Fjallkonan - 22.11.1899, Blaðsíða 5

22. okt 1899.
FJALLKONAN.
201
menn reyni að stofna mjólkurbú með félagsskap á
sama hátt og bezt iiefir gefist í Danmörku.
Þessa ritgerð ættu allir góðir búhöldar að lesa
vandlega og breyta síðan eftir henni. Þeir ættu að
nota sér ákvæði fjárlaganna til að gera tilraunir að
rétta ofurlítið við búnað sinn. Verði ekki stigið spor
í þessa átt á næstu árum, má búast við að landið
leggist, i eyði að mestu Ieyti, og^verði að ein3 ver-
stöð útlendra fiskimanna.
Þar næst er ritgerð um fjárrækt oftir Sigurð Sig-
urðsson frá Draflastöðum í Þingeyjarsýslu, laglega
samin. Höf. hefir kyntsér nokkuð trjárækt í Noregi,
og er hneigður til þess starfa, enda er hann uppal-
inn í einni af þeim fáu sveitum hér á landi, þar
sem enn eru nokkrar skógarleifar, Hnjóskadalnum.
Fyrri hlut þessarcr aidar var Hnjóskadalar aliur að
kalla skógi vaxinn að austanverðu, en nú er varla
teljandi skógur þar nema á tveimur jörðurn. Svipuð
landspell bafa átt sér stað á þessari öld í Borgarfirðin-
um (Hafnarskógur). '
Tílraunir þær sem nú eru gerðar til trjáræktuaar
hér á landi, bæði sunnanlands og norðan, ættu að
verða undanfari annars meira. Ég hefi séð getið
um það í útlendum blöðum, að íslendiugar séu nú
farnir að „klæða fjöilin". Þvi miður er hætt við, að
það eigi langt í land, að dalur „fyllist skógi“, eins
og Jónas Hallgrimsson spáði, og líklega verða þess-
ar trjágræðslutilraunir hér á landi fremur til prýðis
en gagns fyrst um sinn.
Þar næst er ritgerð um húsdýrasjúkdóma eftir
Magnús Einarsson dýralækni, og er prentaður út-
dráttur úr henni í 40. tbl. Fjallk. þ. á.
Þá er ritgerð um lifandi limgarða, eftir Dr. C. F.
Schúbeler, sem Mórits Halldórsson læknir hefir íslenzk-
að (þ. e. þýtt og samið upp aftur), og eru eflaust í
henni margar góðar bendingar.
Magnús Einarsson dýralæknir vekur máls á því í
sérstakri grein, að Búnaðarritið sé „ekki keypt eða
óuppskorið“ úti um landið. — Þetta sama á sér nú
stað um allar bækur og blöð, nema vera skyldi hús-
lestrabækur, sem líklega eru taldar nauðsynlegast-
ar, — þótt einn æruverður prestaöldungur sendi einu
sinni blaði þe3su grein&rstúf um það, að húslestra-
bækur væri óþarfar eða til kristindómsspillis. Blöð
og tímarit kaupa menn alment í félagsskap; sá fé-
lagsskapur er auðvitað eitur fyrir allar bókmentir,
því verði hann almennur, verða allar blaða og bóka-
útgáfur annaðhvort að hætta, eða hvert eintak verð-
ur að selja afarverði (t. d. svo sem 10—20 kr.). Ég
talaði við mann af Skeiðunum á dögunnm, og spurði
hann um blaðakaup þeirra þar. Jú, hann sagði
þeir keyptu hann „Plóg“. — „Við kaupum
hann þrír í félagi“, sagði hann. Blaðkrílið kostar
nú reyndar ekki nema 75 au., en þó þurftu þeir að
vera þrir í félagi um það. Ég held nú annars að
ekki hafi verið brýu þörf á öðru eins blaði ofan á
allan hinn blaðasæginn og oían á ágœtt Búnaðarrit,
sem naumast getur staðist með landssjóðsstyrk.
Um skóggræðslutilraunir hefir Einar Helgason garð-
yrkjufræðingur ritað skýrslu í Búnaðarritið. Skýrsla
hans er um tilraunir þær sem gerðar hafa verið til
að rækta skóg á Þingvelíi og í öðru lagi hjá Grund
í Eyjafirði, hvorttveggja fyrir forgöngu Ryders sjóiiða-
foringja og póstskipsstjóra fyrir samskot erlendis
og með styrk frá landbúnaðarfélaginu danska. Þess-
ar tilraunir eru svo skamt komnar, að ekki er séð
hvernig þær hepnast. Gert er líka ráð fyrir, að koma
upp trjáræktunarreit í Reykjavík með fé þvi er ísiand
á tilkall til hjá landbúnaðarfélaginu danska,
Þá er skýrsla um etofnun „Búnaðarfélags íslands",
sem stofnað var í snmar upp úr Búnaðarfélagi Suð-
uramtsins; lagði Búnaðarfélag Suðuramtsins til af
sjóði sínum 23 þúsund krónur til Búnaðarfélags ís-
lands gegu 400 kr. ár .tillagi frá norðuramtiau, 200
kr. frá austuramtinu (og væntanlega) 400 kr. frá
vesturamtinu.
Síðast er í Búnaðarritinu, eins og venja hefir ver-
ið að undanfórnu, yfiriit yfir árið sem leið (1898),
veðráttu, heyskap og alt sem að atvinnumálum lýtur.
Þar á rncðal yfirlit yfir ritgerðir um búuað og &t-
vinnumál í tímaritum og blöðum. Það yfirlit er ekki
nægilega nákvæmt
Búnaðarbálkur.
II m hirðing á kúm.
I.
Þau verk, sem sérstaklega lúta að hirðlng á kúm,
svo sem gjafir á málum, brynning, mjaltir, mokstnr
o. fl., nefnast í daglegu tali „fjósverk“. Þykja þau
störf oft miður þokkaleg, og því er það, að mörgum
fellur illa að þurfa að vera í fjósi. Þek sem inna
þessi störf af hendi, eru einnig oft nefndir fjósmenn
eða fjóskonur, og er það álitið af sumum óvirðing-
arnafn í meira lagi. Bæði það, að fjósverkin eru
oft óþokkaleg, og eins hitt, að vera kallaður fjós-
maður, veldur því, að eigi svo fáir hliðra sér hjá
þessum verkum, og þykir liklega virðingu sinni hall-
að, ef þeim er skipað að vera í fjósi. Sumum er
Iíka hálf-illa við fjóslyktina, sem svo er kölluð, og
og óttast mjög að hún loði föst við þá. En ástæðu-
iaust er að hræðast það, ef alls þrifnaðar er gætt.
Fyrir þessa sök er það, að þeir eru oft iátnir vera
í fjósinu, sem sizt eru færir til þess, svo sem kven-
fólk af eldra taginu, gamlir piparsveinar og börn.
Það er með öðrum orðurn, að fjósverkin eða hirð-
ingin á kúnum iendir tíðum á þeim, sem eigi þykja
gjaldgengir til annara verka, og sem undir ýmsum
kringumstæðum geta eðlilega ekki leyst þessi störf
viðunanlega af hendi. Að eldra fólk og vanburða
er oft valið til þess að gegna þessum verkum, er
ekki ætíð af því, að aðrir ekki fáist til þess, heldur
af hinu, að þessi störf eru álitin í sjálfu sér lítils
virði, og að eigiþurfi valinn mann til þess að innaþau
svo af hendi, að vel megi við una. En þetta er mesti
misskilningur, því hirðing á kúm, bæði utan húss
og innan, er eitthvert hið þyðingarmesta og vanda-
samasta verk, sem heyrir til sveitabúskap. Það á
því ekki við að lítilsvirða fjósverkin, eða hafa þau
að eins konar olcbogabarni meðal heimilisverkanna,
sem allir gjóta hornauga til, og öllum er illa við.
Að vísu er það svo, að fjósin sjálf eru oft orsök í
því, hvað sumum er ógeðfelt að vera í þeim. Það
er engin furða, þótt fólki, bæði körlum og konum,
þyki fremur ófýsilegt að hirða kýr í þeim fjósum,
sem eru bæði Iítil, lág og dimro. Því lélegra sem