Heimskringla - 04.04.1918, Blaðsíða 1

J>4 fortSast ekkl ati brosa, ef tennur
}>inar eru 1 gótSu lagi.—Tll þess atS svo
getl veritS, er nautSsynlegt atS láta
eketSa tennurnar reglulega. SjátSu
DR. JEFFREY,
'MHlnn gætnn tnnnlceknt>’
Cor. Logan Ave. og Main St.
Hinir Beztu—Sendið Oss Pantanir
12 þuml............$3.25
13 ok 14 þuml.....
15 o«• 1« þuml....Íii.05
Sendi?5 eftir vorri nýju Verftskrá.—Vér
seljum allskonar verkfærl og vélparta
THE JOHN F. McGEE CO.
79 Henry Ave„ WINNIPEO
XXXII. AR.
WINNIPEG, MANITOBA, 4. APRÍL 1918
NOMER 28.
Styrjöldin
Frá Frakklandi.
í>jóðverjar sækja nú á lengra
ttvæði en áður, alla leið írá Oise-ánni
til A rras og fmr út fyrir. Síðan eftir
fyrstu atiögurnar hefir áframhald
þeirra gengið treglega og eflist vörn
bandamanna rneð hverjum degi.
Jlaifa J>jóðverjar nú komist lengst
37 mílur og er þetta á ]>eirn sbað, þar
sem þeir stefna að borginni Amiens.
Viafalaust er inarkmið þeirra að ná
borg þessari, enda hefðu þeir þá vel
veitt. Aimiens er sú miðstöð banda-
manna. sem þeim væri stór hnekkir
að missa. Atta járnbrautir liggja í
jgegn um borg þessa og skotfæra-
gerð mun vera stunduð þar í all-
stórum stíl. Pái þeir þýzku tekið
þessa borg, isem vonandi verður
ekki, standa þeir stórum mun bet-
ur að vfgi með að taka París. Nú
eiga þeir eftir að eins 11 mílur til
bennar, en svo örugglega hafa Bret-
ar og PTakkar snúist þama til varn-
ar að hætt er við að spotti þessi
verði torsóttur. Lesendurnir munu
minnast þess, að eitt sinn komust
Pjóðverjar í þriggja mílna nálægð
við Borgina Verdun, sem þó er ó-
itekin enn.
Á föstudaginn í síðustu viku bán
u«t þær fróttir, að Ferdinand Poeh,
Irægur herforingi Prakka,h©fði verið
settur æðsti herstjóri y.fir hensveitir
bandamanna á vestursvæðunum.
Er þetta i fyrsta sinni í sögu stríðs-
ins að Bretar og Piakkar berjast
undir sameiginlegri æðstu herstjórn
og er spáð mjög góðu um slíkt fyr-
irkomulag. Poch herforingi hefir get-
5ð eór frægð mikla síðan strlðið
byrjaði og er honum eignaður
einna me*.t heiðurinn af sigri banda-
nmnna við Marne í sepbember 1914.
llann hofir iagt meiri stund á að
komast fyrir hervísindi Þjóðvcrja
en iflostir aðrir frakkneskir herfor-
ingjar og löngu á undan núverandi
stríði sá hann frarn á hver bardaga-
aðferð þeirra myndi verða ef f strfð
slægi milli Frakklands og Þýzka-
lands. Hann er enginn afburða
gáfumaður, en fram úr skarandi
eijurnaður og glímir með óþreyt-
andi dugnaði við hverja gátu unz
hann hefir fengið ráðið hana. Prá
fyrstu tíð hefir hann verið hliðholl
uar Bretum og því engin ástæða till
*ð halda að þeir muni ekki gera sig
ánægða með forystu hans.
Alt virðist nú benda til þess, að
undan'haldi bandamannasé þvf nær
iokið. Viðmám brezku hersveitanna
verður nú öflugra með hverri
stnndu, en öllum fréttunum kemur
saman um það, að að svo komnu
bafi varalið þeirra ekki verið snert.
Pylkingar þeirr hafa hopað aftur á
bak, án þesis-óvininir fengju nokk-
urs sbaðar brotist í gegn um þær
og varaliðið mun geymt með þvf
markmiði, að hægt sé að hefja öfl-
uga sókn á rnóti undir eins og tæki-
færi býðst. Hér og þar hafa staðið
yfir öílugar orustur síðustu daga
og f flestum þeim vðureignum virð-
ast Þjóðverjar hafa farið meira og
mtnna hailoka. Einna hörðustu
fdaglrnir hafa verið háðir um borg-
5na Moreuil, sem til þess að gera er
•öistutt frá Amiens, er skýrt var frá
að ofan, og haifa óvinimir oft náð
borg þessari á vald sitt, en verið
hraktir þaðan jafnóðum aftur. Nú
er borg þessi algerlega, að því er
virðist komin í höndur Breta, og er
fult útlit að þeir muni geta haldið
henni. Með fram Oise ánni og alla
leið til Montidier hafa Prakkar var-
íst svo rösklega að Þjóðverjar hafa
á mörgum stöðum orðið að hörfa
aftur á bak.
1 lok vikuunar söigðu fréttimar,
að einihver hluti Oanada liðsins
myndi hafa verið sendur til svæð-
anna í grend við Arras til þess að
stemma þar stlgu fyrir áframihaldi
Þjóðverjanna. Ekki hafa enn borist
af þessu ljósar fregnir. Einnig er
sagt, að Pershing, æðsti herstjóri
Bandarfkjahersin® á Frakklandi,
hafi sent 100,000 af hermönnum til
þeirra svæða, þar sem þýzku her-
fylkingarnar era nú að reyna að
ryðjast áfram. Kemur þessi frétt frá
Bandaríkjunum og fylgir með, að
þebba verði í fyrsta sinni, að Banda
ríkja Ihermemn taki þátt í stóror-
U’Stum.
varð nýlega þýzkum kafbátum að
bráð. Var á leið frá Englandi til
Bandarfkjanna og hafði enga far-
tæga urn borð, að haldið er, svo
manntjón hefir að lfkindum ekki
verið mikið og ef til vill ekki neitt.
Þar sem fréttirnar segja að tilraun-
ir hafi verið gerðar til að bjarga
skipinu eftir árás kafbátanan, eru
fuLl líkindi til að iskipverjum hafi
verið bjargað.
Storu skipi sökt.
Skipið "Oeltic”, eitt af stærstu far-
þegaiskipum White Star línunnar.
Óskar Franklin Thorsteinsson.
Hinn 23. marz s.l. kom sú fregn
hingaS frá hermáladeildinni í Ott-
awa, aö dáinn væri á Frakklandi af
afleiöingu lofteiturs við Lens, 18. s.
m., Óskar Franklin Thorsteinsson.
Þessi harmafregn var send fööur
hans, sem býr á Gimli.. Franklin
var hinn efnilegasti og bezti dreng-
ur, ágætur íþróttamaöur og einkar
vinsæll. Fregnir voru um það i blöð-
unum hér, að hann væri hættulega
veikur, og var sagt frá því tveim
dögum áður andlát hans spurðist.
Franklin Y>ar fæddur á Gimli 14.
nóv. 1894. Poreldrar hans eru Guðni
Þoristeinsson, póstmeist’ari og verzl-
uniarmaður, ættaður úr Rangár-
vallasýslu, og Vilborg Árnadóttir
kona hans, ættuð frá Bmnnastöð-
um á Vatnsleysuströnd í Gull-
brimgusýislu. Pluttust þau hingað
vestur árið 1886. Eins oig kunnugt
er, hefir Guðni kiomið mjög við
Hveibarmál þar neðra, var einn af
þeim, sem me®t gökst fyrir að fá
sveitina löggilta, var lengi f svcitar-
stjórn, í skólasjtjórn á Gimli og var
einn af fyrstu fcennumm þar.
Á Gimli ólzt Eranklín upp, en
fluttiet þaðan til Selkirk með móð-
ur sinni, er þar hefir búið um nokk-
ur ár. Otskrifaðist íhann þar af
miðskóla, en vistaðist svo hjá
Norbhem Crown bankanum í Win-
nipeg. Meðan hann átti þar heima
var hann í leiikfimisfélaginu “I. A.
A.” og þótti með þeim beztu að
leikfimi og íþróttum. Fyrir nokkr-
um árum var hann sendur til Swift
Current, Sask., að útibúi, er ban.k-
inn stofmaði þar, og þar átti hann
heima til þess er hann innribaðist 1
herinn.
Snemrna í febrúarmán. 1916 gekk
hann í 209. herdeHdina frá Sask. og
með henni fór hann til Englands í
oiktóbermánuði það haust. Er til
Prakkliands kom var hann íluttur
úr herdeild sinni í þá 10. og mieð
henni var ihann, er hann féll. — Al-
systkini hans eru: Vilberg Thor-
steinSsou, sem nú er á ÍTrakkliandi
með 223. herdeildinni, og Panny
Thosteinsson, er lengi hefir verið
til heimilis hjá Mr. og Mrs. Th. S.
Borgfjörð í Winnipeg.
Allr ættingjar og vinir finna sárt
til þoss mitssis, er þeir hafa beðið
við fráfall Prahklins, og eigi sízt
hin aldna móðir. Þetta er annar
sonur, er hún missir nú á rúmu
hálfu öðru ári. Hinn, er var eldri
og búlsettur á íslandi, dmknaði
fyrir eitthvað þrem mkssiram. Þau
sárin svíða og verða Isein að gróa.
Franklin var ástríkur sonur cg góð-
ur bróðir, er þvf missirinn að meiri,
sem ihann var hinn gjörvilegasti og
á unga aldri. En þó faillinn og far-
inn er hann ættingjurrl eigi tapað-
ur, þeir eiga hann lifandi og dáinn.
Og þiær minningar flétba sig ávalt
um leiðið hans á landi sorgarinnar
fyrir handan, að hann reyndlst trúr
fram í dauða. Og meira fær enginn
gjört. Hann vann þann stóra sig-
ur, sem re verður mestur í mann-
heimi, að hafa svo öU sporin stigið,
æfina ent, “að hafa ekki bmgðist
neinurn.” R. P.
Ávarp til Islendinga í
Winnipeg
Jóns Bjarnasonar skóli hefir nú
senn lokið fimta starfsári sínu. All-
an þann tíma hefir fólk í Winnipeg
lítið verið beðið um peningalegan
styrk. örfáar samkomur hafa verið
haldnar, þar sem fólk hefir verið
beðið að borga, en miklu fleiri sam-
komur hefir skólinn haldið, þar sem
ekki einu sinni hafa verið tekin
samskot. Með þökkum skal þess þó
getið, að frá Winnipeg-tslendingum
kom, að mestu leyti, það fé, sem
þurfti til að kaupa slaghörpu
handa skólanum, og þogar skólinn
hefir haft arðberandi samkomur,
hefir aðsókn fólks verið góð.. Þess
okal cnn fremur getið með þökkum,
aö til eru Í3lendingar í Winnipeg,
sem stutt hafa skólann með frá
bæru höfðinglyndi; en þegar alt er
talið, verður það ofan á, að skólinn
hefir ekki, það sem af er, beöið um
mikinn peningalegan styrk frá is-
lenzkum almenningi i W'innipeg.
Skólinn vill ekki safna skuldum.
Skuldabasl var talinn lélegur bú-
skapur á íslandi. Hér i landi héldu
sumir, að slíkt væri úrelt kenning,
en skuldabasl hefir komið mörgum
tslondingnum á kaldan klaka hér í
Ameríku, ekkert síður en á Fróni.
Skciinn vill ekki brenna sig á þvi
soðinu.. Hann vill koma fjármálum
sínum í gott horf. Og þetta má
gjöra með svo léttu móti, að undr-
um sætir að öllum skyldi ekki sýn-
ast það frá byrjun.
Það eru svo margir tslendingar í
Ameríku, að ef hver einasti vinn-
andi maður, k rl og kona, gæfi að
eins einn ($1.00) á ári til skólans,
væri mikill tekjuafgangur á hverju
vori. Þetta sýnir hvað gjöra njé
með góðum samtökum og hve und-
ur það er auðvelt.
Þannig stendur á fyrir skólanum
nú, að $800 vantar enn sem komið
er til þess að mæta útgjöldum þessa
árs.
Ánægjulegra væri fyrir skólann
og alla Vestur-íslendinga, að það
væru í skólaárslok $800 í sjóði, held-
ur en að það væri $800 tekjuhalli.
Nú er mælst til þess að Winnipeg-
tslendingar hlaupi drengilega und-
ir bagga, svo ekki halli á.
Ráðgjört er, að hópur manna fari
um bæinn í þessari viku til að taka
á móti því, sem menn vilja leggja af
mörkum til skólans.
Og, vinir! aðal-atriðið er það, að
allir styðji fyrirtækið. Enginn má
skerast úr leik. Það er meira virði,
að allir séu með, þó upphæðirnar
frá einstaklingnum séu litlar, en að
fáeinir menn gefi stórar upphæðir.
Allir, sem vinna, ættu að gefa, ekki
að eins húsfeður, heldur allir, yngri
og eldri, sem atvinnu hafa.. Ungt
fólk, sem vinnur og þarf ekki að sjá
um neina aðra en sjálft sig, stendur
hvað bezt að vígi með að gefa.
Siðastliðið sumar gáfu menn í
Nýja lslandi alt frá nokkrum cent-
um og upp í $20; á mörgum heimil-
um gáfu margir, svo að frá sumum
þeirra kom ekki minna en $30; sum-
staðar gáfu jafnvel öll börnin. Af
góðum hug var gefið og drengilega
fórst því fólki.
Winnipeg-lslendingar gjöra vel í
þessu efni, um það efast eg ekki.
Eg veit að þarfirnar eru margar
“á þessum síðustu og verstu tím-
um” og því ætlast eg ekki til mikils
af hverjum eingtökum, en ef allir
gjöra sitt bezta, blessast þetta á-
gætlega.
Með fylsta trausti til yðar, Winni-
peg-íslendingar, t.ð þér greiðið vel
fyrir Jóns Bjarnasonar skóla í þess-
ari viku, er eg
Yðar ei lægur,
Rúnólfur Marbeinsson.
Winnipeg, 2. aprll 1918.
-------o-------
Bretakonungur fer til vígvallar.
Um miðja sfðustu viku og án
nokkurrar tilkyningar heimsötti
George konungur fimti hersveitir
Breta á Frakklandi á l>eim svæðum
]>ar sem hin mikla sókn Þjóðverja
sbendur yfir. Hrepti hann móthyri á
leiðinni yfir sundið, en undir eins
og á land var stigið hélt hann
beina leið til beirra staða, þar hann
vissi hermenn sína vera í mestri
hættu. Pór hann alla leið í fremstu
skotgrafirnar og gaf sig þar á tal
við marga hermenn, serm væri hann
einn í þeirra töiu. Sömuleiðis kom
hann í sjúkrahúsin og vottaði þeim
særðu þar samhygð sína Og leitað-
ist við að tala í þá kjark. Eyddi
hann í alt um fiintíu klukkustund-
um á meðal hermannanna áður
hann hélt heimleiðis.
Sáningarvinna byrjuí.
Klakabönd vetrarins virðast nú
fyrir alvöru slitin hér í Manitoba og
vorið f vænduim. Sökum þessarar
hagstæðu veðráttu er útlitið hvað
uppskemna snertir að mun betra
en um þetta leyti f fyrra. Sáning
er nú alment að byrja út um alt
fylkið, jarðvegur er vfðast hvar í
góðu ásigkomulagi og horfur því
yfir höfuð að tala þær beztu. Ekki
er haidið að nein mannckla muni
eiga sér ihér stað um sáningartírrv-
ann og fer það betur. Margir tugir
meðlima drongjahe.r.sins hafa verið
sendi- héðan úr borg bændum til j
affcboðar, en þá, som «ftir" era, er
verið að æfa með því inarkmiði að |
heir komi að notum síðar. — Frá |
öðrum fylkjum vesturlandsins ber-
ast líkar frétlir.
-------o------
Róstur í Quebec
AH-róstusaft hefir verið í borginni
Quebec í iseiinni tíð. Hafa uppfvot
átt sér stað að heit.a miá dagloga síð-
an skömimu éftir rniðja síðustu viku
að fyr.st tók að bóla á þessiim ó-
fögnuði. Oánægja miargra borgar-
búa yfir herskyldulögunum er aðal-
orsökin að þessum gauragangi og
hefir lögreglian í borginni sannað
gig að því að vera hliðholl uppreist-
arseggjum þessum þar «em hún lét
flest upphiaupin nærri afskiftalaus.
En að nokkur lögregla þessa lands
skuli gera sig soka 1 öðm eimis spyrst
mjög illa fyrir, og aðallega af þessari
ástæðu mun það tiltæki sambands-
stjórnarinnar að setja horgina Que-
bec undir herlög (martial law).
Yar þetta gert á mánudaginn og
var Major-Gen. F. L. Lessard settur
yfir borgina. Herdeildir vom send-
ar þangað frá Toronto, sean saman
standa af hermönnum víðsvegar úr
Canada. Eru þessar herdeildir all-
vel vopnum búnar, hafa meðferðis
mleðal annars margar vélabyssur og
er þvf vonandi þeim verði ekki um
megn að bæla niður uppreistir í
borginni og koma þar á reglu og
skipulagi.
Sem vænta má, em mörg blöðin
hér í Vestunfylkjunum nú all-horð-
orð í garð Quebec-búa. Eitt hlaðið
hér f Winnipeg bendir á það ný-
iega, hve einkennilega það atvikist,
að þegar Þjóðverjar hefja sína
margauglýstu sókn á Frakklandi,
þá taka íbúar Quebec fylkis fyrst
fyrir alvöru að þrjóskast á móti hcn
skyldulögunum hér í Canada. Virð-
ist þeim því meir hugleikið að að-
stoða einveldið þýzka, en ljá máí-
stað bandaþjóðanna fylgi. Svo
myrkt er þeim nú orðið yrir augum
við áhrif þeirra Bourassa, Lavergne
og fleiri, — þeirra Jeiðtoga, sem mest
hafa látið á sér bera í Quebee í
seinni tíð. Og litium vafa er undir-
orpið, að haldi þetta áfram, getur
það leitt til stór alvarlegra afleið-
inga. Tími var því fyllilega til kom-
inn, að sambandsstjómin tæki í
taumana, og þetta hefir hún gert.
Vonandi leiðir þetta til þess, að
Quebec-búar taki sinnaskiftum, þó
e.f til vill verði að setja a’.t fylki
þeirra undir herlög áður iýkur.
Síðustu fréttir segja herdeildir
þær, isem sendar voru til Quebec,
hafa átt fult í fangi með að bæla
uppþotið þar niður. Alla mánu-
dagsnóttina áttu hermennirnir í
haráttu við borgarbúa og ekki fyr
en á þriðjudagsmorguninn tók þess-
um ólátum ögn að linna. Leyni-
skyttur (snipens) vora einlægt alla
nóttina að skjóta á hermennina nið-
ur af húisaþökum og úr ýmsum
skúmaskotum, en hæfðu þó ekki
hetur en það, að fá að eins sært
fimm hermenn, en engum banað.
Skothríð þessari svömðu hermenn-
irnir með vélabyssum sínum og við
þetta biðu fimrn borgarbúar bana
og um tuttugu særðust. Ekki vom
óeirðirnar hafnar aftur á þriðju-
dagskvöldið, og er því vonandi að
augu borgarbúa séu nú uð opna-.t
fyrir villu vegar þeirra.
Sigrar Breta í Mesopotamíu.
Hersveitir Breta hafa í seinni tíð
unnið hvern stórsigurinn á fætur
öðram í Mesopotamíu. Á svæðinu
Ungur íslenzkur íþróttamaður.
Þessi ungi íþróttamaSur, sem hér er sýndur, heitir Magnús
Goodman, og er sonur Gísla Goodmans, tinsmiSs hér í bæ,
sem allir Winnipeg-lslendingar þekkja. Hefir hann getiS sér
orðstír mikinn fyrir afburSa listfengi á skautum og þannig
unniS mörg verSlaun. Bikar þann, sem sýndur er á mynd-
inni, hefir hann unniS tvö síSustu árin og táknar bikar þessi
Championship of Manitöba —Vinni Magnús bann í þriSja
sinn aS vetri, verSur hann alveg kominn í hans eigu.
Sextán gullmedalíur (hæstu verSlaun) hefir Magnús unn-
íS í samkepni viS beztu skautamenn Manitoba og Saskatehe-
wan fylkja og tvær gullmedalíur fyrir aS ekara fram úr öllum
skautagörpum Winnipeg-borgar — eSa fyrir aS vinna “City
championship” nafnbótina.
Hann er einnig ágætur sundmaSur og hefir unniS verS-
laun tvö síSustu árin á Gimli (silfur bikar). SömuleiSis er
hann frár á fæti og getur eýnt margar medaKur fyrir hlaup.—
— Þessi efnilegi íslenzki íþróttamaSur er aS eins 1 8 ára gam-
all og á óefaS fagra framtíS fyrir höndum.
meðfram Euphrates fljótinu tóku
þær nýlega heila herdeild fanga af
liði Tyrkjanna og við þetta tæki-
færi urðu Tyrkir einnig á bak að
sjá fjölda mörgum stórhyssum og
miklum birgðum af skotfæram og
öðra. Nokkru síðar biðu þeir svo
ósigur á öðru svæði og höfðu Bret-
ar þá tekið af þeim í alt uim 5,000
fanga á fáuim dögum. Bendir þetta
til þess, að vörn Tyrkja sé nú að ltn-
ast til muna, og þegar þetta er rit-
að em Bretar komnir um 83 mfhir
út fá þorginni Hit, er þeir tóku á
sitt valda fyrir eitthvað þrem vik-
um síðan.
Vínbannslögin gengin í gikli.
Vínibannslögin nýju gengu í gildi
þann 1. þ.m» og eftir þann tfrna er
bannað að vínföng lái að flytjast
fylkja á miHl. Bannlög þessi gilda á
meðan stríðið istendur yfir og í eitt
ár eftir að friður er kominn á. Sam-
bandsstjórnin á vissulega þökk
þjóðarinnar skilið fyrir góða fram-
komu í þesu máli og sem nú hefir
verið hrint í svo æskilegt horf. Mót-
spyrna vínsalanna og auðfélaganna
var svo öflug gegn ílutningshanni
þessu, að lengi var tvísýnt hvernig
fara myndi. Héldu margir jafnvel,
að stjórnin myndi ekki sjá sér ann-
að fært ©n afturkalla lög þessi svo
ekkert myndi úr þessu verða eftir
ált saman. En ttminn hefir nú leitt
í ljós, að þessi ótti manna var á-
stæðulaus.
Þann 31. þ.m. andaðist að heimili
sínu hér í bæ, Sigríður, feona Davlöe
Jónassonar. Verður nánar getið
siðar.
Jón Jórusson frá Sleðbrjót kom til
borgarinnar fyrir helgina. Hana
sagði oss þær iréttir, að Sigurgeir
Pétursson, «em búið hefir í grend
við Hayland P. O. í 24 ár, hefði ná
brugðið búi og flutt til tengdaeoar
ar sínis í Sllver Bay bygðinni.
Samkoman í Árborg.
Þjóðrækniaaainlkama sú, sem hakd-
in var að Árhorg 26. f. m., hepnaðtet
upp á það allra ákjósanlegaste.
Var þetta samkyns eamkoma og
þær, sem haldnar vom f Vatna-
bygðum og til arðs fyrir kvenmanna
hjálparfélag 223. herdeUdarinnar.
jSamkoman var vel sótt og vottuðai
Árborgar-búar við þetta tækifæri,
að þeir séu engir eftirbátar annara
hve áhuga fyrir landsmálum snert-
ir. Aðal ræðumenn vora þeir söimu
og áður, þeir Hon. T. H. Johnson og
Lieut. W. LindaJ, og sagðist þeiim
báðum vel að vanda. Einnig var
þarna staddur * þetta sinn séra B.
B. Jónsson og hélt hann ræðu á
lenzku, sem hinn bezti rómur var
gerður að. Með hljóðíæraslætti og
söug skemtu þau Mr. og Mrs. S. K.
HaH og Mr. P. Bardal. — Að skemt-
unum aíloknum voru tekin sam-
skot og kornu inn $84.40.