Íslendingur - 08.01.1863, Blaðsíða 2

122
fessari áskorun svaraði hinn ungverski liershöfðingi,
Klapka þannig:
Hershöfðingi, þjer hafið skorað á Ungverja að
grípa til vopna. Ef að þjer hefðuð staðið í broddi her-
manna yðar og liði Viktors konungs og stefnt því gegn
Ilabsborgar-konungsættinni, og hafið þaðan þetta heróp yðar,
þá mundu samborgarar mínir hafa snúizt vel við áskorun
yðar; ennú erekki þessu máli að fagna; því þetta heróp
er ekki rödd Ítalíu; það er rödd eins manns, sem nú
stritast við að drepa niður frægð sinni, og varpar nafni
sínu og hamingju á tvísýnu í hinum hörmulegu róstum
borgara-styrjaldanna. þjer hafið tekið fram dœmi Servíu-
manna, Grikkja og Svartfellinga til þess að herða á Ung-
verjum. Dœmi þeirra er og í sannleika lærdóms-ríkt fyrir
Ungverja; en þeir læra ekki annað af þvi, en það, að
bíða betri tíma, nema þeir kjósi heldur að hrapa í sömu
óhöppin og vonleysið eins og hinir. Servíar, Grikkir og
Svartfellingar álitu, að bezt væri að verða vel við áskorun
sinni, sem var mjög hin sama og þjer hafið nú sent oss.
þeim var heitiðhjálp til uppreistarinnar. Jegheld jafnvel,
að þeir hafi vænt eptir yður. Hversu fagurt tekifœri ljetuð
þjer ekki ganga yður úr greipum, frá að balda á fram hinu
mikla frelsisstarfi yðar, er þjer hófuð með svo glæsilegri
frægð. Nú voru vonir þjóða þessara orðnar að blekk-
ingu einni, en örlög þeirra fá ekki sætt oss við áþján og
þrælkun; þau kenna oss, að geyma krapta vora til betri
tíma,_l>essi forsjálni, sem þó er sprottin af sannri fóstur-
jarðarást, geðjast yður ekki. þjer talið um skyldur vorar,
þess vegna höfum vjer rjetttil að minna yður á yðar skyldu.
Hafiðþjerekki misskilið hana, hershöfðingi! er þjerhefjið
fána styrjaldarinnar gegn lögbundinni stjórn, sem helgast
af atkvæðum heillar þjóðar, og rífið yður undan henni?
Stöðvið yður á þessum ófaravegi, meðan tími er til.
Hættið þjer að vinna í haginn fyrir Austurríki og aðra
einvalda norðurálfunnar, sem allt vilja kreppai hinn forna
dróma apturfaranna; en þjer vinnið þeim mest í hag, ef
þjer flýtið of mjög frelsi Ítalíu. Dreifið burt frá Italíu
öllum skelfingum borgarastyrjaldanna, er nú grúfa yfir henni,
því af þeim stendur hverjum góðum borgara stuggur.
jþetta er skylda yðar; hún leiðir beinlínis af starfsemi
yðar; nafn yðar krefst hennar af yður, og vonin, er þjer
hafið vakið í hjörtum þjóðanna, er þjást og þrælka; þær
getið þjer ekki dregið á tálar, án þess að svíkja yður
sjálfan um leið. Ungverja langar til að mega starfa, og
þeir hafa þegar sýnt hverju, þéir orka. En heyra munu
þeir ráð vina sinna og um fram allt rödd samvizkunnar,
áður en þeir hefja nýja frelsishreifingu. f>eir munu telja
sig þess sælasta, ef þeir geta tekið höndum saman við
ítali á hinum mikla hildardegi og sameinazt þeim gegn
Austurríki. Guð gefi, að þjer getið á þeim degi leyst af
hendi hið mikla hlutverk, er hamingjusemi yðar virðist
áskilja yður í viðburðum þessara tíma. Meðtakið, hers-
höfðingi, fullkomna vissu um vináttu mína og virðingu.
Turin, 23. ágiíst 1862. George Klapka.
þegar Garibaldi var kominn yfir til Sikileyjar, varð
bráðum hljóðbært, hvað kappanum bjó innan rifja;
dró hann og engar dulur á tilgang ferðar sinnar;
því hann kvaðst hafa farið að heiman, til þess að gefa
Italíu Rómaborg, en liggja dauður ella. Um framanverð-
an ágústmánuð Ijet hann fyrirberast í skógum nokkrum,
ekki all-langt frá Palermo; þeir heita Ficuzza - skógar,
þykkir og gott afdrep fyrir uppreistarmenn. |>egar það
frjettist um eyuna, að förinni væri heitið til þess, að leiða
páfann út úr Hóm og Yictor Emanuel inn í staðinn, var
sem eldi hefði lostið í sinu. Ungir menn streymdu að G.
hvaðanæfa og geystust undir merki hans inn í liina dul-
arfullu skóga. f>ar œfði hann lið sitt daglega. Heróp
hans var þetta: »Róm eða dauðinn«! »Italía og Viktor
Emanúel!« Dátar hans voru einkenndir með rauðum
skyrtum, og vel að vopnum búnir; því alstaðar rjettust G.
hjálparhendur. Iíonur sendu honum fatnað, borgirnar
vopn, kaupmenn og embættismenn vistir og fje; enginn
vildi verða aptur úr, og hver kepptist við annan að gjöra
allt, er þeir máttu, til að aðstoða hetjuna frá Gaeta; og
för hans frá Palermo til Catanía var öll áþekkari sigur-
helgi en skuggalegri uppreistarferð. Hirðin í Túrin vissi
vel, hvað gjörðist á Sikiley, og varð Ratazzi að rita em-
bættismönnunum varúðarseðla og bannbrjef, en það var
sem vatni væri stökkt á gæsir, því engir veittu Garib.
betur en einmitt embættismenn konungs. Nóttina milli
hins 19. og 20. ág. kom hann með flokk sinn til Catanía,
og var honum tekið þar eins og annarstaðar með mestu
virtum. f>ar dvaldi liann 4 daga. Ljet hann þaðan yfir
til meginlands með lið sitt, rúm 5000 manns, á 2 gufu-
skipum aðfaranóttina hins 24. ág., og komst á land þenn-
an dag á sama stað og árið 1860, nærri annnesinu Capo
dell Armi hjá Melito. þegar eptir lendinguna fór hann
heim til bœjar þessa, hressti þar lið sitt og aflaði sjer
vista. Daginn eptir fór hann þaðan og hjelt til Reggio,
og komst þangað hinn 27., og daginn eptir til Aspro-
monte. Ilann vissi, að konungur og stjórn hans leit öfugu
auga og illu á ferðalag sitt, og hafði því gjört út lið á
hendur sjer. En hann gjörði það að ófrávíkjanlegri grund-
vallarreglu, að forðast með öllu mögulegu móti, að lendæ
í orustu við konungsmenn, svo að styrjöld sú, er hann
hóf nú, yrði ekki að borgara styrjöld, sem honum sjálf-
um og öllum góðum mönnum stendur stuggur af meir en
nokkurri annari styrjöld. Yegna þessa ætlaðihann að reyna
að komast upp til fjalla, og sleppa þannig úr greipum
konungsliðsins. En snernma morguns hinn 29. geystust
konungsmenn að honum allófriðlega; fór hann þá með
lið sitt þangað, er bezt var vígi og hann torsóttastur; var
það í brekkum nokkrum framan í fellinu (Aspromonte),
og var þjettur skógur að baki honum. Garib. áleit það
fullkomna fíflsku, að ráðast að sjer hjer, því hjer var hann
ósigrandi, ef hann tók á móti óvinunum, og það bjóst
hann við að þeir mundu sjá, og mundu því ekki vilja eiga
vopnaviðskipti við sig á þessum stað. En þetta fór allt
á aðra leið. Konungsmenn biðu engra boða, en lögðu
viðstöðulaust til bardaga. Garibaldi sá nú, að hjer var
um tvo kostiaðvelja, annan að hleypa öllu upp í borgara-
styrjöld, eða láta hjer nema staðar og hverfa frá fyrir-
tœki sínu. Hann kaus hinn síðari, fór fram fyrir fylk-
ingarbrjóst manna sinna og bannaði þeim harðlega að
skjóta á konungsmenn, þó að þeir fœru að sjer með báli
og brandi. Meðan hann var að þessu, sóttu konungs-
menn fastan að og iniðuðu margir skotum sínum á G.,
þar sem hann var að aptra mönnum sínuin frá vígaferl-
um, og urðu einhverjir 2 þeirra svo hœfnir, að þeir hittu
liann; annar í hœgra lærið; það sár var ekki hættulegt,
hinn í vinstri fótinn inn á milii liða við öklann, og var
það illt sár. Hann fjell við síðara sárið, og var borinn
undan skotum konungsmanna burt af vígvellinum. Al-
staðar þar, sem hafði heyrzt til G., hlýddu menn hans
honum og hreifðu hvorki byssu nje brand; en það var
að eins hœgra rnegin í liði hans. Vinstra megin vissu
menn ekkert um skipun hans, og svöruðu því konungs-
liðinu eins og á þá var yrt; en þegar er G. vissi það,
skipaði hann lúðursveinum herliðsins að boða mönnum
að hætta skothríðinni, og eptir fjórðung stundar var alit
kyrrt aptur. J>að voru ólíkar skipanir, sem lið hvorra tveggja
átti að hlýða, Garibalda öðru megin, og konungs liinu