Fjallkonan - 22.11.1899, Blaðsíða 1

Kemur út um miðja viku. Ver8 &rg. 3 kr. (4 kr. erlendisj. Uppsögn (ógild nema skrifleg) fyrir 1. okt.
Sextándi árg.
Heykjavík, 22. nóv. 1899.
48. blað.
Smáþættir um kaupmenn.
Eftir Jðn Jóns8on.
sem sumir áttu að vera komnir fyrir 3 vikum eða
máuuði, að þeirra sögn.
IV.
Ég verð að leiðrétta og árétta lítið eitt í grein
minni síðast um kolaverzlunina.
Mér kefir það orðið á, að taka það trúanlegt af
kaupmönnum, að kolin hafi hækkað í verði í sumar. Eg
hefi síðar íengið vissu um það, að þetta eru ósann-
indi; þau höfðu ekki hækkað neitt er síðast fréttist,
að minsta kosti ekki svo, að það ætti að hafa nokk-
ur áhrif á verðið hér. Það gerir t. d. hvorki til né
frá á verði kola hér, þó þau hækki um 1 sh. tonnið
í Englandi.
Háa verðið á kolunum hér í Reykjavík í haust
og oft að undanförnu stafar eingöngu af okursam-
tökum kaupmannna. Hvernig ætti annars að standa
á því, að kol eru miklu dýrari hér en í flestum
öðrum veizlunarstöðum Iandsins? í fyrra sumar var
t. d. verð á kolum í kaupfélagi Húnvetninga 2 kr.
60 au. skippundið. Það er 100°/0 lægra verð en kol
hafa verið seld hér í Reykjavík almennast bæði nú
og í fyrra. Hvað ætti að vera því til fyrirstöðu,
að hægt væri að að fá kol til Reykjavíkur fyrir
jafnlágt verð og til Blönduóss?
Hitt er annað mál, að segja má, að kaupmenn hafi
heimild til að selja vöru sína svo dýrt sem þeir
vilja. Rétt er nú það, en þótt samvizka og siðgæðis-
tilfinning komi ekki að jafnaði til greina í verzlun-
arefnum, þykir það aldrei drengilegt, að nota sér
vöruskort, eða sára kaupþörf til að sprengja upp sölu-
verðið. Eða þykir það sæmilegt, að nota sér neyð
skipbrotsmanna?
Þess er skylt að geta, að það var kaupmaður W.
Ó. Breiðfjörð, sem færði niður söluverðið á kolunum
hér í sumar. Hann seldi nokkuð af ágætum kolum
fyrir 3 kr. 35 au. skipp. — Síðar seldi Thomsen
kaupmaður sín kol fyrir sama verð.
Möunum kann nú að þykja ég vera orðinn lang-
orður um þetta kola-mál. En betur væri að ekki
yrði enn meiri vandræði af kolaskortinum hérna.
Hann kemur sér enn þá ver fyrir það, að allur
eldiviður hefir að kalla ónýzt hjá almenningi. — En
kaupmenn koma sér saman nm, að haía engin kol
til. Þannig er líka alveg kolalaust á Eyrarbakka
og Stokkseyri.
Það getur farið svo, að af dragi gamanið.
Ekki sést enn hylla undir kolaknerri kaupmanna,
V.
Ein af stórsyndum kaupmanna er sóðaleg og
skeytingarlaus meðferð á íslenzku vörunum. Þetta
snertir mest hina stærri útlendu kaupmenn, því það
eru þeir, sem kaupa mest af isleczkum vörum. Þeir
eiga eflaust mestan þátt i því, að islenzkar verzlun-
arvörur hafa komist í meiri og meiri niðurlægingu
á síðari árum og stórfallið í verði. Þeir hafa ekkert
gert til þess að gera vörurnar útgengilegar; ekkert
hugsað um að fylgja tímanum með vöruvöndun eða
breyting á framleiðslu. Þetta hefir þó staðið þeim
nær en landsmönnum sjálfum, því kaupmenn þekkja
rniklu betur en bændur kröfurnar á útlenda markað-
inum. Eu þeir hafa venjulega ekki einu sinni gert
neinn verðmun á vandaðri og óvandaðri vöru, og með
því móti hafa þeir alið upp í landsmönnum óvand-
virkni, óþrifnað og hirðuleysi, og jafnvel óráðvendni
og sviksemi. Þetta háttalag hinna útlendu kaup-
manna stafar af ræktarleysi þeirra til íslands og af
því að þeim stendur á sama með íslenzku vöruna;
þeir búast sjaldnast við að græða á henni. Allur
gróðinn á að koma af útlendu vörunni.
Sláturtakan á haustin og öll meðferðin á kjötinu frá
upphafi til enda er Ijóst dæmi um það, hvernig
spilla má góðri vöru. Skrokkarnir eru að eins
brytjaðir í fjóra parta og svo hrúgað ofan í tunnur
með feikna salti. Kjötið er síðan fergt, svo að hupp-
ar og síður verða eins og skinn, en vöðvar eins og
tré. Þetta kjöt missir auðvitað alt Ijúffengisbragð
og verður varla manna matur. Enda fer nú verðið
eftir því, þegar tunnan nær varla 40 kr., en í hana
fara 6 -7 skrokkar. — Erlendis kaupa fáir aðrir
islenskí saltkjöt en þeir, sem ekki eiga kost á öðru
betra.
Ullin sætir litlu betri meðferð. í stað þess að
greina hana sundur eftir gæðum í 3—6 flokka er
henni allri slengt saman. Blautri haustull er t. d.
slengt saman við aðra ull, og við það flóknar miklu
meira af ulliuni. Ljóst dæmi um vandvirknina er
það, að ekki er langt síðan lagður var inn í Hafnar-
firði sauðarskrokkur með húð og hári innan um ull,
og var ekki þessu lítilræði veitt eftirtekt fyr en síð-
ar, þegar farið var að láta ullina í sekki.
Um smjörið er sama að segja. Því er öllu hrært
saman, vönduðu og óvönduðu smjöri, og geymslan á