Heimskringla - 12.09.1918, Blaðsíða 1

VOLTAIC RAFMAGNS ÍLEPPAR
OpfS á kveldin til kJ. 8.30
Þegar
Tennur
Purla
AV%»r6ar
SjáitS mig
DR. C. C. JEFFREY
“Hinin varkári tannlæknir”
Cop. Locaa Ave. og Maln St.
LiPKUeglr og holllr fleppnr, er varna
köldu or kvefl. Ilnn alatarverki og
hnlda fótunum jafn heltum .sumar og
vetur, iirva hlóÓrANlna. Allir ættu atf
hrúka |>A. Ilezta tegundin koatar 50
eent. — Nefnltt NtferÓ.
PEOPLES SPECIALTIES CO.
Dept. 17. P.O. Box 1S36. WINNIPEO
XXXII. AR.
WINNIPEG, MANITOBA, 12. SEPTEMBER 1918
NOMER 51
Styrjöldin
Sókn bandamanna á Frakklandi
hefir leitt í ljós, svo ekki er um atS
villast, atS hernaSarvélin þýzka sé
eitthvacS mikiS breytt frá því sem
áður var. SíSan Þjóðverjum var
snúiS aftur við Marne og bundiS
enda á tilraunir þeirra aS komast
til Parísar, hafa þeir stöSugt fariS
halloka og enga verulega viS-
leitni sýnt aS hefja sókn á móti.
ÞaS er eins og herforingjamir
þýzku viti aS slíkt vaeri meS öllu
þýSingarlaust og sjái því sitt ráS
vænst aS hörfa undan. HiS fyrra
sjálfstraust þeirra er horfiS, er þeir
voru viljugir aS fóma þúsundum
manna daglega, þrátt fyrir þaS
þótt slíkt oft og tíSum bæri sára-
lítinn árangur. Nú virSist þeim
umhugaS aS spara liS sitt sem
mest og tefla nú ekki á tvær hætt-
ur meS úrslita orustur á neinum
svæSum, láta heldur undan síga.
Sökum þess hve bandamenn hafa
sótt fast á eftir hefir mannfalliS
I
ÞjóSverja megin þó veriS stór-
kostlegt meS köflum og þar sem
Bretar einir hafa tekiS um 75,000
fanga á næstliSnum fjórum vikum,
gefur aS skilja aS manntjón þeirra
þýzku í alt hafi hlotiS aS vera
feikilega mikiS.
SíSasta vika var endurtekning
þess sama og skeS hefir næstliSn-
ar vikur á undan. Stórorustur
háSar aS heita mátti daglega er
öllum lyktaSi í sigri fyrir banda-
menn og leiddu til frekara undan-
halds fyrir ÞjóSverja. Á öllum
sóknarsvæSunum hafa banda-
menn þannig veriS aS þokast á-
fram og þegar þetta er skrifaS eru
Bretar komnir í námunda viS
Cambrai og St. Quentin og Frakk-
ar nú óSum aS færast nær Laon
og LaFere. VirSast þess fylstu
líkur, aS áSur langt líSur verSi
allar þessar vígstöSvar komnar í
höndur bandamanna. Or því ætti
ekki langur tími aS líSa, áSur svo
nefndur “Hindenburg varnar-
garSur” verSi einhvers staSar rof-
inn fyrir alvöru og ÞjóSverjar um
leiS tilneyddir aS hopa enn lengra
aftur á bak—ef til vill alla leiS út
fyrir landamæri Frakklands og
Belgíu.
Um miSja vikuna tóku Banda-
ríkjamenn og Frakkar aS brjótast
norSur fyrir Vesle og Aisne árnar
á stórum svæSum og samtímis
tóku hersveitir bandamanna í
grend viS Rheims einnig aS sækja.
Bar þetta hinn bezta árangur og
áSur langt leiS voru hæSirnar viS
Aisne dalinn komnar í höndur
Frakka. Nokkur örugg vígi óvin-
anna tóku þeir einnig. — Um
þessar mundir sögSu fréttirnar, aS
ÞjóSverjar væru á undanhaldi á
188 mílna svæSi í alt og gerSist
undanhald þetta í fimm stöSum;
í Lys héraSinu og meS fram Scar-
pe, Somme, Ailette og Vesle án-
um.
Bretum gekk mjög vel síSustu
viku. En þótt þeir brjótist áfram
á stórum svæSum, nái haldi á
mörgum vígjum og fjölda fanga,
berast oft um þetta litlar fréttir.
Hjá þeim kveSur ekki viS hinn
æSistrylti sigursöngur ÞjóSverja,
er margfalda þýSingu hvers sigur-
vinnings; til þess bera þeir of
mikla alvöru í brjósti fyrir því sem
er aS gerast og hafa litla löngun
aS láta hlutina sýnast annaS en
þeir í raun og veru eru.— Rétt eft-
ir miSja vikuna tóku Bretar aS
sækja í ákafa meS fram "du
Nord’’ skurSinum og komust yfir
þíann á öllu sóknarsvæSinu, nema
frá Havrincourt norSur til Scarpe
árinnar. Tóku Bretar um þetta
leyti Neuve Chapelle, Bussu og
fleiri staSi. í lok vikunnar brutust
þeir til sóknar fyrir austan Longa-
vesenes og Lieramont á svæSinu
norSaustur af Peronne og bar sókn
þessi hin bezta árangur. Fyrir
NorSan Erquinhem komust þeir
einnig lengra áfram í áttina til Lys
árinnar. Fyrir norSaustan St.
Quentin og víSar gekk Bretum
einnig v«l og verSur ekki ítarlega
frá þessu sagt í stuttri fréttagrein.
Frakkar, Bandaríkjamenn og
Canada menn hafa heldur eigi leg-
iS á liSi sínu og sótt knálega fram
á mörgum svæSum. Fyrir sunn-
an St. Quentin tóku Frakkar Gib-
ercourt vígstöSina f byrjun þessar-
ar viku og færSust þá drjúgum í
áttina til Pinacourt og Essigny-Le-
Grand. VíSar hefir Frökkum og
gengiS upp á þaS ákjósanlegasta;
þeir virSast hafa þaS eitt hugfast,
aS láta óvinina engrar hvíldar
njóta.
-------o------
Bretar senda skeyti
til Rússlands.
Brezka stjórnin sendi nýlega
skeyti til Bolsheviki stjórnarinnar
á Rússlandi í tilefni af árás þeirri,
er var gerS á brezku sendiherra-
höllina í Petrograd á laugardaginn
í fyrri viku, staSur þessi rændur og
ruplaSur og Capt. Cromie, brezk-
ur sendiherra, ráSinn af dögum.
Krefst brezka stjórnin þess, aS
ræningjar þessir og morSingjar
séu dregnir fjrrir lög og dóm og
rækilega hegnt. Sé þetta vanrækt,
hótar brezka stjórnin aS gera meS-
limi Bolsheviki stjórnarinnar hvern
um sig ábyrgSarfulla fyrir þessu
og stuSla til þess aS þeir verSi
skoSaSir útlagar um allan hinn
siSaSa heim. Og þar sem Bolshe-
viki stjórnin haldi áfram, þvert of-
an í loforS sín, aS hneppa í varS-
hald brezka og frakkneska borg-
ara í tugatali, verSi sendiherra
hennar á Englandi, M. Litvinoff,
og undirmönnum hans ekki veitt
heimfararleyfi, en haldiS föstum á
Englandi, þangaS til full trygging
fæst fyrir því, aS frekari ofsóknir
gegn brezkum og frakkneskum
mönnum á Rússlandi eigi sér ekki
staS.
BanatilræSiS gegn Lenine er
talin aSal orsök þessara ofsókna
Bolsheviki stjórnarinnar gegn
Bretum og Frökkum. SíSan hafa
26 brezkir borgarar veriS hand-
teknir og þeim hótaS dauSa, ef
sár Lenines ríSi honum aS fullu.
Frétt frá SvíþjóS segir Maximal-
istablöSin í Petrograd hamra á því
meS eldmóSi miklum, aS allir
brezkir og frakkneskir borgarar á
Rússlandi séu nú dráp-sekir.
Þegar þannig er blásiS aS kolun-
um, er hætt viS aS meSlimir Bol-
sheviki stjórnarinnar láti skeyti
Breta ekki mikiS á sig fá. ÚtlitiS,
hve afdrif brezkra borgara á Rúss-
landi snertir, er því hiS ískyggi-
legasta. z
Ríkiskanzlari
Þjóðyerja
segir af sér.
George F. von Hertling, ríkis-
kánzlari ÞjóSverja hefir sagt af
sér og boriS -viS heilsubrest, aS
fréttirnar segja. Ekki hefir frézt,
þegar þetta er skrifaS, hver verSi
eftirmaSur hans. Um leiS og frétt
þessi er sögS, er sagt frá því, aS
keisari Þýzkalands hafi nýlega
sæmt Dr. Richard Kuhlmann, fyr-
verandi utanríkismála ráSherra,
orSu RauSa amarins fyrir dyggi-
lega unniS starf í þjónustu ríkisins.
Almennar frjettir.
Frá Yilhjálmi
Stefánssyni.
CANADA.
Hryllilegt morS var framiS þ.
4. þ.m. í grend viS Theodore,
Sask. EldgæzlumaSur, er þar býr,
Edward Beatty aS nafni, var aS
heiman og í fjarveru hans var kona
hans myrt af kynblendingi, er
lengi hafSi veriS vinnumaSur
þeirra og þau báru fult traust til.
Eftir aS hafa veitt húsmóSur sinni
þann áverka, er dróg hana til
dauSa samdægurs, nam kynblend-
ingur þessi á brott 12 ára gamla
dóttur þeirra hjóna. Þann sama
dag urSu nágrannarnir varir viS
þetta og var Beatty tafarlaust gert
aSvart. Leitarmenn voru þá gerS-
ir út og næsta dag fundust þau
kynblendingurinn og stúlkan ör-
stutt frá heimili hennar. Glæpa-
seggur þessi er nú í haldi og bíSur
dóms.
Dr. Henri S. Beland, fyrver-
andi póstmgJastjóri Canada og
sem geymdur var þrjú ár fangi á
Þýzkalandi, hélt ræSu hér á mánu-
dagskvöldiS í Central Congrega-
tional kirkjunni. Kirkjan var troS-
full, ekki eitt einasla sæti autt og
hafa fáir fyrirlesarar eSa ræSu-
menn hlotiS hér betri aSsókn.
SkýrSi Dr. Beland frá dvöl sinni á
Þýzkalandi, sagSi ítarlega frá öllu
og var hinn bezti rómur gerSur aS
ræSu hans. Hann fór til Belgíu
sumariS 1914 til þess aS gifta sig'
og voru nýgiftu hjónin aS eySa
hveitibrauSsdögunum í Pyrennes,
er þau komust í klær ÞjóSverja.
Voru þau undir eins aSskilin og
andaSist Mrs. Beland í fangavist-
inni. Þessi sorglega frétt beiS Dr.
Belands, er hann loksins fékk aftur
frelsi sitt, eftir aS hafa orSiS aS
þola allar þær þrautir, er hlutskifti
eru fanga á Þýzkalandi.
Sambandsstjórnin í Ottawa hef-
ir afráSiS aS gefa út vikublaS inn-
an skamms, er flytji þjóSinni ít-
arlegar skýrslur um athafnir stjórn-
arinnar og alt þaS helzta stjómar-
farslega, sem er aS gerast. VerSur
blaS þetta svipaS og vikublaS
Bandaríkjastjórnarinnar og verSur
undir stjórn M. E. Nichols.
J. D. McGregor í Brandon ‘hefir
sagt af sér stöSu sem vistastjóri
vesturfylkjanna og virSast engin
líkindi til aS nokkur annar verSi
skipaSur í sæti hans. McGregor
heldur þó áfram aS vera í vista-
stjórn landsins ásamt þeim H. B.
Thomson og Hon. C. A. Dunning.
AS hann segir af sér forstöSu hér
í vesturfylkjunum, er ekki sagt aS
orsakast af neinni óánægju.
Kvartanir heyrast nú víSa gegn
kolafél. einu í Montreal, Superior
Sales Co., er varS til um sama leyti
og flutningsbanniS á harSkolum
frá Bandaríkjunum gekk í gildi.
Er þetta umboSsfélag eins af
stærstu kolafélögum í Bandaríkj-
unum og fjallar um öll kol, er fé-
lag þetta sendjr hingaS til Canada.
Setur félag þetta 30 ct. í umboSs-
laun á hvert kolatonn er þaS selur,
og þar sem þessi aukakostnaSur
átti sér ekki staS áSur, hefir þetta
vakiS megnustu óánægju. Borgar-
stjórnin hér í Winnipeg hefir sent
kvartanir um þetta til sambands-
stjórnarinnar og er nú beSiS eftir
svari.
------o------
BANDARÍKIN.
Eftirtektavert mál hefir veriS
hafiS í New York og sem aS lík-
indum verSur fært fyrir æSsta
dómstól Bandaríkjanna áSur lýk-
ur. Andatrúar kona ein, Mrs.
Emily Grant Hutchings aS nafni,
hefir látiS gefa út skáldsögu, er
hún segir aS stýluS hafi veriS til
sín úr öSrum heimi af sagnaskáld-
inu fræga Samuel L. Clemens
(Mark Twain), sem látinn er fyrir
mörgum árum síSan. Harper &
Brothers, útgefendur í New York
og sem útgáfurétt keyptu aS öllum
ritverkum Mark Twains aS honum
lifandi og látnum, hafa tekiS þessu
illa sem von er og höfSaS málsókn
út af þessu. Mitchell Kennedy,
útgefandi þessarar skáldsögu anda
trúar konunnar Mrs. Hutchings,
hefir ráSiS frægan lögmann sér til
varnar og er búist viS aS mál þetta
muni reyna til þrautar mælsku og
lögkænsku ýmsra helztu lögmanna
Bandaríkjanna áSur því lýkur.
Munu margir bíSa meS óþreyju
aS fá aS heyra hvernig því lyktar
og ekki er ólíklegt aS sumum komi
kynlega fyrir sjónir, aS Mark
Twain, sterkvantrúaSur á nokkurt
líf eftir dauSann á meSan hann
dvaldi á jörSinni, skuli nú tekinn
aS stýla skáldsögur úr öSrum
heimil
Loftpóstflutningar hófust á milli
New York og Chicago þann 5. þ.
m. Gera flugmenn ráS fyrir, aS
fara á milli þessara borga á 10
klukkustundum og til þess verSa
þeir aS fara rúmar hundraS mílur
á klukkustundinni. Póstflutning-
ur þessi er aS stórum mun fljótari
en meS lestum og verSur aS lík-
indum stofnsettur víSar í Banda-
ríkjunum áSur langt líSur.
Sprenging mikil átti sér staS
þann 5. þ.m. í stjórnarbyggingun-
um í Chicago, sem haldin er af
völdum meSlima I.W.W. flokksins
Fjórir menn biSu bana viS spreng-
ingu þessa og 30 manns lemstruS-
ust meir og minna. Samdægurs og
þetta skeSi voru fjórtán meSlimir
I.W.W. flokksins teknir fastir, sem
grunaSir voru um aS hafa eitthvaS
veriS viS þetta riSnir.
FæSustjórinn hefir nýlega til-
kynt, aS öll ölgerS verSi fyrirboS-
in í Bandaríkjunum eftir 1. des.
þetta ár. Tilbúningur allra bjór-
tegunda verSur þá aS leggjast
niSur meSan stríSiS varir.
Samkvæmt nýbirtri tilkynningu
verSa sakamenn (felons) ekki
skyldaSir til herþjónustu í Banda-
ríkjunum. Skrásetning fer samt
fram í fangahúsum öllum og þeir
fangar, sem eru á tilteknum her-
skyldualdri, verSa aS vera skrá-
settir. Ekki verSa þeir þó meS-
taldir í skrásetningarskýrslum ríkj-
anna og skrásetningarspjöldin
meS nöfnum þeirra verSa geymd
sér. Menn í haldi og aS bíSa
málsrannsóknar eru ekki skoSaSir
sakamenn og verSa þeir skrásettir
sem absentees.
Canada skipi sökt
BlaSiS New York Times flytur
þá frétt þann 11. þ. m., aS far-
þegaskipinu "Missanabie”, eign
Canadian Pacific línunnar, hafi
veriS sökt á leiS frá Englandi til
Bandaríkjanna og meS farþega
um borS. Ekki hefir aS svo komnu
frézt um afdrif farþega og skips-
hafnar og þar sem frétt þessi er ó-
staSfest (unofficial) er ekki meS
öllu víst, aS hún sé sönn.
Frá Dawson City er skrifaS 30.
ágúst s.l., aS Vilhjálmur Stefáns-
son norSurfari hafi komiS þangaS
þann dag og þá veriS á leiSinni til
Esquimault, B. C. Frá þeim bæ
myndi áform hans aS halda til
Ottawa og svo síSar til New York,
og þaSan myndi hann hefja fyrir-
lestra ferS sína í þágu RauSa
Krossins—aS líkindum seint í
októbermánuSi. — Vilhjálmur er
nú á góSum batavegi, en telur lík-
legt aS langur tími muni líSa, aS
minsta kosti ár, þangaS til hann
nær til fulls fyrra líkamsþoli. Þá
hyggur hann aS halda áfram land-
könnunum sínum á hinum norS-
lægu stöSvum.
Islendingur fallinn.
Þann 1 1. ágúst s.l. féll í stríSinu
ægilega yfir á Frakklandi hraustur
og velgefinn landi vor, Hans
Theódór Ágúst, sonur séra Odds
V. Gíslasonar, sem látinn er fyrir
nokkrum árum og var sérlega
merkur og velþektur meSal vor,
og konu hans Önnu Vilhjálmsdótt-
ur (ríka) í Höfnum á Reykjanesi
sySra á íslandi, og lifir hún enn
viS háan aldur og á heimili hér í
Winnipeg.
H. Th. Ágúst var fæddur 1 7.
marz 1 889, en féll í orustu I 1. ág.
s.l. eins og áSur er sagt; varS því
fullra 29 ára aS aldri. Hann gekk
í herinn í marzmán. 1 9 1 5 og yfir-
gaf þá stöSu hjá strætisvagna fé-
lagi Winnipeg borgar, er hann
var búinn aS vinna hjá sem vagn-
stjóri í 7 ár.
Eg hygg, aS þessi látna hetja
frelsis og manndáSar, sem gaf sig
fríviljuglega meS sterkum áhuga
út í þetta stríS, hafi aS miklum
parti haft marga beztu kosti for-
eldra sinnaf sér sameinaSa. Hann
var óbifanlegur aS stefnufestu og
meS öllu ómögulegt aS fá hann
leiddan út í glaum og gleSi af sín-
um æskuvinum og félagsbræSrum,
og má næstum einsdæmi kalla.
Var strangasti reglumaSur, gætinn
og stiltur í hvívetna og kom sér
vel viS alla. En eftir aS faSir hans
lézt, varS hans fasta stefna og á-
kvörSun aS lifa fyrir móSur sína
og láta henni HSa sem bezt, og öll
bréfin hans af stríSsvellinum bera
þaS meS sér, aS elsku-mömmu
geti HSiS sem bezt og veriS glöS
og hraust eins og hann var þá á-
valt í anda sjálfur.
Þú aldurhnigna, þreytta og
mædda sæmdarkona, drottinn, er
hefir leitt þig fram á þenna dag,
veri þín stoS og styrkur til dag-
anna enda. Eg tek hjartanlega
hlutdeild í þinni sorg og í sorg
allra mæSra, sem missa sína góSu
drengi og hraustu hetjur í þessum
hörmunga leik. En gleSi geisli er
þaS í gegn um sorga sortann, aS
eiga þá meSvitund í óveikluSu og
hugprúSu konuhjarta, aS geta
sagt: “Þarna lét eg hinn dýrasta
og bezta part minna vona og sálar-
lífs, til þess einungis og aSallega
aS kaupa friS og frelsi fyrir al-
heim, fyrir alda og óborna.’
GuS blessi og annist, huggi og
j hjálpi öllum konum og öllum
mæSrum, sem hafa ástvinum á
bak aS sjá í stríSi þessu. Og
blessuS sé minning allra Kug-
prúSu og hraustu mannanna, sem
falla í nafni frelsis og frægSar í
þessum alheims ófriSi.
Lárus Guðmundsson.
---------o--
Slys í kolanámu
Sextán menn fórust í kolanámu
í grend viS Nanaimo, B. C., þann
I 0. þ.m. ÞráSur slitnaSi, er uppi-
hélt körfu , er menn þessir voru
aS síga í ofan í námuna og orsak-
aSi þetta bráSan dauSa þeirra
allra.
--------<o--
Stórkostlegt manntjón
Skýrslur bygSar á nákvæmum
upplýsingum sýna, aS síSan 2 1.
marz hafi manntjón ÞjóSv. veriS
1,100,000. Tala þessi er yfir
menn fallna, særSa og teknir til
fanga, og séu skýrslur þessar rétt-
ar, sem lítil ástæSa virSist aS efa,
þá dylst engum hve stórkostlegu
mannfalli ÞjóSv. hafa orSiS fyrir
upp á síSkastiS. Sízt er aS undra
þó þýzki herinn sé nú óSum aS
missa móSinn og þjóSin heima
fyrir aS fyllast kvíSa og örvænt-
ingu.
---------o--
t---------------------------------
Fréttir frá Islandi.
Reykjavík, 13. júlí 1918.
Maður druknaði hér á höfninni
sneoruna miðvikudagsmorgun.H. Var
á lei't út í véibátinn “Elínu” frá Pat-
refcsfirði, einn á bát, en ekki spurst
til hans síðan. Þetta var unglings-
piltur vestan úr Rarðastrandarsýslu
Arnfinnur að nafni, frá Eyri í Gufu-
dalssveit.
Ijátin er í Hafnarfirði ekkjufrú
Henriette Hansen, ekkja Jörgens
Hansen, er þar rak lengi verzlun.
Synir þeirra hjóna eru Jörgen verzl-
unarmaður hér í Reykjavík og Fer-
dinand kaupm. í Hafnarfirði.
Rafmagnsstöð á að ikoma upp f
geymsluskúr landstjórmarinnar nið-
ur við hafnarbakkia, og er búist við
að hún geti framleitt nægilegt raf-
magn til þess að lýsa upp við höfn-
ina. Það er þegar byrjað á þessu
verki og stöðinni er ætlað að taka
til starfa þegar haustar.
Minningarsjóð, að upphæð 2,000
kr„ hafa börn Bjarna sál. frá Reyk-
hólum stofnað til minnimgar um for-
eldra sína, og ber sjóðurinn nafn
þeirra beggja. Skipulagsskráin er
prentuð í stjórnartíðindunum, og er
svo fyrir mælt, að nokkrum hluta
vaxtanna skuli varið til verðlauna
hainda bændum í Reykhólasveit,
fyrir framtakssemi í búskap.
Laus embætti eru nú auglýst:—
Staðarhólsþing í Dalaprófastsdæmi,
Bjarnanessprestakall í Aust.-Skafta-
feljssýslu, Mosfells prestakall í Ár-
ness prófasbsdæmi. Sýslumannsem-
bættið Húnavatnssýslu er auglýst
laust, og enn fremur Landsféhirðis
starfið frá 1. sept.
Kappsláttur var háður á íþrótta-
móti, sem haldið var á Hvítárbakka
sfðastliðinn 4. ágúst. Tíu menn tóku
þátt í kappslættinum. Stærð teigs-
ins, sem ihver keppandi sló, var 625
fermetrar eða rúmur finntungur úr
túnadagslábtu. Slingasti sláttumað-
urinn reyndtet Guðmundur Tómas-
son frá Haugum (26 ára gamall), sló
hann blettinn 6 29 mín. og 5 sek., en
næstur honum varð Tóimas Jóhanns-
son frá Hvanmsyri (22 ára) á 19 mín.
og 55 sek., og þriðji Þorsteinn Þor-
steinsson bóndi á Húsafelli (29 ára)
á 32 mín. og 9 sek.. Túnið er þeir
slógu kv.að vera liarðslægt en nokk-
urn veginn sléfct. Til verðlauna hafði
Halldór skólastjóri á Hvanneyri gef-
ið 300 kr„ 1. verðl, 150 kr„ önnur 100
kr. og 3. 50 kr. Auk þess höfðu ung-
mennafélögin gefið 3 gripi eftir
Stefán oddhaga, sem vinna þarf
þrisvar áður en eign verði. — Með
ifkum hraða og hér getur myndi
dagsláttan svonefnda slegin ó 2V4 til
3 klukkustundum. — Kappsláttur-
inn hafði þótt bezta skemtunin á
mótinu.