Heimskringla - 24.08.1916, Side 3

WINNIPEG, 24. ÁGÚST 11916.
HEIMSKRINUl. .1
BLS. 3
Egyjtalandi og einangra þá í Suður-
Afríku, svo að sækja mætti að Jieim
öllum megin, öegar tómstundir
leyfðu. Balkanþjóðirnar áttu nátt-
úrlega ailar að afmást af jörðunni.
Og í Asíu ætluðu þeir að reisa við
veldi Alexanders mikla.
En Rússar voru búnir að ein-
setja sér, að þetta skyldi ekki verða.
En hvernig stóð þá á því, að þeir
létu ekkert á sér bera, þegar Þjóð-
verjar voru að brjótast með Búlgör-
um yfir Serbiu? Þeir sátu kyrrir og
hreyfðu sig ekkit og þó voru Serbar
vinir þeirra og frændur, sem Rúss-
ar einlægt hafa hiálpað, og óefað
sveið Rússum það ákaflega. En þeir
höfðu fult í fangi, og einlægt vant-
aði þá bæði vopn og skotfæri. Þess
vegna urðu þeir að sitja kyrrir og
horfa á Þjóðverja brjótast um blóði
drifnar leiðir alt suður til Mikla-
garðs.
En Rússar vissu bétur en nokkur
annar hvert þeir stefndu, og Rússar
voru líka á leiðinni þangað; en
þeir fóru aðra leið. Rússum var hat-
ursfull þessi för Þjóðverja til Mikla-
garðs, því að þá voru þeir til eilífð-
ar útilokaðir frá Miðjarðarhafinu.
En nú ætluðu Rússar ekki að láta
óvini sína sleppa undan, og nú ætl-
uðu þeir ekki einungis að banna
Þjóðverjum “garðinn”, heldur einn-
ig láta hkern daginn verða seinast-
an, sem Tyrkir réðu sundunum. —
Tyrkir voru dæmdir.
Rússar fóru því langan krók, alla
leið austur í hálendi Asíu, um fjöll-
in og sandana, þar sem Persar búa,
og þar sem Tyrkir og Þjóðverjar
voru að mynda flokka á móti Rúss-
um. Þeir fóru alveg eins að eins og
leitarmenn á afrétt. Þeir fara kan-
ske margar dagleiðir fyrir “safnið”
á afréttinni og reka svo alt saman
heim til réttanna. Rússar urðu ið
fara upp á hálendi Persíu, til þess
að komast fyrir “fóstbræðurna”
Tyrki og Þjóðverja, og Bretar þurftu
að koma að sunnan og reka þá upp
láglendið milli fljótanna. Og nú eru
þeir einlægt að reka “safnið” í stór-
um hópum saman. Þetta er ómögu-
legt og óhugsandi að gjöra á nokkr-
um vikum; það tekur marga mán-
uði og margan slaginn; en einlægt
færist dómurinn nær og einlægt
verða stundirnar og dagarnir færri
fyrir Tyrkjum og fóstbræðrum
þeirra. En draumsýnir Þjóðverja
eru nú allar að eyðast, og þó að
Rússinn sé seinn, þá er hann svo
þungur, þar sem hann legst á, að
alt vill undan brotna, og það munu
Þjóðverjar og Tyrkir finna áður en
langt líður.
Salonichi.
Og þegar Bretar og Frakkar fóru
til Salonichi, þá var það'hið snjall-
asta ráðt sem þeir gátu tekið. Þeir
sýndu þá öllum þjóðunum á Balk-
anskaganum og öllum heimi, að
Bandamenn unnu í stríði þessu
hver með öðrum. Þeir sýndu þá
stjórnunum í Aþenuborg og Buk-
harest og Sofíu, að þær gátu ekki
haft Bandamenn að ginningarfífl
um, og að þefm hafði aldrei komið
til hugar, að láta Þjóðverja ráða
þarna lögum og lofum. Og svo sett-
ust þeir að þarna í Salonichi, rétt
utan við götu Þjóðverja, járnbraut-
ina frá Vínarborg til Miklagarðs;
þeir settust þarna einmitt á staðn-
um þeiin sem Þjóðverjar höfðu fyr-
ir löngu ætlað sér, — settust að í
sjóborginni fornu norðantil við
Grikklandshaf.
En eitt er aðgætandi; nefnilega
það, að þeir hefðu aldrei getað sezt
jiarna að og búið um sig í Salon-
ichi, ef að þeir hefðu verið einir um
það. En Riissinn hjálpar þeim með
því að koma að austan og draga til
sín allan afla Tyrkja austur í Litlu-
Asíu og Mesópótamíu. Þeir hafa nú
um stund, Rússarnir, verið að refsa
Tyrkjanum fyrir Armeníu morðin,
og þó að þeir séu mörg hundruð
mílur austur af Miklagarði, þá
stendur Tyrkjum nú jafnt ótti af
Rússum og Bretum að austan, sem
Bretum og Frökkum f Salonichi, —
því að þegar stundin kemur, fellur
skriðan yfir þá.
Bretar hafa nóga
peninga.
Þeir geta haldið áfram atríðinu ár
eftir ár, hve lengi sem er.
Menn hafa alment ætlað, að Bret-
ar myndu þá og þegar uppiskroppa
með peninga. Að borga 25 milíónir
dollara á hverjum einasta degi til
stríðskostnaðar, álitu menn svo
voðaleg fjárútlát, að engum kom til
hugar, að nokkur þjóð gæti staðist
það. Þetta héldu menn að hlyti að
gjöra hverja einustu þjóð heimsins
að öreigum og vesælingum, hversu
auðug, sem hún væri fyrir. En nú
kemur fjármálaráðgjafi Breta (Chan-
cellor of the Exchequer), og sýnir
þjóðinni fram á, að hvað gkilding-
ana snerti, þá geti þeir haldið stríð-
inu áfram hvað lengi, sem þeir vilji.
Þetta flaug sem hvalsaga um alt
Bretaveldi, því að víða voru menn
farnir að kviða fátæktinni og fé-
leysinu; þeim kynni að renna sig-
urinn úr greipum fyrir félej’si, og að
enginn ætti skilding eftir, þegar ,
sigurinn loksins væri fenginn og!
stríðið búið.
í samtali við fréttaritara frá
Bandaríkjunum gat Mr. McKenna
þess, að útgjöldin til stríðsins væru
25 milíónir dollara á dag, eða yfir 9
bilíónir dollara á ári. Búastríðið
hefði kostað Breta eina bilíón 250
milíónir dollara og hefði staðið í
tvö ár; en nú myndi sú upphæð
ekki duga í tvo mánuði. Og þræla-
stríðið hefði kostað Norðanmenn 3
bilíónir 330 milíónir dollara og stað-
ið í fjögur ár. En það fé myndi nú
ekki duga Bretum lengur en rúma
4 mánuði.
Alls sagði Mr. McKenna að Bretar
þyrftu að leggja frá til herkostnaðar
á árinu $9,125,000,000; en af því hefðu
fengist $2,500,000,000 með sköttum;
þeir hefðu aukið skatta á munaðar-
vöru (tóbaki, tei og sykri), og lagt
nýja skatta á ýmsar vörur, sem áð-
ur voru skattfríar, svo sem eldspít-
ur, kalda drykki, veizlur o. s. frv.;
en aðal-tekjurnar hafa þeir fengið
með beinum sköttum, og verður nú'
hver borgari að gjalda af tekjum
sínum frá 1 prósent, af lágum tekj-
um (eða tæplega það, alt upp í 41Vá
prósent, þegar tekjurnar eru mikl-
ar. Ennfremur taka Bretar 60 pró-
sent af agóðanum við vopnasmíðar;
það er að segja: af því, sem fer fram
yfir venjulegan ágóða á friðartím-
um.
Það lítur því svo út, sem Bretar
séu ekki hræddir við fjárskort. Og
verður það valt fyrir óvini þeirra að
treysta því, að Bretar verði að
hætta stríðinu fyrir peningaleysi.
Og svo hafa þeir lánað og lána enn
Bandamönum peninga í hundrað
milíónatali. Hvenær sem einhverja
þjóðina, sem með þeim stendur,
vantar peninga, þá þarf ekki annað
en fara til Englands, — peningarnir
koma undir eins.
Álnir og krónur.
Lanaaurar og silfurverð. — Forn ís-
lenzk hyggindi og ný heimska.
Nú er sú tíð — dýrtíð, að öllum
verður tíðrætt um lítilsvirði hverr-
ar krónu og getur vfst engum dulist
hvað krónureikningurinn er vitlaus
og óhentugur til frambúðar, þegar
ræða er um þau viðskifti, sem mestu
varða í hverju þjóðfélagi: um kaup
verkafólks og laun hvers konar
starfsmanna, hvort heldur unnið er
í þarfir einstakra manna, eða al-
þjóðar.
1 öðrum löndum hefir mönnum
orðið tíðrætt um þennan vanda að
undanförnu. Alt þetta vandræða-
stríð milli verkamanna og vinnu-
veitenda stafar aðallega af því, að
kaupið er allstaðar talið í pening-
um, en peningar hafa stórum fallið
í verði. Þó að verkamenn hafi nú
víða með mestu eftirgangsmunum
(verkföllum og róstum) fengið kaup
sitt hækkað að nafninu til um
þriðjung eða helming eða þaðan af
meir frá því sem var fyrir 15 til 20
árum, þá eru þeir engu betur settir;
og allir þeir, sem vinna fyrir árs-
kaupi, hafa — yfirleitt — orðið enn
þá ver úti.
Því er nú svo háttað, að okkur ís-
íendingum ætti að veita hægar en
nokkuri annari þjóð, að ráða bót á
þessum miklu og meinlegu misfell-
um. Við höfum ráðið fram úr þessu,
forfeður okkar, en erum nú búnir
að gleyma þvi snildarbragði, í stað
þess, að hagnýta það og laga eftir
nútíðarháttum
Eg á hér við landaurareikning-
inn.
Prófessor Þorvaldur Thoroddsen
segir rétt nýlega í bréfi til mín:
“Slæmt þykir mér að löggjafar-
valdið skuli vera að útrýma okkar
góðu landaurum; nútíminn sýnir
bezt, að þeir eru miklu stöðugri
og réttari verðmælir en peningarn-
ir Landaurareikningurinn er sér-
stök íslenzk snildarleg uppáfynd-
ing, sem sýnir hinn mikla vitur-
leik fornmanna; hann hefir í
margar aldir verið máttarstólpinn
undir öllu bjargræði voru, eins og
Tómas Sæmundsson segir”.
Það er vert að taka eftir þessum
orðum eins vitrasta manns þjóðar-
innar. Og nú er Sögufélagið íágætt
félag), að gefa út “búalögin” okkar
fornu. Þar má sjá það svart á hvítu
þetta forna snildarlega íelenzka
þjóðráð — landaurareikninginn. En
á sfðustu mannsöldrum höfum við
íslendingar slegið slöku við þetta
ágæta þjóðráð; farið illa að því,
skemt það, spilt þvl og horfið frá
því, í stað þess að leggja fulla rækt
við það, bæta það og laga eftir
breyttum ástæðum.
Það er þó sízt óhugsandi fyrir
okkur, að finna hentuga nútíðar-
aðferð til að reikna út árlega meðal-
alin, hvað hún skuli vera móti pen-
ingum. En þá kalla eg alinina rétt
setta, ef það stendur heima, að sjálf-
sagðar lífsnauðsynjar fullorðinnar
manneskju á ári nemi jafnan sama
álnatali. Og þá getur engum dul-
ist, hvílík réttarbót það væri, ef alt
kaupgjald væri í álnum talið, en j
ekki í krónum, svo að verkamaður
fengi t. d. 6 álnir á dag í kaup. —i
Gjörum, að alinin hafi verið 60 aur-
ar fyrir stríðið. Hún mundi þá nú,
eftir sama mati, vera um það bil 1
kr., og verkamaðurinn með 6 álna
dagkaupi fá nú 6 krónur á dag, sá
sem fyrir stríðið fékk 3 kr. 60 auraj
á dag, — og ekkert vandræðatal utn
verkföll og gjörðardóma.
Þetta er sannarlega alvarlegt um-
hugsunarefni.
G. Björnsson.
(Lögrétta).
*
Trúmáladeilur
í Danmörku.
Mál Arboe Rasmussens prests í
Danmörku er orðið alkunnugt hérj
á landi. — Hann hafði sótt um j
prestakall í Vaalse árið 1913,' enj
biskup hans mælti á móti því, að j
umsókn hans yrði tekin til greina, j
vegna þess að trúarskoðanir hans j
væru ekki í samræmi víð þjóðkyrkj- j
una, en sóknarnefndin krafðist þessj
og lögðu svo 4 af 5 sóknarnefndar- j
mönnum það til, að Rasmussen
yrði veitt kallið. — En þó hófu
“kyrkjufeðurnir” málaferlin út afj
trúarskoðunum prestsins og þótti j
mörgum undarlegt, að ekki hafði
fundist ástæða til þess fyr, því aðj
Rasmussen var þjónandi prestur í;
þjóðkyrkjunni. Leit því svo út, sem
sáluhjálp Vaalse-sóknarbúa lægi
yfirmönnum kyrkjunnar þyngra á
hjarta en fyrri sóknarbarna Ras-
mussens. — Málaferlum þessum lauk
á þann hátt, að hæstiréttur sýkn-
aði prestinn, og virtist ekki annað
fyrir hendi en að setja hann inn í
embættið.
Kyrkjumálaráðherrann vildi þó
fara varlega að öllu og hafa tal af
biskupi þeim, Wegener, sem átti að
gefa prestinum skipunarbréfið. —I
Biskup var óákveðinn í svörum og!
það varð að samkomulagi með hon-
um og ráðherra, að hann skyldi
leita álits embættisbræðra sinna:
en svo fór að lokum, að biskupj
þverneitaði, að láta Rasmussen í té.
skipunarbréf og að taka að sér um-j
sjá með honum. En biskupar létui
í ljósi, að l>eir teldu réttara, aðj
reynt yrði að greiða fram úr málinu I
á þann liátt, að ekki þyrftu að rlsa j
snarpar trúmáladeilur út af því.
Ráðherra samdi þá lagafrum-
varp, þar sem svo var ákveðið, að
ef biskup færist undan því að veita
presti skipunarbréf eða neitar að
hafa eftirlit með iionum, þá getur
kyrkjumála ráðherrann látið setja
prestinn inn í embættið og tekið að
sér eftirlitið. Frumvarp þetta bar
ráðherra svo undir biskupana og
þeir lögðu allir með því, að það yrði
gjört að lögum.
En þá kom til þingsins kasta. —
Þegar stjórnin lagði frumvarpið
fyrir þingið, kom það þegar í ljós,
að hægrimenn og íhaldssamir
vinstrimenn voru eindregið andvíg-
ir frumvarpinu,, og J. C. Christensen
hélt ræðu á móti því þegar við j
fyrstu umræðu. Frumvarpið var l>ó |
samþykt í þjóðþinginu, því þar eru
jafnaðarmenn og frjálslyndir vinstri
menn í ákveðnum meirihluta. — Enj
í landsþinginu féll það.
Síra Arboe Rasmussen féer þvíj
reynslu fyrir því, að “ekki er sopið j
kálið þó í ausuna sé komið”.
Allar líkur eru til, að miklar deil- j
ur rísi út af þessu máli, því að ekki i
er það sennilegt, að sú frjálslyndaj
stjórn, sem nú situr við völdin íj
Danmörku, láti það niður falla viðj
svo búið.
Blaðið “Politiken” fullyrðir, að
Rasmussen muni hafa átt að taka
við prestakallinu í Vaalse 1. júlí,
hvort sem lögin yrðu samþykt eða
feld. — (Vísir).
ingar frá reglunni. Því reglan er til-
breytingaleysi á öllum sviðum. —
Þegar eg dvaldi á Englandi fyrir
nokkrum vikum, urðu vinir mínir
forviða, er eg sagði við þá: “Þið er-
uð sauðir, Englendingar”. í öli-
um siðum daglega lífsins og eins í
stjórnmálum er sama venjan. Allir
karlmenn bera sams konar brækur,
allar konur eins gjörða hatta: man
eg eftir, að einu sinni var ekki hægt
að fá í allri London blátt hálsbindi;
blátt var ekki tízka þá, nefnilega;
í Berlín, París og Vín er þetta ekki
hugsanlegt.
— Já, það vantar ekki, að hann
leggist djúpt í útskýringum sínum
á hinu viðkvæma eðli frelsisins. —
ómögulegt að fá blátt slifsi í allri
Londonl! Og aumingja maðurinn
hefir hlaupið um allar götur og í
hverja búð og hvergi getað fengið
blátt slifsi. — Hvað skyldi hann
hafa verið lengi að því? Svo hafa
Englendingar auðvitað gjört grín
að honum og þess vegna hefir hann
sagt þetta: “Þið eruð sauðir, Eng-
lendingar”. — Og mikið dæmalaust
er það vel sagt!!
Annars segir hann að frelsið sé
hugtak og hefir það eftir Kant og
hann vitnar líka í tónsnillinginn
Wagner og Martin Lúter, svo það er
auðséð að maðurinn er lærður.
En hann minnist ekkert á frelsi
Slésvíkurbúa eða Pólverja í Austur-
Prússlandi. Álítur víst, að þeir geti
verið ánægðir, ef þeir hafa nóg af
bláum slifsuni og ganga ekki allir í
eins brókum — og svo hafi þeir —
hugtakið! Hrólfur.
— (Vísir).
Lœkurinn.
Þú heillar mig, litli lækur!
Mig langar í faðminn þinn.
Svo hreinn og hýr og sprækur
þú hoppar um farveginn.
Þú skvaldrar í skauti dala,
og skemtir þér mjög dátt.
Þú veizt ei um sæinn svala,
er svelgir þig nú brátt.
Og lífið áfram liður,
sem lækur sævar til.
En hvað svo bragna bíður
vér berum ei á skil.
Af læknum læra skyldi
að lifa frjáls f hug,
og heyja lífsins hildi
með hreinleik, styrk og dug.
Þú minnir á landið Ijúfa,
hvar lék eg ungur mér,
hvar lækir klettinn kljúfa,
og kveða og gainna sér.
Á norðurljósa landið,
á land með nætur-sól,
á land með lagar-bandið,
á land, sem frelsið ól-
Og blessaðan “bæjarlækinn”
mér birtir þú hugar-sjón,
sem skeinkir, svo skyldu-rækinn,
á skálarnar, vítt um Frón.
Nú tala’ um slíkt ei tjáir,
því tíminn naumur er,
en þangað sál mín þ'ráir,
og — þanga ö oft hún fer.
J. Ásgeir J. Líndal.
(Júní 1916).
Til Sívertz-bræðranna.
Heilir farið hólminn á,
heilir komið aftur!
Ávalt styðji yður, þrjá,
alvalds- mikli -kraftur!
(15.-7.-T6). J.A.J.L.
Vígsvið ítala.
Frelsi.
Lögrétta flutti langan pistil á
miðvikudaginn var, eftir einhvern
uppgjafa Englending, H. S. Cham-
berlain að nafni, sem ekki hefir
getað orðið spámaður í sínu föður-
landi og því flutt til Þýzkalands og
síðan til Vínarborgar og þykir þar
spekingur mikill. Pistill þessi á að
vera samanburður á þýzku og
ensku frelsi. Fyrst fer hann nokkr-
um orðum um enskt stjórnmála-
frelsi og gjörir lítið úr því. Síðan
segir hann:
‘Eg vil leggjast dýpra. Því eðli
frelsisins er viðkvæmt mjög, og
verður það oft að flýja hávaða lífs-
ins til þess að draga fram lífið í
baráttuþreki einstaklinganna; næg-
ir þar að benda á Bandaríkin í
Norður-Ameríku. Að Vissu leyti er
þessu einnig þannig háttað á Eng-
landi; hvergi hittast fyrir aðrir eins
sérvitringar, er ekki kæra sig um
skoðanir annara, um venjur, um
orðróm, illan eða góðan, heldur
hugsa og lifa eins og þeim lætur
bezt. En þetta eru bara undantekn-
Sú skoðun virðist vera ríkjandi
all-víða, að hluttaka Itala í styrjöld-
inni miklu sé tilkomulitil og hafi
þelzt enga þýðingu nema fyrir Itali
sjálfa. Skoðun þessi er sjálfsagt
bygð á því, að frásagnir af vörn og
sókn á þvf sviði eru fáar og fáorðar
I samanburði við þœr frásagnir, sem
sífelt eru á ferðinni frá vígsviðinu á
Frakklandi og á Rússlandi. Með-
fram er og þessi skoðun eflaust af
því sprottin, að fjöldi manna kann
ekki að gjöra sér grein fyrir þeim
ógna erfiðleikum, sem hinn ítalski
her hefir við að stríða.
Hvað snertir þýðingu hinnar ít-
ölsku hluttöku í stríðinu, þá er
hú n vitaskuld nákvæmlega hin
sama þar, eins og á öllum öðrum
vfgstöðvum, sú, að takmarka víg-
svið hervaldsins, að láta það kom-
ast “hingað og.ekki lengra” og halda
því þar, hvað sem það kostar, þang.
að til lýðvaldssinnar hafa dregið
saman lið og vopn, sem þarf til þess
að geta ða lyktum látið “kné fylgja
kviði” á hervaldi og öllu ofbeldi,
sem því fylgir. En auðvitað hafa It-
alir einnig eigin hag á “bak við eyr-
að”. Þá langar að sjálfsögðu til að
ná í eitthvað af landinu fyrir botni
Adiía flóans, sem fyrrum var partur
af Rómaveldi; og þá langar sjálf-
sagt ekki hvað minst til þess, að ná
Trentino-héraðinu ai'tur; en sem
þeim var varnað að ná, þegar Aust-
urríki neyddist til að sleppa við þá
ítölsku fylkjunum Venetía og Pied-
mont. Inn á milli þessara fylkja
skagar Trentino-héraðið, 60 til ýO
mílur suður fyrir landamerkin milli
Austurríkis og Piedmont og Venet-
íu. Fólkið í þessum Trentino-dölum
er ítalskt að ætt og í anda, þó það
sé knúð til að hlýða boðum Habs-
borgar herranna, sem ríkja í Vínar-
bprg. I Trentino eru ástæður allar,
hvað þetta snertir, þær sömu og í
þýzk-frönsku fylkjunutn Alsace-
Lorraine. Auk þessa er það og sjálf-
sagður tilgangur Itala, að rista sem
flest af þeim böndum, sem Þjóðverj.
ar voru í þagnarþey búnir að leggja
á allar æðar iðnaðar og viðskiíta á
ítalíu, alveg eins og þeir höfðu áð-
ur gjört á Rússlandi, þangað til
ríkis-geymur sá hinn mikli var orð-
inn að þýzku útibúi, að því er iðn-
að og viðskifti snerti. Það kom ekki
í ljós fyrri en eftir að stríðið var haf-
ið, að þýzkri kapmellu hafði verið
brugðið um aflvöðva beggja þjóða,
og að ekki þurfti annað en kippa í
taugina í Berlin til þess að herða að j
vild á böndunum, suður í ítalíu
eða austur á Rússlandi. Bankarnir,
iðnaðarstofnanirnar, verzlunin og
samgöngufærin, — alt var þýzkt eða
undir þýzkri stjórn, og það sem
verra var, —- hergagnasmiðjurnar
voru þýzkár^ eða lutu þýzkum
drottnum. Alt þetta komst upp,
þegar tekið var að herbúa sig á
móti Mið-Evrópu hernaðar-maskín-
unni, en fyrri ekki, til hlítar. Á móti
þessum ófagnaði, þessu hulinsafli
óvinanna í heimahúsum, þurftu It-
alir að berjast samtímis og þeir söfn.
uðu liði og vopnum á landamerki
sín að norðan. Það var Itölum, eins
og Rússum,' gagn, í þessari þögulu
s.ókn í heimahúsum, að Bretar gátu
hlaupið undir bagga og útvegað
peningalán.
Hvað snertir það álit, að hluttaka
ítala sé tilkomulítil, þá er það
grundvallað á misskilningi einum.
Víggarðurinn á Frakklandi, frá
Svisslandi norður að sjó við Nieu-
port í Belgíu, er með öllum bugðum
og krókum litið yfir 500 mílur á
lengd. Að meðtöldum öllum krók-
um er víggarður ítala um 450 mílur
á lengd, frá Svisslands-merkjum og
niður að Adría-flóa botni. Vitan-
lega er víggarður þessi víða slitinn.
Væri það ekki, þyrfti þar miklu
meiri mannafla til varnar og sókn-
ar, en ítalir hafa vald á. En slitinn
eins og garðurinn er, sýnir þessi
ógna vegalengd, að það er enginn
smá-túnskekill, sem italir hafa að
hirða. En svo er fleira að athuga í
þessu sambandi, en vegalengd eina.
Vosges-fjöllin á Frakklandi eru örð-
ug viðureignar, og þá ekki síður
Karpatha-fjöllin á leið Rússa inn á
Ungverjaland, en fjallgarðar þessir,
einkum Vosges-fjöllin, eru þúfur
einar í samanburði við þær óhemju.
trölladyngjur, þær ógna gnýpur og
þau flugabjörg og hyldýpis gljúfur,
sem hvívetna stenima stigu Itala.
Að undantekinni mjórri rönd
meðfrain Adría-flóa og dal-skorum
á víð og dreif, er fjær dregur sjó, er
öll þessi 450 mílna leið samstæð há-
fjalla-rönd, sem liðast í ótal hlykkj-
um austur frá Alpa fjöllunum. 4,000,
6,000, 9,000 og alt að 13,000 fetum
lyfta þessir fjallahnjúkar sér yfir
hafflötinn, einn um annan þverann.
Þessi svipmikla og fagra fjalla-rönd
er merkjalínan á milli Italíu og
Austurríkis. Sanngirni sýnist mæla
með, að merkjaílnan þræddi hér
allstaðar hæstu fjallarönd, til þess
báðir málsaðilar stæðu jafnt að
vígi með að verja merkjagarðinn.
En því er ekki þannig varið. ítalía
var rninni máttar en Austurríki, þá
eins og nú, þegar samningurinn var
gjörður. Af því leiddi, að merkin
eru allstaðar sunnan á fjöllunum,
en ekki á hæsta tindi eða rönd. —
Sumstaðar er merkjalínan miðhlíð-
is, en sumstaðar uppi undir brún,
alt eftir því, sem hagkvæmast þótti
fyrir Austurríki til víggirðinga, til
varnar og sóknar.
í þessum fjalla-geim hafa ítalir
staðið — varist og barist. Upp
þéssar ægilegu fjallshlíðar þurfa
þeir alt a-f að klifra, — þegar eitt
gljúfrið er yfirstigið, tekur annað
við. Eftir að hafa klifrað einn þver-
hnýptan hamar, tekur við annar og
þriðji, og alt af eru Austurríkis-
menn fyrir ofan þá, hærra í fjalls-
idíðinni, með ramgjörð vígi á hverri
klettasnös, þar sem vegnefna liggur
um fjallaskarð, og á þeim, sem upp
sækja, dynur eilíf “elds og kúlna
hríð” frá þeim, sem ofar eru í hlíð-
inni.
Séu þessir ógna erfiðleikar teknir
til greina, þá verður lítið um sann-
gjarnar ástæður til að undrast, hve
seint ítölum gengur að reka lið ó-
vinanna lengra inn í Austurríki, en
búið er. Það gengur seint, þar sem
vegir eru greiðfærari. Það er vitan-
legt, að Austurríkismenn eru engan
veginn jafnokar Þjóðverja sem her-
menn, skortir til þess alla æfingu.
En það er líka vitanjegt, að öflug-
um hersveitum Þjóðverja var beitt
á móti ítölum. alt til þess, er Banda-
menn hættu varnar-aðferðinni, en
hófu sókn. Síðan hefir Þjóðverjum
fækkað, og Austurríkismönnum
líka, á vígsviði ítala, — hafa verið
kvaddir til varnar bæði á Frakk-
landi og á Rússlandi. Og síðan hef-
ir ítölum líka orðið meira ágengt.
Haldist sóknin jöfn bæði að austan
og vestan, þá verður að líkum ekki
langt þangað til, að ítalir komast
svo langt inn í Austurríki, að þeir
slíti samgöngufæri til Vínarborgar,
og að þeim þá vinnist létt að taka
Trieste og aðrar borgir í grend við
flóann.
uMórauða Mvísin”
Sagan MÓRAUÐA MÚSIN, sem nú er a?S koma hér í
blaSinu, hefir fengiS mikla útbreiðslu á ensku; enda er
hún að flestra dómi vel skrifuð og skemtileg og einkar
lærdómsrík.. Margir hafa hvatt oss til, að prenta hana í
bókarformi, og það erum vér fúsir að gjöra, ef nógu marg-
ir óska þess til að borga kostnaðinn. Vér viljum því biðja
alla þá, sem eignast vilja þessa sögu í bókarformi, að láta
oss vita sem fyrst. Sagan verður prentuð á góðan papp-
ír (ef hún verður prentuð) og kostar ekki yfir 50c.
Sögusafn Heimskringlu
Eftirfarandi bækur eru til sfelu á Heimskringlu, — með-
an upplagið hrekkur. Sendar póstfrítt hvert sem er:
Sylvía .............................. $0.30
Bróðurdóttir amtmannsins ............. 0.30
Dolores ....••••...................... 0.30
Hin leyndardómsfullu skjöl............ 0.40
Jón og Lára .......................... 0.40
ÆttareinkenniS........................ 0.30
Lára ................................. 0.30
Ljósvörðurinn ........................ 0.45
Hver var hún? ........................ 0.50
Forlagaleikurinn...................... 0.55
Kynjagull ............................ 0.35
Sérstök Kjörkaup
Ef pantað er fyrir $1.00 eða meira, gefum vér 10
prósent afslátt. Og ef allar bækurnar eru pantaðar í einu,
seljum vér þær á — aí einsþrjjk dollara ($3.00).
Borgun fylgi pöntunum.
44 »4 4» ♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦