Heimskringla - 01.06.1916, Blaðsíða 2

BLS. 2.
HEIMSKRINGLA.
WINNIPEG, 1. JÚNI 1916.
Daginn sem svínið hans
var selt
(Þýtt).
Drengir og stúlkur yfirgefa búnda-
býlin fyrir J)á ástæðu, að þeim er
ekki gefin veruleg hvöt til að vcra
kyr á meðan þau eru Ung. Meðaltal-
ið af unglingum úti á landi, hafa
ekki skemtilegan tíma fyrir ýmsar
ástæður. Yinnutíminn er iangur;
stritvinna er stöðug og þægindi fá
í samanburði við þægindi á heimil-
um í borgum og bæjum. Engin upp-
hvatning er í boði til þess að vega
upp á móti óþægindunum.
Plesta drengi iangar til að verða
bændur eins og feður þeirra. Þeir
hlusta á umboðsmenn búnaðarskól-
anna, og verða ákveðnir f því að
verða bændur; en þegar þeir vakna
næsta morgun og horfa framan í
kaldan sannleikann, þá verða þeir
óánægðir og vantar að yfirgefa
bóndabýlið.
Eg býst við að eg viti, hvernig til-
finningar flestra sveitadrengja eru,
því eg hefi verið einn sjálfur. Eg
trúi því að til sé meðal við þeirri ó-
beit, sem margir unglingar hafa
fengið á sveitalífinu og það meðal
er uppörvun (encouragement). Það
verður að byrja á því, að örva ung-
mennin upp á meðan þau eru ung-
lingar. Það er of seint að byrja á því
þegar þau eru orðin fullorðin.
En hér 'ætla eg að segja sanna
sögu, bara til þess að sýna ykkur
fram á, hvað eg meina með orðinu
“uppörvun”, og því, sem eyðileggur
löngunina hjá unglingunum til að
vinna á bóndabýlinu. — Sagan er
svona:
— Læknirinn var að heimsækja
sjúkling úti á landi. Rétt þegar
þann var að fara, kemur Nonni, átta
ára gamall sóhur bóndans, til háns
og segir: “Læknir, þetta ér afmælis-
dagurinn minn og pabbi gaf mér
svín. Mig lángar til að þú komir að
sjá það”. Nonni var hreykinn af því
að geta sýnt lækninum það sem
hann átii sjálfur og fór með hann
þangað, sem faliega litla svarta,
vikugamla svínið hans var. Hann
útskýrði nákvæmlega, hvað sitt
svín hefði fram yfir hin svínin, og
sagðist svo ætla að passa það sjálf-
ur, selja ]>að þegar ]>að væri orðið
stórt og “fá mikla peninga”.
----Nonna þótti mjög gaman að
sýna svínið sitt við og við um sum-
arið; horfa á það eta, halda því
hreinu; þrisvar sinnum á dag gekk
hann reigingslega eins og lítill mað-
ur með mjólk og korn handa svín-
inu og reyndi að bera sig til og tala
eins og fullvaxinn bóndi. Hann
setækkaði stíjuna þegar leið á sum-
arið; gaf uppáhaldinu sínu meiri
beit, og gaf því oft græna garð-
vexti. Einu sinni sagðist hann ætla
að kaupa tvö eða þrjú svín fyrir
peningana, sem liann fengi fyrir
þetta, og biðja föður sinn að leigja
sér blett svo hann gæti ræktað sitt
eigið korn. Hann endaði með því
að segja, að hann “ætlaði að verða
bóndi, ala upp svín og verða
ríkur”.
-----Þegar svínið var tíu mánaða
gamalt seldi faðir Nonna sín svín
og uppáhaldið hans Nonna þar með
— Nonni var mjög stoltur af sínu
svíni og sagðist vera viss um, að
það viktaði meira, en nokkurt ann-
að svín á heimilinu. Næsta morgun
var farið með öli svfnin á járn-
brautarstöðina. Læknirinn langaði
til a§ vita hvað mikið þyngra svín-
ið hans Nonna var en hin svínin,
fyrir þá góðu meðferð sem það hafði
haft, svo hann fór að sjá það, þegar
það var viktað. — Þegar svínin
voru rekin á viktina sagði Nonni
litli: “Pabbi, ætlarðu ekki að vigta
mitt svin sér?” Faðir hans svaraði
kuldalega: “Mitt svín! Hvers korn
fæddi þetta svín? Farðu í burtu og
ónáðaðu mig ekki!” — Svínið hans
Nonna var viktað með hinum.
Nonni varð orðlaus; varir hans
titruðu; tárin runnu niður kinnar
hans og hann gekk í burtu harm-
þrunginn og huglaus.
Nonni ól ekki upp svfn næsta ár.
“Upphvatningin” var tekin frá hon-
um. Allar vonir hans og draumar
voru eyðilagðar. —
Með hverju voru þær eyðilagðar?
Með ónærgætni föður Nonna litla.
í dag er bóndabýlið, sem Nonni
lifði át gengið af sér og ófrjósamt. —
Jón er ekki bóndi heJdur ónýtur.
úrræðalaus einstaklingur sem lifir í
bæ. öll löngun Nonna að verða nýt-
ur maður dó út “daginn sem svícið
hans var selt”.
Er ekki Jíkiegt að líf Jóns hefði
orðið öðruvísi, ef faðir hans hcfði
tekið hann í félag með sér “daginn,
sem svínið hans var selt”?
M. S.
HERBERT QUICK
MÓRAUÐA MÚSIN.
SVEITA-SAGA.
um lágu runnum og kjarri, nægði æfintýralöngun
þessara ungu vina vorra og hafSi fyrir þá það að-
dráttarafl, sem frumskógarnir höfðu áður á hlna
fornu veiðimenn. Þarna var þeirra æfintýraland.
Toni lagði af sér byrðina og settist á tréstofn til að
hvílast.
Raymond Simms var orðinn þess áskynja, að
breyting allmikil var orðin á Tona, síðan þeir um
haustið höfðu valið útsæði Woodruffs offursta; og
móðir Tóna var nú orðin öldungis sannfærð um,
að Tóni væri orðinn bezti drengur, sem hafði verið
leiddur afvega af sér verri drengjum, en væri nú
aftur kominn á rétta leið. Jim Irvin hafði svipaða
skoðun. Tóni var nú hættur að neyta tóbaks og bjór
eða önnur vínföng komu ekki lengur inn fyrir hans
varir. Tóni skýrði Jim frá því hvað eftir annað, að
hann væri *‘í æfing”, því síðan að Jim hafði sýnt
afburði sína með því, að fella ökumanninn, hafði
Tóna funudist Jim vera rétti maðurinn til að vera
aflrauna-ráðunautur sinn. — Hugur Tóna hafði
einnig snúist frá eldhússrómana-lestri, og nú las hann
heilsufræði og alt það um íþróttir og líkamsæfingar,
sem hann gat náð í. Jim áleit, að þessi breyting á
Tóna væri mikið að þakka félagsskap hans við
Raymond. Þessi fjallapiltur var öðruvísi en aðrir
unglingar á líku reki, sem Tóni hafði átt að venjast.
Hann hafði sinn eigin sjóndeildarhring, og vildi ekk-
ert út yfir hann fara, hvað lífsspeki snerti, og gat
því Tóni engu komið þar að af sínum "fræðum ,
sem hann þó oftlega áður hafði skemt með í veit-
ingakránni, svo áheyrendunum var dillað. En
tröllasögur Tóna höfðu engin slík áhrif á Raymond;
hann hlustaði á þær þegjandi og lét engin merki þess
á sér sjá, að hann væri hið minsta hrifinn, og þótti
Tóna það kynlegt. En hann gat ekki farið að ónot-
ast út af því við pilt, sem vissi alt um gildruveiðar;
sem hafði séð mann skotinn til bana, sem sjálfur
hafði skotið björn og villi-kalkúna; sem hafði á
einum vetri aflað 100 dala virði af loðskinnum, og
sem þekti allan veiðiskap, og sem þess utan þér þótti
vænt um og þótti vænt um þig. — En hefði Ray-
mond látið uppskátt, hverju hann áliti að betrun
Tóna væri að þakka, hefði hann hiklaust nefnt skól-
ann og kennarann.
“Ekki mundi eg ganga á bak orða minna við
vini mína”, sagði Tóni, þar hann sat á tréstofninum
með gildrurnar við fætur sér, eins og þú hefir gjört
við mig”.
“Þú mátt ekki tala þannig”, svaraði fjallapiltur-
inn. “Hvernig hefi eg brugðist þér?”
“Við ætluðum að veiða hér í skóginum í allan
vetur og næsta vetur ætluðum við saman norður í
kanadisku skógana”, og Tóni var súr á svipinn.
“Þú veizt það sjálfur, Tóni, að við getum ekki
að staðaldri verið á veiðum, og hjálpað Jim líka”.
Tóni hreyfði sig hvergi og þagði.
“Herra Jim”, hélt Raymond áfram, "þarfnast
allrar þeirrar hjálpar, sem við krakkarnir getum
veitt honum. Hann er bezti vinurinn, sem eg á. Eg
er fátækur og fáfróður, og hann er að kenna mér
það, sem getur gjört mig að manni”.
"Fjandinn hafi það I” var alt sem Tóni sagði.
“Og það veiztu, að þú myndir álíta mig lítils-
virði, ef eg sviki kennarann okkar”.
“Nú, jæja þá”, sagði Tóni um leið og hann stóð
upp og slengdi gildrunum um öxl sér, — “komdu
þá og þegiðul En hvað getum við gjört, þegar skóla-
nefndin fær Jenný Woodruff til að svifta hann
kennaraleyfinu og rekur hann frá skólanum?”
‘Það gjörir enginn að eilífu!” sagði Raymond.
"Eg myndi sitja í skólastofunni með byssuna mína
og skjóta hvern þann, sem kæmi til að reka hr. Jim
úr skólanum”.
“Ekki hér um slóðir. Hér ræður ekki hnefarétt-
urinn eða byssan”.
“En þetta ætti annaðhvort að vera land réttlæt-
isins eða byssunnar, — annaðtveggja verður það að
vera, svo vel sé. Eða finst þér það ekki, Tóni?”
“Eg veit það ekki, en bölvað er það alt saman”,
var svar Tóna.
“Hvers vegna vilja þeir reka hr. Jim frá skólan-
um?” spurði nú Raymond. "Kennir hann okkur
ekki nógu vel?”
Tóni skýrði nú frá því í tíunda sinni, að föður
sínum, Kornelíusi Bonnar, og Hákoni Péturssyni
hefði ekki komið til hugar að ráða Jim fyrir kenn-
ara; en þeir hefðu greitt honum atkvæði hvor í sínu
lagi, og óafvitandi hvað hinum leið, svo hann fengi
eitt atkvæði. Allir höfðu þeir verið á móti honum
frá upphafi; en þeim hafði orðið ráðafátt, hvernig
Iosna mætti við hann. Nú hefði Jim gefið á sér högg-
stað; hann hafði gjört svo margt og mikið, . sem
ekki var ætlast til að kennarar gjörðu, en látið aftur
margt það ógjört, sem siðvenja var til að kennarar
Ieystu af hendi. Þess vegna kvað Tóni nú þá föður
sinn, hr. Bonnar, og hr. Pétursson, hafa ákveðið að
fara þess á leit við Jim, að hann segði upp kennara-
stöðunni; en ef hann vildi ekki gjöra það góðfús-
lega, þá var ákvörðun þeirra að reka hann, og bein-
asta leiðin til þess var, að fá skólaeftirlitsmanninn,
hana ungfrú Woodruff, til að svifta hann kennara-
Ieyfinu, — henni var hvort eð er í nöp við hann síð-
an hann hélt ræðuna góðu á pólitiska fundinum.
‘‘Hvað hefir hann aðhafst, það sem rangt er?”
spurði Raymond. “Eg veit ekki, hvað ætlast er til
af kennara í þessu landi; en að mínu áliti er hr. Jim
fyrirtaks kennari”.
“Hann kennir ekki bækur þær, sem skólanefnd-
in hefir valið til kenslunnar”, sagði Tóni.
“En hann kennir okkur það sem betra er, og
alt, sem við gjörum í skólanum, miðar að þvj, að
gjöra okkur hæfa til að komast áfram í heiminum”,
svaraði Raymond.
Tóni áfram, án þess að
gaum, ‘‘og heldur sumum
er orðin 5; og ekki nóg með það,
hann okkur stundum á kveldin, og á hverjum laugar-
degi, sem á að vera frídagur, hefir hann eitthvert
yerkefni fyrir okkur í skólanum”.
"Ekki borga þeír honum fyrir yfirtíma”, sagði
Reymond, “en það ættu þeir að gjöra í stað þess að
reka hann”.
‘‘Jæja! Þeir reka hann nú samt sem áður , var
spá Tóna; “en í skólanum hefi eg skemt mér meira
en nokkru sinni og það er þess vegna sem eg nú
hætti við veiðarnar. En Jim reka þeir, það er nokk-
uð sem er áreiðanlegt”.
“Eg hefi meira en ánægjuna”, svaraði Ray-
mond. "Pabbi hefir aldrei skilið þetta bygðarlag,
og okkur hefir liðið hér illa; en hr. Jim og eg höf-
um fundið það út, hvernig bæta má kjör okkar. Eg
vinn um tíma næsta sumar hjá Woodruff offursta og
pabbi vinnur að sáningu og hveitiuppskeru á hinum
stærri ökrum, og lærir af því. Það virðist sem við
höfum farið eitthvað skakt að í fyrra, en eftir tvö
ár eða svo, verðum við búin að eignast álitlega svína
hjörð og dágóðan akur, og-------.
Fyrir hugskotssjónum Raymonds brosti glæsileg
framtíð fyrir Simms-fólkinu, og Tóni lofaði honum
að njóta drauma sinna í friði, og það vissi Tóni, að
allar skýjaborgir Raymonds geymdu einnig systkin-
in — Klöru, Gínu og Bidda — pabba og mömmu
— því alt átti það sama yfir öll að ganga; Simms-
fólkið synti eða sökk saman. I fátækt og eymd, í
hatri og trygð var það eining, sem enginn gat sundr-
að; á því höfðu fjandmenn þeirra, Hólmverjarnir,
fengið að kenna. Þetta vissi Tóni og hann færði sig
nær Raymond.
Það var nærri klukkustund áður en klukkan var
9, en á þeim tíma eru sveitaskólar settir víðast hvar,
að drengirnir höfðu komið gildrum sínum og veiði-
áhöldum fyrir í skemmu Bronsons, og voru komnir
á leið til skólans. 1 þessu veðurbarða og óálitlega
skýli, sem kallað var skólahús, var kenslan þegar í
fullri ferð; því þrátt fyrir mótstöðu skólanefndar-
innar og skeytingarleysi aðstandendanna, voru nem
endurnir fullir áhuga yfir kensluaðferð Jims. Aldrei
hafði skólinn verið betur sóttur né reglulegar, og
aðalástæðan fyrir kenslu fyrir kl. 9 og eftir kl. 4 var
sú, að kennaranum fanst, að hann ekki geta uppfylt
kröfur nemendanna á þessum klukkustundum, sem
vanalega er kallaður ‘‘skólatími”.
En eina ástæðan var það þó ekki. Og þá er þeir
Raymond og Tóni komu í skólann þenna morgun,
bar nýtt fyrir augu þeirra. Hafði Jim breitt diskum
út um borðin með sýnishornum af ýmsum fræteg-
undum, bæði korn og hey. Á hverjum diski var
pappaseðill með áritan, sem skýrði frá, hvaða fræ-
tegund var á diskinum og hvaðan hún var. Þannig:
“Hveiti, ‘Scotch Five’, af landi Kolumbusar Smith”;
"Hey, ‘Timothy’, af landi A. B. Talcott”, o. s. frv.
Hver frætegund var í litlum léreftspoka, sem skóla-
stelpurnar höfðu saumað í saumatímunum, og á
pappaseðlana höfðu yngri nemendurnir skrifað, og
áttu þannig að gefa sýnishorn af rithönd sinni. Á
seðlunum stóð, auk hins áður umgetna, ýms fróð-
leikur viðvíkjandi hverri frætegund, sem nemandinn
hafði skrifað niður eftir fyrirsögn kennarans. —
Þannig mynduðu þessir pappaseðlar handbók í fræ-
fræði.
“Hafið hraðan á”, kallaði Jim til nemendanna;
“við erum seint fyrir. Raymond, þú ert sjóngóður,
þú telur fræið, sömuleiðis þið Klara og María Smith
og gætið nú nákvæmni, því næsta árs uppskera get-
ur verið undir því komin, að þið gjörið engin glappa
skot”.
"Glappaskot!” tók María Smith, hnyðjuvaxin 14
ára telpa, upp eftir honum; “við gjörum engin
glappaskot framar, kennari góður”.
Þetta var skemtun fremur en skylduverk. Allir
voru nemendurnir þess fyllilega meðvitandi, að það
að íoma svona árla morguns, var ekki lögum sam-
kvæmt, og því ekki skyldukvöð; en þ«ir komu engu
að síður.
"Tóni!” kallaði nú Jim, “taktu að þér hlutfalls-
reikninginn í annari deild, en hafðu hann ekki of
örðugan samt, og gættu þess að tilgreina bæjanöfn-
in við hverja spurningu”.
“Skil Þig”, svaraði Tóni og vék sér að hinu út-
valda starfi sínu með sýnilegri ánægju.
“Biddi’ ’, sagði Jim og klappaði litla Simms á
kollinn, “þú og Virginia getið prentað leskaflann
þenna morgun. Eða treystið þið ykkur ekki ti'
þess? ”
“Jú, jú, hr. Jim!” svöruðu bæði McGeehee
Simms og systir hans. "Hvar er frumritið?”
“Hérna”, svaraði kennarinn og fékk hvoru um
sig vélritaða pappírsörk, sem þau svo áttu að stíl-
setja og þrykkja af í Ktilli handpressu, sem Jim hafði
sjálfur búið til. “En gætið að því, að gjöra það
lítalaust. Betheníu Hansen lá við gráti í gærkveldi,
Leskaflinn var að þessu sinni greinarstúfur um
corn, tekinn upp úr búnaðarblaði, og erindi ur
“Hiawatha, hinni indíönsku goðasögu.
“Við skulum vanda okkur”, sagði Biddi.
Klukkan var nú orðin hálfníu; að eins hálfur
tími til hinnar skyldubundnu skólasetningar.
Newton Bronson var í óða önn að útbúa reikn-
ingsdæmi undir "prentun”, sem svo átti að útbýta
milli nemendanna. Dæmin voru öll um fræ og sán-
ingu, svo sem:
“Ef af hverjum 250 frækornum, sem Mr. Ezra
Bronson sáir, 30 eru skemd, dauð eða á einn eða
annan hátt geta ekki spírað, hversu mikill hluti af
fræinu, sem sáð er, nær að vaxa?”
Jim leit yfir dæmin. "Þú ert góður í reikningi,
Tóni”, sagði kennarinn; "en þú verður að vanda
skriftina meira en þú gjörir”.
“Hvernig er stafsetningin? ” spurði Tóni. “Að
skriftin sé bágborin, það játa eg”.
"Stafsetningin þín er góð þennan morguninn,
og þér hefir farið stórum fram í, að framsetja reikn-
ingsdæmi”.
Nú sýndu vísirarnir á dollars úrinu hans Jims,
að klukkan var að verða 9, og þegar sú stundin
rann upp, barði kennarinn í púltið og nemendurnir
settust í sæti sín. Og um stundarbil leit skólinn út
eins og hver annar skóli. Fyrst gætti kennarinn að
því, hverjir væru fjarverandi og tók nöfn þeirra nið-
ur. Þá var sunginn skólasetningar-söngurinn. Næst
ávarpaði kennarinn nemendurna með nokkrum orð-
um, og svo byrjaði kenslan. Yngstu nemendurnir
voru látnir lesa. Nokkrir höfðu lesbækur, en flestir
lásu hinar tilbúnu lestrarlexíur skólans.
Þá krakkarnir höfðu lokið lestrinum, fóru þeir
til fræ-diskanna og bættust í hóp Raymonds, að
telja og aðgreina fræin. Þeir töldu til fimm og töldu
síðan fimmin; hlógu lágt og spjölluðu í hljóði; en
enginn gaf því gaum.
"Er nokkuð gagn að þeim, Klara?” spurði kenn-
arinn eldri Simms stúlkuna, þá hún kom upp að
kennarapúltinu eftir meira fræi.
"Ekki sérlega”, svaraði hún brosandi; “en þau
tefja ekki fyrir og hjálpa kannske dálítið”.
“Það er ágætt”, sagði Jim, “og þeim þykir gam-
an að því, eða hvað?”
“Eg skyldi nú segja það”, samsinti Klara, "og
Bidda fer daglega fram í reikningi. Bráðum verða
þau öll fullfær í samlagningu og kunna mikið í
margföldun. Anna Talcot þekkir frætegundir nú
orðið betur en eg”.
VIII. KAFLI.
Þyngir í lofti.
Dagurinn leið og klukkan varð 4. Nemendurn-
ir, að undanskildum Tóna Bronson og Raymond
Simms, héldu heim til kveldverðar. Þeir tveir voru
eftir til að sópa skólastofuna og höggva eldivið til
næsta dags. Þetta verk höfðu þeir tekið að sér af
sjálfsdáðum, svo að kennarinn þyrfti ekki að gjöra
það, og gæti í næði undirbúið veggtöfluna fyrir
næsta dags kenslu. Á hana var hann nú að skrifa
stöfunar-æfingar. Ekki tók hann orðin úr lesbók'
inni, heldur valdi þau frá sjálfum sér, og voru þau
flest nöfn á frætegundum, plöntum eða búsáhöld-
um. Svo sem: morgundýrð, illgresi, munarblóm,
smári og skilvinda. En áður en hann hafði hálf-
lokið verki sínu, var barið að dyrum og Raymond
Simms varð til að opna þær.
Inn tróðu þrjár konur, og Jim Irvin vissi það
strax og hann heilsaði þeim, að þarna kom sendi-
nefnd, og að nú var von á einhverju góðu. Hann
setti fyrir þær stóla; en vegna þess, að stólarnir
voru að eins þrír, stóð hann sjálfur og beið átekta,
líkt og sakamaður frammi fyrir dómhring; því að
konurnar, sem inn höfðu komið, voru engar aðrar
en eiginkonur hinna þriggja skólanefndarmanna.
Mrs. Hákon Pétursson var stórvaxinn og tígu-
legur kvenmaður; ljóshærð og bláeygð; en fram-
burður hennar á enskunni gaf til kynna, að hún var
Skandinavi; hún talaði hægt og gætilega og var
prúð í framkomu, og geðjaðist Jim þegar vel að
henni. Mrs. Bronson var góðleg kona, en fremur
táplítil að sjá, en þekt sem fyrirtaks matreiðslukona
og fyrir sína kyrkju-starfsemi; hún leit oftar á son
sinn og vin hans Raymond, en á kennarann, og lei®
henni auðsjáanlega hvergi nœrri vel. Mrs. Bonnar
var þeirra vingjarnlegust, og heilsaði kennaranum
með handabandi, sem hinar gjörðu ekki. En þratt
fyrir þennan kumpánaskap var Jim þess fullviss, að
þessi litla, dökkeygða Irlandsdóttir var hinn eigin-
legi forsprakki fararinnar gegn sér.
“Þér þykir það máske einkennilegt”, byrjað»
Mrs. Bonnar, að við skulum koma hingað eftir skóla-
tíma; en við vildum einmitt tala við þig, kennarí
góður, þá krakkarnir væru farnir”.
“Hann byrjar kensluna kl. 8 á morgnana”, hélt vegna þess hún varð að endurtaka leskaflann svo
gefa innskoti Raymonds oft í ritvélinni áður en mér líkaði”.
af okkur þar til klukkan
heldur kallar