Heimskringla - 19.02.1919, Síða 2

2. BLAÐSIÐA
HEIMSKRINGlA
WINNIPEG, 19. FEBR. 1919
Verkalaun á Þýzkalandi
Allmargir eru þeirrar skoðunar
enn þá, jafnvel hér í Canada, að
þýzka stjórnin hafi í liðinni tíð
kappsamlega iagt stund á að bæta
kjÖT verkalýðsins. Þýzksinnaðir
nrfenn þreytast aldrei að hamra á
þessu og tilfæra ótal dæmi máliJ
sínu til sönnunar, flest þó þannig \
framsett, að þau eru lítt skiljanleg!
sé ögn reynt að brjóta þau til!
mergjar. Og eftirtektavert er, að j
öjlum þessum imönnum er það
sameiginlegt, að ganga algerlega
fram hjá kvenþjóðinni þýzku,
þegar um atvinnumál er að ræða.
Enda munu kjör starfskvenna á
Þýzkalandi eigi öfundsverð; þær
verða að þræla langan vinnutíma
og leggja heiílsu og krafta í söl-
umar gegn aumkunarverðum
verkalaunum.
Samkvæmt árlegum skýrslum,
gefnum út í Berlín árið 1907—
síðustu skýrsliím nú fáánlegum—
voru vikuiaun saumakvenna í
Berlín þá frá rúmum tveimur doll-
urum upp í rúma þrjá doll,. eftir
því hvaða tegund af saumum þær
stunduðu. Hvílík vi'kulaun I Hvað
skyldu saumakonur hér í Canada
halda um önnur eins laun eftir
heila viku? Og fyrir slíka tiihög-
un fer þýzka stjórnin básúnuð og
henni híimpað sem réttnefndri
stoð og styttu verkalýðsins.
Vanaleg vikulaun starfskvenna
í verkstæðum Þýzkalands voru
fyrir stríðið í kring um einn og
hálfur dollar á viku. Hvernig unt
er að skoða slíkar upphaeðir starfs
laun, er öl'lum óskiijanlegt, utan
máske þýzkum verkveitendum
eða öðrum aðdáendum þýzkrar
“kultur”. Eigi má heldur gleyma
að taka til greina, að alt til þessa
dags hefir vinnutími í þýzkum
verkstæðum verið langur — lang-
ur fyrir konúr jafnt sem karla, þó
að því leyti 'hafi konur staðið ver
að vígi, að fá margfalt lægri
verkaiaun. Hvílík "kultur" —
hvílík fyrirmyndar menning!
Slík kjör starfskvenna á Þýzka-
landi hafa haft sínar eðlilegu af-
leiðingar. Af ólifnaðar kvendum
í Frankfort voru 98 af hverjum
hundrað starfandi í verkstæðum.
Og þeir, sem eitthvað þekkja til
Berlínarborgar, munu ófúsir að
staðhæfa ástandið þar betra hvað
siðferði starfskvenna þar snertir.
Eins og mörgum hér ef til vill
er kunnugt, eru ríkis leikhús öll á
ÞýZkalandi aigerlega undir um-
sjón stjómarinnar, og hefir með-
haldsmönnum þýzkrar menningar
jafnan verið tíðrætt um slíkt og
reiknað það þýzku fyrirkomuiagi
til hins stærsta hróss. Ef til vill er
þeim, sumum þeirra að minsta
kosti, ókunnugt um, að árið 1914
voru laun dansmeyja við ríkisleik-
húsið í Hanover hálfur þriðji doil-
ar um mánuðinn! Við ríkisleik-
húsið í Eisenach voru laun aðal-
leikkonunnar, er lék helzta hlut-
verk hvers leiks, að eins þrír doll-
arar og sjötíu og fimm cent um
mánuðinn!
Þýzkur rithöfundur, Dr. Iwan
Blotík að nafni, segir meðal ann-
ars í ritgerð er fjallar um starfs-
Iaun kvenna:
“Sökum þess hve starfslaun
þýzkra kvenna eru lág og ófull-
naegjandi . . . er mörg þýzk stúlka
hrakin til þess að afla sér viðauka
launa á ósæmilegan hátt..........
Alkunnugt er, að verkveitendur
kvenna taka slíkt rrneð í reikning-
inn, er þæh ákveða laun þeirra.”
Wilbrant, annar þýzkur ritthöf-
undur, staðhæfir, að þegar hvaða
heiðvirð stúlka sem er kvarti við
verkveitanda sinn. að laun hennar
séu of lág og ónægjandi 'henni ti
lí fsframf ærslu, þá sé svarið í
flestum tilfellum það sama: “Hví
skylduð þér annars þarfnast nok'k-
urra starfslauna? Þér eruð nógu
ásjáleg yngismey.”
VOR MESTA
ÁNÆGJA.
Vor mesta ánægja er að Iesa
hin mörgu bréf, sem hver póstur
færir oss frá fólki víðsvegar um
landið, er segir frá því að það hafi
brúkað Triner’s American Elixir-of
Bitter Wine með bezta árangri fyr-
ir sig og fólk sitt. Þau hundruð
slíkra bréfa, er oss berast í hverj-
um mánuði (óumbeðið) sannfæra
oss algjörlega um að vér segjum
satt þá vér staðhæfum, að Triner’s
meðul veita aldrei vonbrigði. Les-
ið að eins tvö bréf frá jan. 10. og
2°., 1919: —“Ramseytown, Pa.,
—Eg þjáðist af magasjúkdómi í 6
ár. Triner’s Aimerican Elixir of
Bitter Wine læknaði mig og eg ráð-
legg öllum löndum mínum að reyna
það meðal. John Parapat.” —
“Hamilton, CHiio.—Konan mín var
veik í tvö ár. Hún þjáðist mest af
maga og höfuðverk. Triner’s Am-
erican Elixir of Bitter Wine lækn-
aði hana, og við erum bæði frísk,
síðan við brúkuðum þetta meðal.
Martin og Julia Kosec.” — Fæst í
lyfjabúðum á $1.50. — Við gigt
og fluggigt, bakverk, bólgu, togn-
un, o.s.frv., er Triner’s Liniment
meðalið. sem aldrei bregst; fæst í
lyfja búðum á 70 cts. — Joseph
Triner Company, 1333-1343 S.
Ashland Ave., Chicago, IH.
Fangavistin í
Stuttgart.
HingacS til Winnipeg er nýlega
kominn ungur maSur, sem F. M.
Duncan iheitir og veriS hefir 2 7
mánuSi fangi á Þýzkalandi. Þá
er hann fór í stríSiS, var hann stú-
dent á St. John’s háskólanum hér
í borginni.
Mr. F. M. Duncan gekk í herinn
í maí 1915 og var einn af þeim
fyrstu, er mynduSu hina svo köll-
uSu "Princess Patricia” herdeild.
Annan júní 1916 slærSist hann og
tóku þýzkir hann þá til fanga.
Eftir aS haifa veriS í 1 3 mánuSi
í ýmsum sjúkrahúsum á Þýzka-
landi, var hann sendur til Stutt-
gart í Wurtemlberg og var þar
fangi þangaS til 1. október síSast-
liSinn, aS hann var látinn laus og
sendur til Holiands.
ÞaS sem hér 'fer á eftir, er þýS-
ing á því, er hann sagSi á skrif-
sto'fu Tribune hér í bænuim:
"I fangelsinu í Stuttgart gerSi
spanska veikin voSalegan usla.
Brezku og canadisku fangarnir
stóSnust veikina aSdáaniega vel,
en þeir frönsku og ítölsku dóu í
hrönnum, enda gerSu hinir þýzku
ek'ki 'hiS minsta til aS afstýra,
slíku, aS öSru leyti en því, aS
einangra þá sjúku, en hjúkrun
fengu þeir enga, og létu ÞjóSverj-
ar kylfu ráSa kasti, hvort þeir dóu
eSa lifnuSu viS.
1 Stuttgart var engu aS mæta
nema hvíldarlausri grimd 'hjá hin-
um samvizkulausu þýzku ýfir-
mönnutn. Menn voru barSir meS
höndum og í þá traSkaS meS fót-
um 'fyrir hina allra minstu yfirsjón.
Ef einhver gleymdi aS hneppa
bnappi á treyjunni sinni, eSa þá
beygSi sig ekki og hneigSi nógu
djúpt fyrir hinum þýzku herriím,
var hann laminn umsvifalaust,
kastaS í tugthúsiS og Iátinn sitja
þar tvo eSa þrjá daga upp á vatn
og brauS; allir matafböglar frá^
honum teknir og sömuleiSis bréf
og aSrar sendingar aS heiman.
FæSiS var svo lélegt, aS menn
mátttu allgerlega treysta á bögla-
sendingar; ef böglarnir ekki komu
var tíkkert nema hungur og harS-
indi, er lág fyrir okkur í þessu
þrælahaldi. 1 seinni tíS sendi
hollenzka stjórnin læstan vagn
meS matinn handa okkur í Stutt-
gart, og voru þar allir bögglar
opnaSir og skoSaSir meS mikilli
nákvæmni. ÞjóSverjar vildu vera
vissir Um, aS viS fengjum ekkert
af neinu, er bannaS var aS flytja
til okkar.
Þegar ÞjóSverjar 'fréttu af ó-
förum sínum á orustuvellinum,
héfndu þeir sín á okkur og brutu
þá og brömluSu bögglana okkar
og hrærSu saman sykri, tei og
öSru, sem í þeim var. Menn, sem
voru í vinnu og utan viS girSingar
fangelsisins, mistu vanalega sína
bögla, því þeim var stoliS frá
þeim.
Klefarnir í fangelsinu voru sex
fet á breidd og 9 fet á lengd, og
inn í þessa klefa var mörgum varp-
aS í senn, og stóSu menn til ski'ft-
is, því ekki gátu allir í einu legiS
á gólfinu.
Klukkan 4 aS morgni voru all- j
ir reknir á fætur og var engin meS- ,
aumkvun höfS viS þá, sem særSir
voru eSa veikir. Allir sem staS-!
iS gátu á fótunum, voru reknir á-
fram miskunnarlaust og látnir |
ganga og standa í fylkingu marga
klu'kkutíma í senn. Þetta var náttt-
úrlega alveg þýSingarlaust, aSeins
til þess aS kvelja menn og skemta i
hinum dutlungafullu yfirmönnum.
Klukkan 9 e. m. gengu allir til
náSa, en oft kom þaS fyrir, aS
sambandsmenn gerSu Stuttgart- j
búum óniæSi á nóttunni, meS því
aS koma í flugförum og senda'
þeim sendingar úr loftmu. Þegarl
þetta átti sér staS, voru allir fang- j
arnir reknir á fætur og látnir
standa í röSum þar til 'hinir voru
farnir.
Seinustu vi'kuna, sem eg var þar
héldu þeir þýzku aS fangarnir
mundu gera upphlaup, og var þá
raSaS vélbyssum og stáli vörSulm
a m
-------------------------------------
Miðsvetrarnótt
eftir
Wiiliam Wilfred CampbeU.
Nú alt er myrkur, auðn og snær,
og uppi’ á þekju stormur hlær.
En aleinn sit eg arni nær,—-
og sól og sumar dreymir.
I greinum trjánna hriktir hátt,
sem hvæsi vofa’ í dyra gátt,
og eldar kulna smátt og smátt,—
en samt mig sumar dreymir.
Þó veldur því ei vorsins þrá,
né vindar hlýir, skrautblóm smá,
og eigi himins hvelfing blá, —
að sumar draum mig dreymir.
En það er von um endurást —
ein órætt von sem löngum brást —
er lofar—; ei skal lengur þjást
þú sveinn, er sumar dreymir.
Gísli Jónsson.
bifreicSum alt í kring um fanga-
húsiS og vorum viS látnir horfa í
byssukjaftana, sem áttu aS minna
okkur á, við hverju við ættum að
búast, ef viS hefSum okkur ekki
hæga.
Þarna í Stuttgart voru nokkrir
menn 'frá Winnipeg. J. V. Aust-
mann úr 8. herdeiidinni var þar
langan tíma; þar voru og E. A.
Turnbull, R. Gardner og H. Len-
nox, allir úr riddaraliSinu canad-
iska, sam fyrst fór yfir um. Forbes
og Pearson voru þar líka, einnig
frá Winnipeg.”
1 ail-langan tíma var Duncan
látnn vinna úti á landi hjá bónda.
Var þar karl og kerling meS sjö
krak'ka; þar var svo mi'kill sóSa-
skapur, aS Duncan öfbauS meS
öllu. ÞaS sem mestmegnis var
haft til matar, voru kartöflur í
stórri skál, er stóS á miSju borSi,
og dýfSu þar allir í óhreinum
höndum og gogguSu þannig í sig
matnum. KaffiS var búiS til úr
brendum matbaunum og maís-
korni.
-------•-------
GMi Pétursson héraSslælknir á
Eyrartaakíkia var einn a£ (]>ei'm fyrstu
®em sýktust af iniflúensunni þar í
hérartinu, en hann var alt af á fót-
um við læknisvstörf og ferðalög, alila
dagta og oft næturnar með. Hann
var ,svo veikur í ihálfa aðra viku, að
'honuin ifanst það “andleg alflraun”
að komiast á fætur á morgnana’.
eða þegar hann var vakinn á nótt-
um. En 'taatian kom þegar mest á
reið og mesíar voru annirnar og ald-
rei istundar friður, ihvorki dag né
nótt. — Segir G. P. frá þiessu í
Læknatalaðinu som taendingu um
iþað, að 'sjúklingar sem neyðast ti'l
að vera á ifótum, geti þó gert sér
góða von um taata.
Eailega mynd hefir Magnús ólafs-
son tekið af hyMingu ríkisfánans 1. ,
des. Aðalmyndin er af stjórnarréðs-
ihúsinu með fánann þrjlitann, rauð-
an, taiáan og ihvftan, talaktandi á
stöng og miannfjöldinn þar um-
ihverfis. En tvær smrærri myndir eru
á samá spjaldi; önnur af höfninni, j
þar sem íslands Palk liggur og er'
að skjóta virðinigarskotum, og sést
púðureykurinn írá skotunum mjög
greinilega. Hin myndin er af miann-
iþyrpingunni, sem stóð næst stjórn-
larráðshúsinu. — Myndin kemur
bráðlega é markaðinn og verður
henni vafalaust vel tekið, því að
hún er ágætt minningars'pjald um
þennan merkisatburð.
(V,ísir 2. til 13. jian.)
Sjúklinigar eru nú iflestir farnir úr
bamaskóianum, og þeir sem eftir
eru fara þaðan í dag og á morgun,
og Öll sjúkráhússgögn flutt á burtu.
•
Báðstafanir hafa verið gerðar
gegn taugaveiikinni, isiem vart herfir
orðið í bænum. Eru líkur til, að
kornist verði fyrir upptöik veikinnar
og frekari útbreiðsla hennar hindr-
uð.
Skallagríniur kom tii Englands
fyrir nokkruin dögum, og seldi afla
sinin 'þar 'fyrir íuili 6,000 pd. steri.
Um skólastjóra stöðuna á Eiðum
hafa sótt: kennararnir Halld. Jón-
asson eand. phil, Mteúsatem Stofánis-
son fyrv. iskólastjóri þar, Páll Zoph-
óníasson á Hvanneyri og Sigurður
'Sigurðsison kennari á Hólum, og
prestarnir: séra Á«m. Guð'mundsson
J Stykkisihóimi, séra Böðvar Bjarna-
son á Rafnseyri, og séra Sig. Sigurðs-
son í Þykkvabæ. *
Slmlfregn frá Seyðisfirði segir ó-
muna tíðarfar það sem af er vetrin-
um, snjólaust með öillu og að eins sé
héla á jörð þar og upp um héruð.
Engum fénaði hefir verið gefið enn
þiá, ,sem kemur sér vel, vegna þess
hvað iheysbapur varð Jítill eftir
sumarið. Margir málsmetandi menn
hafa 'SÍmað stjórninni og farið þess
á leit ,að Halld. Jónssyni cand. pliil.
verði veitt íorstaða Eiðaskólans.
Prostið hefir verið töluvert síð-
ustu dagama. 1 gærmlorgun (6.)
var það 11.4 st. á Akureyri, 11 st. á
Grímisstöðum, é Seyðisfirði, 4 st. í
Rvík, 2 í Vestmeyjum og 1.5 á ísa-
firði.
Kvef í
Maganum er
Hættulegt.
“I’öíiundlr fúlks hafa þaí ort vlta
•»kkl af MeKlr elnn læknlr.
Alltl9 a® vera meltlnfifarleynl.—
HvernlK þekkja akal þetta og
lcekna.
L_______________________________
“Þúsundir fólks þjálst meira og
mim.a af andremmu, sárum bruna-
verkjum í maganum, títSum uppköst-
um, magaverkjum, bitrum ropum, gasi,
vindgangi o. s. frv., og kalla þab alt
saman meltingarleysi, þegar í raun-
inni þetta er at5 kenna magakvefU”,
skrifar New York læknir.
Kvef í maganum er hættulegt vegna
þess, atS magahimnurnar bólgna og
slímhúö sest fyrir, svo at5 meltingar-
vökvarnir ná ekki at5 blandast vit5 fæt5-
una. I>etta ásigkomulag framlei?5ir
hs^tulegar bakteríur í ómeltri og
skemdri fætSunni. BlóÖit5 veröur eitr-
aö, og ber eitriö út um allan líkamann.
Magasár veröa til og oft eru þau fyrsta
orsök til þess at5 krabbi vaxi.
í»á kvef er í maganum, er bezta ráö-
ið aö taka inn á undan máltíö teskeiö
af hreinni Bisnrated Magnesiu i hálfu
glasi af heitu vatni — eins heitu og þú
getur framast drukkitS . Heita vatniti
þvær slímiö úr magaveggjunum og
dregur blóöiö at5 maganum, en Bisur-
ated Magnesia er uppleysandi efni og
eykur áhrif heita vatnsins. Enn frem-
ur hefir Bisurated Magnesia þau áhrif
at5 eyt5a súrefnum magans og hreinsa
fætSuna til góörar meltingar. Hæg og
náttúrleg melting er afleiöing brúkun-
ar þess. Bisurated Magnesia er ekki
laxerandi, er þættulaus, bragögóö og
aubtekin og fæst hjá öllum lyfsölum.
Varist at5 taka misgrip á Bisurated
Magnesia og öörum tegundum af mag-
nesiu, mjólk, citrates o. s. frv., en vériö
visslr aö fá at5 eins hreina Bisurated
Magnesia, (í dufti Cða plötum), sér-
staklega saman setta fyrir magann.
/. J Swanaon H. O. HlnrlkMon
). J. SWANSON & CO.
riSTKIGSUSALAR 0«
,.il.ga nltlir.
Talafml Haln 26*7
Cor. Portas* and Oarry, Wlnmpag
é
The Grave.
By Kristján Jónsson.
Put into English by T. A. Anderson.
Where can we find a place of rest,
Where find from troub'les ease?
Where never beats a heart oppressed
And holy reigneth peace?
’Tis in the deep and dismal grave;
— There strife and sorrow cease —
Beyond life’s stormy seas that rave,
It is a port of peace.
It cools the heart’s hot fires that blaze,
And flames of hate puts out;
It silences love’s sounding lays,
Nor knows deceit nor doubt.
It heals the gaping wounds that pain
The heart; from eyes oppressed »
It wipes away the teary stain,
And sooths to sleep and rest.
Thou of the weary, refuge blest;
0, silent, dismal grave,
Thou art the only place of rest
That Heaven’s mercy gave.
G. A. AXl ORD
LÖGFRÆÐINGTJ K
603 Paris Bldg., Portaga & Garry
Talsími; ain 3142
Winnipeg.
----------------------------
J. K. Sigurdson, L.L.8.
Lögfræðingur
708 Sterling Bank Bldg.
(Cor. Portage Ave. and Smlth St.)
’PHONE MAIN 626«
Arnl Anderson E. P. Ggriand
GARLANÐ & ANDERSON
LSGFR.EBIIIGAR.
Phons Maln 1661
"?1 Kiactrio Railway Ohambtra
Hannesson,
McTavish &
Freeman,
LöGFRÆÐINGAR
Skrifstofur: 215 Curry Bldg,
Winnipeg og Selkirk, Man.
Winnipeg Talsími M. 450
RES. ’PHONB: P. R. 8766
Dr. GEO. H. CARLISLE
Stundar Eingöngu Eyrna, Augna,
Nef og Kverka-sjúkdóma.
KOOM 710 STERLING BANK
Phone: M. 1284
^---------------------------
"*v
Dr. IVI. B. Halldorson
«1 BOVD BUILÐING
Tala. Mala aOSK. Cor Port. Jt Bdab
Stundar etnvörBu*igu berklasýkl
og atira luugnajsúkdóma. Er atf
tinna á skrifstofu sinnl kl. 11 tll 18
,‘J* kL 2 tu 4 ••m.—Holmllt A
46 Alloway ave.
Talsiml: Main 5802.
Dr. J. G. Snidal
TANNLÆKJflK.
614 SOMERSET BLK.
Portace Aven.ua. WINNIPEG
Dr. G. J. Gis/ason
Pkyalelaa and HnrgevB
Athyall veltt Aujna, Eyrna o(
Kverka Sjúkdómum. Aiamt
lnnvortis ejúkdómum or udd-
ekurT5i.
18 Seath ðrd 8tn Graad Fort*. N.D.
Dr. J. Stefánsson
401 BOTD nilfl.UING
Hornl Portag. Av*. og Edmonton 1L
Stundar .lngðngu augna, eyrna,
h.f OK kverka-sjúkdóma. Er aV httta
frá kl. 10 tll 12 f.h. o* kl. 2 ttl 6 *.h.
Phone: Main 3088.
Holmlll: 106 Ollrta St. Tals. G. 3816
f Vér hðfum fullar btrgðlr hreln-
á ustu lyfja o* m.ttala. Komið
r rnað lyfseðla yðar htnsað, vér
§ serum meðultn nákvœml.sa eftir
T ávtsan lœkntslns. Vér stnnum
á utansvelta pðntunum o, saljum
T stftlnsaleyfl. : : : :
J COLCLEUGH & CO.
V Notre Dnme A Sherhrooke Stfl.
Á Phone Garry 265«—2691
A. S. BARDAL
Mlur likkistur og annast um át-
farlr. Allur útbúnabur sá bestl.
Ennfremur selur hann aliakonar
minnlsvarfla og legnteina. : :
818 SHERBROOKB ST.
Phoae G. 2152 WI8NIPB6
TH. JOHNSON,
Ormakari og GuIIsraiSur
Selur giftingaleyfisbráf.
Sérstakt athyxll veltt pöntunum
08 vlðgjörðum útan af landt
248 Main St. Phone M. 8606
r
GISLI GOODMAN
TINSMlelR
V.rkstœOl:—Hornl Toronto St. •(
Notr. Dame Ave.
Pkeee IlelnUiU
Garry 8»88 Garrr NM
The Dominion
Bank
BORNI NOTRE DAHB ATB. OG
KHGHBROOKK ST.
HðfntistAII, opyk. ........g 6,000,1100
VaraeJAtfnr .........„....3 7.000,000
Altar elKnlr ...............37K.OOO.OOO
Vér óskum eftlr rlSsklftum rerzl-
unarmanna og ábyrsjumst að gefa
þelm fullnægju. Sparlsjóðsdelld vor
er sú stærsta sem nokkur bankl
hefir I borginni.
lbúendur þessa hluta borgarinnar
ðska að sktfta vlð stofnun. sem þetr
vlta að er algerlega trygg. Nafn
vort er full trygglng fyrir ejáifa
yður, konu og bðrn.
W. M. HAMILT0N, Rálsmaiar
PHONH GABRT I4M