Baldur - 02.02.1870, Blaðsíða 2

2
og óbifanlegt að standa, hversu sem á stendur, og hins,
sem að eins er aukaatriði, og getur lagazt eptir því, sem
á stendur. Hann má aldrei tala þvert um huga sjer, og
eigi láta hræða sig frá sannfæring sinni, því að hennar
má hann aldrei ganga á bak, þótt það gildi lif hans og
mannorð, fje og fjör. Hann má því eigi látaþað aptra sjer,
þótt alþýðuhylli hans liggi við, því sannleikurinn er meira
verður; hann má eigi óttast það, þótt hann sjái, að sann-
leiksást lians gjöri vini hans að óvinum hans, og eigi ótt-
ast óvild manna, því sannleikurinn er meira verður; tiann
má eigi þegja yfir sannleikanum, eða gjöra móti betri vit-
und til að geðjast öðrum, hvort sem þeir eru háir eða
lágir, því sannleikurinn er meira verður. («Vinn þú það ei
fyrir vinskap manns, Að víkja af götu sannleikaus», segir
skáldið). Hvorki hatur nje vinátta manna má hafa nein á-
hrif á starf hans í þjónustu sannleikans.
Eðlisfar manna, þekking og ástand er svo ýmislegt og
ófullkomið, að mönnum kemur eigi saman ávallt í áliti
sínu. En eins og að eins einn sannur guð er til, svo er
og að eins ein sönn skynsemi, eitt siðferðislögmál, ein
rjettlætistilfmning, og allir sannir blaðamenn, sem rækja
köllun sína með alúð og einlægni og eigi vilja svíkja sann-
leikann, þann helgidóm, sem frelsi og velferð fósturjarðar
þeirra er undir komin, — þeir munu ávallt finna samein-
ingarlið í þessu þrennu, einkum í rjettlætislilfinningunni,
og því ber þeim þess vel að gæta, ef þá greinir á inn-
byrðis, að þeir eru að leita sannleikans, og að það er
heimska, illgirnd og fordómar, sem þeir eiga að berjast
við, en eigi mannorð hvor annars; gæti þeir þessa og
breyti þeir eptir því, þá gætu þeir sneitt hjá hinum óprúðu
deilum, er svo opt lieyrast nú. l'á fyrst, er blaðamaður
hefir sýnt, að hann er óreiðumaður um alian sannleika, þá
fyrst getur það verið eigi að eins leyfilegt, heldur enda
skyldugt, að sýna fram á «persónulega» misbresti hans;
en vari sig hver og einn á því, að gjöra það ófyrirsynju,
því að af tvennu er betra, að sleppa því, þótt ástæða kynni
til að vera, en að gjöra það að ósekju.
Einn frægur maður, vitur og vel lærður í stjórn-
fræðum, hefir haft tvídeiling á öllum blaðstjórum. í fyrra
flokki eru hinir virðingarverðu blaðstjórar, sem hafa góða
greind og hœfilega mennlun, elska það, sem rjett er og
satt, og fylgja því, og kunna eigi að hræðast. í hinum
ílokknum eru hinir fyrirlitlegu blaðstjórar, skrílæsingamenu,
höfðingjaþrælar og vindhanarfsem Frakkar kalla «pub1icist.es
de circonstance»), sem af auðvirðilegu þrekleysi eða síngirni
haga seglum eptir veðri og kunna jafnan að bera kápuna á
báðum öxlum; þeir menn cru rjett nefndir gálga-blað-
stjórar, því þeir eru hœfur gálga-matur.
Nú er ærið margt sagt um köllun og stefnu blaða-
manna yfir höfuð. En að því, er til «Baldurs» kemur sjer-
staklega, þá skal jeg vera fáorður. Hann vill einkum hafa
fyrir stafni það tvennt: að styðja að frelsi og framförum
fósturjarðar sinnar í stjórnar shipun og fyrirhomuhigi, og
að efla fróðleik, menntun og fjelagsslcap landsmanna, cyða
fordómum, og styðja að pví, að gjöra þjóðina hœfa til,
að piggja frelsi pað og njóta pess, sem hann vill óslca og
stuðla til að hún hljóti. En ef að menn vilja heyra enu
ýlarlegri trúarjátning mína í stjórnarmálum, eða heldur í
stjórnarmáli voru, þá viljeg biðja menn að lesa grein mína,
sem nefnisl <>Meðferð stjórnarmálsins á alþingi 1869», sem
byrjuð er á 75. bls. (í nr. 19) af 2. ári blaðs þessa, og
sem bráðum skal enduð verða hjer í blaðinu.
Um sjálfan mig skal jeg vera fáorður. Flestir leseudur
míuir þékkja mig að nafui; en þeir, sem vilja þekkja mig
nákvæmar, verða að þekkja mig af því, hversu jeg kem
eptirleiðis fram fyrir þá í blaði þessu. Jeg heíi reyndar
átt eigi lítinn þátt í «Baldri» frá upphafi (—jeg hefi meðal
annars ritað allt það, sem merkt var stöfunum «1—s —n»
og margt íleira í honum) eins og uppruni blaðsins á, ef til
vill, eitthvað skylt við mig. En jeg játa fúslega, að margt
af því, sem jeg hef frá mjer látið, er svo lagað, að það er
lítt lagað til að mæla með mjer við þá, er eigi þekkja mig
að öðru. Jeg hefi átt í mörgum blaðadeilum, þar eð jeg er
svo skapi farinn, að mjer er gjarnt tii, að «bíta frá mjer»,
og það stundum nokkuð ófyrirleitið og óþyrmilega, ef að
mjer er beinzt. Að fyrra bragði hefi jeg reyndar eigi ráðizt
að «persónu» nokkurs mauus; en mjer hefir hælt við að
vera of örorður — ef til vill eigi opt framar, en mótstöðu-
menn mínir áltu skilið, en opt framar, en sjálfum mjer
hefði verið samboðið. Revnslan hefir nú nokkuð tamið
mig að þessu leyti, enda er líklegt, þótt að verði fundið
verkum mínum, þá fækki þó eptir þetta árásir á persónu
mína, og því mun jeg leiða mig hjá slikum deilum að því,
er mjer er uunt, án þess jeg vilji biuda heudur mínar nein-
um loforðum.
Að svo mæltu kveð jeg yður að sinni, kæru lesendur
mínir og kaupendur «Baldurs», óskandi áf heilum hug, að
oss megi æ því betur falla hvorum við aðra, sem vjer kynn-
umst lengur. Jón Ólafsson, ritstjóri «Baldurs».
VÍG SNOBRA STURLUSONAR
(nóttina milli 22. og 23. september 1241).
Þyngdi i lopti þögult kvöld,
það var á grimmri Sturluöld
snemma hausts; frá himnasal
horfðu niður í Reykholtsdal l
sjónarvottar sögugeims,
sannleiksrúnir Urðarheims,
helgar stjörnur; stirndi á svell,
stafaði’ á vötn og jökulfell.
Bak við hvassan Baulutind
Braga gaus upp segullind,
eldi glík og óþrotleg,
vfir loptið ruddi veg:
aldarfarsins ofsi og blóð
oldibröndum skrifað stóð.
Fjöllin bljesu forn og köld