Íslendingur - 01.02.1865, Side 2

58
sem pefnnr vorn fyrir lækningunnm1, nð ábatinn eða á-
rangrinn af þeim, þó þær heppnuðust á endanum eptir
langa kvöl og mæðu, var ýktnr og orðurn aukinn2, að
dregið varáhinn bóginn fram úr öllu hófí úr öllum þeim
ertiðleiknm og almennu hættu, sem lækningunnm óum-
fiýjanlega voru samfara3, og að alls enginn gauinur
var að síðustu gefinn áliti, skoðun og vilja þeirra,
■«em mest állu i hæltunni sjálfir, og því liöfðu eðlileg-
. I) er þaimig margrejnit, ab bæíii vorn j)au búb of iin í
íslenzkt f|e, sen\ vorn rát'lfigb, ng eins var þab tálsnara etn, aí) t.
a. m. eitt, tvó ofca jafnvel þrjú bób væru einhlit aí) lækna hverja
kind, hve úlsteypt sem hiín vairi.
2) þannig ern þab hæfnlausar ófgar, sem sagt er á ýmsum stóís-
nm í .,Hiroi" uni lill. rinagiiíþ af læknutm fje, nema menn vilji meb
„nirti" fallast á þá skutmn. aíl óhreinindi þau, sem eptir silja á
allinni eptir batit), sje virkiieg ull af því þau eins og hún þyngja
metaskálarnar! þessu lík er tilgáta sú, aí) kiábiiin sje la-knii>g
vit) lungiiaveiki af því ekkert fje er lungnaveikara en klátafje, en
batnar hún, ef kláþinn verl&iir læknatjur. Ogildi slíkra ályktana, þó
þat) sjeu aldrei nema inanntaksmenn, sem viþhafa þær, blasir svo
beint vit), at) eogiim skynsömum manni er ofætlnn at) sjá þaí).
Lungnaveiki og klati ern nefnilega tvær veikir, sem at) vísn hafa á-
brif hvor á atra, þegar þær eru samfara, en met) því nú kind get-
ur dáit, og deyr optast, úr iungnaveiki, án þess hún fái kláfca, en
þar á móri alls eigi fengit) kláta at) mun, án þess hún verti um
leit) lungnaveik, þá er jafnlíklegt, at> klátinn sje ein af orsökum
lnngnaveikinnar, eins og hit) gagnstæta er ólíklegt.
3) Matur skyldi t. a. m. vaila geta ímyndat) sjer, at) nokkrnm
manni kæmi þat) til hugar, at) mnöimiin á klátaveiku fje væri minni,
en á heilbrigtu, og allrasízt atþat eigi þyrfti meira, já margfalt meira
og betra fótur á vetrardag, hlýjari og loptbetri hús o. s. frv. Kins
synir setninirin: bötin ern hinn bezti vörtur, sem lækningameiiiiirnir
þo hata komit met, at þeir hafa lítilsvirt sóttQicmi og takinarka-
lausa útbreitslu klátans, án þess at gefa minnstu gætur at því,
hvernigá stúb hjer á landi.
x Veiðifór.
Gamanríma eptir J. J*. Thoroddsen. (Framh.).
120. J>annig byggja þúsund margir
þjösna-hvalir
ræfurháu Ránar sali.
121. Aldrei hrærast upp frá dimmum
Ægis botni,
margar aldir þó að þrotni.
122. Sífellt liggja sjávarföngum
saddir nógum,
þykkum huldir þaraskógum.
123. Eru kindur aðrar til
með illa siði,
svo er margt af sjóar-liði.
124. Hámerar og hákallskyn
og liáfa þekkjum,
alknnnugt að ótal hrekkjum.
125. Sundur rífa sérhvað kvikt,
það sífellt vanar,
og með skoiti öllu banar.
astnn atkvæðisrjett í því, og nllir máttu sjá, að breyta
mundti eptir revnd oir fastri sannfæringu, efnum eg á-
sigkorniil.igi livors eins, þar sem hin vísindalega lækn-
ingaregla þvert á móti ekki leit til liægri nje vinstri, en
hafði að eins tillit ti! þess, sem kom henni sjálfri við
rjeltilegn IVamkvæmdri
Lækningareglan var þá svona ekkert annað en ný-
mæli lijer á landi, sproltið npp hjá einum manni, land-
lækninnm, sem er búlaus maður í Reykjavik, og jafnvel
þó vjer mnnna fúsastir viðnrkennum vísindalega þekkingu
iians og álniga á því að gjöra fósturjörðu sinni alitgagn,
og þó vjer jafnfúslegn jálum, að lækningarnar sjeu
mögulegar, já góðar og gagnlegar í sjálfnm sjer, þá
liggnr það þó i angnm nppi, að valdstjórnin hlaut að
hafa fiillan áhyrgðarhluta af því, að ota frnm lækningun-
um frekar, en þa*r eptir krinf/umstceðunvm Itumu að
sönnmn nutuni. Landlæknir gaf vísindalega reglu eða
ráðlegging, og lienni var valdstjórnin hvorki skyldug til
nje ba'r utn að fylgja, nemn því að eins að hún sæi
frain á, að lnin gæti framkvæmt liana, og i verkinu fram-
kvæmdi liana landi og lýð til heilla og hagsmuna. Frd.
12. niaí 1772 var of nng lil þess, og talar Ijósara en
svo um langa reynsln í kláðanum, að valdstjórnin gæti
verið í efa um, hvilikt úbætanlegt tjón kláðinn hlyti að
gjöra á Islamli, ef eigi vceri ntrax teltii) fyrir ltverltar
honuni. lltin vissi lika, að nllir htigir manna og skoð-
anir á íslandi, æðri sem lægri, hneigðust samhuga að
þeim grundvallarreglum, sein þessi frd. er byggð á.
1) At' þessari rút eru nú sprottuar þær svo köllutu æsing-
ar gegu lækningunum (Nedslagtnings- Fanatisme), sem Isiending-
um helir verit) brigzlat um i útlondiim og innlendiim blötum (sic!
126. Eðlislika cg tel því
með illnn vana
harðhvoptnðii hnýðingana.
127. Gráðugir og grimmir eru
geysi-mikið,
ef á fiskum finna spikið.
128. Æ þeir taka allt sem næst
og ekkert vegið,
unz að beinið bert er flegið.
129. Marar hePtr mengi á þeim
mætur stórar;
virðast beztir blaðastjórar.
130. Ein er þjóð í afarvíðu
intii hrefna,
sú er Ptskar seli nefna.
131. þykja vitrir vera þeir
og vel ttppfræddir,
loðnum skinna-kyrllum klæddir.
132. Ýmist sitja upp við strönd
á unnar-steinum,
sjá þar flest er fer í leynum.