Íslendingur - 25.06.1864, Blaðsíða 4

4
það alls ekki eiga við á þessum stað, að leggja þetta
nákvœmar niður, með því það getur hver skynsamur
maður, sem þekkir til hjerá landi, leiðbeiningarlaust, en
hitt viljum vjer þar á móti taka fram með berum orð-
um, að það virðist sæta undrum, að þessari tiliögu al-
þingis ekki varð framgengt. Ráðherrabrjef það, sem
suðuramtið birti í haust eð var, gat engan veginn, rjett
skilið og skoðað, sett hik á alþýðu með að útrýma kláð-
anum í Kjósar- og Gullbringusýslu, á þann hátt, sem
bændur sjálfir almennt óskuðu og þingið rjeð til, því þó
það óneitanlega rjeði frá niðurskurði, þá höfðu bæði em-
bættismenn og alþýða sterkustu hvöt til þess, að leggja
ekki meiri þýðingu í þessa ráðlegging, en brjefið sjálft
gaf þeim tilefni til. Ráðleggingin, sem er alit annað
en shipun, var nefnilega byggð eptir sjálfu brjefinu á því
tvennu, að pingið hefði homizt í mótsögn við sjálft sig,
með því að fallast á frumvarp stjórnarinnar um lœlm-
ingar, en ráða þó til niðurshurðar í Kjósar- og Gull-
bringusýslu, og að hinu ieytinu að þessi svo kallaði
niðurskurður mundi valda almennu atvinnutjóni. En
þetta tvennt var aptur byggt á misskilningi, enda sást
það Ijóslega á brjefi ráðherrans, að hann ekki einu sinni
var búinn að sjá alþingistíðindin, þegar hann gaf brjeíið
út! Svo framarlega sem að kláðalækningarnar sjálfar
ekki eru það, sem menn eru að rembast við að ná og
hafa fram endalaust, eins og einskonar framfarastig til
almenningsheilla, eins og landið geti eigi þrifizt nema
með kláðalækningum, já svo framarlega sem þær eru
ekki þessi aðalmergur málsins, heldur að eins meðal til
þess, að ná aðaltilganginum: heilbrigði sauðfjárins á
íslandi yfir höfuð, þannig að það eigi verði eilífur kláða-
sjúklingur ár frá ári og öld eptir öld, þá blasir það beint
við, að þær eru eptir rjettri hugsun snmrýmanlegar við
hvert annað meðal, sem leiðir til sönni niðurstöðu fyrir
land og lýð, og þá einnig niðurskurðinn, sem einmilt
þess vegna er sjálfsagður, ekki einungis þegar lækn-
ingar bresta, heldur undir eins og pœr lækningarbresta,
sem síðar, eður seinna en hann, geti útrýmt kláð-
anum, allt eptir hringumstœðunum. En nú höfum vjer
að framan leitt rök að því, að þingið 1863 sá ekki einu
sinni neinn veg til þess, að neinum þolanlega tryggj-
andi lækningum yrði framfylgt í Kjósar- og Gullbringu-
sýslu, þar sem jafnvel lagasltilyrðið fyrir allri skipun
þess máls vantaði. Dver er þá þessi mótsögn þingsins
1863? En þá hitt atriðið, atvinnumissirinn. þeirri spurn-
ingu er reyndar sjálf-svarað með því, sem nú var sagt,
að hann gat enginn orðið, heldur lá einmitt atvinnu-
missirinn í því, að láta veikt og grunað fje á litlu svæði
aðgjörðalítið, eður aðgjörðalaust, vofa yfir og ógna með
ósegjanlegu tjóni á sauðfjenu, aðalatvinnuvegi landsins.
En þar við bætist það, sem vjer áður sögðum, að það
var alls eigi spursmál um að fækka fjenu á íslandi yfir
höfuð, og ekki heldur um það að fækka fjenu í Kjósar-
og Gullbringusýslu, heldur hitl að láta veiltt og grunað
fje deyja í annars óumflýjanlegar og sjálfsagðar parfir
bœnda, í stað hins heilbrigða fjár, sem annars átti að
skera og var skorið I þegar þingsins aðgjörðir eru þannig
rjett skoðaðar, miða þær alls eigi til niðurskurðar og
atvinnutjóns, heldur beinlínis til innanlands-verzlunar,
til almenningsheilla, og mótbáran á móti þessu erþású,
að þetta er kallað niðurskurður, og atvinnutjón, af því
höfuðið er tekið af veiku og grunuðu fje, en látið sitja
á því heitbrigða. Nei, það sem hjer gæti hugsazt sem
atvinnumissir er það einmitt, að íslendingar skuli selja
svo mikið og jafngott viðurværi, sem kjötið er, til út-
landa, fyrir dýra útlenda vöru, jöfnum höndum til nauð-
synja sinna og til óþarfa, en þessu atriði, sem þó er
mergurinn málsins, hreyfir enginn, enda álítum vjer það
hæpið fyrir ráðgjafastjórnina í Danmörku að blanda sjer
inn í slíka verzlun, þó æskilegt væri, að á henni væri
nokkurt hóf, því slíkur formyndaraháttur frá hálfu hins
opinbera á penna hátt, mundi verða ósegjanlegum vand-
kvæðum bundinn, og tekur, ef satt skal segja, engu tali.
Beri maður nú þelta saman við ráðherrabrjefið, sjer
maður strax, að til grundvallar fyrir því liggur umhyggja
fyrir velmegun bænda vorra, og bending til alþingis, að
það láti gjörðir sínar og tillögur vera sjálfum sjersam-
kvæmar, eður með öðrum orðum, einmitt það sama sem
vakti fyrir þinginu. En því kemur þá þessi mismunur
fram á tillögum þingsins og ráðherrans? Vafalaust af
því, að hann ei hefir þekkt, hvernig þessu máli var komið
1863, málið hefir eigi verið skýrt fyrir honum eins og
með þurfti, þar sem hann að eins vissi um niðurstöðu
þingsins, en alls eigi um ástæður þær, sem þessi nið-
urítaða stóð og fjell með. Auk þessa er það auðsjeð,
að ráðherrabrjefið erbyggt á þeirri rammskökku einstreng-
ingslegu skoðun, að lækningar og niðurskurður geti eigi
samrýmzt hvort öðru sem jafnhliða meðul til að útrýma
kláðanum, eptir því sem á slendur og kringumstæðurn-
ar bjóða.
En þegar nú svona stóð á, og brjefið bar þetta
með sjer, virðist það auðsætt, að það hefði verið talsvert
meiri lagnaður (Conduite) fyrir yfirvöldin, og mun meiri
skylda og skynsemi fyrir alþýðu, að ganga eptir yfir-
lýstum aðaltilgangi ráðherrabrjefsins, og óskum sjáifs
síns, að skerða eigi almenna velmegun íslendinga, en
hitt, að hlaupa í blindni eptir sjálfri ráðleggingu ráð-
gjafans, sem byggð var á misskilningi og ókunnugleika
á málinu, enda gaf brjefið hlutaðeigandi embættismönn-
um landsins fullkomlega heimild til þess að laga málið
í hendi sjer eplir augnamiði þess, þar sem það í al-
mennum orðum fyrirskipar »nauðsynlegar ráðstafanir*,