Heimskringla - 14.09.1921, Blaðsíða 5

WINNIPEG 14 SEPTEMBER 1921
HEIMSKRINGLA
5. BLAÐSIÐA
Æ
Verndið verðmæta hluti.
Hvar hefirtSu verðrnæta hluti þína? Hefir þér nokkru
sinni gleymst að sjá óhultan stað fyrir ábyrgðarbréf,
verðbréf, eignarbréf og önnur áríðandi skjöl þín ?
öryggishólf í bankavorum eru t*l leigu fyrir sáralitla
þóknun og veita þér óhulta vernd.
Spyrjið eftir upplýsingum við banka þennan.
IMPERIAL BANK
Of CANADA
Riverton bankadeild, H. M. Sampson, umboðsmaður
Útibú að GIMLI
(339)
=4*
KVEÐJA TIL L. B.
ber á það að líta, að á bak við
Hug*hes var þarna auk Monroe-
kenningarinnar lögrega og her-
vald. Má því í þessu efni ef til vill
ap ■ v .1 •£ il • ja. svona er ao vera nogu blar,
meo sanm segja, að ahrif aiþjoða-j , .... ... .
en ■ ■ /i ! og sia a ollu illra eðliö sitt,
relagsms væri minna en ahrit ...........
Eg brosti þegar eg sá svarið þitt;
blái
Hughes. En samt virðist þetta
dæmi ekki sanna fyllilega, að það
sé óhjákvæmilegt fyrir alþjóðafé-
lagið að hafa hervala á bak við
sig. Það hefir allmiklu nú þegar
afkastað, sem engum öðrum en
því hefði að líkindum verið fært
að gera. Það hefir jafnað misklíð-
ina milli Svíþjóðar og Finnlands
sem ekkert skorti á að vera ófrið-
arefni; það kom í veg fyrir stríð
og andans lit, þó stundum sé hann
grár. ) _ .,m
En alt þitt “Lögbergs” himin-
íbláma bull,
er botnlaust fen af leir og arnar.
þrekk;
úr þeirri námu grefur enginn gull
né gimsteina, að listarinnar smekk.
Eg út’ í geimsins alvídd bláman
lít,
en ekki veit eg neitt um lífið þar.
hafinu. Það gerði honum mögu-
Isgt að flytja vörur vetur sem
Éumar því þar væri ávalt ai^ðljr
og íslaus sjór að mestu. Ognþírr
sem Yakutsk væri ekki nema;(tnp
450 mílur frá Okhotsk ströndinni,
opnaði þetta honum veg til við-
skifta inn í hjartapunkti lýðveld-
isins. Með því gætu viðskifti milli
þess og Bandaríkjanna verið byrj-
uð í stórum stíl. Hafði Guð-
mundsson oft átt tal um þetta við
menn meðan hann stóð við í
Yakutsk, og var því frámunalega
vel tekið. Honum var sagt að
héruðin þarna vaeru ótæmandi
auðsuppspretta. En til þess að
geta notíært sér hana þyrfti nú_
tíðar verkfæri. Bænda-áhöld og
jarðyrkju verkfæri frá Bandaríkj-
unum þyrfti að fá til þess að koma
því í verk. Auk þess skorti þar
rafmagnsáhöld, fataefni og skó-
og leðurvöru, sem Bandaríkin
hefðu nóg af. Viðskifta tilboðið
áleit Guðmundsson afleiðing af
samtali hans við menn um þetta
og breyttar og bættar aðferðir við
framleiðslu þar. Guðmundsson
símaði fregnir þessar þegar til
Alaska-Síberíu loðvörufélagsins í
San Francisco og mæiti óspart
með þessum viðskiftum.
Guðmundsson hélt nú að við-
skiftaþrautir sínar væru allar á
enda. Hann beið því fram eftir
milli Póllands og Lithuaníu; það
hefir leyst 350,000 hertekna menn 2*' ° Cg spyrjl’ a eg.iatf,, yt’ vor>nu efór svari frá San Francisco
, r ■ c , . ! að þegi er gott að fa við shku
ur rangavist og seo ryrir neim-1
fararleyfi; yfirráð þess í Danzig
og Saare Valley hafa reynst hin En loftið sem við öndum okkur
farsælustu; afskifti þess af Austur- að
ríkismálunum hefir einnig orðið til, ber engan lit, þó feli líf í sér,
góðs. Og alþjóða dómstóllinn sem [ og það fær enginn þrykt á bók
það hefir nú stofnað, hlýtur einn-1 né blað
ig að hafa margt gott í för með og “Bergur” heldur ei til dýrðar
Þessu hefir alþjóða félags- þér.
með sér sprengiefni, ef sprengja
þyrfti ís frá sér á íleiðinni, og
hvað annað Sem álitið var að með
þyrfti. Þriðja júní var rek komið
á ísinn og héldu menn hann þá
ekki frekar til fyrirstöðu. En þá
komu ný vandræði til sögunnar.
Láflæði var svo mikið að skipið |
flaut hvergi. Með ísnum barst það
að vísu dálítið niður eftir ánni, en |
hvernig sem skipshöfnin vann að I
því að koma skipinu niður ána
varð það alt til einskis. Nú var
komið flugrek á ísinn og hlóðst
hann upp í hrannir við annes og
bugtir á ánni. Sat skipið í því
hroði og véltist með því frá öðr_
um bakkanum til hins. Og þegar
áin loks í miðju opnaðist og vatn-
ið fékk framrás lækkaði svo í
henni, að “fbjörninn” var um
100 fet uppi á árbakkanum og
situr nú þar.
Skipið Belinder sem áður er
getið hafði verið dregið upp á
þurt land í fyrra haust. Var nú
tekið til þeirra ráða, að koma því
á flot og takast ferðina til Nome
á hendur á því. Var það skip nú
búið til ferðar hið bráðasta og
1 8. júní var það sett fram. Vistir
og olía til eldsneytis var tekið úr
“fsbirninum”, og lagði Belinda af
stað 29. júní. Út í mynnið á Kol-
yma ánni var skipið komið 1.
júlí og hélt svo sem leið lá út á
ser
skapurinn orkað. Og það er mik
ill efi á að nokkrum öðrum hefði
verið það fært. Eins og á stóð,
gat félagið ekki annað en lagt ráð
á hvernig farið skyldi með deilu-
mál Chile og Bolivíu. Þó skamm-
skýni málsaðila þá í svip sæu sér
ekki fært að ganga að þeim, er
það ekki sönnun þess að það hafi
ekki verið heppilegasta úrlausnin
sem kostur var á; að minsta kosti
er engin réttlátari komin fram.
Dómur sem við hervald styðst, er
ekki líklegur til að vera réttlátari
í augum hugsandi manna en dóm-
ur, sem feldur er af þeim sem ekki
kafa það að bakhjarli.
Þú kvittar fyrir kveðjuna frá mér,
af kærleik sönnum óskar hugur
minn,
að “Bergur” og hann Bragi
hjálpi þér,
um bláman er þú ljóðar næsta
sinn. —B.—
Ummæli Hardings.
Um fátt virðist hugur almenn-
ings nú snúast með eins mikilli al-
vöru og eftirvætingu og því hvern-
ig fara muni á friðar eða afvopn-
unar fundinum fyrirhugaða í
Bandaríkjunum. Þangað mæna
allra augu og stara, og alþýðan í
öllum löndum biður hátt og í hljóði
um að þessi vonarstjarna sem hún
hefir séð bregða fyrir á friðarhimn
inum megi halda áfram að skína
og verða til þess að lýsa heiminum
út úr fári og villu manndrápa og
stríða. En þrátt fyrir alt, er ekki
laust við að vonbrigða kenni
róm hennar. Hún veit að það hefir
svo oft áður verið talað um frið
og réttlæti, sem aldrei hefir sést í
verki, að hún veit ekki hvað hún
á að halda. Og þá bætir það ekki
stórum úr skák, að frumkvöðull
þessa friðarfundar, sjálfur forseti
Bandaríkjanna, virðist hikandi og
með hálfvolgri trú líta á hugmynd-
ina. Hann lét sér þau orð nýlega
um munn fara, að um algera af-
vopnun þjóða gæti ekki verið að
ræða í sínum huga. Hann áleit all-
ar þjóðir þurfa að hafa dálítinn
innanlandsher til þess að halda á
góðri reglu og til þes að halda uppi
Hlýðni við landslögin. Og hann
studdi þessa skoðun sína með því
sem menn nú hefðu fyrir augum
þar sem verkfallið væri í
Vestur-Virginíu. Getur
nokkuð hörmulegar en þetta kom-
ið fyrir, þegar menn eru fullir von-
ar um að öxin verði reidd að rót-
um þess trés er eitraðasta ávexti
Hefir borið stríðinu?
Islendingur fræg.
ur farmaður.
•L
NiSurlag.
'En gæfan var GuSmundsson
samt ekki meS öllu fráhverf orSin.
Tveim vikum síSar en skipunin frá
Omsk kom um aS taka alt fast,
kom önnur skipun frá þeim um
aS skila öllu sem af skipinu hefSi
veriS tekiS, til baka. Hafa eflaust
mótmælin gegn Omskstjórninni
valdiS þessu. Og auk þess aS
skila vörum GuSmundssonar aft-
ur, var Shredni.yfirvöldunum
gefin skipun um þaS, aS skrifa
bréf meS GuSmundsson til allra
Soviet-yfirvalda sem á leiS hans
yrSu til Nome aftur, þess efnis aS
aSstoSa hann á alla lund, láta hon
um í té vistir og eldsneyti ef hann
þyrfti á aS halda og yfirleitt
greiSa fyrir honum á allan hátt
fyrir hjálp hans viS Kolyma búa.
1 Þessi snögga breyting á gerSum
Omsksljórnarinnar, var nú heldur
en ekki kærkomin. En GuSmunds-
son átti eftir aS verSa hissa enn á
framferSi hennar. En fremur gæti
þaS þó orSiS honum í hag en ó-
hag. Þetta var í því fólgiS, aS
GuSmundsson fékk símskeyti frá
umsjónarmanni utanlands viS-
skifta," Lakasky í Omsk ráSaneyt-
inu, og býSur hann GuSmunds-
so naS gera samning viS verzlun-
arráSiS um aS sjá ibúum Kolyma
fyrir vörum eftir þörfum og mögu.
leikum. SagSi hann GuSmunds-
son einnig þær fréttir, aS Omsk-
stjórninni væri mjög kært aS tala
um þaS viS hann hvort hann vildi
ekki einnig taka aS sér, aS sjá öllu
Yakutsk ríkinu fyrir vöruforSa
gegn hagkvæmum samningum
annars honum {jj handa frá stjórninni. 1
skeytinu er einnig tekiS fram, aS
ef samningur tækist á milli hans
og stjórnarinnar, yrSi honum gef-
iS hafn-leyfi á ströndinni meSfram
Okhotsk-sjónum eigi síSur en á
norSur ströndinni meSfram Is-
rúmsjó. Á heimleiSinni varS íss
þetta mál. En ei.nn góSan mjög jjtils vart. Og skipa urSu
veSurdag kemur M. Karioff til þeir ekki varir fyr en til Whalen
Kolyma, maSurinn sem GuS_ kom skamt frá Austur-Horni svo
mundsson vissi aS var valdur aS kölluSu; var þaS 12. júlí. VíSa
því aS vörur hans væru gerSar kom Belinda viS á leiS sinni til
upptækar. Karioff hafSi tvo menn Nome, en ekkert markvert eSa
meS sér og var þangaS kominn sögulegt átti sér sta^S. SkipiS sem
til þess aS gera verzlunarmönn. þejr mættu viS Whalen, var
um Bandaríkjanna skráveifur. Seg meS MauJ skip Amundsens
ir Guömundsson áforrn hans hafa . . . , . '
i * >-.1 . i • seTn laskast hatoi, 1 ertirdragi. Til
verio paö, aö eyoileggja skipiö j
“Idbjörninn” og farga vörunum j Nome kom Belinda 15. júlí. Var
sem á því voru. En af því aS hanp b® komiS á 25. mánuS síSan

fann andann í Kolyma búum þorSi
hann ekki aS ganga hreint og
beint aS þessu fyrirhugaSa verki
sínu, en reyndi á alla lund aS
rægja GuSmundsson og kvað
hann þjóf aS vörunum sem á skip-
inu væru, því hann hefSi sto" i,S
þeim frá Karioffs félaginu. Þetta
hafSi ekki meiri árangur en áSur,
því GuSmundsson hafSi nóg skil-
rfki til aS sýna, aS kærur þessar
höfSu viS ekkert aS stySjast.
Karioff fór samt meS máliS til
yfirvaldanna og voru fundir
haldnir um þaS í 7 daga sam-
fleytt. Karioff hótaSi aS fara
meS máliS til Moskva og Washing
ton og láta þar verSa gert út um
þaS. En þær hótanir og brögSin
sem hann beittií málinu höfSu eng
ináhrif á yfirvöldin. Þegar Kari-
off sá aS þetta stoSaSi ekki,
krafSist hann þess, aS yfirvöldin
dæmdu olíuforSa skipsins upp-
tækan, svo aS skipiS kæmist ekki
til Nome. En því neituSu yfir-
völdin einnig og sögSu þaS bein-
línis brot á utanríkislögunum.
Eftir margar heitar umræSur um
máliS, skáru yfirvöldin loks þann.
ig úr því aS GuSmundsson léti
Karioff félagiS fá þaS af vörum á
skipinu, sem því hefSi upphaflega
veriS ætlaS. SagSi GuSmunds.
son aS þaS hefSu orSiS lok máls-
ins, vegna vankunnáttu þeirra á
ensku og skilningsleysi á málefn-
inu. En túlk var neitaS aS koma
þar nærri. Yfirvöldin vildu samt
gera sem réttast. Gáfu þau GuS_
mundsson viSurkenningu fyrir
vörunum sem hann afhenti Kari- um'
off félaginu og kváSust þau skyldu
sjá um aS Soviet stjórnin borg-
aSi þær, -A félagiS gerSi þaS ekki
eins og um var samiS. Ennferm-
ur ætluSu þau aS sjá um, ef aS
viS frekari rannsókn kæmist upp
aS Karioff hefSi á röngu aS
standa, aS hann tæki út sína
hegningu fyrir þaS.
Nú var komiS fram í april mán
uS. GuSmundsson og menn hans
biSu meS mikilli eftirvætningu
eftir því aS ísa leysti. Og fyrsta
júní fór Ios aS koma á ísinn. Var
þá ekki af sér dregiS aS búp,jsig
undir ferSina heim til Nome,j.ls-
inn var höggvinn frá hliSum pjfjps-
ins og festar leystar. Tók gjkipiS
GuSmundsson lagSi af staS þaS-
an. Allir voru skipsmenn hans viS
góSa heilsu og hinir glöSustu yfir
aS vera aftur komnir heim. I_,oS-
vara og fílabein sem þeir komu
meS, var óvanalega mikiS og svo
þúsundum dollara skiftir aS verS-
mæti. Kapt. GuSmundsson fór
meS vörur sínar eftir stutta dvöl
í Nome suSur á bóginn meS skip-
inu Victoria. Heldur hann eftir
þaS viSstöSulaust til Seattle, þar
sem kona hans og fjölskýlda og
heimili er.
REV. W. E. CHRISMAS,
Divine Healer
Kæri faSir Chri&mas:—
Mig Iangar til aS láta þig vita
hversu litli drengnum mínum líSur
þegar eg kom meS hann til þín á
síSastliSnu sumri, gat hann 'hvorki
staSjS, setiS uppi eSa mælt. Hann
hafSi ekkert brúk af fótum sín-
l'ú baSst til GuSs aS hann
læknaSist og þú lagSir hendur yfÍT
hann. Honum fór undir eins aS
batna og íd ag getur hann orSiS
setiS uppi án hjálpar og fariS niS
ur af stólnum og egngiS í kring
meS því aS stySja sig viS stól-
inn. Hann er einnig byrjaSur aS
'tala og sannarlega er eg GuSi
þakklát.
MRS. NEAL,
Walpole, Saks.
Mr. Chrismas vill meS ánægju
hafa bréfaviSskifti viS hvem þann
er þjáist af sjúkdómum. SendiS
frímerkt umslag meS utanáskrift
ySar til: Rev. W. E. Chrismas,
562 Corydon Ave., Winnipeg,
Man.
Matthías Jochumsson

Ungur fórstu’ í víking, vildir
vinna frægS meS lista brandi.
Hézt aS aftur halda skyldir
heim meS sigri’ aS móSurlandi.
Fremsta köllun, — fanst þér sjálfum
fornra glæsikappa líki,
vinna lönd, — í andans álfum
íslenzkt stofna konungsríki.
KannaSir sérhvert haf og hauSur,
hirtir ei um strandaglópa;
hvar, sem folginn orSs var auSur
alstaSar léstu greipar sópa.
Hvíldir í Brahma helgilundum,
herjaSir alla vesturgeima,
strandhögg tokst í Stólpa sundum
stýrSir svo til jötunheima.
Fágæt’st þingin flestra landa
færSir heim, þó blóS ei rynni.
Valdir dýrstu djásnin handa
drotningunni móSur þinni.
Rúbína úr Svíasölum,
safíra frá Húnalöndum,
smaragSa úr Dofradölum,
demanta frá Bretlands ströndum.
Fegra skraut gaf áSur engi
andlegu þjóSar listastafni;
fléttaSi aS launum lands þíns mengi
lárviSarsveig yfir skálds síns nafni.
Ekkert mál nema íslenzk tunga
andagift þá túlkaS fengi,
sem þín ljóskvik sálin unga
sindra lét um bragar strengi.
Eins og gySja guSum borin,
geislum skrýdd frá hæSum svifin,
sætara’ en fuglasveit á vorin
söng af lífsins fegurS hrifin.
Vetur og sumar, vor og haustin
vaktir og kvaSst, þó mókti þjóSin
altaf ’tar þín auSkend raustin,
aSalsmerkiS báru IjóSin.
, Ódáins svanir þar kvaka
samdirSu lög viS dánar minni.
Geislabylgjur vizkuvaka
vögguSu hugar draumreiS þrnni.
Sannleikann þig fýsti finna —
— fullnægju vafa spurna grúa —
allann, — hvorki meira né minna
máttir ei í blindni trúa.
SkoSun þín var, hér í heimi
hugurinn frjáls aS rannsókn væri
ÓdauSlegum anda’ í geimi
ótakmarkaS svigrúm bæri.
Kirkjulærdóms-landamæri
létt fleyg yfir sál þín sneri
Gastu’ ei þolaS geymt aS væri
guSs þíns ljós í mælikeri.
Lífsjón þína ei léstu blekkja
litarskraut á falskri menning,
og þvf síSur hug þinn hlekkja
heiSinglega bókstafskenning.
Skeyttir lítt þó bókabusar
beindu til þín krítík sinni,
heldur ei þó kredda kusar
kýmdu' aS sannleiks rannsókn þinni.
Margt þó greindir reifaS rökum
rangt og ljótt í fari þjóSa,
náSi hjá þér traustum tökum
trúin á hiS sanna og góSa.
AlstaSar fanstu — líka í leyni
lægstu hvatir þar sem freista,
í kúgarans hjarta — köldum steini
kærleiksyl og guSdómsneista.
Eftir því, sem þrengra’ og þrengra
þér fanst sviS um frjálsann vilja
seiddi þig altaf lengra’ og lengra
löngunin alheims drottinn skilja.
Eftir því, sem skærra’ og skærra
skein þér Ijós hans helgidóma,
sál þín lyftist hærra’ og hærra
himins upp í dýrSarljóma.
Nú er hljóSnuS harpan snjalla, v
hvílir þögn yfir lundi Brciga.
Söngvana þína alla — alla
í öryggisihirzlu geymir Saga.
Lands þíns bömum, sem lést svalaS
sextfu ár á reigum ljóSa,
meSan íslenzkt mál er talaS
minst verSur Ustaskáldsins góSa.
ÞORSKABITUR

.; ! - í :
V

TT’?
•*d- -' AÍ’