Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1996, Page 69

UM NAÐHUS
73
Hvað þýðir það að setjast á tré? Það gæti þýtt tvennt, að setjast á tré-
setu með gati yfir rennu eða for eða einfaldlega á granna stöng yfir
henni.Víða á Norðurlöndum voru kamrar með stöng í vegg, eins og það
var kallað.16 Stöngin eða tréð (náðhústréð), eins og þessi útbúnaður var
þá kallaður, var fest á niilli veggja í ríflega hnéhæð og var einmitt talað
um að setjast á tré er menn fóru á kamarinn.
I sögu Olafs konungs Tryggvasonar í Flateyjarbók segir frá óvenju
stóru salerni nreð setum. Ólafur sat veislu á bænum Reinu í Víkinni í
Noregi ásamt mönnum sínum. Þeirra á meðal var íslenskur maður, Þor-
steinn skelkur, sonur Þorkels Asgeirssonar æðikolls. Án þess að útskýra
það nánar bað Ólafur menn um að enginn færi einn „í salerni“ unr nótt-
ina. Þorsteinn vaknaði og þar senr honunr tókst alls ekki að vekja rekkju-
naut sinn fór hann til „heimilishúss" einn þrátt fýrir boð konungs. „Það
var stórt hús svo að ellefu menn nráttu sitja hvoru nregin. Sest hann á
ystu setu. Og er hann lrafði setið nokkra stund sér hann að púki kenrur
upp á innstu setu og sat þar“.17 Sennilega hefur Ólafur konungur haft
spurnir af draugagangi á salerninu og ekki viljað taka þá áhættu að æra
liðsnrenn sína af hræðslu. Áttust þeir lengi við Þorsteinn og púkinn, senr
kynnti sig senr Þorkel hinn þunna senr hefði fallið með Haraldi hildi-
tönn. Lauk viðskiptunr þeirra þannig að Þorsteinn ginnti púkann til að
öskra svo hátt að hann vakti alla. Hringdu menn þá staðarklukkunni og
við hljóminn steyptist púkinn niður unr gólfrð, sönru leið og hann hafði
konrið. Tekið er franr að í húsinu lrafi verið setur og því sennilega tré-
bekkir nreð götunr fyrir hvern og einn, yfir rennu eða gróf.
Annar stór kanrar, senr gæti lrafa verið svipaður kamrinum í Reinu,
var á Stöng í Þjórsárdal18 eins og sjá nrá á uppgrefti. Konrið hafa franr
efasenrdir unr að unrrætt hús hafi raunverulega verðið kamar19 í ljósi þess
4. mynd. Karl situr á stöng og gerir
þarfir sínar. Engu er likara en hann
reyni að halda jafnvœgi á stuttri stöng
sem hann heldur á um endann (ferða-
stöng?). Hann gæti eins setið inni t
húsi þar sem stangaendar voru vel fest-
ir í veggi. Teikningin er úr gömlu
handriti (Handskrift B 172 í Kungl.
Bihlioteket í Stokkhólmi, fol. 41 ver-
so) og er karl látinn segja „Eg skít.
Farið burt með svínið “. Hvorki hund-
ar né svín voru þolandi í nágrenni
kamra. (Gunnar Tilander, 1968.
Stáng i vagg oclt hemlighus. Bls. 23).
íT<fi|=U4
fbtiC'rttp' -ffld
•(rfrf <vWt oQ i
lytt crff <5ft-ið*