Norðanfari - 31.01.1873, Blaðsíða 3

skyldu vif> sig 18. ianúar, og hvatti hana (il ab ganga fús-
lega Svíakonungi á vald. þessi tífeindi ílugu eins og eld-
ing um landib, og Norfmenn, sem unnu Frifriki, og sem
líkafi af> mestu leyti vel vib Dani, álilu sig biturlega
særba meb þessari afsölun. Margir þóttust sviknir af kon-
«ngi sínum, sem fám mánubum ábtir hafbi lýst yfir því,
a^> hann vildi eigi kaupa skammarlegan og óvissan frib meþ
Því ab fórna sínum trúu og hraustu Norbmönnum. Fáir
íoru þeir, sem þá þegar kunnu a& meta þennan tilburb
"eins og hinn heppilegasta, er orfeib hafbi í langa tíma, og
Sjá, ab Oldenborgarættin átti ekki skilib ab fá þakkir hjá
Norbmönnum fyrir neitt eins og þetta, og ab frá því hib
•ógæfusama samband vib Danmörku var stofnab, var þetta
hin mesta heillastund, þegar þab slitnabi aptur. En öll-
'Um kom sarnan um, ab taka afsögn Fribriks konungs
gilda; þeir voru glabir af því ab vera reglulega leystir
af eibum sínum, og álitu konung lausan allra mála vib
þjóbina, eins og hann hafbi sjálfur lýst yfir því, ab hann
gæti eigi framar gegnt skyldum sínum. Hin norska þjób
yfirgaf hann, eins og hann hafbi yfirgefib hana. En af-
hendinguna til Svíþjóbar vildu Norbmenn eigi taka gilda,
því alvaldskonungurinn gæti eigi íramar en konungur kon-
tttiganna fengib neinum öbrum allt vald sitt f hendurjal-
veldib gæti einungis horib nibjtim Fribriks þribja og cng-
Um öbrum, því þeim einum hefbu forfeburnir falib sig og
ni&ja sína á vald meb lífi og blóbi og öllum efnum.
Þessi ástæba var þó varla ebur ekki tekin fram þá þegar,
ab minnsta kosti ekki á þenna hátt, en abrar, sem virt-
ust enn þá efa minni, voru meira bornar fj'rir í uniræbnn-
um. Norbmenn þóttust þannig ekki þurfa ab hlýba bobi
Fribriks 6., af því þeir væru skilyrbislaust leystir frá eib-
lim sínum, og neitun um hlýbni væri einmitt hib fyrsta,
sem þeir gjörbu af hinu endurfengna valdi. þá var þab
frá hinni hHbinni látib í vebri vaka, >ab uppsögnin væri
hundin því skilyrbi, ab Noregur sameinabist Svíþjób. þar
til svörubu Norbmenn og sönnubu meb dæmi Spánar og
annara landa, ab þab væri vibtekib í þjóbarjettinum, ab
enginn konungur gæti gefib öbrum ríki sitt; ab Norbmenn
Væru sjerstök þjób, og hefbu æGnlega verib sjeretakt þjób-
fjelag, hversu sem níbst hefbi verib á rjetti þeirra. Móti
þessu var komib meb þab, ab Noregnr hefbi fyrir rás vib-
burbanna innlimazt Danmörku og orbib hjerab af henni,
Og þannig Itefbi verib meb hann farib ab undanförriu. Til-
finningin af því ab vera svívirtir í þessu hafbi samt meiri
ahrif en öll röksemdaleibsla ámenn, sem ætíb höfbu álitib
sig frjálsa, þegar þeim bárust fregnir um þab, ab í fjar-
lsegb, þar setn föburlandib hafbi opt ábur verib slitib sund-
Ur og limlest, hefbi nú verib lagt smibshöggib á meb því
ab selja þá sjálfa og allt sem þeim var kært manni, sem
þeir hötubu af hjarta. þeir sefubust engan veginn vib þab
ab heyra til færbar einhverjar og einhverjar lagafrum-
reglur og orbaútskýringar, heldur fylltust þeir æ meiri og
meiri gremju, þegar þeir hugsubu til þess, ab þeir væru
afhentir „meb fullum eignarrjettiB. þeir fundu,
rneban þeir voru í þessu skapi, gjörla til þess, ab hjer
var urn þab ab ræba ab verja heilög mannrjettindi, sem
meira eru verb en svo kallabur „rjettur“, sem snibinn er
til og smíbabtir meb gjörræti og af handahófi. Og hverjar
helzt sem ástæburnar voru , þá var hvorki þá nje nokkrtisinni
síbar Kilarsamningurinn viburkenndnr sem gildur af Norb-
mönnum. Svo virbist sem öllum hafi ttndireins komib tii hugar
ab veita vibnám, þegar menn frjettu hvab væri í rábi, og
Kristján prins1, sem verib haffei landstjóri í Noregi frá því
Uttt vorib 1813, og sem líklega hefbi ekki svo lítib getab
hjálpab Svíum til ab ná landinu , ef hann hefbi viljab,
1) Sem sííar varb Danakonungur, hinn áttundi^meb
því nafni.
hlýddi heldur rödd samvizku sinnar og þjúbavinnar, en
konnngsins, sem sagt hafbi af sjer. þegar í janúar
mánuíi, ábttr en fólkib fyrir utan Kristjaníu vissi um
fribarskilmáiana, hóf prinsinn ferb sína norbur í þránd-
heim, átti tal vib bændur á leibinni, og heyrbi þannig
hvernig í þeiru lá. Menn voru allstabar einrábnir í því
ab ganga eigi undir hib sænska ok. Víba stóbu gamlir
menn og ungir meb tárin í augunum og blessubu hinn
elskaba höfbingja, ér þeir lofubu tryggb í lífi og dauba. í
þrándheimi sýndi þab sig fljótt, ab prinsinn var eigi á
bábum áttum í bví hvab gjöra skyldi, því 5. febrúar
talabi hann opinberlega þessi orb: „Noregur skal standa
óskiptur og ósigrabur. — Jeg er óabskiljanlegur frá Nor-
egi; traust mitt set jeg til hinnar norzku þjóbar og voti
mína til Gubs ; kærleikur þjóbarinnar skal vera laun mín“.
En þá heyrbist hvorki talab nje sungib um neina stjórn-
arskipun. Frelsi gamla Noregs og prinsinn voru jafnan
vibkvæbib, þegar mælt var fyrir skálum og í vísunum,
sem orktar vorn. Fljótt áttabi samt þjóbin sig á því, ab
hún hefbi nú fengib frelsi sitt aptur, og prinsinn fjekk
ab verba þessa var á ferb sinni; því þegar þab spurbist,
ab prinsinn ætiabi ab halda einveldinu vib, kom brábum
kur í menn. Frjettir um úeyrbir bárust úr ýmsum átt-
um og um mannfundi, sem einstaka föburlandsvinir gengust
fyrir. Prinsinum leizt þá ráb ab stansa á heimleibinni
til Kristjaníu, svo sem eina þingmannaieib þaban, á Eibs-
velli, og þangab stefndi hann til sín nokkrum helztu mönn-
um til ab heyra tillögur þeirra. þar komti þeir Carsten
og Pjetur Anker, Collett amtmabur, Treschow prófessor,
Haffner herforingi, Bekk biskup, Nielsen agent, Sverdrup
prófessor og fleiri, allir eba flestir úr Kristjaníu. Á þess-
um fundi fjekk Kristján prins ab heyra hinar skírustu
skobanir um þab, á hvaba grundvelli yrbi ab byggja stjórn
Noregs framvegis. Prinsinn hafbi ætlab, ab hann, eins og
næsti ríkiserfingi eptir Fribrik konung, gæti byggt herra-
dæmi sitt yfir landinti á konungalögunum og þannig hald-
ib áfram ab rába yfir því, sem lögmætur landshöfbingi af
Gubs náb. En á þetta vildi meiri hluti fundarmanna eigí
fallast, því rjettur og vald Oldenborgarættarinnar var á-
litib farib meb öilu fyrir þab, sem á undan var gengib.
Kjettur þjóbarinnar væri hib eina, sem nú gilti, ogefþjób-
jn, sera orbin var svo langþjáb, ætti ab reisa sig meb
þeim krapti og Ieggja þab í sölarnar, er þyrfti til ab
standast nokkurnveginn í hinu strang.a stríbi, er nú væri
fyrir höndum, þá yrbi ab skapa nýja framkvæmdarstjórn,
nýjar stjórnarreglnr, sem gætu glætt þjóblífib og vakið
eldlegan áhuga þegnanna. þab var einkanlega Sverdrup
prófessor, sem tókst ab sannfæra prinsinn um þab, ab hib
æbsta stjórnarvald væri nú hjá þjóbinni. Sverdrup kom
síbastur á fundinn, því honum höfbu eigi verib gjörb orb
um ab koma frá Kristjaníu fyrri en sama morguninn.
Undir eins og honum hafbi verib fylgt inn til prinsins,
sagbi hann lionum sína skobun, sem var mjög ólík þeirri,
er prinainn hafbi; en er þeir höfbu talazt vib um hríb,
Iýsti hinn ebaliyndi höfbingi yfir því meb elskuverbum
hætti, ab nú væri hann sannfærbur, og svo fól hann Sverd-
rup jafnframt á hendur, ab sannfæra einnig tvo eba þrjá
abra af fundarmönnum. Síban kom prinsinn sjáifur út á
fundinn og skýrbi nú frá ltinni breyttu skobun sinni.
Eptir tilmælum hans útskýrbi Sverdrup enn af nýju, hvern-
ig hann liti á málib. „þarna kemur hib rjetta“, mælti
Treschow, sem ábur hafbi verib á tveim áttum. Bech,
sem hafbi verib fastur á því, ab prinsinn væri meb rjettu
alvaldur, fjellst nú einnig á skobun meiri hlutans, svo ab
enginn varb eptir, sem henni var mótfallinn, nema C.
Anker og líklega Haffner. (Framh. síbar).