Alþýðublaðið - 28.04.1960, Qupperneq 4

Sigurður.
SIGURÐUR BREIÐFJÖRÐ hefur löngum verið síðasta rímna
skáldið í liugum íslendinga. Um hann hefur verið ort og
skrifað sem slíkan, og þann mann, sem eft-
irmæli Jónasar um holtaþokuvæli'ð voru
sitíluð til. Þegar síðari tíma menn hafa ort
um 'hann, hafa þeir hvergi sparáð kenninga-
smíð, eins og á dögum rímnaskáldanna, og
þetta hefur gengið svo langt, að á ei'num
stað er hann nefndur uppheimskundur, lík-
lega af því skáldið hefur búizt við að Sig-
urður by.ggi á himnum. Þetta hefur svo orð-
ið til þess, að fátt af því góða, sem Sigurður
gerði, hefur náð eyrum manna, eða notið
þess skilnings, sem engum manni er ofætlun .
að hafa á skáldskap Sigurðar Þess vegna var það stórfeng-|
legt og hrífandi í senn að hlusta á samantekt Andrésarg
Björnssonar um Sigurð í útvarpi'nu á dögunum. Upp reis nýr
Sigúrður, sannarlegur uppheimskundur, víða snjall, alltaf
mennskur og hvergi öðruvísi en vitur. Þau
orð, sem Andrés lét fylgja upplestri á sér-
stöku vali skáldmáís Sigurðar, skýrðu til
fulls, hvers vegna Sigurður varð að yrkja
rímur, Því sérstæðari urðu þau ljóð hans,
sem hann orti frjáls af atvinnu sinni, sem í
þessu tilfelli' var rímnakveðskapur. Eins og
um marga góða menn aðra, er þetta einung-
is spurningin um, frá hvaða hlið horft er á
þá. Og loksins virðist rétta hli'ðin á Sigurði
vera farin að snúa gegn sólarJjósinu.
Andrés.
Um nótt fil Grindavíkur
EIN mestu tíðindin hér um páskana urðu í Grindavíkursjó,
þegar lenti saman togurum og netum Grindavíkurbáta. Nú er
farið að hljóðna um þann atburð, en þeir,
sem fletta Tímanum frá þessum dögum, sjá
að hann er eina blaðið, sem hefur farið á
staðinn nóttina sem bátanir komu að landi,
eftir að ósköpin dundu yfir Þetta eru góð
vinnubrögð, en að baki' þeim stendur frétta-
stjóri Tímans, Tómas Karlsson, rúmlega
tvítugur maður, sem sýnilega veit hvernig
ber að haga sér, þegar svona stendur á.
Hann fór sjálfur á staðinn ásamt fréttaljós-
myndara blaðsi'ns, og árangurinn varð góð
blaðamennska, sem eldri og reyndari menn
mæ.ttu þakka fyrir IGÞ.
Tómas.
Fimm hríslur og fveir Pálar
RÍKISÚTVARPIÐ fagnaði sumri með söng sumarljóða. Var
hleypt af hverri fallbyssunni á fætur annarri og, sungin ætt-
jarðar- og sumarlög og vorlög í blóðspreng, enda ærin ástæða
til á sumardaginn fyrsta. Mörg þessara laga eru m|eð þeim
vinsælustu, sem hér eru sungin, en varla mun þurfa að syngja
„Gott áttu hrísla á grænurn bala“ oftar þetta árið. Það var
sungið tvisvar fyrrihluta dags á sumardaginn fyrsta og tvisv-
ar um kvöldið og máelt af munni fram einu sinni. Þá var
komið slíkt rutl á þulinn, að hann sagði að erindi'ð væri eftir
Pál Isólfsson, en ekki Pál Ólafsson, eins og kynnt hafði verið
skilmerkilega í öll hin skiptin.
1
BRIDGEFELAG HAFNARFJARÐAR.
félagsins verður haldin í Alþýðuhúsinu í
Hafnarfirði næstk. laugardag 30. apríl og
hefst íd. 21.
Aðgöngumiðar við innganginn.
Stjórnin.
AÐALATRIÐI þeirrar sögu
íslenzkrar efnahagsmálastjórn
ar, sem ég rakti í fyrri grein,
eru þessi:
1. Ófullkomin stjórn pen-
inga- og fjármála hefur hvað
eftir annað leitt til innlendr-
ar verðbólguþróunar. Of-
þensla bankaútlána olli slíkri
þróun í lok fyrri heimsstyrj-
aldar og á árunum þar á eft-
ir, á árunum fyrir síðari
heimsstyrjöld og nú síðast á
sjötta áratug aldarinnar. Halli
á ríkisbúskapnum olli of-
þenslu á árunum. 1947—1950,
og of miklar opinberar fram-
kvæmdir veiktu gjaldeyris-
stöðuna á árunum fyrir 1930.
Enn hafa miklar opinberar
framkvæmdir átt mikinn þátt
í verðbólguþróun undanfar-
inna ára. Sigursæl barátta
hinna öflugu verkalýðsfélaga
fyrir mikilli hækkun frum-
kaups, ásamt tengslum kaups
við verðlagsvísitölu hefur síð-
að kreppan á árunum eftir
1930 varð hér svo miklu lang-
ærri og alvarlegri en í flestum
nágrannalandanna. Togararn-
ir hefðu ekki legið bundnir
hálft árið, ef rétt gengisskrán
ing hefði búið sjávarútvegin-
u meðlileg starfsskilyrði á
þessum árum. Aukning og
endurnýjun fiskiskipaflotans
hefði heldur ekki stöðvazt. Á
árunum eftir heimsstyrjöld-
ina síðari hefur ríkisvaidið
yfirleitt getað komið í veg
fyrir, að hin ranga gengis-
skráning leiddi til þess, að
framleiðslutæki lægju ónot-
uð, En það hefur ekki getað
komið í veg fyrir, að röng
gengisskráning ásamt inn-
flutningshöftum leiddi til ó-
hagkvæmrar notkunar fram-
leiðsluþátta og beindi fiár-
festingunni inn á rangar
brautir. Þar við bætist, að sá
skortur rekstrarvara, fram-
leiðslutækja og jafnvel
um á öðru sviði. Þannig stuðl-
aði ofþensla bankaútlána á ár~
unum fyrir 1939 mjög að því,
að ekki reyndist mögulegt að
halda genginu óbreyttu. Hall-
inn á ríkisbúskapnum á árun-
um 1947—1949 vann beiní
gegn þeirri verðhjöðnunar-
stefnu, sem þáverandi ríkis-
stjórn fylgdi. Aðgerðaleysið í
bankamálunum og hin mikía
aukning opi'nberra fram-
kvæmda eftir 1953 gerði það
beinlínis ómögulegt, að það
jafnvægisástand skapaðist,
sem þá hafði verið aðalmark-
mið gengisbreytingarinnar
1950. Og svo tekið sé enp
nýrra dæmi, þá gerði ónóg
tekjuöflun til útflutningssjóðs
og ríkissjóðs það ómögulegt
að halda til lengdar þeirri
verðstöðvunarstefnu, sem
vinstri stjórnin beitti sér fyr-
ir á árunum 1956—1957.
Þeir lærdómar um stjórm
efnahagsmála á íslandi, sena
Gylfi Þ. Gíslason, viðskipfamálaráðherra
an hert á verðbólguþróuninni
undanfarna tvo árafugi.
2. Reynt hefur verið í
lengstu lög að komast hjá því
að leiðrétta misræmi á milli
innlends og erlends verðlags,
þegar það hefur skapazt vegna
verðfalls íslenzkra afurða er-
lendis eða verðbólgu innan-
lands. í stað þess hefur hvað
eftir annað verið gripið til
gjaldeyris- og innflutnings-
hafta eða til þess að herða á
þeim höftum, sem fyrir voru.
Eðlilegt'má telja, að þessi leið
hafi verið reynd í fyrstu, ekki
sízt þegar orsök erfiðleikanna
var verðfall íslenzkra afurða,
sem ekki virtist ósennilegt að
stæði aðeins skamma hríð.
Átti þetta sérstaklega við um
árin eftir 1930 og árin eftir
síðari heimsstyrjöldina, þegar
flestar nágrannaþjóðanna
beittu höftum í ríkum mæli.
Hins vegar hefur það alltaf
sýnt sig, að höft gátu ekki
skanað jafnvægi í greiðslu-
viðskiptunum og ge.ngisfell-
ing reyndist óumflýjanleg,
þegar til lengdar lét.
3. Hinn mikli dráttur, sem
orðið hefur á því, að gengis-
skráningin væri leiðrétt, hef-
ur leitt til þess að aukning
framleiðslu og velmegunar
befur orðið min’ni en ella
hefði getað orðið. Þessi drátt-
* ur átti sinn mikla þátt í því,
neyzluvara, sem innflutn-
ingshöftin hafa skapað, hefur
beinlínis dregið úr fram-
leiðsluafköstum. Var þetta
einlcum áberandi á árunum
1947—1949. Verðbólgan inn-
anlands hefur einnig haft
mikil áhrif í þá átt að beina
2. GREIN
fjárfestingunni inn á rangar
brautir. Þær miklu efnahags-
legu framfarir og síaukna vel-
megun, sem átt hefur sér stað
á íslandi á þessari öld, eiga
ekki rót sína að rekja til góðr-
ar stjórnar efnahagsmála.
Þær eiga rót sína að rekja til
þess, að íslendingar hafa lært
að nota nýja framleiðslutækni
til hagnýtingar auðlinda lands
og sjávar. Hefði stjórn efna-
hagsmálanna verið betri en
raun hefur verið á, hefðu
framfarir getað orðið enn ör-
ari og aukning velmegunar
enn meiri.
4. Mikið hefur skort á það,
að samræmis væri gætt í hin-
um ýmsu þáttum stjórnar
efnahagsmálanna. Hægri hend
in virðist oft ekki hafa vitað,
hvað sú vinstri gjörði. Árang-
ur ráðstafana á einu sviði hef-
ur iðulega verið torveldaður
eða eyðilagður með ráðstöfun-
af þessari reynslu má draga,
eru ljósir og einfaldir. Það er
í fyrsta lagi ljóst, að umfram
allt verður að koma í veg
fyrir myndun innlendrar
verðbólgu. Gæta verður þess,
að bankaútlán séu ekki meiri
en sparifjármyndun, að ríkis-
búskapurinn sé hallalaus og
fjárfesting í lanclinu í heild
ekki meiri en sem svarar inn-
lendum sparnaði og erlendum
framkvæmdalánum. Það er í
öðru lagi ljóst, að hafi mis-
ræmi skapazt á milli innlends
og erlends verðlags, hvort
sem það stafar af því, að við-
skiptakjör hafi breytzt, eða
þrátt fyrir allt hafi ekki tek-
izt að halda innlendri verð-
bólgu í skefjum, má leiðrétt-
ing misræmisins ekki dragast
nema skammá hríð. Sú leið-
rétting þarf ekki nauðsynlega
að eiga sér stað með gengis-
breytingu. Almenn niður-
færsla kaupgjalds kemur einn
ig til greina, ef t. d. viðskipta-
kjörin hafa versnað, og al-
menn kauphækkun hafi þau
batnað. Aðalatriðið er, að leið
réttingunni sé ekki skotið á
frest. Reynslan hefur sýnt, að
hún er óumflýjanleg fvrr eða
síðar, en að drátturinn getur
valdið miklu og sáru tjóni.
Það er í þriðja lagi Ijóst,
hversu þýðingarmikið það er,
Framhald á 10. síðu.
■4 28. apríl 1960 — Alþýðublaðið