Heimskringla - 07.11.1907, Blaðsíða 4

1
Wimiipeg, 7. nóv. 1907.
HEI ffl'S K R I N G L A
I
H EIMSKRINGLA
Published every Thursday by
The Heimskringla New*4 PnblishÍBg C«.
Verft blaftsins 1 Canada og Bacdsr
$2.00 um áriö (fyrir fram bnrgað).
Sent til islnnds $2.(0 (fyrir frsin
borgaCuf kaupendum blabsins hér)$1.50.
B. L. BALDWINSON,
Editor A Manftser
Office:
729 Sherbrooke Street, WinDÍpeg
P.OBOX 11». ’Phone 3512,
Ræða
R. L. Bordens
í Walker Leikhúsiou í Winni-
peg, 28. október s. 1.
Um leiiö og ég lýsi ánægju minni
yíir því, aö sjá svo mikin’n mann-
ijölda saman komin hér í kveld,
lset ég þess einnig geitiö, aö hver-
vertna þar, sem vér höfum ferö-ist
om Canada, þá hefir oss veriö tek
i'ö eins og vér -værum nú þtgar
búrnr að taka við völdum í i ík-
imi. En vin'i vora I.iberala og
btöð þedrra \-iröist hafa undraö
það, aö hvar sem vér höfum skvrt
stí-tfnu Conservativ© fiokksins, þá
höfum vér gert þaö á sama hátt.
Kn 'þetta hefir þeim veriö þung-
skitíö atriði, sem íylgt hafa Lib-
eral leiötogunum að máium í öllu
þeirra stefnulega hringsóli á liðn-
um árum. En frá voru sjónarmiöi,
er það ekki torskitíð, að vér höld-
um fram einni og sömu stefnuskrá
á öllum vorum fundum hvervetna
í ríkinu. þess vegna segjum vér i
kveld þaö sem vér höfum sagt á
öörum furndum, að þegar Conserva
tive flokkurinn kemst til valda, þá
skal hann vei-ta þessu fylki þau
réttinúi ÖII, sem það á fulla heimt-
ingti á að njóta, þar með talin
stækkun fylkisins.
Manitoba hiður ekki um nedtt,
sem önnur fylki eiga rmeð, réttu til-
kall til. Vér höfum tint 5 ára tíma
haldiö fram því, að fvlkið ætti að
hafa fiull umráð sinna 'eigin landa,
aö þjóðlöndin og málmnámarnir í
Vesturfylkjunum' ættu að afhend-
a»t íbútimj þeirra fylkja til full-
kominnar eignar og umráöa. Með
öörum orðum : að Albeirta, Sas-
katchewan og Manitoba verði lát-
in njóta jafnréttis við hin öiinur
fylki í ríkinu.
Sir Wálfrid Lanrier hefir orðiö
óvanailega órótt af því, sem eg
hefi sagt um samminginn við Jai
ana. Hann sakar mig um að æsa
•upp úlfúð og hleypidóma. Kn
þeitta situr síst á honum, sem líð-
ur bJööum sínum og stuönings
tnömium, aö beita sifeldlega þess-
tim meðulum. Fyrir þatta gæt
hann tekið, ef hann heföi vilja til
þess.
Árið 1896 kvaðst hann skyldi
breyta samivæmt óskum Liherala
í Vestur-Camada í þeirra sérstöku
tmálum. En 1902 og 1907 hélt ég
því fram, að íbúar Viesturlandsins
aettu að hafa vald til, að ráða
fram úr þessu i nn flut nii ngarn áli
Jæpama, því að þedr þekkja það
bezt og það sniertdr þá eingöngu,
og þeir skilja það hezt. Sir Wil-
frid gerði því bezt í, að halda sín
um eigin fylgismönnum í skefjum,
aiema hann sé við því búinn, að
samiþykkja æsingaræður vinar sins
og stuöniingsmanns R. G. McPher-
sons ?
Hver er saga þe&sa máls, sem
svo hefir æst þjóöviljann í Vestur-
landinu ?
Á siðasta þingi gieröist stjórnin
málsaöili samnimganna, sem Bret-
-ar gerðu við Japana 1894, og sem
inmih'undu í sér meöal annars þetta
atriöi : “Borgarar beggja miálsað-
tla skulu hafa fult frelsi til að
flytja hrn í, feröast um og hafa bú-
setu í hverjum hluta ríkisins, sem
þeir óska, og skulu njóta fullrar
verndar 'á persónum þeirra og
eignum’’. þessi samningur leyfir ó-
hittdraðan flutning a-llra Japaina
itm í Caiíadar En hann var staö-‘
ft^tur af þinginu með þedrri full-
vissu stjórnarinnar, að innflutn-
ingurinin vaeri takmarkaður. Herra
• ^isher, ráðgjafi akuryrkjumála.
ferðaðist síðar til Japan, og er
hann kom heim aftur, gaf hann
skýrslu um ferð sina. Ég stóð þá
upp í þingd og spurði, hvort ráð-
g'jafinn hefði athugaö svo nákvæm-
lega félagslegt og þjóðmiegun'ar-
legt ástand Japana, að hann hefð'i
getað gert sér grein fyrir því, hver
áhrif miikill innflutningur fólks
fram, að braut sú ætti að byggj-
ast tafarlaust og algerlega á þjóð-
arinnar kostnað, og vera þjóöar-
eign og tinddr „yfirráöum þjóðarinn-
ar um allan ókom'inn tíma. Vér
bentum á, að tmdir samningi
stjórnarinnar viö íélagiö, þá yrði
þjóðin í Canada að leggja til níu
tiundu hluta alls bygiginga kostn-
þaðan gseti haft á Canada. þessu aöarins. Vér héldum því fram, að
svaraöi hann svo, að hann væri
viss um, aö innflutniinigurinn yrði
ekki mikiill frá Japan, af því þedr
væru all'ir ættjarðarvinir og að
aitvinna og framfara möguleikar
þeirra heima fyrir væru óiþrjótandi
og að stjórn Japana leyfði engum
að flytja til Canada nema meö sér-
þingið æbti að bæta við þeim tí-
unda hluta, sem á van'taði, og
eiga svo alt samian og stjórna 'þvi
Á þann háitt beföi þjóðin fengið
fullkomna þverlandsbraut, frá At-
lantshafi t'il Kyrrahafs. Með þessu
miótd hetöi Canada þjóðin haft ’ol)
yfirráð yfir byggiugu brautiariiwi-
fái leyfi til hingað ferðar og hafi
ekkd íengiö það um margra ára
tíma. Leyfin væru að eins veitt
kaupmönnum, námsmönnum og
feröamönnum. þetta gildi fyrir öll
lönd, og enginn Japian.i gæti yfir-
gefið land sitt, nema með stjórn-
arleyfi. Og að stjórnin þar hefði
giefið munnlegt og skriílegt loforð
um, að þessari stefnu skyldi ná-
kvæmlega fylgt framvegis, og ráð-
gjafinn kvaðst vera þess viss, að
verkalýðurinn flytti ekki hihgað.
Ég gat ekki lagt ofmikla áherzlu
á þessa staðhæíingu ráðgjafans,
því að auk þess að vera ráögjafi í
stjórninnd var hann sem sendiherra
Canada til Japan. Og hann kvaðst
hafa fengið fullvissu Japan stjórn-
ar um, að útflutningur þaðan yröi
svo takmarkaður, að hann næði
aö edns til vissrá manna og ekki
niemia fárra rf hverjuin flokk'i. Alt
þatta mál var nákvæmlega rætt í
þinginu, og Sir Wilfrid hillvissaði
þingið um, að al't yrði edns og ráð-
gjafi hans befði sagt. Kn nú síðan
innfiutningur þessa tólks fór að
verða svo mikill að .það hefir leitt
tdl óspekta þar vektra, þá beyrist
ekkert orð frá stjórninni um þessa
samndnga. Ég segi því, að
ann'aðhvort hafi Sir Wilfrid og
ráögjafi hans blekt þingið eöa
hann og stjórniin hafa ráð á að
takmarka þessa innflutninga, og
jaÉnvel aö afnema samninginn.
Sir Wilfrid viröist aö hafa tekið
skoöun mína til greina, því ég sé,
að hann befir sent hr. Iæmieux til
Japan til þess að halda þessari
skoðun fram við stjórnina þar.
Miér finst því að Sir Wilfrid ætti
aö þakka mér fyrir, að haía kom-
ið vitinu fyrir hann í þessu tnátí.
Japan er mikil þjóð og hermenn
heitnar eru viðfrægir oröndr um
allan beim. Hún er félagi Breta og
árásir þær, sem á þá hafa verið
gerðar á Vesturströndinni, eru öll-
um sönmim Canadamötwn 1 ni’ hrygð
arefni, og öll sanngjörn yfirbóit
þanf aö veröa gerö. Ég endurtiek
því það, sent ég hefi sagt á öör-
um stöðum : I.átum oss taka
sanngjarnt tillit til alríkislegra
ekkl síöur en canadLskra hags-
muna. Lártnm oss vdröa alla samn-
jng.sheilgi og þá viröingu, er Japan
á skilið, sem bandalagi Breta. Og
látium oss taka til greina verzlun-
arlega hagsmund við bæði Kína og
Japan, en lártum oss jafnan muna,
aö til eru ennþá helgari áhnga-
mákfni, en verzlunarmákfni og
ön-mir hagsmuna spursmál. Vest-
urlandið verður ætíð framvegis að
vera undir yfirráðum þeirra manna
sem halá sams kyns blóð í æðum
og þetir mienn höfðu, sem fyrstir
Evrópmmianna bygðu Canada og
unnu »ð framförum landsins, og
sem hiafa gert það að því, sem það
er oröiö. þaö sem eru talin nártt-
úrkg lífsskilyröi í einu landi geta
verið ómögukg í öðrn. Tollvernd
er atvin'mivegum vorum nauösyn-
leg, en’ tnlsvarandi vernd er og
nauðsynlegit að veita vimnulýð
landsins, sem einn heldttr atvdnnu-
viegunum víð.
Stcíiia yor í Grartd Trunk Paci-
fic málínu hefir verið rangfærð af
atidstæöingrtim vornm hér í Vest-
urland'iimi. Lil.eral Jeiötogar og
blöð þeirra hafa án afláts l.aildið
>ví firam, að ég og íylgjendur mín-
ir höfttm andmælt byg.gingu annar-
ar þverlands brautar. Kkkiert get-
ur veriö ósannara en þetta. AriÖ
1904, 'þegar stjórnin gerði um-
bætta hlunminda samnmga viö G.
T. P. félagnð, þá béldum vér því
stöku leyfi, og að engir verkamenn i ar, yfir far og fiutn'ingsgjöldum og
yfir öllu starfi hennar framvegis.
En þeitta gat ekki fengist ttndir á-
kvæðum samniitigsins. Heíðu ráð
min verið þegjn, þá hefði Canada
þjóöi'n fengið allan aröinn af starfi
þex'sarar miiklu brautar. Aætlaður
gróðd af byggingu brau.tarin»ar er
50 miUíón' dollara virð'i í hluta-
brésfum, sem engir peniingar hafa
veiriö lagðir á móti. þegar ráðum
vorrnn að byggja braut þessa á
landsins kostnað sem þjó'ðeigti', —
var neitað, þá gerðum véf þá til-
lögu, að helfingur þessara 50 mil-
líón dollara virði í hlutabréfum
skyldi afl.entur þjóðinni, og vera
hennar e;gp, og töldum vér það
ekki of mikiö, þar sem hún lagði
til ndu tíundu hluta alls byggiuga-
fjárins, en félagið ekki nema eiitn
tíunda part. En þessu meitaði þing
I ið með flokksatkvæðum, algerkga
að ástæðnlausu, og þannig tékk G.
T. P. félagið alla hluta upphæð-
ima. þessi álagða hlutaupphæð
nœr mikltt verðgildi með byggingu
landsins og þroskun atvinnuveg-
ánna og verzltinar þcss og færkik
fólksins til þess að veita brautar-
kerfinti nægile.gt arðberandi sturf.
En gróðinn af starfi brautarinmar
verður að vera svo mikill, að
hægt sé að borga vexti af þessari
50 miilíón dollara hlutaupphæð,
ekki síðttr þeim öðrum hlittum,,
sem bygðir eru á verðmæti, — og
þetta vuxtafé af hinum ímynduðu
hlutum veröur aö koina Irá þjóð-
imni í Canada í auknttm far og
flutniingsg.jöldum. þjóðin er með
þessum hætti neydd tiil jtess, að
kggja til nrest alt féð, án jness að monnum
hafa nokkurt ráð á starfsemi
brautariinnar eða hagnað af gróða
á starfi hennar.
Sir Charks Ttipper gierði, áðttr
en hann vék frá völdum ár.ið 1906,
samning um fiastsettar fcröir hra'ð
skreiöra gufuskipa milli Stór-
bretalands og Canada. þér vitið,
hvermig Jteim samningi var stumg-
ið undir stól af núverandi stjórn,
og hve hrakkga henni tókst, að
gera aðra samnimga í staðinn.
þetta var fyrir tíu árum. Síðan
hafa Allan Linan og C. P. R. £é-
lagið mjög bætt um skipaferðir
yfir Atlantshafið. Kringunistæö-
urn-ar hafa mjög breyzt síðan 1896
og J>aö mest varðamdi af rttiálefn-
um Canada þjóöarinmar er aö fá
flmtmingsgjöldin lækkuð og tull-
komnttstu mútíðar kælitæki á skfp-
ttm'. Um Jxað verður að hugsa á
ttndan flýti skipanna.
Enn hefir stjórmin ekkert látiö
uppi um hina svonefndu “All Red”(
skipaliniu. Hún hefir máske ekki
fullgert um þaö mál, en við því
verðum vér búnir, að ræða þá
samminga, þegar J>eir verða opin-
beraðir.
Leyfið mér nú að minnast á
nokkur atriði í stefnu Conserva-
tive flokksins, sent gerð var kttnn
í Haliíax 20. ágúst sl. Sú stefnu-
skrá hefir verið auglýst og skýrð
íyrir kjósendttm í öllum fylkjum
ríkisins, nema á Prince Edward
eyju, og í hverju íylki hefir hún
vieriö meðtiekin með fögnnði af
þeam, sem haia kynt sér hatva.
Stefna Sir John Macdonalds, sem
rædd var á kjósenda fundutn i Caú
ada 1876—1878 var samþykt af
kjósendunum fyrir nær 30 áruin,
og sú stiefna hefir þolaö allar á-
rásir, sem síðan hafa veriö gerðar
á hana. Að visu var henni and-
mælt af J>eim, sem í dag eru leið-
togar Liberal flokksins. þeir höm-
uðust á móti henni um 18 ára
tíma. Á J>eim tíma }>ótti þcim alt
annað lietra en hún, og báðtt kjós-
endurna að aöhyllast ýmsar ný-
iinga.stefnur, svo sem verzlunar-
einingu — meginlands frjálsverzl-
un — ótakmörkuð vöru og hlj’ttn-
inda byrtti við Bandaríkin, og síð-
ast frjálsa verzlun e-ins og hún er
á Englandi. En }»egar J>eir koniu
til valda árið 1896, þá vörpuðu
J>eir fyrir borð öllttm þcint stjórn-
vísindum, sem þeir höfðu haldið
fram um heil 18 ár, og tóku í þess
stað ttpp Sir Johtt McDonald
stefnunia, og þaö er sú niiesta virð-
inig, sem nokkur pólitiskur flokkur
gietur veitt öðruin. Sú st.efna, J>ess
vegna, sem þeir andmæltu um öll
þau ár, sem þeif voru í andstæð-
ingaflokki, htin er i dag fastskorð-
uð, sem þjóðmálasrtiefnia þessa
lánds.
Ný spursmál vakna með tíðandi
árum, og Jtjóðin veröur að ráða
firam úr þeimi. Flutiniga spursmál-
málið innihindur í sér þjóðstjórn
opinberra nauösynja í þessp landi.
Járnibrautirniar eru aðal fluitninga-
tæki þjóðarinnar. ' Að undantekiiu
Bnetlandi og Bandaríkjutwtm, þá
eru tveiir þriðjtt hlutar allra járn-
brait'ta í heitninumi þjóðeign, en
ekki eign einstakra manna eða fié-
laggi. En þetta er öðruvísi á Bret-
landi, í Bandiaríkjunum og i Can-
ada, að því ógikymdu, að hér á
þjóðin og starfrækir 1700 mílitr af
járnibriautum.
Hinar eiigiinkigu þjóðbrautir eru
þanniig að miestu Leyiti umlir yfir-
ráðum einstaklinga eða félaga. En
til þsss verður aö líta, að þessttm
flurtninigstækjum sé stjórnað með
tillit'i til haigsmuina Jteirra þjóðfé-
l»ga, sent veitrt hafa þeim rétrt til
að starfrækja þau. Herra Blair á
Jxikk skilið fyrir að haifa stofusett
jártibrau'tanefndina í Canada. Vér
studdmn þaö ntál hans og hjálp-
uöum liotium til þess að gera lög-
in vel tir garði. Yfirráð }>eirrar
nafndar hafa nú verið aukin svo
að þau ná til ‘Expressí og telfón
félagia. En nú hefir verksvið slíkr
ar nirfndar stækkað svo, að tiattð-
symteg.t er aö gera algerða breyt
ittigu á fyrirkomulag.inu, þannig
að seitt sé ne-fnd, er I.afi y.firráð yfi
ir öllum þjóðlegttm nau'ðsynjum
og sé hún skipuð v.öldum hæfikika
er gieti á skömmum
tíma veitt timibætur, hv'ar sem
þteirra er þörf innan starfssviðs
henriiaf. Félög, sem hafa þaö hlut
v.erk, að starfrækja slíkar nattð
synjar, verða að lárta sér umhtigaö
tim, aö sinna sanngjarnlega þörf-
um íbúanna. það Jtarf að sjá tnn
verndun þtirra er starfa að fólks
og vöruflurtnittigum jaínt og ]>eirru
er meö brautunutn ferðast. Með
þvd fyrirkomttlagi er ekki að (ir.s
vrf'tt vernd fólkinu heldttr einnig
stoftiifé því, sem lagt hefir venð i
þjóðþrifa fyrirtæki landsins.
þjóölegar nauðsynjar, að vera frá-
skildar afskiftum pólitiskra flokka.
Conservative flokkurinn hefir J>ess
vagna á ste'ínuskrá sinni, að igera
tal og máljjræði að þjóðrfgn.
Vér höf'tim áður getið um endur-
bót á srtjórnar'þjónttstu (‘Civil Ser-
vioe’) fyrirkomulaginu, og oss er
það ánægjuefni, að sú stefna hiefir
hvervetna í Canada mætt h'inum
beztu undiritektum og sérstaklagia
hér í Vesturlandinu. Stjórnarþjón-
ustu umbótamálið þýðir það, að
v aiting st-jórnarþjónustu embœrt'ta
skal há'ð föstum skilyrðum, serti
tryggi stöðuna . hæfum mönnttm,
sem með prófutn símim í sam-
kepni við aðra hafa sýnt sig hæfa
til starfsins. Slíkt fyrirkotnulag
var viðtekið á Englandi fiyrir 50
árttm, og það hefir gefist svo vel,
~ „ , • , „ v , ■ sbaóa og. kauptunahus yrðu ttu
að allur heitmin-mit daist að þvt. • , . x Jr ,r
„ 1 Tniljomir kr. anö 1907, ef afram-
Stefna Conservative flokksins er
að endurskapa núverandi jái n
brautanefiid með /því að stækKa
verkabring'hennar svo að hún Infi
þjóðleg yfirráð yfir járnbrautum
og öðrum þjóðilegumi nia'uðsynjum’,
og svo að vér hér í Camada getum
varist Jtrfm ájgneinin'gi, sem verið
hefir i Bandaríkjunum irni ráðs
mjeniskurétt alríkisins giagnvart
ráösmenskurét'ti hinma einstöku
ríkja, og um rétrt ríkisins gagn
vart einstaklingum eða félögum,
og utn réttindi fiélaga gagnvart al
þýðu.
það eru nokkrar þjóðleg-ar nauð-
svnjar, sem tafarlaust ættu að
verða gerðar að þjóðareign og
starfræktar 4 þjóðar reikning.
Pósitflutmingar hér i landi eru sér-
réttur þjóðarinmar og herra Glad-
storne sagði fiyrir mokkrum ártim í
brezka þinginu, aö sérhver rök-
semd fiyrir því ednveldi ætrt'i einnig
við máljtræöi landsins. Vér höfum
í daig i Cannda um 7 Jntsund mílnr
af þjóðeigma tmáiþráöum, sem laigð
ir hafa verið í strjáfbv'gðum hér-
uðum' og þar sem tekjurnar af
}>eim mærta engan vegimn srtarf-
ræktar kostmaðinum. Slíkir þræðir
ættu eimmig »ð verða lagöir i þértt-
bygðari héruðum Iandsins, þar
sem' tiekjurnar af J>eim gætu sam-
svarað úitgjöldunum. Sarna fyrir-
komulag ætti að vera í tiH'irti' tiil
talþrá'ða. þeir ættu eins og aðrar
Embæt'tin eru veitt af þar til
sertrtri nrfnd, sem er algerlega óltáð
öllum pólirtiskum flokkuút. Veiting-
ar embættanata eru bygðar á verð-
kdkum,, en ekki á pólitisku flokks-
fylgi eða áhrifum. þingmenn og
aðrir pólitiskir menn þar í landi
hafa enga meðgerð tneð þœr vedt-
ingar. þeir, sem fá vrftingu fiyrir
stijórnarþjónustu embættum, eru
óháðir og halda stööum sínum svo
kngij.sem ]>eir gegna skyldum sín-
“ |
um með alúð og fullnægju. þeitta
fyrirkomulag er algerlega nauðsyn-
Legt í Canada.
Emibætta veitinga valdið er eitt
af helgustu störfum þjóðarinnar.
En það vald hefir verið gálausiLega
vanibrúkað af núverandi stjórn.
Stjórnarþjónar hnfa opin'berlega
tfnniö nne.ð og jafnvel stjórnað Lib-
eral kosningavélinni, og þetta hefir
stjórnin ekki að eins tíðdð, beldur
í sumutn tilfellum einn'ig sam.þykt
og eg.gjaö til J>ess, og verðlamitað
fyrir starfiö, þvert ofan í tillögur
gerðar í Jjinginu af t. d. herra
Lake frá QtiAppelk kjördæmimt,
burt. Fyrir tuttugu og átta ár-
um (1879), var tala húsedgna á
landinu alls 394, og þær húseignir
allar til samans voru virtar á
edna miljón, seix hundruð sextíu
og fimm þúsun-d krónur. Árið 1900
(um aldamótin) var tala húseigna
á landinu orðin 1,756, og voru
]>ær virtar 4 sjö miljóndr, secx
hundruð fjörutíu og þrjú þúsund
kr. En fimm árum síöar, eða árið
I9°5> v'ar tala húsrfgna orðin
2,573, sem voru virtar á tólf mill-
jónir, setx huttdruð fimmtíu og sjö
þúsund krónur. Á tutrtugu og sex
árum (1879—1905) hefir virðingar-
verö húseigna á landinii hækkað
um' tíu millíónir, nitt hundruð sjö-
tíu og tvær þúsundir kr., nœstum
ellefu mdljónir. Að meðaltiali hafa
húseá£nir því hækkað um fjögur
hundruð tuttugu og tvær Jtúsund-
ir á ári, og er það allmikið. í
Landhagsskýrslunum fyrir árið
1901, var talið liklegt, að kaup-
haldandi framfarir yrðu í fiski-
veiðumitti'. En húséignirnar urðix
10 miljón kr. viröi 1903 og yfir
I2fá miiljón kr. 1905. Á síðustu
fimm árumim hafa húseignirnar
hækkað um níu hundfuð níutíu og
»íu þús. kr. að jafnaöi. Af öliurrt
kanpstöðum og kauptúnum á land-
inu, eru miestar þj’ggingar í Rvík.
Lengi frameftir var helmingur
allra hús'a, sem eikki fylgdu ábúð á
jörð'u í Reykjavík, og framanaf
var meira en helmingur Jteirra
þar. En enginn má v'ið margnum,
<3g eiits er með þann bæ, að hann
hefir ekki hrokkið viö öllum öðr-
um kaupstöðum og kauptúnum.
Vttröingarverð húseigna i Rvík hef-
ir verið eins og hér segir :
Arið 1879 ... 946 þús. kr.
t>893 þús. kr.
3,512 þús. kr.
4,525 þús. kr.
5,948 þús. kr.
“ 1889 ...
“ 1901 ..
“ 1903 ...
“ I9t>5 ••
Síöasta árið
vantar Reykjavík
því að rfns 740 þús. kr. til að vega
á móti öllum öðrttm kaupstöðuiit
og kauptúnum landsins. Margt
kati'ptúni'ð . á landinu getur vel
komist fyrir í e.inni götu í Rvík,
þó það hafi nokkttr httndr'itð íbúa.
Húseiignir í einnd götu í Reykjavík'
og 'þrártt fvrir það, að þin»gi& lýsti (lÞe'irri' s«11 ha>9b er virt) eru virt-
t • r • ... . ., ar á seix hiindrtiö -tuttuvu or tvö
Jjv'i yfir arið 1905, að engtnn stiorn , • , ,„• ... „ ‘p , h
, pms. kr. Vír0migiarverö lju,s,eiigTi'a i
arþjónn skyldi taka þátt í ríkis
eöa fyjkiskosningum.
Stelna Conservativie flokksinS cr
að gera nauðsynkgar tnnbætur i
s'tjórnarþjónnstu fyrirkomulagiinu,
og flokkurinn skttld'bindur sig til
þess, >að gera þær mnibætur strax
og hann verður ltafiivn til valda í
Canada. (Meira).

ÍSLAND
Stutt, Ytirlit Y r Framfarir Þess
f Hvívetna á Siðustu Árum.
Eftir X. J. JOHNSOX.
Ekkert rit er gefið út á íslandi,
setn eins vel skýrir frá framiförum
og ástæðum landsins eins og rit
það, sem LANDHAGSSKÝRSL-
UR nefnist. í þvi riti er skýrt frá
framförum í I.elztn atvinnugrein-
um landsmanna, svo sem landibún-
aði og sjávarúitvegi. Ennfremur er
þar skýrsla um virðing.arverð á
húseigmmt landsmanna, skýrsla
um fædda, dán«, gifta og burt-
flii'tta, — skýrsla um almannafé í
söfnunarsjóði íslands, — skýrsla
um póstflutninga o. fl., og loks
verzlunar skýrslur, um innfluttar
og útflutrtar vörur, um skipakom-
ur til landsins, fastar verzlanir,
sveitaverzl^nir m. fl.
IvandhagsskjTslurnar, jafn * fróð-
Legar og þœr eru, eru ekki mdkið
úitbreitt rit. Tvö eintök munu vera
settd af Jteim í hvern hrepp á ís-
Landi (til prests og hreppstjóra), ef
t'il vill nokkttð fleiri í kaupstaðina
En líkfcga muti óhætt að fullyrðn
að |þær sé<u það rit, sem minsta
út'braiðslu hefir af öllum ritum,
sem prentuð ertt á íslandi.
Hingað vestur yfir hafið koma
}>ær víst mjög sjaldan. Blöðin
miunti ekki fá þær, nema sérstak-
kga sé um bcðið. Ég befi yfirfarið
dálítið síðustu skýrslurnar (fyrir
árið 1905), °K því ég þykist
viss um, að tnörgum Vestur-ís-
lendingum þyki fróðkgt og hafi
gaman af að kynnast vmstt, scm
þar cr skýTt frá, ætla ég að birta
iítirfylgjandi útdrátt.
set'gn'a
Reykjavík hefir rúmJlega secxfaldast
frá 1879 til 1905.
Húsrfgnir á ísafirði voru virtar
Arið 1879 4 191 þúsund kr.
Arið 1889 á 379 þú'sund kr.
Arið 1900 á 500 þúsund kr.
Ariö 1903 á 543 þúsund kr.
Ariö 1905 á 717 þúsund kr.
ísafjörðnr er í miesta uppgatigL
og hefir nær því fcrfaldast á 26
árunt.
Akureyri, höfuðstaðnr Norður-
lands, vax þó enn meira en isa-
fjörður. A Akureyri hala húseign-
ir verið vintar eins og hér seg.ir
Arið 1879 á 122 þúsund kr.
Arið 1899 á 399 þú'Stind kr.
Ariö 1901 á 506 þúsund kr.
Ariö 1903 á 806 þúsund kr.
Aniö 1905 á 881 þú'sund kr.
Aknrej'ri hrftr meira en sjöfald-
ast á 26 árnm.. þar hefir vöxtnr-
inn verið tiltölulega mestur i kattp
stöðuinum'.
Húsaignir á Isafirði baia veriÖ
virtar Jjessi ár :
Ariö 1879 á 63 þúsnnd kr.
Ariö 1899 4 354 þústtnd kr.
Arið 1901 á 432 Jjúsund kr.
Arið 1905 á 452 þústind kr.
Seyðisfjöröttr hefir einnig sjö-
faldast 4,26 árum. A síðustu fimrn
árunum, setn skýrslurnar sýna,
hefir Seyöisfjörður lítið stækkað,
en síðan eru liðin nærri tvö ár, og
á J>eim tíma hefir bærinn stækkað
allmikið:
Stærstti kauptúnin hafa verið
virt þessi 4r eins og hér seg'ir :
I.
VJRÐINGARVERÐ
eúseigna.
Tala húsei(,'na á landinu hefir
fariö sívaxan'di frá 1878 og alt til
'essa dags, nema hörðu árin 1888
og 1889. þá fækkaði um tuttugu
og tvær húseignir, og voru það
síldveiðahús Norðmattna, sem þá
voru rifin niður og flutt af landi
J879 J905
Vestmannaeyjar kr. kr.
51 ,000 225,000
Kyrarbakki 28,000 161,000
Keflavík ... ... 37,000 110,000
Hafuarfjörður ... 78,000 226,000
Akranes 17,000 111,000
Ólafssvík 7,000 120,000
StykkishóJmur 96,000 146,000
Bildttdalur 5,000 347,000
Patreksfjörður 6,000 149,000
Satiöárkrókttr ... 24,000 173,000
Húsavík 11,000 158,000
Vopnafjörður 15,000 118,000
Eskifjörður 43,000 154,000
þessi þrettán kauptún hafa fimm
faldast á 26 árum, sé þeim öllntti
skgið saman í éitt. Sum þeirra,
eins og Ólafsvík, Bíldudalur, Pat-
reksijjörður og jafuvel Húsavík,
voru að eins ein eða tvær verzlan-
ir árið 1879, og má því heita, að
þau hafi orðið til síðan.
það eru fiskiveiöarnar, sem tnest
mynda smiákaitpstaðina og þorpirt
» I'slandi. Fiskimenttirnir flytja
þangaö aí góðri lendingu, nálæg-