Íslendingur - 02.08.1864, Blaðsíða 3

>
meðal annars, stinga upp á við stjórnina í Danmörku
þeim ráðstöfunum, er þeir mættu álíta nauðsynlegar til
að koma vegunum í gott horf.
j>að sem þar á móti konungsbrjefi þessu einkum var
ábótavant, og þess vegna þurft hefði að víkja við með
tímanum, er auðsjáanlega það, að I. var ekki ákveðið
í því, í hverju hlutfalli bændur skyldu starla að vegabót-
unum, heldur var sýslumönnum, sem áður er sagt, falið
á hendur, eins og verið hafði frá því fyrsta Iög vor fóru
að skipta sjeraf vegunum, að ákveða það, envenjanvar
víðast sú, að allir bændur voru látnir starfa hjer um bil
jafnt að vegabótum, livernig sem slóð á fyrir þeim;
en af þessu gat aptur opt risið hinn mesti ójöfnuður.
2. skipti konungsbrjefið sjer ekki af því, eins og áður
var á vikið, að vegabætur væru gjörðar á hinum lengri
fjallvegum, er voru yfir þingmannaleið, er þó engan
veginn mátti viðgangast, því eins ríður á því og engu
síður, að þessir vegir sjeu gjörðir góðir og greiðir yfir-
ferðar, sem hinir, er styttri eru. fessir gallar gjörðu
vegalög þessi óvinsæl; samt munu amtmenn vorir litið
hafa hirt um, að stinga upp á því við stjórnina í Dan-
mörku, að ráðin yrði bót á þeim; þar á móti urðu
nokkrir einstakir menn til þess, eins og alkunnugt er,
að stofna fjelag nokkurttilað bæta fjallveguna; stóð fje-
lag það nokkur ár og afkastaði miklu; en á fyrnefnda
gallanum var engin bót ráðin, og hann var þó einkum
það, er gjörði konungsbrjefið óvinsælt í augum alþýðu,
og að alþýða hjelt áfram að skoða vegabæturnar sem
byrði fyrir sig; álitu bændur almennt, af því þeim hug-
kvæmdist eigi annað betra,að bezta ráðið til að bæta úr
þessum galla væri, að burtnema skylduvinnuna við vega-
bæturnar. Loksins varð stiptamtmaður Bardenfleth fyrstur
til að stinga upp á því, að nokkrarbreytingar væru gjörðar
á konungsbrjeflnu, og komst málið þannig f hreyfingu,
er ændaði með því, að ný tiiskipun utn veguna hjer á
landi kom út, dagsett 15. marz 1861. Frnmvarp til
þessarar tilskipunar var tvisvar lagt fyrir alþingið, bæði
árið 1857 og 1859, því tillögur þingsins voru svo í fyrra
skiptið, að stjórnin þótlist ekki geta liaft tillit til þeirra;
í seinna skiptið þar á móti fór hún í öllu hinu verulega
eptir tillögum þess þá. þeim,sem vilja kynnasjer hinar
ýmsu tillögur alþingismanna í þessu áríðanda máli, er
vér ætlum margir muni vera, vísum vér til alþingistíð-
indannna frá báðpm fyrtjeðum árum, en það er slæmt,
að þar cru sumsstaðar svo miklar prentvillur, að mein-
ingarleysa verður úr.
Hvað nú tilskipun þessa snertir, þá ætlum vér, að
fá lög á seinni árum hafi meir misheppnazt en hún;
1. eru að eins 3 ár liðin, síðan hún kom út, 'og þegar
er risin megn almenn óánægja yfir því, í hið minnsta
hjer syðra og vestanlands, hvernig þjóðvegirnir víðast
hvar eru orðnir því nær ófærir, þar sem ekkert hefir
verið við þá gjört þessi 3 árin; og hvernig munu þeir
þá verða, er fram líða stundir, ef þeir nú þegar eru
víða orðnir svo að kalla ófærir? Sje eigi hirðuleysi amt-
mafinanna um þetta að kenna, er þetta eina atriði nóg
til að sýna, að tilskipanin eigi er hafandi svona, eins
og hún er, og að annaöhvort verður að fá meira fje til
þjóðveganna, en sem hún ákveður að til þeirra skuli
ganga, eður þá að öðrum kosti, að telja verður færri
vegu til þjóðvega, sem bæta á með þessu fje, en tilskip-
anin gjörir. það virðist og auðsætt, að 6000 rd. —
en það var sýnt á alþinginu nægilega 1859, að svo
mörg hálf dagsverk, sem verkfærir menn eru á landinu
millum 20 og 60 ára, eigi næmi meira — sjeu eigi nóg
fje lil að viðhalda öllum alfaravegum á landinu, sem er
yfir 1800 ferhyrndar mílur, bæði niðri í byggðum og á
fjöllum uppi, jafnvel þó amtmenn færu með það með
hinni mestu hirtnissemi, því síður, að gjöra megi nýjar
vegabætur, eður leggja nýja þjóðvegu, þó þess væri
þörf, með ekki meira fje. 2. eykur það eigi lítið á óánægju
bænda, sem von er, með tilskipunina, hversu gjaldið til
þjóðveganna kemur misjafnt niðnr á menn, állt éptir
því í hverjum hreppum þeir búa, svo þegar t. a. m.
einn bóndi borgar 10 rd. til þjóðveganna, borgar annar
bóndi í öðrum hrepp jafnríkur hinum, og ef til vill rík-
ari, að eins 3 rd. til þeirra. Ef hver hreppur hefði
nú að annast þjóðveguna hjá sjer, þá væri þetta ekki
fremur tiltökumál, heldur en það, að sveitaþyngslin yfir
höfuð opt eru misjöfn í hreppunum; en úr því tilskip-
unin álitur nú, að þjóðvegirnir í hverju amti eigi að
vera sameiginleg byrði fyrir amtsbúana þar, þá er það
í sannleika óskiljanlegt, hvernig nokkur sanngirni eður
jöfnuður geti talað fyrir því, að þessi sameiginlega byrði
skuli hvíla langtum þyngra á mönnum í sumum hrepp-
um en sumum. |>essi ósamkvæmni í tilskipaninni kemur
öll til af því, að hún skiptir byrðinni millum hreppanna
af handahófi, því það gjörir hún, er hún skiptir henni
eptir tölu verkfærra manna á vissum aldri í hverjum
hrepp, án þess þó að láta þá byrðina hvíla á þeim öll-
um, eður þá á þeim, er njóta góðs af verkum þeirra;
það virðist og auðsætt, að úr því tilskipunin leggur tölu
verkfærra manna til grundvailar fyrir skiptunum á þjóð-
vegabótaskyldunni millum hreppanna, þá hefði hún átt
að sleppa þeim mönnum öllum úr tölunni, er eigi gætu
borgað hálft dagsverk. 3. hefði það verið hyggilegra
og vinsælla, að gjöra enga brcytingu eður þá mjög svo
litla í því, er staðið hafði hjer á landi frá aldaöðli, að
hver hreppur skyldi annast þjóðveguna hjá sjer; að
gjöra þjóðveguna í hverju amti, eins og tilskipunin gjörir,
að amtsmáli, er ekkert náttúrlegra, en að þjóðvegirnir í
hverjum hrepp sjeuhreppamál; þvert á móti cr það eðli-