem ekki mun vera
annað að fá, þá cr það munur, en þessi gengdarlausa ó-
hœfa, sem nú er við höfð við þá arðsömu veiði; ef þetta
fengist nú, þó ekki væri fremur en hjer segir, þá mundi.
það verða œði-mikið heilladrjúgara fyrir Iand og lýð; jeg
vil halda, að ef menn ekki skæru nokkurn hákarl í sjó
um þennan tiltekna tíma, hvorki af opnum skipum eða
af þilskipum, þá yrði lifrin, sem aflaðist, meiri en ekki
minni, en menn hefðu hákarl og skráp til góða, og það
er þó mikil guðs blessun. það var t. a. m. hjer í sveit-
inni áður fyrrurn, meðan allur hákarl var flultur að
landi, þá var nóg skóleður af skráp, og þá áttu menn
margfornan hákarlinn, og þá mttn hann víst vera orðinn
hollari fœða en nýr, en nú síðan þessi hákarla-niðurskurð-
ar-óhœfa er almennt við höfð þessa arðsömu veiði, er lifrin
mikið minni, sem aflast, en áðtir, en hákarl því nær eng-
inn, og það lítill hann er, er hann borðaður strax hálf-
harður bæði vegna fátœktar og líka af ,því sœtur þykir
sjaldfenginn matur, en þá vil jeg ekki ábyrgjast, að
stækjufrumefnið (Ammoniak), sem í honum myndast, geti
eigi orðið eiturmegnt, þegar hann er borðaður svona nýr
og ekki harður; enginn maður á nú heldur skráp, sem
er þó dýrmæt vara; fólk má nú ganga á berum fótunum
af skóleðurseklu hjer í þessu harðindaplássi, sem ekki er
hœgt að eiga nema fáar landskcpnur, og þau fáu sauð-
skinn, sem menn eiga, verða menn að hafa í skinnkteði,
og dugar ekki, því hjer eru opt iliviðri norður við kulda-
beltið. það er gamalt máltœki hjá oss, að svo eru hygg-
indi sem í hag koma, og annað, að ekki er minna vert
að gæta fengins fjár en afla þess, og það má segja uni
þá arðsömu hákarlaveiði okkar. það er víst ekki bezta
aðferðin, þá menn afla hákarlinn, að kasta honum strax í
sjóinn aptur og skrápnum líka, sem menn fengju fyrir
kindur, smjör og peninga, ef í land væri flutt, og þó
menn flytji lifrina í land, bræði hana og láti lýsið til kaup-
manna, og fái fyrir það helming af mat og nokkuð af
óþarfavöru, og svo brennivín fyrir afganginn. Um þetta
mikilvæga efni er allt of lítið að lesa í blöðunum, enn
sem komið er.
það er mín vinsamleg bón til yðar, forstöðumenn ís-
lendings, að þjer vilduð taka þessar fáu línur inn í blaðið.
llellu á Selstrond, 30. september 1862.
J. Guðmundsson.
— I’óstskipið fór hjeðan 27. f. m. að morgni dags.
A því fóru nú utan þessir ferðamenn: kaupmennirnir:
konsul M. Smith, Svb. Jakohsen, Kristján Möller; jfr.
Kristín Lambertsen, þorkell prentari þorkelsson; skip-
brotsmennirnir af Skagaströnd og soðningarmenn Ilender-
sons kaupmanns, 5 að tölu, er hingað komu í vorið var,
og hafa soðið fyrir hann lax, ísu og kjöt, sem síðan er
flutt utan í pjáturdósum. Daginn, sem skipið lagði út, og
næstu daga á eptir, var hjer bezta veður. Nú vænta menn
ekki póstskips aptur fyr en einhvern tíma í marzmánuði.
— Tíðarfarið hefur verið gott síðan um 20. f. m.
optar verið þýðvindi, og snjór er að mestu leyti horfinn úr
byggðum ; en þessa síðustu daga er talsverður útsynningur
til hafsins og brimhroði við lönd; verður því eigi róið
hjer á Innnesjum, enda var fiskilaust hjer, þá síðast var
róið fvrir fáum dögum. þar á móti fiskaðist hjer vel um
tíma, einkum vikuna frá 1G.—23. f. m.; cru hausthlutir
talsvert meiri nú en í fyrra-haust. Suður í Garði segja
menn nú sje góðfiski.
Ábyrgðarmaður: Benidikt Sveinsson.
Preutaíiur í prentsmilíjunm í Reykjavík 1862. liinar }> 0 rí ars ou.