Heimskringla - 07.09.1921, Blaðsíða 5

WÍNNIPEG, 7. SEPT , 1921
HEIMSKRINGLA
5. BLAÐSIÐA
Til iands-umbóta
Þarnist þér peningalega aSsto'8 til útsæSiskaupa,
landrækski starfs, gripastofns e8a ahalda? Fram-
kvæmdarríkur bóndi mun ætíS finna vorn banka
reiSubúinn aS veita sanngjörn lán til J>arflegra fyrir-
tækja. FinniS bygSar-umboSsmann vom aS máli
og muniS þér finna afiuga bjá bonum fyrir mal-
efnum ySar.
IMPERIAL BANK
OF CAMADA
Riverton bankadeild H. M. Sampson. umboðsmaSur
ÚTIBÚ AÐ GIMLI
son aS skýra þeim frá viSskiftum
sínum viS lColymaJbúa frá upp-
hatfi, og kröfSust ,þeir sannana á
hverju smáatriSi. Gat hann altaf
stutt mál sitt meS skjölum þar aS
lútandi og lagSi hann þar einnig
fram beiSni lAanadyr-stjórnarinn-
ar um aS þeim væru sendar vör-
ur. SíSasta daginn, sem fundur
þeirra stóS yfir, kom bréf fra
stjóninni í K.oilyma til ’Chacka-
nefndinni. Er hún í því bréfi beS-
in aS gera þaS sem hún sjái sér
faert fyrir kapt. GuSmundsson,
því hann eigi þaS skiliS fyrir vör-
urnar sem hann hafSi komiS meS
handa hinum nauSstadda lýS í
Kolyma. I bréfinu var einnig tek-|
iS fram, aS GuSmundsson hefSi j
gefiS vörur þeim sem ekki gátu (
neitt borgaS. Læknislyf hefSi
hann einnig látiS margan hafa j
fyrir alls enga borgun. Þessu bréfi.
fylgdi enrifremur greinileg frásögn
«f komu skipanna og viSskifta,
Tekstri þeirra. VarS þetta alt til i
þess aS sannfæra Yakutsk stjórn-1
ina um aS skjöl og frásögn GuS-,
mundssonar væru rétt og ábyggi-
leg. En þaS sem einkum
hafSi mikiS áhrif á nefndina, voru
hin hlýju orS bréfsins í garS GuS-
mundssonar, því þar var blátt á- j
fram sagt, aS hann væri alls góSs
verSur, og aS halda vörum hans ‘
eSa gera þær upptækar, væri ský- J
laust álitiS, aS launa gott meS illu.
Yakutsk-stjórninni fanst nú,
meS þetta alt á vitundinni, ekki
um neitt annaS aS gera, en aS ■
stySja mál kapt. GuSmundssonar J
og fá Omsk-stjórnina til þess aS ,
skila honum aftur vörunum sem j
teknar voru af “Isbirnium”. En
á síSustu stundu, eSa rétt áSur en |
nefndin gæfi út skipun í þessa átt j
kom þráSlaust skeyti frá Karioff
Brother9 félaginu þess efnis, aS
kapt. GuSmundsson hefSi tekiS
gripdeildum vörur sem tilheyrSu
félaginu og sögSu hann ekkert
annaS en sjóræningja. GuSmunds
son komst aS innihaldi þessa
skeytis, áSur en yifirvöldin vissu
af. Morguninn eftir aS þaS kom,
fór hann á fund þeirra, og lét
sem hann væri einskis vís, en þaS
stóS þá svo á, aS yfirvöldin voru
af kappi aS ræSa um efni þessa
skeytis. Þeir áttu ekki von á GuS-
mundsson svo snemma, en sýndu
honum þó engan mótþroa « þvi
efni. GuSmundsson áleit ibezt aS
vera til taks, og bera strax og hik-
laust sannleikanum vitni í málinu;
því kom hann svo snemma. Hann
var spurSur aS því hvort nokkrar|
vörur hefSu veriS á skipinu sem
aSrir hefSu átt. GuSmundsson
kvaS svo veriS hafa. En þannig
stóS a því, aS Karioffs-félagiS
hafSi gert uppkast aS samningi
viS Alaska-Síberíu félagiS í Nome
um vöruskifti. HafSi “Isbjörninn”
því meSferSis vörur til þessa fé-
lags og hafSi GuSmundsson skrá
yfir þaS. Og af því aS GuSmunds
son var sjálfur aSal-stjómandi
Alaska-félagsins, átti hann aS full-
gera samningana viS Karioff’s—
félagiS. En af þeim viSskiftum
gat þó ekki orSiS vegna þess, aS
Karioff’s félagiS stóS ekki viS þau
loforS, er verzlunar-erindreki
þeirra hafSi sjálfur undirskrifaS,
er þessi viSskifti komu fyrst til
tals. GuSmundsson hafSi öll þau
ekjöl, er hægt var aS krefjast í
þessu samlbandi, og vísaSi þeim
öllum fram til Síberíu-stjórnar-
jiefndarinnar. En þaS varS til þess
aS kasta í burtu öllum efa sem
vaknaS hafSi hjá nefndini út af
Karioffs-skeytinu.
Þegar yfirvöldin voru nú kom-
in aS þessari niSurstöSu, símuSu
þau til Vladivostok og tjáSu
stjórninni hvaS gersft héfSi, aS
máliS hefSi veriS rannsakaS. og
aS GuSmundsson hefSi flutt vör-
ur til Kolyma og hefSi meS því
létt hungur-vandræSum sem þar
vofSu yfir íbúunum. Kom aftur
skeyti til Yakutsk-stjórnarinnar
um aS vera GuSmundsson eins
hjálpleg og henni væri unt í mál-
inu sem honum væri á höndum.
Einnig var þess getiS, aS Soviet-
stjórnin í Moskva hefSi lagt allar
frekari þrætur er Karoífs-féiagiS
kynni aS taka upp síSar, í hend-
ur Vladivostok-stjórnarinnar.
Enn var ekkert skeyti komiS
frá Omsk stjórninni viSvíkjandi
loSvöru serti hún gerSi upptæka
fyrir GuSmundsson. GuSmunds-
son var nú búinn aS bíSa eftir því
í þrjár vikur. En sjálfur mátti GuS
mundsson hvergi senda skeyti.
Honum fór nú ekki aS lítast á og
leiddist aS bíSa. Hélt hann aS
máliS hefSi nú strandaS hér og j
fór aS hugsa til ferSar til baka.
En Yakutsk stjórnin lét þá á sér
heyra, aS honum yrSi ekki gefiS
faraleyfi, fyr en búiS væri aS gera
út um mál hans. Þetta varS til
þess aS vekja hálfgerSan óhug
hjá verzlunar-ráSinu í Yakutsk
og þóttist þaS sjá margt ilt geta
af því leitt aS tefja þannig för
GuSmundssonar, því þaS var far-
iS aS hugsa til viSskifta framveg-
is viS GuSmundsson. En þó þarna
virtist nú orSiS horfa dauflega ti’
meS áheyrn, lauk því samt svo,
aS Yakutsk stjórnin varS viS
kröfum GuSmundssonar. SagSi
hún honum, aS ferS hans skyldi
ekki lengur heft, og bauS honum
alla hjálp, sem hún gæti ítjé látiS.
Gestrisninni sem GuSmundsson
átti þar aS fagna, kveSur hann ó-
viSjafnanlega eftir því sem við
var aS búast. Á meSan honum
var bönnuS förin til baka, var
hann eftirlitslaus og leyft aS
ganga um hvert sem hann fýsti
og hvenær sem var, og var þaS
meira frelsi en borgurum alment
er veitt. Einnig sat hann í heim-
boSum hjá mönnum bæSi í stjórn
inni og öSrum, og skorti þá ekki
góS vín og fínar veitingar. Segir
GuSmundsson þá daga hafa veriS
hreint og beint "picnic”. AS
þessu faraleyfi fengnu, lagSi
GuSmundsson af staS frá Yaku-
tsk; var þaS 5. janúar (í vetur
sem leiS. Fyrstu 400 mílurnar
ferSaSist hann á hestum en hitt
af leiSinni á hreindýrum.
Á leiSinni til baka frá Yakutsk
mætti hann alstaSar sömu viStök-
um og þegar hann fór suSur.
Til Shredni-Kolyma kom hann
25. febrúar og hafSi þá ferSin frá
Yakutsk staSiS yfir 51 dag. En
ekki voru yfirvöldin enn af baki
dottin, því GuSmundsson var ekki
fyr kominn þangaS, en honum
var tilkynt aS auk loSvörunnar,
sem í “lsbirninum” var, ætti nú
aS taka alt sem þar væri innan
borSs. Kom skipunin í þetta sinn
frá stjórninni í Moskva. Shredni-
yfirvöldin höfSu þegar fund og
varS GuSmundsson aS mæta þar
og hreinsa sig af kærunum er á
hann voru bornar. En mjög voru
Shredni yfirvöldin hlynt honum
og játuSu blátt áfram, þaS vera
neySarkjör fyrir þá, aS þurfa aS
hlýSa þessari skipun Moskva.
ítjórnarinnar. Og eftir aS hafa
setiS stutta stund á ráSstefnu, 1
.óku Shredni yfirvöldin sér þaS
vald í hendur, aS dæma GuS-'
munds3on máíiS í vil en láta skip-
un Moskva-stjórnarinnar falla
niSur. Þeir kölluSu einnig al-
mennan fund og sendu mótmæli
undirskrifuS af fjölda þorpsbúa til 1
Omsk-yfirvaldanna gegn fram-j
ferSi þeirra gagnvart GuSmunds.
son. Var ekki eitt einasta atkvæSi
meS því, aS vörurnar á íslbirnin-
um væru gerSar upptækar, og j
iýstu margir jafnvel gremju sinni
út af því framferSi Omsk-vald-
hafanna. Voru því send skeyti til
Omsk og var í þeim sagt frá öllu
er GuSmundsson hafSi vel til
þeirra gert. Sendi hann og sjálfur
skeyti til Omsk og neitaSi rétt.
mæti þessarar kröfu þaSan; einn-
ig baS hann Bandaríkjakonsúlinn
í Vladivostok aS vera sér hjálp-
legann, og síSast sendi hann So-
vietstjórninni í Aanadyr .skeyti,
og minti hana á samning hennar
um, aS mega reka viSskifti í Kol-
yma án þess aS vera á neinn hátt
heftur frá því. Máli sínu til frek-
ari stuSnings, sendi hann skeyti til
Alaska-Síberíufélagsins í Ameríku
og verzlunarráSsins í Nome. En
ekki fékk hann skeyti þaSan aftur
fyr en eftir 42 daga. Á meSan sat
hann í bezta yfirlæti í Kolyma.
Á meSan þessu fór fiam, kom
tíu manna nefnd til Yakutsk til
þess aS rannsaka framburS GuS-
mundssonar þar “Isbirninum” og
vörunum og viSskiftum hans viS-
komandi. HafSi sú nefnd veriS
send út af örkinni skömmu eftir
aS GuSmundsson fór frá Yakutsk.
HafSi hún mjög hjratt á hæli ,og
lynti ekki ferSum fyr en hún var
komin til skipsins “ísbjörninn”. |
En GuSmundsson hafSi njósn af j
ferSum hennar og fann nefndina I
aS máli í Nitchi-Kolyma og fylgdi
henni þaSan til skips. En svo hratt
varS hann aS fara til þess, aS
hann varS aS skilja Olson túlkinn
eftir, sem vegna lasleika gat ekki
fariS svo skjótt yfÍT .sejn meS
þurfti. Eftir aS nefndin hafSi
rannsakaS alt skipiS, vörurnar
sem á því voru og skjöl og skil-
ríki GuSmundssonar, Iét hún á-
nægju slna í ljósi yfir því, aS þaS
stæSi alt h eima viS framburS
GuSmundssonar í Yakutsk. Sann-
færSi hún GuSmundsson um þaS,
aS þegar hún væri búin aS skýra
Soviet-stajóminni í Moskva frá
öllu, mundi hann ,ekki þurfa aS
kvíSa frekari tálmana. Fór nefnd-
in aS þessu loknu til Shredni, og
sendi skeyti til Omsk og skýrSi
frá nlSurstöSunni er þeir hefSu
komist aS, og mæltu hiS bezta
meS GuSmundsson og því aS
engar torfærur væru lagSar fram-
ar á leiS hans. En áSur en þetta
skeyti komst til Omsk, hafSi þaS-
an veriS send harSari skipun en
nokkru sinni áSur um aS setja
skipiS og vörurnar fast. Shredni
yfirvöldin urSu aS hlýSa þessu
tafarlaust, og tóku nú enn á ný alt
í sínar hendur. En vistir skipshöfn
inni til viSurværis, skyldu þeir
samt eftir en gerSu þaS á sína
eigin ábyrgS, og vegna velvild-
arinnar sem þeir báru til GuS-
mundssonar. Alveg frá sér numd-
ir út af þessu síSasta gerræSi
Omsk-stjórnarinnar, beiS GwS-
mundsson nú, vonlítill þó, eftir
aS eitthvaS nýtt og óvænt yrSi
enn uppi á teningnum. Þetta var
5. apríl; og þannig biSu þeir til
1 3. apríl aS ekkert kom fyrir sem
þeim varS aS liSi.
(NiSurlag)
ingunni, án nokkurs viSauka, til
útbýtingar, en brá'SLega var ritara
félagsins Wilbur F. Thomas, gafiS
til vitundar, frá dómsmáiaráSa-
peytinu, aS hann mundi verSa
ákærSur fyrir aS hafa brotiS lög_
in um njósnir, ef hann hætti eigi
aS senda út flugrit þetta. Eftir
þessum lögum var hægt aS dæma
þann, er aShafcjist eitthvaS þaS,
er hindraS gæti hernaSarráSstaf-
anir ríkisins, án þess þó aS gera
sig sekan um njósnir, í alt aS 20
ára fangelsi. Lögin eru nú numin
úr gildi og félagiS hefir sent út
þaS, sem eftir var af upplaginu
meS þessum viSauka: "Nú er aft-
ur leyfilegt aS útbýta fjallræS
unni.”
Margir kristnir menn óska ef_
laust, aS skoSun stjómar Banda
ríkjanna sé rétt og aS þaS, aS til-
einka sér efni og anda fjallræSunn
ar, sé “til hindrunar” vígum og
bróSsúthellingum.
Molar.
Om
Sýnin.
BóndastaSan er góS og óháS
staSa. Bóndinn þarf ekki aS ótt-
ast aS missa atvinnu sína. Frjáls
stjórnar hann sínu smáa ríki —
heimilinu. Daglega eykst honum
þekking á eSIisháttum dýranna og
jurtanna er hann umgengst, og
því betur sem honum lærist aS
starfa í samræmi vjS náttúruna,
því eSlilegri og afarasælli verSur
framleiSslan í búi hans. MeS djörf
ung og þreki gengur hann sína
leiS og meS forsjálni og viti vinn-
ur hann sigur á erfiSleikunum, er
verSa á vegi hans.
¥ ¥
“Þegar eg var ungur, talaSi eg
ávalt um þaS sem í eSli sínu var
gott og fagurt, en enginn hlustaði
á mig. SíSan eg eltist tala eg um j
hiS illa og óíagra, og nú hlusta a
allir á mig.” Þannig farast rit-
höfundi einum orS.
¥ *
Japar skrifa utan á bréf sín
þveröfugt viS þaS sem hér gerist.
Fyrst rita þeir landiS, svo bæinn,
þá götuna og húsnúmeriS og loks
manns-nafniS. Oss finst þetta
skrítiS. En ef þeim væri sagt, aS
vér byrjuSum aS lesa aS neSan
utan á bréfin og læsum upp eftir,
mundi þeim einnig finnast þaS
skrítiÖ. Þegar öllu er til skila hald
iS, er aSferS þeirra sjálfri sér sam
kvæmari en vor.
¥ ¥
Diogenes var eitt sinn aS tala
viS mann, sem sagSi aS þaS væri
þungt aS lifa. “Ekki aS lifa, en aS
lifa illa,” anzaSi spekingurinn.
¥ ¥
SíSari hluti mannsæfinnar geng
ur oft til aS lösast viS ávana og
yfirsjónir, sem menn gerSu sig
seka í á fyrri hlutanum.
¥ ¥
“NAFN”: ÞaS er ekki annaS
en fáeinir bókstafir, sem tíminn
strykar yfir.
-----------o-----------
1 lýósaskiftum lít eg engilmynd
ljúfa, fagra, hreina af allri synd;
hún kemur nær meS koss og íbros á vör
og hvíslar lágt: “Eg er í skyndiför.”
Til hennar sem í heimi var svo kær,
hugar orSsendingu mér hún ljær;
móSur brjóstiS blíSast skjólið er,
“barn þitt, mamma, lifir enn hjá þér.”
Eg lifi, vaki, leik mér glöS og frjáls,
lífi því sem varnar engum máls.
Gráttu ei lengur, elsku mamma mín,
mundu aS hér er litla stúlkan þín.
“Hafin yfir heimsins fár og synd,
í heimi ljóssins teiknuS kærleiksanynd,
prísa þann sem þér mitt lífiS gaf,
þerra tárin fölum vanga af.
“Þér eg tjái þetta satt og rétt
í þínum heimi á eg kæran blett,
þar sem vafSi móSur armur mig,
mér er skylt aS hugga og vernda þig.
“Á sumarlandi er sælu heimkynniS,
samiæmiS hvar byggir hæTra sviS,
mér skín í gegnum geisla þína tár,
guSsríki, um ótal þúsund ár.”
Svo kvaS hún hljótt og hlýja rétti mund,
þá hvarf mér engilmynd á sömu stund,
í ljósasveiflum litir skiftust á,
hún leiS sem geislabylgja hægt mér frá.
Eg spyr í vafa, var eg til þess gerS,
aS vera þjónn á minni dimmu jörS,
sendiboSi, hærri heimum frá,
himna guS, þitt merki aS benda á.
YNDó
fe
a
<o
Fjallræðan gerð upptœk
Sá ótrúlegi, en eflaust sanni viS
burSur skeSi á stríSsárunum í
Nev: York, eftir því sem danska
blaSiS “Tidens Kvinder” hefir
eftir svissnesku jafnaSarmanna.
blaSi (Der Aufbau). ÞaS er nú
alkunnugt orSiS aS stjórnin þcti,
meSan á stríSinu stóð, lagSi hald
á fjallræSuna. FriSarfélagiS hafSi
látiS prenta þennan kafla úr rjtn-
VEISLA, ÞAR SEM HEIÐURS.
GESTURINN VAR FJAR.
VERANDI.
Hoover. ÞaS var sæti heiSurs- iS þaS í bókum ySar. Hún var
gestsins, sem eigi var viSstaddur indæl eiginkona og aSdáanleg.
— hungruSu barnanna í stríSs- ( Til þess aS þér getiS undiS sem
löndnm MiS-Evrópu. Þeim til líkn bráSastan bug aS því aS senda
ar gekk alt er inn kom, en þaS mér peninganai iæt eg hérmeS
urSu tvær mi’jónir dollara. I. , . ... v IT,
0 , . , .,. iylgja staörest danarvottoro. rlun
otarf herra Hoover tii hjalparl
nauSstöddum er löngu heimskunn, tók mikiS út °« &erir
ugt orSið, og fé þaS, er gegn um mína enn óbærilegn. Eg treysti
hans hendur hefir gengiS nemur ySur aS sýna mér svo mikla hlut-
tugum miljóna.
Hann finnur upp á hverju
snjallræSinu til fjársöfnunar á fæt
ur öSru. T. d. sendi hann út á-
skoru^i, um jóladeytiS, • os?
hvert heimili í Bandaríkjunum aS 6000 mörk- Sú Mlvissa aS þér
hafa einn “ósýnilegan” gest til verSiS fljótt og vel viS bón
borSs hjá sér á jóladaginn — minni, kann aS létta svolítiS und-
tekningu, aS s:nda mér peningana
sem allra bráSast og svo skal eg í
þess staS lofa ySur því aS líf-
tryggja seinni konu mína fyrir
senda þaS sem ein máltíS kostaS;
til hjálpamefndarinnar. Miljónir
manna -— einkum börnin -•— eiga
starfi hans líf sitt aS launa. Nú er
í ráSi aS Mr. Hoover verSi gerS-
ur verzlunarráSherra Bandaríkj-
anna. "19. Júní”
--------o-------
Smælbi*
Veizla þessi fór fram í vetur í
samkvæmissölum eins stærsta
gistihússins í New. York. Fyrir
henni gekst nefndin, er vinnur að
því aS bæta úr hungrinu í MiS-
ríkjum Evrópu og henni var stjóm
aS af Mr. Hoover, matvælaráS-
herra Bandaríkjanna. Hver aS
göngumiSi aS veizlunni kostaSi
$1000 og veizlugestir voru 1000
talsins. Nú skyldi maSur ætla aS
þegar einn málsverSur vaeri seld-
ur því verSi, 5—6000 kr., muni
á borS bomar dýrustu krásir og
ljúffengustu vín, á gullfötum og
silfurskálum. En þaS var langt frá
því. BorSin og veizlusalurinn var
algerlega skrautlaus og gestirnir
sátu á löngum trébekkjum. Veit-
ingarnar voru soSin hrísgrjón,
kókó og þurt brauS og kostaSi
hver máltíð í raun og veru 22 cent
En gestirnir greiddu sína 1000
dali meS glöSu geSi og litu á
auSa stólinn, sem stóS uppi á
borSinu viS hliSina á disk Mr.
Hollenzk blöS segja aS Þýzka.
landskeisari hljóti að vera viti sínu
fjær aS neita aS borga lögmætan
skatt. Vér álítum þaS öllu frem-
ur sanna aS hann sé eins og fólk
er flest.
¥ ¥
Ein stúlka af hverjum 10, sem
lærir aS fara meS ritvél, giftist
verkveitanda sínum. Og samt eru
menn í vafa um þaS, hversvegna
svo margar stúlkur leggi ritvélar-
störf fyrir sig.
¥ ¥
Djúpri og einlægri hrygS lýsir
bréf þaS er hér fer á eftir og rit-
aS var umboScmanni líftrygging-
arfélags á Þýzkalandi:
“Þmmulostin af harmi læt eg
ekki hjá líSa aS skýra ySur frá,
aS mín ástkæra eiginkona, Anna
María Lovísa, sem var líftrygS ú
félagi ySar fyrir 3000 mörkum, er
dáin og hefir látiS mig eftir í
djúpri örvæntingu. Þetta var
morgun um kl. 7. Eg skora á y$-
ur aS senda mér svo fljótt sem unt
er lífsábyrgSaTpeningana. ÁbyrgS
ar skírteiniS er tölusett meS 32-
975, svo þér hljótiS aS geta fund
ir meS mér a Saíbera þa§ hræSi-
lega reiSarslag sem eg hefi orSiS
fyrir.”
¥ ¥
Hann: “HvaS skeSi ef eg kysti
þig?”
Hún: “Eg kallaSí á pabba.
Hann: “Þá læt eg þaS vera.”
'Hún. "En pabbi er yfir í Evr-
ópu!”
------o------- . '4 '\ ' j
Ný flugvélateguid.
Englendingar eru um þessar
mundir aS gera tilraunir meS nýja
gerS flugvéla, sem þeir vænta sér
mikils af. Era þaS vélar, sem
lenda á vatni en þola miklu meiri
sjó, en flugbátar þeir sem hingaS
til hafa veriS smíSaSir. Eiga bát-
ar þessir aS vera flotanum til a‘5-
stoSar í sjóhernaSi. Flugbátar
þessir eiga aS geta lent og lyft sér
af vatni, hversu vont sem í sjó er.
og líkjast þeir mest vængjuSum
skipum. Er þeim ætlaS aS hafa
ákveSna aSseturstöS eins og kaf-
'bátum og eiga þeir aS geta flogiS
12g0 mrlur út frá stöSinni. Veg-
ur flugbáturinn 1 5 smálestir, lengd
1 in milli vængjaenda er 455 fet og
flughraSi vélarinnar er um 100
mílur á klukkustund. VerSur vél-
in knúin áfram meS 4 mótoram,
sem til samans hafa 2400 hestöfl.