Heimskringla - 05.10.1921, Blaðsíða 4

Heimskringla - 05.10.1921, Blaðsíða 4
4. BLAÐ8ŒA WINNIPEG 5. OKTÓBER 192? HEIMSKRINGLA HEIMSKRINQLA I SSC ) Kemur út ð hverjNH HlðTtkadfffl. ttseíeNáar eiffeB^ari THE ViKÍNG PRESS, LTD. S.i:t og 855 SAKGENT AVE., WIXMPEG, TxUíwJ: M-€557 VertS hlaft»iiM er |3.M Arfaanrvrin harjr- ÍMt tyrlr (rtia. AIIhj* bargaBlr neméimt rtVaiMuiNl Uilntviu Ráðsmaður: BJÖRN PÉTURSSON Rit»tj órar : BJÖRN PÉTURSSON STEFÁN EINARSSON Gtastakrift tflEi UafalHi: THK VIKi.MJ PKKC8S, Ltd^ Box 3171, WlaalffK, Maa. ItNBtakrlft tfll rltmtjérmmm EDITOK HEIM9KRINGLA, Box 3171 Wlnalfeg, Max The “HelmBkrintla’* is printod aaá pul>- lishe by the Viking Press, Limiteá, at 853 og 855 Sargent Ave., Winnipeg, Mani- teba. Telephone: N-GÍ37. WINNIPEG, MANITOBA, 5. OKT. 1921. Sjálfstjórn. I |>jóðsögu einni segir frá manni, sem erfði skip eftir föður sinn. Maðurinn var fremur vitgrannur. Og um sjómensku vissi hann ekk ert. En honum datt samt einu sinni í hug, að takast ferð á hendur á sínu eigin skipi og stjórna því sjálfur. Alt var gert, sem gera þurfti til þess að búa skipið til ferðar. Og svo lagði það af stað. Þar gekk hver maður að sínu verki og hinn nýi skipstjóri var of önnum kafinn að taka eftir því, sem fyrir augun bar, til að fást nokkuð um, hvern- ig þeir unnu verk sín. En þegar skipið var komið út á rúmsjó, varð verkið einfaldara og þá gafst skipstjóranum betra tækifæri til þess að atlhuga nýungarnar, sem fram fóru í kringum. Og einu sinni, þegar hann var að ganga um á þilfarinu, sá hann mann, sem sneri stóru hjóli, ýmist til þessarar handar. ýmist til hinnar. “Hvað í ósköpunum er þessi maður að gera?” sagði hann. “Þetta er stýrimaðurinn,” svaraði maður *em hjá honum stóð. “Hann stýrir skipinu þá leið, sem það á að fara.” “Jæia,” svaraði nýi skipstjórinn. “Eg get nú samt ekki séð, að þetta hringl hans fram og aftur í sífellu með þetta hjól hafi hina minstu þýðingu. Það er ekki nema sjór framundan. Og eg sé ekki, því seglin ættu ekki að nægja til þess að ýta skipinu áfram. Mér finst allur tími til stefnu með að stýra þegar við nálgumst land eða skip er á leið okkar. Setjið upp ö]l segl og látið skeiðina skríða.” Boði skipstjórans var hlýtt. Og þeir fáu, sem komust lífs af, var að minsta kosti minnisstæður skipstjórinn, sem hélt að skip stýrði sér sjálft. Þessi þjóðsaga, hvort sem hún er sönn eða ósönn, felur í sér heilmikinn lærdóm. Eins og þessi maður í þjóðsögunni var erf ingi að skipi, eins eru allir menn erfingjar að því, sem er óendanlega meira vert en nokk- urt skip, sínum eigin hugsunum. Þær eru aflið, sem stýra lífsfleyi jnannsins. Hafið, sem það skip á leið um, mannlífsleiksviðið getur verið spegilslétt og kyrt. Það getui líka verið úfið og freyðandi. En hvort held- ur að er, er skipinu, lífsfleyinu, þörf á stjórn og góðum stýrimanni. En er ekki svipað fyrir mörgum með hugs- animar og skips-erfingjanum, sem hélt að skip stýrði sér sjálft. Eru ekki æði margir, sem halda, að þær stjórni sér sjálfar? Og eru þær ekki oft látnar sigla þann sjóinn er verkast vill? Bera ekki stormar reiði og geðshræringa þær einatt hingað eða þangað um hafið? Hafa ekki vinir, sem menn velja sér af handahófi, bækur og stefnulausar skemtanir, áhrif á hugsanirnar, og leiða !íf mannsins inn á þær brautir, er hann hefði af frjálsum og óháðum vilja ekki kosið að fara? Eru menn skipstjórar síns eigin skips — þegar öllu er til skila haldið — fremur ?r skips-erfinginn í þjóðsögunni? Það þarf ekki Iengi að leita í kringum sig til að sjá þess dæmi og sannfærast um það. að hugsana-fleyið er of oft látið stýra séi sjálft, að stýrimanninum er af utanaðkom- . andi örlum sagt að sleppa höndum af stýris- hjólinu og láta “skeika að sköpuðu” með siglinguna um sjó mannlífsins. Og meðan svo er, er ekki að furða, þó áfanganum verði stundum seint náð, sem ef til vill einu sinni blasti við sjóninni, og sælan, sem af því hefð’ leitt, að ná honum, verði tál. Hjá þessum utan að komandi öflum kemst þó enginn. Þau eru óhjákvæmileg, jafnve! til þess að þroska manninn. Hann á yfir þv, valdi sjálfur að ráða, sem þeim er meira, el hann notar það vald — afl hugsana sinna — og stjórnar því. Lífið er ekki ein aðgerða- laus endalaus sæla; sæla, sém ekkert þarí að hafa fyrir að ná. Það verður enginn ó- barinn biskup. Það þarf að reyna á sig og stæla vöðvana, til þess að þeir fái afl. Það verður einmg að vinna til sælunnar. En stríðið fyrir henni á ekki að vera stefnulaust stríð. Það á að vera “stríð fyrir réttlætið” eins og sagt var um síðastliðið stríð, en sem því miður átti ekki við það í veruleika, — stríð fyrir því, sem hugsunin eygir fegursi framundan, og er öllum til góðs og fullkomn- unar. Afl hugsananna er óefað öllum öflum fremra. McCauIey segir, “að vald og auður einnar þjóðar sé undir því kominn, hve ein- staklingar hennar séu hæfir til að hugsa og stjórna hugsunum sínum”. Hugsana-aflið er öllum meðfætt. Það er ósjálfrátt eign hvers manns. En hvernig með það er farið, hvernig því er stjórnað, er annað mál. Þao er ekki ólíkt meitlinum í hendi myndl-óggv- arans. I hendi hans er hann verkfæri, sem framleiðir fegurð, sem fáu verður ef til vill - jafnað við. I hendi innbrots'þjófsins er hann áhald til þess að koma fram því, sem ljótt er. Það er einnig undir því komið, hvernig hugs- uninni er beitt, hvort hún verður afl ti': ills eða góðs. Myndhöggvarinn heggur ekki eitt einasta meitilfar í styttuna án þess að hafa augun á því, sem hann er að gera; annars nær hann ekki myndinni, sem hann hefir í huga. En það væri þó engu fjarstæðara að halda, að liann gæti náð henni án þess að hafa gætur á meitlinum, en að ímynda sér, að hugsana- fleyið geti stýrt sér sjálft. En það er ólíkt með meitilinn og hugsan- irnar, að þegar hann er lagður hjá sér. skemmir hann ekki styttuna, sem verið er að höggva. Hugsunin verður ekki Iögð hjá sér. Hún heldur áfram að móta og skapa mann- inn, þó hann hafi ekki gætur á henni. Að sleppa stjórn af þeim er því alt annað en að leggja frá sér verkfærið. Tímarmr, sem vér iifum á, eru hinir ein- kennilegustu. Stríðið og byltingarnar og ó- sköpin, sem á hafa gengið síðustu árin, hafa ýft svo mannlífssjóinn, að hann er alt annað en sléttur yfirferðar. Öldurnar frá þeim tím- um eru ennþá á ferðinni og brimið lemur við strendurnar, svo lending og lægi er óvíða að finna. Mannlífshafið er alt úfið. I hvaða landi sem er, eða í hvaða stétt eða stöðu sem maðurinn er, verður hann þessa var. Aldre er fremur þörf á því, en þegar svo stendur á. að minnast þess, að hugsanafley manna stýr- ir sér ekki sjálft. En meira vert en það er þó hitt, að upp- eldisfræðingar eru farnir að láta sig þetta efni skifta. Maður, er M. E. Caster heitir hefir nýega sagt um það: “Ef foreldrar og þeir, er fyrir uppeldi æskulýðsins sjá, gerðu ait, sem þeim væri unt, til þess að kenna börnunum að stjórna eða leiða hugsanir sín- ar, í stað þess að leggja áherzlu á hlýðni utan að frá, þá væri sú gáta, að ala upp hina yngri kynslóð eins og vera ber, að miklu Ieyti ráð- in. Barnið, sem láerir að beita 'hugsunum sínum rétt, en bægja röngum og óheillavæn- legum hugsunum frá sér, verður smátt og smátt sjálfstæðara og minna komið upp á stjórn frá öðrum. Hugur þess verður hreinn og styrkari, því aflanna, sem deyfa og draga úr hinum góðu áformum, gætir minna. Stjórr á sínum andlegu öf]Um er eina sjálfstjórnin. sem vert er um að ræða. Og þeir, seir nema hana ungir, komast hjá mörgu á lífs- leiðinni, sem þeir verða oft að reyna, senr ekki hafa Iært þessa mikilsverðu lexíu fyrir lífið.” Þegar stjórn hugsananna er að fara út um þúfur, getur því verið gott að minnast þjóð- sögunnar af manninum, sem hélt að skipið stýrði sér sjálft. Fólksstraumurinn. Hvert liggur hann? Frá sveitunum ti1 bæjanna. Þetta var aðal umræðuefnið á fundi Canadian Forestry félagsins í British Columbia nýlega. Og þetta hefir verið um- talsefni yfir alt þetta land undanfarið. Mál- ið er alvariegt. Af fóiksstraumnum til bæj- anna Ieiðir bæði það, að landbúnaðurinn gengur saman, og atvinnuleysið í bæjunum. sem ekki er á bætandi, eykst. Bæirnir hafa þotið hér upp á sama tíma og fólkinu hefir fækkað í sveitunum. Það er mönnum fyrir löngu ljóst. Og það ei einnig ijóst, að það getur ekki haldið lengi áfram, án þess að til vandræða horfi, því bæ- írnir halda ekki í það óendanlega áfram að stækka, ef landbúnaðurinn legst í kalda kol. Það hefir til ýmsra ráða verið tekið, tíl að koma í veg fyrir þetta öfugstreymi. En hver sem þau ráð hafa verið, virðast þau ekki enn hafa blessast. Bættir vegir, skól- ar og meira félagsiíf hafa vanalega verið meðölin. On þó það alt bæti hag sveita- fólksins að nokkru, hefir það ekki orðið ti! þess að stemma straum fólksins úr sveitunum til bæjanna. Ef til vill er ekkert ráð til, sem úr þessu • bætir. Eitt mætti þó auðvitað reyna; oe það er, að gera landbúnaðinn svo arðvæna I atvinnu, að eitthvað sé á honum að græða. | Séu peningar í búnaði, er erfitt að hugsa sér [ að hann yrði ekki stundaður. En ef bónd- inn þarf að vinna 14 klukkustundir á dag, og ; getur varla haldið höfði upp úr skuldunum i er ekki að búast við, að menn ryðjist um kolí eftir hnossinu. Ungir og gamlir. (Eftir Dr. Frank Crane.) Það skilur flest fólk betur, þegar það eld- ist, jafnvægið, sem öll tilveran er háð. Þegar maðurinn hefir náð 50 ára aldrin- um, er hann nær sannleikanum, nær hjarta- punkti hlutanna, en nokkru sinni áður. Æskan er ókunnug heiminum. Fyrii aug- um hennar er hann líkur þeim stað sem mað- ur heimsækir í fyrsta sinni. Hún er þar sem gestur. Veruleikinn stendur henni ekki eins glögt fyrir sjónum og þeim, sem hnignir erc til aldurs. Það er því ekki mót von^ þó hún skilji ekk ávalt hlutverk sitt. Enda flýtir hún sér ofl og rasar fyrir ráð fram. Umbótaþráin kall- ar innifyrir: Störfum og stríðum! Og húr rífur oft hár og klæði sín af ákafanum. Er þegar maðurinn eldist, breytist þetta. Þá byrjar hann að spyrja með Emerson: “Hví er þér svo heitt, litli maður?” Hann sér, að einu framfarirnar, sem varanlegar eru oa gagnlegar, eru þær, sem verða til og vaxa eðlilega, en ekki þær, sem boðaðar eru með valdi. Ihaldssemi æskunnar er óstýrilát og svartsýn; en íhaldssemi hins aldraða er sprotl in af þekkingu á náttúrulögmálinu og hlýðn við það. Æskan er auðveldlega leidd. Hún er hrif- in af upphefð og virðingarsætum og fýsir að skipa þau. Hún lítur niður á liðna tímann og finst hennar tíð hin tilkomumesta. Aldr- aður maður metur persónugildi sitt meira en þessa hluti. Hann metur lítils að sýnast annað en hann er. Það þarf margra ára lífsreynslu til að öðlast þá sjálfsþekkingu oe þora að kannast við hana. Aldurinn kennir mönnum að slaka á og víka fyrir því, sem þeim er yfirsterkara, ár þess þó að gefast upp. Þeir mæta því ó- fyrirséða, sem á móti blæs, með ró og still- ingu. Ungir leggja oft á sig þrautir og erf- iði, sem koma að engum notum. Æskar heldur bezt, að taka nógu fast í árina, og gefa aldrei eftir; hinir eldri sæta lagi og ná lendingu á þann hátt. Sá, sem þekkir nátt- úruöflin, veit að handleggirnir mega sín lít- ils á móti þeim. Ráð ungra er oft reykult; hugsunin ein- hliða. Sumt af því, sem mest ber á í far þeirra — hvort sem það er vont eða gott — dvínar og breytist, og oftast til batnaðar, með aldrinum. Þeir læra þolinmæði. Trúin á aflið í sjálfum þeim til að drotna yfir öllu rénar; hugsanirnar fara að verða miskunn- samari, og dygð og kærleiki til meðbræðra þeirra vaknar. Ungir hafa mikla skemtanafýsn. Þeir berast með iðukasti þeirra. En þeir lifa ekki ávalt mikið betur fyrir þær. Eldra fólk kann að njóta þeirra og sætta sig við það sem lífið hefir að bjóða í þeim efnum. Ungir hafa oftast sterka löngun til náms vilja birgja sig upp með staðreyndum, verða ? fullkomnir, óskeikulir og geta boðið byrginn Gamlir menn hafa séð og þekkja fánýti þess; þeir hafa meiri mætur á viturlegum tilgátum og heimspeki; þeir vilja altaf sjá og nema meira. Ást er skoðuð þýðingarmeiri hjá þeiir eldri en þeim yngri. Fyrir ungum er hún æfintýri; fyrir hinum eldri er hún bjartui geisli. Hjá ungum fylgir henni oft hættu- leg geðshræring. Hjá hinum eldri er húr víðtækt en rólegt ævarandi afl. Þær per- sónur, sem ekkert sérstakt hefir komið fyrir ættu að verá og eru vanalega sælli og ánægð- ari um og eftir 50 ára aldurinn, en þær hafa verið fyrir þann tíma. Bókfregn. Öracifagróöur eftii Sigurjón Jónsson. Bók hessi var gefin út heima á Islandi áriÖ 1919, og er komir. hingað vestur fyrir nokkru. Ný- lega var Heimskringlu 'send hún af höfundinum og fylgdi henn' bréf frá honium, ,f>ar sem hann biÖur aÖ Játa hennar getiÖ. Þökk- um vér höfundmum fyrir hugul- semina, að senda blaðinu bókina, og skal hennar hér getið, þótt sjálfsagt séu hér nokkrir, er þeg- ar hafa kynst henni. Bdkin er sögur og ljóð, og ei staerð hennar 160 ibls. í 8 bilaða broti. Sögurnar eru skrifaðar með æíintýrasniði og er blærinn þv yfir þeim hinn skemtilegasti. Æf- mtýrin eru líka öl'l falleg. Sum þeirra kunna að þykja of d-raum- kend og snerta of lítið lífið og veruleikann, en höfundinn dreym ir svo fallega í þeim, að um raun- gæfa þýðingu þeirra skyldi ekki nasti dæmt. Hiöfundurinn er við- kvæmur fyrir því, sem er gott og þýtt, og lestur þessara stuttu æf- intýra göfgar. Fyrir U'nglinga geta þau ekk annað en haft góð áhrif, og eru það mikil meðimæli með einn bók. EJn svo hafa einstök (þeirra beina kenningu í sér fólgna, og eru eins virkileg og efnisföst seir kaldar ritgerðir. Falla þau að minsta kosti fullorðnum í geð. Má þar ti'l nefna æfintýri bókamanns- ins, sem birt er á öðrum stað bér í b'laðinu. Um kvæðin má svipað segja. Þau eru ek'ki stórfengleg, en lag- leg eru þau og þýð. Til þess að benda á eiltthvað af handahóf þessu til sönnunar, má tilíæra þessa vísu úr kvæði um Guðm. Guðmundsson skáld: “Lét'tu, fögru ljóðin hans, líkust röðul-geisla skrúði, fljúga upp í fangið manns, fléttast imáiJi (salands, stíga þýð með strengjum dans. •Stilla fegurð kunni’ ’inn prúði. Léttu, íögru ljóðin hans líkust röðul-gersla skrúði.” Þá er góð vísan úr kvörninni: 'Þegar stjórnmálamenn máli sínu tala allir saman í senn, svo í eyru gala: Rétt hjá mér—rangt hjá þér, reyndu’ að sjá hvað betur fer, vond og skökk þín skoðun er, skýrt og giott er alt hjá mér. Gott er að kunna’ að gala — malla og ;m-a-l-a. — 'Þá er ekki yfirlæ.tið í þessar vísu: “Sá eg dæmi lífsins ljót, og líika syndagjöldin, — en eg er ekki haetis-hót heldur betri en fjö'ldinn." Látum vér þessi sýnishom nægja. Þeir, sem enn hafa ekki eignast bókina, geta varla ávaxt- að 65c betur en að verja þetm fyrir hana. Það er verð bóikar- inniar í kápu. DODD’S kKIDNEyI X.UI ö . rrí N/ UL- ,S thep^ ... Dodd’s nýmapOIur eru bezta nýrrmmeðaliÖ. Lækna og gigt, kakverk, hjartabilun, þvagteppu, og önnur vetkindi, sem stafa frá nýnmum. — Dodd’s Kidney Pills kosta 50c askjan eða 6 öskjur fyr- ir $2.50, og fást hjá öllum lyfsöl. um eÖa frá The Dodd’s Medicine Co. Ltd., Toronto^ Ont. ... Ur rcatu Meigheus. Það mandi talið að Heims- kringla skágengi að segja fréttii af því sem gerðist, ef hún iflytti ekki ofurlítinn útdrátt úr ræðu þeirri er forsætisráðherra Canada flutti á þriðjudaginin var í Portage la Prarie. Það var fyrsta ræðan sem haldin hefir verið hér vestur frá um afstöðu stjómarinnar i Ikosningum þeim er 'fram fara í haust. Bæði dagblöðin enskti hér fhvttu hana og er efnið úr ræð er hér birtist, tekið úr þeim. unm, I. Eftir nokkurn inngapg að raeðu sinni, O'g ef'tir að hafa fulvissað Portage-ibúa uim ánægju sína yfir þvi að vera kominn á meða! þeirra, vék forsætisráðherrann torðum að því, að þrátt fyrir, að andstæðingar sínir hefðu látið það uppi, að koma sín ti'l Vestur- landsins myndi ekki hin skemti— legasta, heíði hann a'ldrei getað hugsað eða dreymt um hana öðru vísi en nú væri raun á og /mót- tökurnar ibæru með sér. “Ef,’* hélt ihann áfram,” kæmi ekki hirtgað til Portage að sækja um þin gsæti, mundi eg ek'ki hafa átt við að sækja um þingsæfti annars- Stjórnmála staðar.’” Og hvert <er nú aðalefni þess- ara kosninga? veit eg þið spyrjið. 1 Því er fl'jót svarað. Eg veit ekki I einu sinnii hvort eg þarf að svara iþví. Ykkur er :það eins 'ljóst og mér. Það 'er öllum ljóst að floikk- ur Woods og Crerars hefir gert tollverndunarstefnu þessa landí að aðalmáli þessara lco-3“!''<'a scm fara í hönd. Innan þings og utan hefir verið bamrað á því, að sú stjórnarstefna þyrfti að vera rif- in niður og að tollvemdunin væri eitt helzta atriðið í stjórn þessa lands sem stæði hagsmunurr bæmda og Vesturl an dsins fyrii þriifum. Tollverndunina þyrfti að afnema. 'Þessu kalli VesturJandsins og þessara manna hefi eg hlýtt. Eg hefi ákveðið að kosningar skul: fara fram áður en þetta ár er á enda, og íbúuim landsins sé gefinn kostur á að gera út um þ'etta máJ með atikvæðum sínum. OH T Meðlimir Grain Exchange, Winnpeg Produce Clearing Asso. ciation, Fort William Grain Eb- 'iange, Grain Claims Bureau. LICEJnISED AND BOMDED By the Board of Grain Commiseioners of Canada. North-West Commission Co. limited Telephone Ar3297 216 Graán ExcKange, Winnipeg, Man. íslenzkir bændur! Munið eftir íslenzku komverzlunarfélaginu; það gæti 'borgað sig að senda okkur sem mest af kornvöm yðar þetta ár. Við seljum einnig hreinsað útsæði og kaupum "Options” fyrir þá er þess óska. — Skrifið á enisku eða íslenzku. HANNES J. LINDAL PETER ANDERSON

x

Heimskringla

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Heimskringla
https://timarit.is/publication/129

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.