Heimskringla - 18.12.1913, Blaðsíða 10

WINNIPEG, 18. DES. 1913.
heimskringla
Landaleit í Norðurhöfum.
(niðurlag)
upp aS
höfða, ojr barst hann
NorÖur höfða Norep-s.
Aö .kvitar þeirra Melville og Bry-
ants bárust frá Barrow og Bath-
hurst höfðum til íslands og Nor-
egs sýnir, að straumur íb'tur
noröur frá Pólarsjónum, og enn-
fremur sannar bað allur sá reki,
er ofan kemur með Mackenzie
fljótinu ; að hann staðnæmist ekki
viö Banks eviu, sem er noröanvert
við fljótsmynnið, sýnir, aö straum
urinn fer ekki þvert noröur frá
Alaska 'til heimskautsins, heldur
fer meö bugðum ov rennur fyrst
vestur með .ströndum Alaska og
Asíu, — eins ov líka reki skipsins
Jeannette bendir til, frá 6.
sept. 1879 þanvað til hún sökk 12.
júní 1881, og skipsins F r a m, frá
því það varð ísfast 22. sept. 1893
þangað til það losnaði aftur úr
ísnum 19. júlí 1896.
Með því að eins að til sé land,
verða afbrigði þessi útskýrð, og
ótal fleiri ; og sökum þess, að þau
verða ekki útskýrð á annan hátt,
hafa vísindamenn haldið því fram,
að enn væri ófundið land í Norð-
ur-íshafinu. En hvað sem um það
er, könnunarferð um Beaufort sjó
inn, ef hún hepnast, hlýtur annað-
hvort að finna þetta land, eða þá
að sanna, að það sé alls ekki til.
Frá vísindalegu sjónarmiði er
þýðing þess sii sama hvort heldur
yrði, því sannur vísindamaður hef-
ir það eitt hugfast, að færa út
þekkingar takmörk mannkynsins,
en ekki að sanna eina tilgátu
fremur en aðra. það, sem land-
fræðingar láta sig mestu varða,
er að komast eftir, hvað langt sé
út fyrir meginlands grynningar
Með öðrum orðum : þeir vilja
komast eftir, hvað langt sé frá
ströndum, níi fundinna landa,
þangað sem sjór breytist úr eins
trl tvevnfia hundraða til margra
þúsund faðma dýpis ; því það er
alment álitið, að utan við þessar
meginlands grynnintrar sé ekkert
land til, vegna þess, að allar ís-
hafs eyjar rísa upp af grynningum.
Með öðrum orðum : allár íshafs-
eyjar, nú kunnar, virðast vera
hæðir á yfirflotnu sléttlendi, en
ekki fjöll, er skjóta hnjúkum upp
úr undirdjúpinu. þótt nú grynn-
ingarbrúnin findist, er samt engin
vissa fengin fvrir því, að ekki sé
til land norðar, því bæði Miðjarð-
arhafið, O" það sem nær er: Baffin
flóinn, auk fleiri norður-sjóa, bein-
línis hrek ja bessa skoðun ; þar hef-
ir fundist vfir tvö þúsund faðma
dvpi, og þó er land í fárra mílna
fjarlægð. Til dæmis sigldi maður
vestur frá Grænlandi, og er komið
væri út fvrir grvnningar, ályktaði
svo, að ekkert land vræri þar fyrir
vestan, myndi honum sjást yfir
Baffin land o«r lægi það þó e k k i
þ á langt fyrir neðan sjóndeildar-
hrinn-inn.
En auk þess að leita að þessu
«vja landi, eða ganga úr skugga
um, að það sé ekki til, hefir leið
•mgur þessi margt fleira í sigti. Á
eymii Victoriu og meginlandinu
þar stiður af, bvr flokkur Eskimóa
er aldrei hafa hvftan mann séð,
fyrr en vér komnm til þeirra árið
1910. Að rannsaka háttu þessara
manna er eitt af þeim fáu tæki
færum, er mannfræðingtun gefast ;
því óvíða, ef nokktirsstaðar á jarð-
arhnettinum, mun fólk búa, er nær
standi frumháttum, mannkynsins
en þeir. Sagnfræðingurinn og forn
fræðingurinn vinna nú ötult að
því, að lengja sögu mannkynsins
aftur, yfir þau tímabil, er feður
vorir álitu að ljós þekkingarinnar
tnyndi ald-rei lýsa. I vissum skiln-
ingi má segja, að vér myndum
hraðan söguna, nú á þessum dög-
um, með ölltrm þeim breytingum,
er verða á stjórnmálum, þjóðfé-
lags skipulagi og þeim, er leiða af
vísindalegum uppgötvunum þess-
ara tima. En í öðrttm skilningi má
segja, að vér mvndum söguna enn
hraðar, með því að flytja þekk-
ingu manna til baka, af öld á öld,
unz svo er komið, að ýkjulaust
má svo að orði kveða, að Pýra-
míöarnir og Sfínxinn séu verk
seinni tfðar manna. Bein og bús-
hlutir, er fundist hafa í jörð, gefa
oss hugmvnd um, hvernig forfeður
vorir voru fyrir tíu þúsund, fim-
tíu þúsund og sumir segja fimm
hundruð þúsund árttm síðan. En
hipTtnvnd sú er ekki fullkomin ; en
með því að finnist mannflokkur,
sem er á sama þroskastigi og for-
feður vorir voru fvrir tíu þúsund
árum síðan, getum vér fylt í eyð-
urnar, sem fornfræðin skilur eftir,
°g gefið frásögn sagnaritarans líf
og liti. þess utan er það engu þýð-
ingar minna fyrir mannfræðina, að
kynna sér þroskastig þessarar
barnslega einföldu þjóðar, heldur
en það er fyrir sálarfræðina, að
þekkja þroskaleið barnsins frá ó-
vitaskeiðinu til vits og ára. Enda
er það ætlun vor, sem fornfræð-
inwa, að revna að komast fyr-
ir útbreiðslu þessarar þjóða, er
dvelja á norðurhjara veraldar og
íshafseyjunum áður en sögur hóf-
ust.
Að nokkru leyti þeim til geðs,
er hrópa “nytsemi”, og svo af vís-
indalegum ástæðum, verður mikil
stund lögð á jarðfræðiskgar at-
huganir. Á síðustu norðurför
vorri fengum vér sannað, að til
væri eir í rikum mæli á Yictoria
evju, og er það hin fyrsta opinber
skýrsla um eirífund á hinum
stærri heimskauta eyjum. Er sann-
að með því, að norðast i Canada
er eir-námahérað, er nær alla leið
frá Miklabjörns vatni norður á
miðja Victoriu eyju, og frá
Drungavatni austur að Bathhurst
flóa. Er það eitthvert stærst eir-
námahérað í heimi og virðist ekki
ósennilegt, að verða kunni eitt
með þeim auðugustu, er fundist
hafa. Að minsta kosti hefir óvíða,
ef nokkursstaðar í heiminum, eir
fundist og verið notaður í jafn rík-
um mæli meðal villiþjóða og
þarna er meðal Eskimóa.
þá leiðir það af sjálfu sér, að
nákvæm rannsókn á lands- og lag-
ar-gróða getur borið verðmætan
árangur. það hefir lengi kunnugt
verið, að Bjarnarvatn er fult af
ætum fiski, og vér höfum fundið,
að flestar stór-árnar, er renna úr
smærri vötnunum norður, eru það
líka. Án efa er samskonar fjársjóð
ur fólginn þar í sjónum, þó vér
þekkjum lítið til þess. Hvar sem
vér höfum lagt net á fimtán
hundrað mílna svæði fram með
ströndinni, höfum vér fengið nóg-
an fisk og það upp við landsteina.
Er því alls ekki hægt að segja,
hvað rannsókn á titmiðum kan
að leiða í ljós. En vér vitum, að
nóg er þar af búrhvelum, voða fer-
líkum ; er kjöt þeirra bragðgott,
og getur sá tími komið, að nota
mætti þá til fæðu hér á landi, eins
og nú er altítt í Japan. þess utan
þá eru þar rostungar, selir, isbirn-
ir, alt verðmætar skepnur. Og
hvað leiðum hagsmuna-trúar-
manni sem væri, virðist sem
sanna mætti, að rannsókn sjávar-
lífsins þar mjrndi borga sig. En
nysemi bess viðurkennir visinda-
maðurinn sannanalaust.
Athugun segulmagnsins hefir
einnig sina hagsmunalegu þýðingu,
verzlunarskip veraldarinnar sigla
um höfin eftir vísbending segulnál-
arinnar. Svo er það ólej7st spurn-
ing, hver skyldleiki er milli segul-
aflsins og rafurmagnsins, en við
það eru vísindin að fást meir og
meir með ári hverju. í samverki
með “Bureau of Terrest-
rial Magnetism” Carnegie
vísindastofnunarinnar, ætlum vér
að halda áfram rannsóknum um
um það efni. Einnirr vonumst vér
til, að geta haft þar veðurathug-
ana stöð, og með tilhjálp loft-
skeytatækja vorra sent skýrslur
daglega, er fvlt geta upp í skarðið
milli tveggja hinna gagnsmestu
þess að komast eftir dýpi hans,
botnlagi o<r stefnu strauma o. s.
frv. þess utan tökum vér flóðmæl-
in<rar O" veðurathuganir úr landi.
Að komandi vori verða fornleyfa-,
dýraíræðis- og jarðfræðis-rann-
sóknir hafðar upp um eyjarnar, en
stöðugum veðurathugunum haldið
áfram eftir sem áður. Sett verð-
ur önnur stöð suðvestantil á Vic-
toria eyju, ef mögulegt er að kom-
ast þangað, og verður þar fylgt
hinu sama fram, um vísindaiðkan-
ir ov á hinum staðnum, nema
hvað meira kapp verður lagt á
jarðfræðisrannsóknir, ve<ma hinna
nú ktrnnu eirnáma, er þar eru, og
þjóðmenja rannsókiiir, vegna hinna
kunnti Frum-Eskimóa, er þar eru
fundnir.
Til þessara vísindarannsókna eru
átta, eða þó fleiri, sérfræðingar
ráðnir, er skifta sér á báðfeir stöðv
arnar, en tíu skipsmenn. Er svo
til ætlast, að skipið snúi aftur til
ltafnar á Kyrrahafsströndinni áð-
ur en vetrar ; en sökum þeirrar ó-
vissu, sem ætíð hvílir yfir öllum
slíkum norðurferðum, verða tekn-
ar’vistir til tveg/gja ára, til varúð-
ar, ef óhöpp skyldi fyrir koma. —
Allur útbúnaður verður þó miklu
einfaldari en venja er til með
heimskautaferðir, eins og á hinum
fyrri ferðum vorum, því vér erum
búnir að sannreyna það, að til
allra visindalegra starfa og land-
könnunar er sú reglan bezt, að
lifa á því, sem landíð veitir. Skyr-
bjúginn, er verið hefir mestur ó-
vinur heimskautafaranna, þekkjum
vér lítið inn á enn, og vitum því
ekki, hversu megi verjast honum ;
nema vér vitum það, að enga hef-
ir hann ásótt, er mestmegnis hafa
lifað á þeim dýrum, er landið
sjálft elur.
Ráðgjört er, að leiðangur þessi
taki þrjá vettir og fjögur sumur.
Svo, ef alt fer að óskum, ætti
jteir, sem fyrir rannsóknunum
standa, að komast aftur til
mannabygða haustið 1916, en skip-
ið ætti að geta komist til þeirra á
ftverju sumri, og til baka aftur að
haustinu.
Einhverjum kann nú að virð
ast, að gjört sé ráð fýrir nokkuð
lön"um tima ; en norðurleiðir eru
ógreiðar, og margt að gjöra eftir
að þangað er komið. Væri sá einn
tilgangur, að komast á einhvern
vissan ákveðinn stað, svo sem
eins og Pólinn, þá strax og því
takmarki væri náð niætti snúa
heim aftur. En erindi vort er ekki
að leita að neinum ákveðnum'
bletti, heldur að safna sem mest-
um vísindalegum sönnunum og
gövnum. Vér höfum yfir stórt
svæði að fara, og úr mörgum gát-
um að leysa, er í eðli sinu út-
heimtir nákvæma athugun um
langan tíma. Verkefni vort er því
ekki hentugt þeim, sem þjást af
heimþrá, eða sem eru í miklum
flýti.
ist honum klappað á hurðina, svo
hægt og varlega, og honum brá
svo undarlega við það, og honum
fanst birta ljóma um sig, og
leyndardómsfull rödd hvísla í
eyra sér : “Veiktrúaði maður!
Líttu upp og hlustaðu”. — Og í
svefninum þóttist hann líta upp.
Ilonum fanst hann vera í stofunni
prestsins. Og presturinn og kona
hans héldust í hendur, og börnin
stóðu í hóp umhverfis þau, og
jólasöngurinn, sem hann mundi
eftir frá æskuárunum, hljómaði nú
fyrir eyrum haus, borinn af blíð-
um ov hjartnæmum röddum barn-
anna :
veðurathugunarstöðva á norður-
hluta jarðar, þeirrar á Islandi og
Alutian eyjunum, og útvegað
með bví vögn svo segja megi fyrir
um norðanveður, er koma myndi
að ómctanlegu gagni fvrir alla
sigling á stórvötnunum og At-
lantshafinu.
Út í hennan leiðangur höldum
vér seint í maí eða snemma í
júní, og siglum þá frá einhverri
kanadiskri höfn við Kyrrahafið.
Skipið, er kallað er K a r 1 u k ,
er 247 tonna seglskip, útbúið með
"ufuvél, ef á þarf að halda ; hefir
þvi verið siglt ttm mörg ár við
hvalaveiðar á Beaufort sjónum.
Jafnvel bó hvalfangarar verði
einskis íss varir vertíðum saman,
O" útlit sé fvrir, að sjór sé auður
norðttr undir Pól, hafa þeir aldrei
lagt leiðir sínar norður, því þeir
eiga ekki erindi við aðra en hval-
ina, en hvalir finnast ekki sam-
kvæmt þeirra skoðun norðan við
lá-beina stefnu milli norðurtanga
Banks eyjar og Flaxman eyjar hjá
Alaska.
Hversu norðurheimskauts-ferðir
takast, er meir og minna undir
hepni komið. Standi vindur af
norðri eða norðvestri um það
leyti, sem vér komum norður,
verður Beaufort sjórinn alveg
troðfullur af is, og verður þá
nauðugur einn kostur, að halda
skipinu fast með landi. En verði
sumarið 1913 eins og öll sumtir
hafa verið siðan 1906, vindur af
austri og suðaustri, verður Beatt-
fort sjórinn auður, lengra norðttr
en nokkurt skip hefir enn reynt að
fara, o<r eins triile«a norður þang-
að, er Dr. Harris segir að liggi
tetta ófundna land.
Nú er það tilgangurinn, að
halda norður fyrir mynni Macken-
zie fljótsins, eins langt og komist
verður og gjörlegt þykir, og hafa
veturstöð þar, ef fyrirfinst land ;
en finnist ekkert land, heldur skip-
ið austur til Banks eyjar eða
Prince Patrick eyjar, er nú eru
kunnar, o" hefðum vér þá vetrar-
stöð eins langt norður með vest-
urströnd þeirra og komist yrði.
þaðan könnum vér svo sjóinn á
is, yfir veturinn, til vesturs og
norðvesturs og jafnvel norðurs, til
Jólanóttin einbúans byrjaði ekki
með miklum gleðibrag.
Hann var gatnall einbúi, nær
sextugu. Og það eitt hvetur nú
en<ran til að líta ljósum augum á
lifsferilinn. Hann hafði ýmsa af
þessum skritnu siðum, sem við
hinir álítum að sé fylgifiskar þess-
ara gömlu innbúa, þó bæði guð
og menn viti, að sjálfir höfum við
marga sömu siðina og annmark-
ana. Hann var hálf stirðlyfldur
stundum, stundum eins og hálf
feiminn, og oft að hann leit á alt
mannlífið frá dimmu hliðinni. Og
það sló nú lítilli birtu á lífsleið
hans sjálfs. Hann kom nú heim í
herbergið sitt í rökkrinu, þegar
stutti skammdegisdagurinn var að
hniga í skaut vetrarnæturinnar
löngu. það var hálf kalt í her-
berginu, ný-búið að leggja í ofninn
og ofninn rauk dálitið, og reykinn
lagði út í hornin, þar sem beina-
grindur og höfttðkúpur voru, —
því einbúinn var góður læknir og
hafði hjá sét alt, er að iðn hans
laut — og honum fanst eins og
beinagrindurnar hrikta til af ó-
ánægju vfir þesstt ónæði. Yfir ölltt
I þessu varð hann svo beiskur i
hiiga, að hann réði sér varla. En
það var líka fleira, sem að honum
amaði betta kv<öld, attmingja
lækninum.
það var aðfangadagskvöld, og
læknirinn hafði gengið dálitinn
spöl til að hressa sig upp, og hann
hafði notað tækifærið til að vitja
nokkttrra sjúklinga sinrta. það var
eins og jólagleðin hefði verið þeim
öllum læknismeðal, og alKr sýnd-
ust þeir á batavegi, svo að því
leyti var ekki um neitt að kvarta.
En hann hafði lesið vel úr hverju
andliti vonina um jólagleðina ;
íindlitin vortt svo ánægjuleg, her-
bergin svo hrein og nettleg, ljósin
svo skínandi björt. Og httgur hans
hvarflaði að eyðilega herberginu
hans, einbúans, þíir var enginn
jólabragur á neinu ; þar var eng-
inn, sem vildi gleðja ltann í stóru
eða smáu ; ekkert brosandi andlit,
er gæti glatt hann, og þó hafði
hann svo mikla þörf fyrir það, og
þessar hugsanir ollu honum sárs-
attka. Hann hafði heimsótt prest-
inn. Kona hans var nýstaðin upp
úr þungum sjúkdómi, og snerist
nú um húsið og var að skreyta
jólatréð, eins frísk og kát eins og
hver önnur kona i bænum. Prest-
ttrinn hafði tekið svo hlýlega í
liönd hans, og þakkað honum
hjartanlega fvrir hjálp hans, þeg-
ar konan var sjúk. En börnin, sem
höfðtt mætt honttm á tröppunttm
við dvrnar, hlæjandi og iðandi af
gleði og fjöri, þau hlupu nú í felur
og rendtt ltálf óttablöndnum aug-
um til læknisins með alvörusvip-
inn. Og hann fann til sársauka.
þessi börn litu á hann eins og
Grýlu. Og þó var það ef til vill
að miklu leyti honum að þakka,
að þau áttu nú móður, sem hafði
nú allan hugann við bað, að attka
jólagleðina þeirra. Hann tók því
hálf þurlega kveðju prestsins, og
hlýju þakkarorðunum, og hélt leið-
ar sinnar í ömurlegu skapi.
Hann hafði komið snöggvast til
stórkaupmannsins að vitja um
“gömlu móðursystir”. Hún var á
bezta batavegi og heilsaði honum
með gleði í hug. Hún var nú kom-
in ofan í setustofuna og sat þar í
mjúkum hægindastól, og að henni
var hlúð eins og hænuunga, sem
enginn vill að deyi. Börnin stór-
kaupmannsins hópttðu sig um-
hverfis hana. Læknirinn hneigði
si<r kuldalega fyrir barnahópnum,
“eins og perytré í stormi”, sagði
vngsta barnið, þtgar hann var
farinn. O" börnin hneigðu sig jafn
kuldalega, en ekki var laust við,
að háðbros léki á vörum þeirra,
en þau reyndu að dylja það með
því, að lúta yfir “móðursystur”
til að kvssa hana og klappa henni,
hvert í kapp við annað. Ilonum
sárnaði. Var hún ekki einstæðing-
ur eins og hann ? IIví var hún
kyst og henni klappað, en hann
hafður að háði ? Hvers vegna var
hann sá eini, sem enginn reyndi að
gjöra glatt í httg á þessu kvöldi ?
Hann var í svo þttngum lutg, er
hann gekk heimleiðis eftir götttnni
að hann vissi ekki af fyrr en hann
gekk út af fjölinni, sem lá yfir
skurðinn meðfram götunni, og
datt endilangur ofan í skurðinn.
Að því geðjast ekki sextugum ein-
lífismanni fremur en öðrttm, sízt
þeim, sem eru eins hreinlátir og
Dr. Pinneberg var. það var nafn
læknisins. Hann blótaði í hljóði
bæjarstjórninni, sem hafði þessa
borðstúfa svo nánasarlega, að
heiðarlegt fólk gæti ei tylt sér yfir
skurðinn á þeim. það sauð í hon-
um gremjan. — þegar hann kom
heim til sín, sá hann að dálítil
stúlka, tötrum búin, stóð við
garðshliðið, og rétti biðjandi fram
hendurnar. Læknirinn, sem í raun-
inni var fremur h jartagóður, var í
svo illu skapi, að hann hratt barn-
inu frá sér, og hélt leiðar sinnar.
Honum íanst hálfpartinn hann
heyra kvein og heyra eitthvað
detta. En hann skeytti því ekki.
það var nú ekki fallega gjört á
jtessu helga kvöldi. Kn það fer nu
svona oft ' fyrir okkur mörgum
eins og lækninum : þegar við er-
um í illu skapi, kemur það niður
á þeim, er sízt skyldi, þeim, er
nógar sorgir hafa, þó ei sé við
bætt. — Og í þessu skapi kom
hann heim í herbergið, sem áður
er ttm vetið. Hann hafði ekki lund
til að kveikja á lampanum. Hann
henti sér niður í lep-ttbekkinn með
þeirri föstu sannfæring, að engttm
manni væri gjört eins rangt til
eins o<r sér. Enginn hefði glaðlegt
bros eða hlýtt atlæti sér til handa.
En í instu og beztu fylgsnum
hjarta hans brá þó fyrir iðrunar-
tilfinning, þegar honum flaug í
hug fátæklega stúlkan litla, sem
hann hafði vikið svo hranalega úr
vegi. Hann kastaði sér til í legu-
bekknum, og reyndi að reka þessa
httgsun frá sér. F'n hún kom aftur
jafn harðan. — það sótti að hon-
um magnlevsi og jtreyta. Höfuðið
hnei" niður. Attgnalokin sigu hægt
fyrir augun. það seig á hann svefn
höfgi. Gegnum svefnmókið heyrð-
“Hefir þti beygt kné þín eins og
barn, og leitað þanni" jólagleðinn-
ar?” hvíslaði nú leyndardómsfulla
röddin í eyra honum. Læknirinn
lét höfuðið hní"a o« þagði.
“Guð "efi okkur öllttm gleðileg
jól! ” sagði presturinn, og leit
viknandi til konu sinnar og barna.
“Og guði sé lof, að mamtna er nú
frísk og glöð í hópnum. í gleði
vorri megum við ekki gleyma
læknirnum okkar góða, sem var
okkur svo heillarík stoð á sorgar-
og veikinda-stundunum. Guð blessj
hann fyrir það og gefi honum
gleðileg jól! ”
það brá ljósi yfir sorgarskýin í
huga læknisins, er hann heyrði
þessi orð. Hann hrökk upp úr
svefnmókinu, og leit upp, og var
hann þá enn i dimma herberginu
sinu, og starði hryggur í huga út
í myrkrið. Og hann hné aftur í
svefnmókið, og engill draumsins
snart augu hans, og aftur heyrð-
ist honum klappað svo hægt og
varlega á dyrnar, og aftur hvísl-
aði hin leyndardómsfulla rödd að
honum : “þú kærleikslitli maður!
Líttu upp og hlustaðu! ”
Og það var aítur eihs og ljósi
væri brttgðið upp úmhverfis hann.
Honttm fanst hann vera í stofu
stórkaupmannsins. “Gamla syst-
ir” sat í hægindastólnum og and-
lit hennar ljómaði af gleði i livert
sinn, er fram var borin smágjöf
frá henni til barnanna, og hún sá
ánægjuna og þakklætið skína út úr
svip þeirra. Koss og blíðuatlot
fékk hún fyrir hverja smágjöf. þær
komu svo óvænt. Hún hafði falið
þær svo vel, og unnið oft að til-
búninri þeirra með hlýjum hug
meðan hún lá veik, hvenær sem
sjúkdómur hennar leyíði. —
“Heyrðu, móðursystir”, sagði
yngsta dóttir kaupmannsins, sem
var svo broshýr og fögur, •þú
skalt ekki geta til ttm ltvern ég er
nú að ltugsa og hvers ég minnist
með þakklæti. það er enginn ann-
ar en óánægjulegi læknirinn. Væri
hann hérna núna, myndi ég kyssa
hann, svo ólundarlegur sem hann
er. það er honum svo mikið að
jjakka, að okkar góða og gamla
systir fyllir nú þennan hóp i
kvöld”. “Aumingja maðurinn”,
sa"ði gamla konan hlýlega, “hann
er einstæðingur, og á engan að,
sem gjörir lilýtt og bjart í httga
lians þetta kvöld. Og hvað ertt
jólin án þess?”
“Httgsaðir þú svona?” sagði
leyndardómsfulla röddin í eyra
læknisins, “langaði þig til að
gleðja hvern einstæðing, sem á
vegi jtínttm var?” __ 0<r læknirinn
vaknaði úr draummókinu. Hann
var enn í dimma herberginu sinu,
og hugstmm um litlu stúlkuna
tötrum klæddu lagðist svo jtungt
á hjarta hans. þessar fáu minút-
ur, sem hann lá þarna og bylti
sér í bekknum höfðu vakið hjá
honum ótal httgsanir. — “úg hefi
verið eigingjarn”, sagði hann
hrv""ttr í hug og reis ypp ; ég
httgsaði aldrei nema um sjálfan
mig, — hugsaði aldrei um, þó ég
misbyði tilfinningum annara. þess
vegna hratt ég attmingja barninu
frá mér, þegar hún rétti mér biðj-
andi hendurnar. Skyldi hún hafa
dottið og meitt sig ? Hlýlegt orð
og smágjöf voru einskisvirði fyrir
mig, en guð veit, hve mikla þörf
hún hefir haft fvrir það”.
það var nú í þriðja sinn klapp-
að á dyrnar, og nú dró ekki lækn-
irinn lengi að segja : “Kom inn”.
Og hægt og varlega var hurðinni
lokið upp, og hálf feimin barns-
rödd barst að eyrum hans gegn-
ttm myrkrið og spurði : “Er það
hérna að læknirinn býr?”
“Já, það er hér, en bíddu ögn,
l.arnið mitt”, sagði læknirinn ;
málrómttr hans vur eitthvað sam-
hljóma hugsunum hans og mildaði
enn meira skap hans, og þegar
hann hafði kveikt ljósið, þá sá
hann að frammi fyrir hontim stóð
dálítil stúlka, sem enn meira
minti hann á barnsmyndina, er
ltann gat ekki hrundið úr huga
sér. Hann tók hlýlega í hönd
stúlkunnar til þess að færa hana
nær ljósinu. Barnið kveinaði og
kipti að sér hendinni og sagði með
tárin í augunum, að einhver hefði
hrint sér, svo hún hefði dottið á
steintröppunni og meitt sig í
hendinni. Svo hefði einhver, er
gekk þar hjá, sagt sér að hérna
byggi læknir, og því hefði hún alt
af verið að klappa á dyrnar, tíl
að revna að fá hjálp.
“þetta er mitt verk, jólanætur
verkið mitt”, hugsaði læknirinn,
og tárin barnsins urðu eins og
heljarþun" byrði á hiarta hans, —
miklu þyngri en búast mætti við
af gömlttm lækni, sem vaninn var
búinn að herða, með því að sjá
sjúkdóm og sársauka í ótal mynd-
ttm. En það gladdi hann, að barn-
ið skvldi leita hans, og kaldlyndis-
rósemin, sem stöðu hans fylgir,
vann skjótt bug á tilfinningumi
hans, og með rósemi hins æfða
manns tók hann nú að rannsaka
meiðslið. Barnið varð hrætt, er
það sá hann taka upp verkfærin,
en hann bað hana með blíðti
róm, að vera ekki hrædda. Hann
skyldi ekki meiða hana, og hann
var svo hlýr, að augnaráð barns-
ins sýndi, að það treysti honum ;
og hún lagðist á bekkinn róleg,
með fullu trausti til læknisins. —
Handleggurinn var brotinn og
bólginn orðinn. Barnið bar sig vel
tneðan hann bjó ttm meiðslið, og
það jók að mun hlýindin í hjarta
hans, bví sjúklingttrinn, sem ber
sig vel, á ætíð vísan hlýjan hug
læknisins. Tárin hrttndtt af kinn-
um barnsins, en hún talaði ekki
orð, fvrr en alt var búið.
“það er gott þetta er búið, það
var ósköp sárt”, sagði hún og
strauk af sér tárin með hendinni.
“Var það ? Já, nú er það búið”,
sa"ði læknirinn og setti sig hjá
henni í bekkinn, og strauk hlýlega
hárið frá enninu á henni. það var
langt síðan hann hafði horft svona
hlýle^a í barnsaugu. Og ný gleði-
tilfmnin- vaknaði hiá honum, því
hann sá líka, að stúlkan var fríð,
þrátt fvrir tötrana, sem hún var
f, og sakleysissvipur yfir henni.
“Nú verðurðu að hvíla þig dá-
litla stund”, sagði læknirinn, “og
svo verðurðu að se"ia mér, hvað
þú heitir”.
“Marfa”, svaraði barnið.
“það er nafn þitt. En hvar búa
foreldrar bínir?”
“É" á en«an íöður”, svaraði
hún o" hristi höfuðið.
“Engan föður ? En þú átt þó
móður ?”
Barnið leit til hans rannsakandi
augum. “Ja-á, en mér er nú sagt
hún sé ekki eins og mæður eigi að
vera”.
“Sendir hún þig stundum út til
að betla?” spurði læknirinn, og
lagði hönd sína á höfuð henni.
Hún svaraði hikandi og lágt :
“já” O" leit ofan íyrir sig, sem
sýndi hún vissi það var rangt..
“En é" má til að gjöra það”,
bætti htin við í afsökunarróm.
það var einhver rödd í hjarta
læknisins, sem hvíslaði því að
honttm, að hann hefði fyrir litlu
siðan álitið sig vansælastan allra
manna, honum hefði fundist eng-
inn bera hlýjan hug til sín, en
allir misbjóða sér, og þessi rödd
bað hann nú að íhuga ástæður
þessa saklausa stúlkubarns, og
þúsundir annara, sem væru í henn-
ar sporum og daglega væru á vegi
hans. O" begar þetta alt flaug í
gegnum hti"a læknisins, þá fanst
honttm öll jólanætitr hrygðin sín
verða að engu, eða verða hálf'
hlægileg. Marfa litla leit nú upþ.
með tárin í augunum, og spurði
óttaslegin :
“Ertu reiður við mig af því ég
betla ?”
“Nei, nei, María litla, langt frá
því. En segðu mér nokkuð. Held-
urðtt að móðir þín undrist nokkuð
um þig, þó þú sért hér hjá mér
nokkra stund?”
það hélt María hreint ekki, því
móðir sín hefði farið út og það
væri óvíst, hvenær hún kæmi
heim. — “Jæja”, sagði læknirinn,,
“þá skaltu vera hjá mér í kvöld,
og við skulum gleðja okkur sam-
an á jólunum. Helditrðu það færi
ekki nó"U vel á því?”
Jú, bað bélt hún. “En hvemig
getum við fengið mat ? það er
mestur vandinn”, sagði hún með
áhv""íusvip.
“Eitthvað vcrður nú til með
það”, sagði læknirinn. “Hvað
vildurðu nú helzt óska að fá að
borða ?”
þetta fanst henni nú vandamál,
sem vel þyrfti að íhuga. “Fvtli
það væri hægt að fá hrísgrjóna-
graut og eplakökur?” spurði hún
loksins, með miklum efasvip og
auðsjáanlegttm áhyggjum um,
hvernig svarið mundi verða.
“Við skultim nú sjá til”, sagði
læknirinn. Hann hringdi nú klukku
og matmóðir hans kom óðar inn,
og þau gjörðu á augabragði samn-
ing um matinn, svo bæði voru á-
nægð að því levti. En húsmóðirin
var undrandi yfir þessu tötralega
barni, og gat ekki augun af því
haft. Hana langaði til að vita
eitthvað meira um barnið.
þegar þetta mikilvæga málefni
var nú á enda kljáð, fór María að
Niðurlag ú næstu siðu.