Heimskringla - 18.12.1913, Blaðsíða 12

WINNIPEG, 18. DES. 1913.
HEIMSKRINGLA
lil

Ibú&arhús nem«nda.
Myndin hér íyrir ofan sýnir nýja
búfræöisskóla fylkisins er reistnr
hefir verið á hinu nýja svæði, er
fylkisstjórnin keypti undir hann,
nú fyrir þremur árum síðan. þar
sem skólinn var áður, vestur úr
•bæ, var orðið alt of þröngt um
hann, og því óumflýjanlegt, að fá
honum stærra landrými. 1 fyrstu
virtist, sem hinn staðurinn væri
nægilega stór, en hinar ýmsu
gróðrarstöðvar útheimtu meira
land, en búist var við, og þótti
því ráðlegast, að færa hann þang-
að, sem land yrði keypt með sann-
gjörnu verði, bví á gamla staðn-
um var alt orðið útmælt í bæjar-
lóðir.
þegar skólinn var fyrst bygður,
▼oru forstöðumenn og stjórnaráð-
ið ekki búnir að fá þá þekkingu og
reynslu, sem þeir hafa síðan öðl-
ast, á því hvað útheimti til þess
*ð gjöra skólann að þeirri stofn-
un, sem hann er nú orðinn,— full-
komnasta biifræðisstofnun lands-
ins. Alt þess liáttar var í bernsku,
fylkið ungt, lítið gjört af því opin-
bera til að glæða búfræðislega
W, J. Black b. s. a.
ForstöðumaOur Manitoba búnað-
arskótans.
Hinn mikilsvirti forstöðumaður Man-
itobabúnaðarskólans er fæddur í Duffryn
aveit í Ontario bann 29. nóv. 1872 Gekk
hann lengi á kennaraskóía fylkisins og
ítskrifaðíst paðan. Síðan gekk hann á
búnaðarskólann í Guelph os útskrifaðist
paðan með loti, fluttist skrtmmu síðar til
Manitoba og varð ritstjóri búnaðarblaðs-
ins Karmers Advocate. Varð aðstoðar-
ráðgjati landbúnaðarmála árið 1904, og
var pað rúm tvö ár. Vann síðan að
■tofnun búnaðarskólans og varð skóla-
atjóri hans og hefir verið pað siðan
Mr. Black er talinn með allia færustu
búfræðingum pessa lantis og hefir
■ nnið sór vinsældir miklar sem
forstöðumaður búnaðarskólans.
þekkingu og mönnum ókunnugt
um hina miklu framfara möguleg-
leika, í peningsrækt og jarðyrkju,
fylkisins. Saga landbúnaðarins hér
í fylkinu byrjar ekki, það heitið
geti, fyrr en með stofnun skólans.
Árið 1812 hefst landnámið. —
Bvgðin fámenn og fátæk, og ein-
göngu upp með Rauðá. Er land-
nám það kent ^við Selkirk lávarð,
er fyrir því gekst. 1 50 ár fer bygð
inni lítið fram. Landið er lítið
ræktað og má heita óunnið að
mestu, er eyðimörk, haglendi vís-
unda hjarða og veiðistöðvar
Rauðskinna. Tvö verzlunarfélög
setja sig hér niður, Norðvestur-
félagið og Hudsonsflóafélagið. þ>au
byggja hér og hvar sölubúðir,
fram með ám og vötnum og hlaða
virki umhverfis. Bítast þau lengi
vel um verzlunina við Rauðskinna
og landnema. Eftir all-harðar deil-
ur og óspektir, ber þó Hudsons-
flóafélagið sigur rir býtum. Yar
það sterkara frá byrjun og studdi
sig við “Gjafabréí”, er það síðan
hefir kallað stofnskrá sína, er það
fékk í lok 17. aldar frá Jacob II.
Englakonungi, og veitti því alt
land hér vestur um að gjöf. Virð-
ist mörgum nú, sem konungur
gæfi það, sem hann ekki átti, en
þó hefir það verið látið standa.
. Ekki fer fólki að fjölga hér og
bygðir að breytast fyr en eftir
1871, að Manitoba verður að sér-
stöku fjlki. Breytist þá skjótt úr
því. Ilverfa veiðimenn og vísunda
hjarðir, en í stað þeirra koma
bændur, og upp rísa hús og hýbýli
út um sléttu-auðnina miklu. Á
þeim tuttugu árum, sem nú fylgja
hópast hingað inn múgur og
margimenni úr austur-héruðum
landsins, og frá Evrópu. Á þessu
tímabili flytur hingað fólk frá
flest-öllum löndum Norðurálfunn-
ar. þá flytja Islendingar hingað
mest, og á þessu tímabili mynd-
ast nllar islenzku bvgðirnar, stm
nú eru orðnar prýðilegar og blóm-
legar sveitir fað undantekinni
einni, Pine Valley, er myndaðist
seinna). Verður saga þeirra ekki
hér rakin.
En eins og menn muna, hversu
gekk til í íslenzku bygðunum, svo
hagaði og til í hinum öðrum
sveitum. Flestir komu hingað efna-|
lausir, og það sein lakara var, I
með öllu fákunnandi á þá hluti, er
til almennra viðskifta og búskap-
ar heyrði. Varð þeim það fyrst
fyrir, að hafa ofan af fvrir sér og
bjarga lífi sinu á þann hátt, scm
hezt lét. Meginþorri innflyyjend-
anna settust að út um landiö á
víð og dreif, enda voru bá bæir
fáir og smáir; Winnipegborg, sjálf-
ur höfuðstaðurinn, taldi ekki nema
rúm 250 manns árið 1873, er ís-
lendingar komu hingað íyrst.
Fóru þeir að reyna að haía citt-
hvað upp úr jörð, sér og sínum til
viðhalds ; en fremur var j.i i ðyrkj-
an á ungdóimsskeiði, og menn
þektu lítið til korntegunda, með-
ferð akra, vinnubragða, er þar að
lúta, o.fl. Ekki var heldur neinni
i ins falinn : í frjófsemi jarðar og
| verðmæti landsafurða. Meðferð
mjólkur var á mjög lágu stigi,
svo að smjör og aðrar búsnytjar
gengu ekki í hálfu verði, mest fyr-
ir tilbúninrr þeirra.
Skarpskygnir menn sáu, að hér
við mátti ekki standa, en þó var
lítið sem ekkert gjört til að koma
þessu í betra horf. Enda var alt
ónvtt, er ekki bygðist á þekkingu;
oi' undirstöðu undir þá þekkingu
var ekki hægt að leggja nema með
skóla, cr tæki svo að sér að út-
breiða abnenna þekkingu í þessu
efni. Að vísu höfðu þingin þetta
mál til meðferðar, en lítið var
gjört, o- bar sem tilraunastöðvar
og fyrirmyndar-bú voru stofnuð,
vantaði bæði menn og áhöld til
þess að þau kæmu að miklu liði.
Árið, sem núverandi stjórn tók
við völdum, voru einir $25,000
veittir til uppfræðslu og viðreisn-
HON. SIR RODMUiM) P. ROBIJN.
sérþekkingu til að dreifa í kvik-
fjárrækt, garðrækt eða öðru þess
háttar. Verkleg þekking var eng-
in.
Kom það líka fvrst í ljós, er
bygðirnar eltust. Akrarnir voru
fyrstir til þess að bera þess vott
þeir hættu að spretta, jörðin
tæmdist og fvltist með illgresi.
Uppskera brást og varð víða rýr
og verðlítil. Sama sagan var sögð
þar sem kvikfjárræktin var stund-
uð. Skepnur voru rýrar, af lélegu
kyni, illa aldar og arðlitlar. Ekki
er lengra en 15 ár síðan, að naut-
peningur var í sem næst engu
verði hér í Manitoba. En í þessu
hvorttveggja er aðalauður , lands-

0 ^ £
1

' * skííjfHÍfaST-XV- -
ar landbúnaði fylkisins.
þetta breyttist skjótt eftir árið
1901. Sir R. P. Roblin, er varð
stjórnarformaður, tók þá málið
fyrst í sínar höndur. Hann er
bóndason og hafði sjálfur verið
bóndi og vissi því hvar skórinn
krepti. En það var, að h ö f u ð
atvinnugrein fylkisins
var í ólagi, og vöru-
gæðin á öllum landsaf-
urðum voru verri en
vera þurfti. Var það því eitt
af hans allra fyrstu störfum, að
reyna að koma einhverju viti í
meðhöndlun þessa máls, bæði að
því, er laut að bændanámsskeið-
inu, er þá var stofnað, og eins að
koma á stað, að kensla yrði hafin
í búfræði. Sá hann líka, að ef
fram hefði farið því sama og þá
horfði til, hefði farið svo, að innan
lítils tíma hefði stór hluti bænda
flosnað uþp.
Var þá byrjað á, að koma upp
skólanum, og var hann fullgjörður
árið 1906. Hafði hann um það að
honum var slegið opnum fyrir
nemendur, kostað rúma milíón
dollara. Brátt varð aðsókn svo
raikil, að stækka þurfti byggingar,
og innan fárra ára varð það fyrir
séð, að ekki gæti liann náð þeim
þroska, er þurfti á þeim stað. Var
því ákveðið, að kaupa stærra
land fyrir hann og byggja hann á
öðrum stað. Verða gömlu skóla-
husin notuð fyrir heimili munað-
arlaíisra barna, er fylkið sér um,
og skóla fyrir mállausa og heyrn-
arlausa. (Gamla skólanum er
rækilega lýst í Búnaðarblaði Hkr.
26. ágúst 1909, og má vísa til
þess, sem þar er sagt).
Byrjað var að bv<r<ria ný.ja skól-
ann nú fyrir þrem árum síðan, og
var smiðinu svo langt koimið, að
í hann var flutt á þessu hausti.
Ekki eru þó öll húsin fullsmíðuð,
og sjálfsagt verður að fjölga þeim
áður langt líðitr. Er stofnun þessi
nú þó svo fullkomin sem framast
er unt, og talin sú bezta sinnar
tegundar í landinu.
Er hér fljótt yfir sögu farið, en
yfirlit þetta sýnir þó, hve mikil
feikna breyting hefir orðið á þess-
um fáu árum. Allareiðu eru fjölda
margir ncmendur útskrifaðir af
skólanum, er farnir eru að láta til
sín taka bæði hér og í nærliggj-
andi fvlkjum, því fram til þessa
tíma ltefir þessi skóli verið sóttur
bæði frá Saskatchewan og Al-
berta og Ontario.
1 verki þessu, að koma upp þess-
ari stofnun, hefir stjórnarfonmað-
urinn ekki verið einn ; hefir hann
átt ötula hjálparmenn, þar sem
er fyrst og fremst núverandi akur-
vrkjumála ráðgjafi og vararáð-
gjafi. Hefir Hon. Mr. Lawrence,
akuryrkjumála ráðgjafinn, gjört
sér sérstakt far um, að útbreiða
endurvakningu í búnaðar átt, er
hratt af stað Búfræðisskólanum,
bændanámsskeiðinu o.fl. sem mest.
Er almenningi fæst um það kunn-
ugt.
það sem almenningi hættir
mjög við, er að dæma um hluti
áður en hann íhugar þá. Einn
merkur rithöfundur Bandaríkjanna
sagði, að fáa þekti hann, sem ekki
væri hætt við því; að líta á alla
stjórn, sem nokkurskonar land-
plágu, er menn yrði að bera, þó
leitt væri, af því ekki yrði komist
af án hennar í einhverri mynd. 1
stað þess, að gjöra sér far um, að
kynna sér, hvað hiin væri að
gjöra, og hvaða þýðingu verk
hennar bæru fyrir efnalega velferð
og andlega framför landsins. Mun
margur raeð því marki brendur.
Ef menn væri spurðir að, hvað
valdið hefði framförum i búnaðar-
aðferð bænda m't í seinni tíð,
myndi það verða síðasta svarið,
að það væri að þakka stjórninni
á einhvern liátt. En þó er það
svo, ef að er gætt. Vakning hugs-
unarháttarins fer fram, jafnvel
meðan menn sofa. Hugmyndirnar
berast frá einum stað á annan, og
bráðum eru þær búnar að sýra
frá sér svo, að þær eru farnar að
knýja mcnn til verklegra fram-
kvæmda. Frá einni sveit berast
þær í aðra, hraðara og eins ó-
sýnilega eins og vindurinn, unz
sveitirnar eru allar vaknaðar.
Nú, síðan að skólinn komst á
fót, hafa á hverju sumri verið
sendar járnbrantarlestir inn í flest
héruð fylkisins, og á þeim hafa
Prof- Bedford
aðstoðar búnaðarráðgjafi Roblinstjúrn-
arinnar. Prof. Spencer Argyla tSodford
er fæddur í Sussex húraðinu á Englandi
1. febrúar 1851 og útskrifaðist tritugur
af Hadlo*' Acadenty í Kent. Hingað til
lands kom hann sumarið 1863 og stund-
aði búskap hér í fylkinu um all langt
skeið( jafnframt hafði hann ýrnsum á-
byrgðarmiklttm störfum að gegna fyrir
landfélog 1888 varhann bústj.á tilauna-
búinuí Brandon. Varð kennari við
Manitoba búnaðarskólann haustið 1909,
og gegndi pví embætti par til hann rar
gerður að aðstoðarráðgjafa landbúnað-
armála fyrir tveimur árum síðan.
Prof. Bedford heflr skrifað fjöldan
allan af búfræðisritum, einkanlega um
akuryrkju og garðrækt, og eins er hann
sérfræðingur í peim efnum.
Hann er giftur og á son einn og prjár
dætur barna, sem öll eru hin mannvæn-
legustu.
verið kennarar búfræðisskólans, er
flutt hafa með sér ýms einföld á-
höld, er nota má við ýmislegt
verk, er að búttaði lýtur, sérstak-
lega mjólkttr-mieðferð ýmsa. Hafa
þeir haldið þar fyrirlestra, þar
sem lestirnar hafa numið staðar,
og’ hafa þá allajafnast bændur ver-
ið komnir þar í stórum ltópum,
og verið sýnt hversu nota ætti
þessi verkfæri, svo framleiðslait
vrði bæði fljótari, meiri og betri,
en með gamla sóða- og óþrifnaðar
mátantim. Hefir það haft þatt á-
hrif, að allir hugsandi meun hafa
farið að taka sér þessar aðferðir
til fyrirmyndar.
Nú er þetta ekki það eina, svö
að akuryrkjubændur hafi ekki feng-
ið tilsvaraudi eftirlit. Á síðast-
liðnum 18 mánuðum, svo vér ekki
tökum lengra tímabil, hefir Hon.
Mr. I/awrettce, ráðgjafi akuryrkju-
tnála, komið eftirfarandi framfara-
fyrirtækjum af stað :
Hið fyrsta og þýðingarmesta, ef
til vill, er, að hattn hefir sett á'
fót tíu gróðrarstöðvar fram og
aftur um fylkið. Ilefir hann valið-
Skóla-ráðhúsið.
IION. GEORGE EAWRENCE.