Víkverji - 14.03.1874, Blaðsíða 2

40
fékst enginn til að taka pessa „mikln og góðu bú-
jörð“ [iað árið fyrir nokkurt eptirgjald. Um sum-
arið 1867, árið, sem eg kom þangað, fékst af tún-
inu fyrir einar 2 kýr. Eg mundi, pegar eg fór pang-
að, hafa kosið flestar aðrar jarðir í Mosfellssveit
fi-emr til ábýlis, en svo var mál vaxið, að eg gat
ekki bygt jörðina, jicgar sú kvöð átti að fvlgja, að
taka móti álaginu og byggja upp.
Hvorki prestrinn á Reynivöllum né Mosfelli
gjörði sig ánægðan með jafnvel 6—700 rd. hvor —
ogmissa bújarðirnar. pannigfarast höfundinum orð.
Hvað mig snertir, virðist mér petta ekki all-lítil
getspeki. Höfundrinn pykist vita, hvað eg hugsa og
vil, og einnig hvað eg ekki v i 1. En líklegra er nú
raunar, að hann viti petta ekki, heldr miði hér viö
það, sem hann mundi ekki sjálfrviljaí mín-
um sporum, pví eg veit ekki til, að eg hafl látið við
nokkum mann álit mitt í ijósi pessu viðvíkjandi.
En með pessu vill hann líklega sýna, hversu
tekjur presta séu notadrjúgar í samanburði við pen-
inga. En ekkert af [>ví, sem hann hefr sagt um
pað, getr staðist. Veit hann ekki, að tíund, offr og
marg opt dagsverk er goldið í peningum? Veit
hann ekki, að smér, ull, tólg og fénaðr er goldið
annaðhvort eptir gángverði, eðr eptir pví kapítuls-
taxta-verði, sem er á fiessum tekjugreinum, er sjaldan
mun langt fyrir neðan gangverðið, með [>ví taxtinn
er settr eptir gangverðinu? Veithann ekki, að sá,
sem kaupir fyrir peninga, getr sætt botri kaupum
en sá, sem fyrir vörur kaupir? Svo eg taki dæmi,
[>á hefr smérpundið nú nokkur ár verið nálagt 30 sk.
í lcapítulstaxta og tólgarpundið 16—18 sk., og veit
eg ekki betr en, að pessar vörur hafi fengizt fyrir
ið sama verð á haustin gegn peningumí Reykjavík.
Hvað mér viðvíkr, hef eg aldrei kvartað yfir [>ví,
að eg hefði litlar tekjur, en pað get eg með sanni
sagt, að eg álít 361 rd. í peningum í alla staði eins
góða. En hann mun segja, bújörðin er mikils virði.
Satt kann pað að vera, en pegar [>ess er g*tt, að
fyrir 7 árum vildi enginn taka hana fyrir ið minnsta
gjald, og að mér mundi hægt, að fá mér eins góða
jörð hér fyrir 50—60 rd. eptirgjald, pá mun hún
nóg metin. Skörp verður nú ályktun höfundarins.
Hún mun verða þannig. Sá maðr, er í 7 ár hefir
gjört sig ánægðan með 361 rd. í árleg laun goldin í
ýmsu, hann mundi ekki liafagjört sig ánægðan með
6—700 dali í peningum goldnum mánaðarlcga; eða
J)á, 6—700 dalir í peningum eru verri, en sú léns-
jörð og aðrar [>ær tekjur, sem metnar til peninga
eptir ýtrasta mati samgilda 361 rd. En mundi nú
höfundrinn vilja hafa skipti á 600 rd. og 361 rd ?
Um [>að efast eg; [>ví [>ó mér virðist mart í grein
hans sönnu fjarri, [>á mundi hann að líkindum, ætti
hann s j á 1 f r i hlut, sjá, að 600 rd. eru betri en
361 rd.
pegar höfundrinn kemr að Kjalamessbrauðinu,
{>á fer hann pessum orðum um sameininguna: „Hvem-
ig sem á er litið, verðr sú niðrstaðan, að stiptsyfir-
völdin hafi að ópörfu farið hér eptir tekjufíkn hlut-
aðeigandi presta“.
pegar [>ess er gætt, að stiptsyfirvöldin létu brauð
petta standa uppi lögskipaðar 6 vikur og síðan 6
vikur með fyrirheiti, en enginn sótti, |>á mun sjást
hversu sakargipt pessi er ástæðulaus. En hvað færír
höfundrinn til móti sameiningunni? Einungis pað,
að Kjalnesingar eigi óhægra með að ná til prests
síns, en áðr. En hann hefir par fyrir ekki sýnt,
[rn' síðr sannað með einu orði, að petta sé svo ó-
hægt, aö pað hafi in minstu skablegu áhrif á söfn-
uðina, efbæði prestamir og söfnuðimir, somegekki
efast um, vilja gjöra skyldu sína. Enda munu flestir,
sem ekki hafa gjört petta að kappsmáli, og pví eru
kunnugir, líta svo á, að sameining pessi sé enginn
ógjömingr. En ef til vill, svarar höfundrinn: pað
sem er mergr málsins er [>að, að [>ið „hlutaðeigandi
prestar“ hafið fíkst eptir meiri tekjum og með [>ví
fengið kjör ykkar bætt, en pví er ekki un-
a n d i. Hvað mig snertir, verð eg að lýsa yfir [>ví,
að [>að er alveg tilhæfulaust, að eg hafi
sýnt ina umgetnu tekjufikn. En setjum nú svo, aö
viö „hlutaðeigandi prestar" hefðum viljað koma á
sameiningu. Er [>á nokkuð vítavert í [>ví, [>ó maðr,
með pví að leggja á sig meira starf, reyni að vinna
sér meira inn meðan ekki er sannað, að maðr hafi
sótt eptir pví, er um megnvaraf höndum að leysa?
Höfundrin hefir sjálfr nær 1200 rd. árlegaí laun við
embætti sitt, og starfar pó að mörgu öðru að lík-
indum fyrir borgun, og hann hefir opt beðið stjórn-
ina um fé, stundum fengið bón sína, stundum ekki.
Sé nú ekkert vítavert í pessu fyrir hann, pá hefði
hann ekki átt að víta okkr sira þorvald, pó að við
hefðum viljaö koma á sameiningu.
par sem höfundrinn talar um „examons-gorgeir“
og gjörir næsta lítiö úr lærdómsprófi, pá er petta
alpekt viðkvæði sumra poirra manna, sem sökum getu-
eba viljaleysis, eða af einhverjum öðrum orsökum
hefir ekki auðnast, að ná peim hæfllegleikum, sem
lögum samkvæmt útheimtast til embætta. „Göngu-
Hrólfr“ prédikaði og hið sama, og pótti ekki að
betri fyrir. pessi skoðun höfundarins er skaðlog, og
gæti hún rutt sér til rúms, mundi hún drepa niðr
framfara-fýsn hjá ungum námsmönnum og hafa inar
óhappasælustu afleiðingar fyrir bóklega pekkingu og
almenna mentun, en pví fer betr, engir merkir né
skynsamir mennmunu samsinna höfundinum ípessu
efni. Mosfclli 3. mars 1874.
Þorleell Bjarnoson.
— I 18. blaði pjóðólfs p. á. stendur grein nokkur
frá gömlum meðhjálpara, rituð í anda herra H. Kr.
Friðrikssonar. pað skín svona nokkum-veginn
greinilega út úr peirri grein, að höfundinum pykir
prestar hafa nógu góð kjör, ef peir að eins ekki
„flosna upp“ eða „verða hungrmorða11. En veit