Heimskringla - 12.10.1921, Blaðsíða 4

Heimskringla - 12.10.1921, Blaðsíða 4
4. BLAOSIDA WINNIRBG 12. OKTÓBÐR 192 f 11EIMSKRlN G L A HEIMSKRINGLA 4 ÍHM) KfMur út á hve/jua ■iftTlka4«fl. Ct»«i>aáor t*K elcfidin THE VIKJNG PRESS, LTD. *S3 uc 83.1 SARGENT AVE., WlJNiVIPKtá* Tolafml: Ver« klatnÍM er 93JI irfmacarira k*rt- l«t fyrir frmaa. Allar kurgiiLr aeadiat rélhinaai MaValau. RáSsmaður: BJÖRN PÉTURSSON Ri t » t j ó r a r : BJÖRN PÉTURSSON STEFÁN EINARSSON l l.nft.trlfl tli bl. TllK VIKIHa PRES.I, Í.IU.. Boz SlTl, Wl». !*<-*, lu. Vtaaiakrift tll rlt«tJár«M EDITOK UEIMSKRITGLA, Box 3171 Wlaaifec, Maa. The "Helrnskrinffla’' is prlntoá aaá p«h- llstae by tbe Viking Press, Limit«4, at 853 og 855 Sargent Ave., Winnipeg, Maní- ~ toba. Telephone: N-8537. WINNIPEG, MANITOBA 12. OKT. 1921 Olnbogabörnin. Þegar Kristur var krossfestur, voru tveir óbótamenn krossfestir með honum, sinn til Ijyorrar handar. Vér höfum einhversstaðar lesið um það, að þetta sé sláandi dsemi af því, sem eigi sér stað í heiminum, og má það víst tíl sinns veg- ár færa. Það eru tveir flokkar manna, sem fremur öðrum mega heita olnbogabörn þjóðfélags- ins, sem oftast verða fyrir hnjaski og fyrir- Htningu af þess hálfu, sem oftast verða brot- legir við lög þess og reglur. Það eru þeir, »em annaðhvort éru á undan tímanum, eða þeir, sem eru á eftir honum. f Þeir, sem í fangaklefunum sitja, eru oftast úr öðrum hvorum þessum flokki. * Maður, sem fremur húsbrot, falsar fé út úr öðrum, stelur eða myrðir, er langt á eftir ^samtíð sinni; hann er á eftir því siðferðis- lögmáli, sem viðurkent er og ríkir í þjóðfé- iaginu. Hann er því lokaður inni sem fangi eða týnir lífi fyrir framferði sitt. Annar maður er langt á undan samtíð sinni. Hann er kallaður byltingamaður, vara- samur æsingamaður, stjórnleysingi, kenja- gripur eða vitleysingi; og ef til vill er hann eitthvað af þessu eða jafnvel alt saman Hann er einnig tekinn fangi og lokaður inni. eða það ery hafðar sterkar gætur á honum I augum þjóðfélagsins er enginn munur á hon um og hinum fyrnefnda. r,»að ber þetta vitni um? Það sannar ÞJátt áfram það, að ef maðurinn kýs sér að finna þá náð fyrir augum þjóðfélagsins, sem riaHn 4 þeima í, a$ vera látinn friðhelgur, yerður hann að vera — hvað andlegt ástand snertir — á sama stigi og það. Þjóðfélagið. eða samferðamenn þínir í lífinu, krefjast þess ekki, að þú sért alréttlátur, heldur þess áð þú sért eins réttlátur og þeir sjálfir eru. Sé maðurinn annaðhvort fyrir ofan það eða neðan, er hann olnbogábam og lífið og leið- in framundan á huldu. Leiðtogar lýðsins í heiminum fara fæstir eftir sínum eigin skoðunum út í æsar; þeir sníða þar að miklu leyti upp eftir skoðunum fjöldans, sem flokk þann fyllir, er þeir eru leiðtogar fyrir. Flestir, sem valda og met- orða njóta, hafa orðið að leggja þetta á sig. hafa hlotið að setja sig í spor annara, hafa mátt gera sér að góðu að hugsa, tala og trúa eins og fjöldinn hefir gert, og hefir viljað heyra og vera láta. Og yfirleitt skoðað, er margt, sem mælii með þessu. Það vilja allir njóta sín sem bezt, bera sem mest úr býtum og láta sefr mest eftir sig liggja. En það er fár eða eng- inn svo staddur, að hann geti, ef hann stend- ur einn ufjpi síns liðs, náð þessu takmarki. Og þá er vafasamt, hvort happadrýgra er fyrii manninn, að beita sínum skoðunum hlífðar- laust, eða semja þær og sníða eftir skoðun- um fjöldans. Með því að standa á þeim grundvelli, sem þjóðfélagið viðurkennir, en fara ekki út fyrir hann, eða að byggja ann- an, er nógur félagsskapur fenginn og góð von um veg, völd og gengi. Tækifærin, að Iáta gott af sér leiða, eru þar greiðari. Og þá líður manninum betur, en ef hann er einn og yfirgefinn af öllum. En hendina væri oss þó ljúfara að rétta hinum, sem einn og yfirgefinn stendur uppí með skoðanir sínar og ekki lætur sveigjast inn á leið fjöldans. Það skvgeir ekki margt á þann, sem fiöldann hefir sér tii fyigis; hann er ekki olnbogabarn þjóðfélagsins. Braut hans er björt. Hann baðar í sólskini og sælu Það .er freisting að ganga ekki götuna þá En töfraaflið er einmg mikið, sem bendir mn á aðrar brautir, huldar og óþektar, þar seir ríki einverunnar og næði býr. Þangað ei ur. gaman aö koma fyrstur manna, hvað sem erfiðleikunum líður. ósjálfrátt stígur marg- ur fyrsta sporið inn á þá leið og segir síðan: “Farvei, heimur; farvel með alla þína þjóð- féhigsunihyggju, ást og gæði. Eg vil held- Vjr vera olnbogabarn þitt en snúa aftur!” —• inn einn veit, hvað um þá menn verð- Verða þeir Tolstoyar, eða verða þen flækingar, ófriðhelgir í þjóðfélaginu ? Verða þeir líkir þeim, sem í miðju hékk á krossin- um, eða þeim, sem þar voru ti I hliðar? Þjóðfélagið fæst að vísu ekki um það, þvi í augum þess eru þeir jafnir. En hvað segja seinni tímarnir um það? Eitt er víst. Menn þreytast aldrei á því að vona, að heimmum fari fram, að hann. haldi áfram að fegrast óg batna. En hvaðan ei uppfyllingu þeirra vona að vænta? Ef til vill úr sömu átt og þjóðfélagið stundum sér hætt- una? Úti fyrir þjóðfélagshliðinu á meða hinna Iíkþráu og bersyndugu stóð frelsarinn. Ræda. Flutt af séra Rögnv. Péturssym, við lagning hornsteins kirkju sambandssafnaðar. oss 1 dag er og vér von- ’ Kæru vimr! — Þessi dagur bæði fagnaðar- og heillastund; um að hann sé það eigi einungis oss, sem héi erum stödd, heldur og fjölda mörgum, sem sökum fjarlægðar fá eigi verið hér með oss. Vér vonum og óskum, að þessi dagur verði síðar meir skoðaður sem heilla- og gleði- dagur, sannur gæfudagur, af þeirn,, sem ung- ir standa oss við hlið, eða á eftir oss koma Og í spor Vor stíga, þegar öllum ferðum ei lokið og fótmálið síðasta stígið. Vér óskuir og biðjum, að hann verði sannur byrjunar- dagur að nýju tímabili, er renni upp í hinn viðburðasmáu sögu vorri, hinna vesturflutti manna og kvenna, tímabili, sem sanni það og sýní, er stundir líða fram, að hið sameigin- lega hugsjónamið mannsálarinnar mynd Iraustara bræðra- og félagsband en forn og einþykk og einhliða og staðlaus lagaboð eða útvortis skipanir, erfðídilekkirnir, sem manns andinn hefir borið frá bernskuárum menn- ingarinnar og mannkynsins. Einmitt þessi dagur er upphafsdagur að því, að gera til- raun til þess að leiða þann draum, þá hugsun í ljós, á verklegan og áþreifanlegan hátt, að eilífðarhugsun mannsins og rtétlætisþráin séu fullnægjandi félagsbönd, með því að leggja h?rnstein að húsi þessu, kirkju þessari, sem hér er í smíðum. “Kirkjunni, sem vermist af von og vígð er þér, ihiminh og dagur”. Til- raun þessi að reisa þvílíka kirkju, að leiða slíkan draum í ljós, er, ef ekki hin alira fyrsta, þá með þeim allra fyrstu í sögu kirkj- unnar og kristninnar. Og það, sem oss ber sérstaklega að þakka og fagna yfir, er, að oss fáum, fátækum, smáum, skuh hafa auðn- ast að taka það spor — sporin einstöku, sem áður en öldin rennur verða orðin að þjóð- leið þúsundanna mörgu, er heimta meira loft meira ljós. 1 kirku þessa er öllum boðið, ei leita vilja guðs og sannleikans, og láta engin bönd, engin bönn eða lagasetningar leggja hömlur á þá Ieit, engar hótanir, engar vin- sældir manna, — öllum, hverjar sérskoðanii sem þeir annars kunna að ala um hið dular- fulla, sem skynjun og þekking mannsins ei hulið. Hlið við hlið geta sannleiksieilend- urnir þreifað eftir guði, opnað huga sinn oe hjarta fyrir áhrifum Ijóssins og vermt sig við yl kærleikans. Hlið við hlið þroskað anda sinn, elft manndóm sinn við það, að láta sannfæring sína stjórná hugsunum sínum orðum og gerðum. Til þess þurfa engai knýjandi skipanir. Nei, miklu fremur myndr þær deyða alla slíka viðleitni. Það er ekki hægt með lögum að bjóða manninum, hverji hann skuli trúa, hvaða hugsanir og tilfinning- ar skili gera vart við sig í hjarta hans, er hann stendur augliti til auglitis frammi fyrir dul- ræni lífsins, er hann nemur staðar frammi fyrir því hátignarfulla og háa, eða þegar létt- ir þokuna innan sjóndeildarhringsins og við auganu blasa ný og blómieg lönd' hinna ó- numdu sanninda. Þá hreyfir hugsunm sig eftir sínum eðlisíbundnu lögum, hvað sem ö)l- um ytri Iagasetningum líður. Hef$u fyrir- mæli verið sett, skipanir út gefnar um það. hversu listamaðurinn með Iitum mætti leiða í Ijós, eða höggva í marmarann hvíta, — i mynd meistarans frá Galíleu, hefði það Iista- verk aldrei orðið til. Svo vanmáttug eru j orðin eintóm, að setja hugsuninni fyrir — | að bregða upp fyrir hinni innri sjón fullkomn- \ unarmyndinni, veita vitinu skilning og þekk- ingu og tilfinningunum! líf. Félagsskapur vor, sá sem reisir þetta hús hefir fyrir löngu fest augu á þessum sann- indum. Þ?ð var með þau í huga, að hann með lögum sfnum ákvað að binda engum byrðar, stórar eða smáar, með steinrunnurr játningum um það, hverju hver skyldi trúa. Nokkrir samferðamenn vorir hafa skelfst við iþetta, sem þeir hatda ofdirfsku og guði sér- staklega vanþókT'anlegt, því hann muni vilia láta hvern söfnuð vera bundinn víð hugsanii irn‘™ktu áfram/en stæðu ekki í stað iðju- þær, sem komu fram á deilutímábilunum miklu, í játningum 4. og 16. aldarinnar, os hafa ffrópað upp; “Sjáið játningarlausa kirkju!” Það hróp hefir átt að vekja skelf- ingu í hjörtúm manna. Hrópi því svönim véi með bjáVtri trú á framtíð og framför og segj- ulh: “Já, sjáið kirkjuna og þaiyi hóp manra sem dirfist að viðurkenna með grundvallar- lögum sínum vaxtarlögmálið, sem guð hefii ritað gullnum geislastöfum vfir himinhvoifið og jörðina, sem hann hefir látið hvert biað sem réttir sig upp úr duftinu, og hveija skepnu, sem lifir og hrærist í heiminum, bera vitni um, um augnablik hvert. Sjá þann flokk, sem dirfist að ganga fram hjá parruk- búnum, peningaleigðum lögfræðingum 16. og 1 7. aldarinnar, fram hjá metorðagjörnum og marglyndum páfum og einvaldsherrum miðaldanna, fram hjá þrefi og þráttan Nikeu- klerkanna, til meistarans sjálfs og játa með honum hina einföldu trú hans á algóðum og eilífum guði. Sjáið þann flokk, sem dirfisl að reisa musteri þeirri hugsjón, að mennirnir séu bræður, og staðhæfir, að hún sé kjarni lögmálsins og spámannanna.” — Spár verða margar og misjafnar um það, hvernig þessum söfnuði muni farnast, sem reisir sinn andlega félagsskap á þvílíkum grundvelli; en fyrii því berum vér engan kvíðboga. Vér vitum, að þetta spor, sem vér höfum stigið hér með þessum félagsskap, með kirkjusmíði þessu er spor í rétta átt. Það er það spor, sem marga hefir lengt eftir, að yrði tekið, ei þreyttir eru á fánýtum deilum og þrefi uir enn fánýtari efni, efni er hvörki snerta mann- | lífið hérna megin eða hinumegin gftfar. Serr J Ieiðir ertió á allri yfirborðs trúrækni, sem hvorki næt til skilningsins eða tiifinninganna. J en fálmar blindandi augum eftir hinu virki- j lega sambandi milli guðs og manna og finnut [ eigi, nema í gegnum grafarbotninn. Fyrir fáum dögum síðan sagði einn af hinum helztu Ieiðandi mentamönnum þjóðai J vorrar í Rvík við oss: “Þessi tilraun yðai J vestra að stofna alfrjálsan kristilegan félags- ! skap og sameina frjálshugsatidi fólk með mis- 1 munandi skoðanablæ ef til vill, í sameiginleg- an söfnuð, er byggir á kenningu Krists, hefir | glatt mig stórkostlega. Þesskonar hreyfing j gat hvergi komið fram að svo stóddu nema i vestra. En fyrir Iöngu síðan hefi eg áiitið hana sjálfsag'ða og mögulega, og vera þá ! kirkjulegu stefnu, sem'í framtíðinni hlýtur að koma. Hið gamla er horfið, það kemur ekki J aftur.” Á sama hátt töluðu margir fleiri i sem annars iáta sér vera hugað um andleg | mál. “Hugir góðra manna mæla meir að | sannindum en hrakspár heimskingjanna” ( segir hið fornkveðna. Vegna hvers? Vegna | þess að guð íjálfur mælir gegnum sálir hinna göfugustu manna. Með þeim hætti hefir hann j ávalt opinberað mönnunum sannleikann, ems og mannkynssagan ber vott um. Um fram tíðina efumst vér ekki, en berum þar góðan hug. Hún er í hendi hins algóða guðs, eins og hvert augnablik, hver stund og dagur vorrar mannlegu æfi. Vér vitum, að á þeim grundvelli, sem félagsskapur vor og kirkja þessi er reist, fær hvorttveggja varað, ef vér sjálf víkjum eigi undan þeirn merkjum. Véi vitum, að þegar fram líða stundir og menn fá skýrari sjón á málum, sem deilur standa um nú, og þeim auðnast að skoða þau fráskiiin öðrum kappsmálum þessara tíma, verður þessi grundvqllur viðurkendur sem sá sjálf- sagði og rétti. 1 því tradsti leggjum vér þá hornsteininn að þessari kirkju vorri, og með þeim ásetn- ingi og með því hugarfari, að hún skuli verða “hiífðarskjól á heimsins köldu strönd’ öllu því, er rétta sig vill móti himni og vaxa Hlífðarskjól viðleitninni til fullkomnari^ og sannari skilnings á lífinu og sambandi mann- anna hver við annan. Hlífðarskjól þeim, er finnur til ómegins undan hita og þunga dags- ins og þráir að heyra vinarröddina kalla til sín: “Komið til mín ailir þér, sem erfiðið og þunga eruð hlaðnir, og eg skal veita yður hvíld ”. Griðastaður þeim, sem örmagnast eru undir eigin byrði og finna til sektarinnar við guð og sína betri vitund, að þeir hafi eig varið öllum stundum æfinnar sem skyldi, og fá myndað sér nýjan og helgan ásetning, að lifa svo, að þeir fái mætt fyrir hverjum dómi. Helgur staður, þar sem tími og eilífð mætast, þar sem dauðinn er uppsvægður í sigur, þar sem guð talar þögult við oss, í ættingja- óg ástvinahópi, sem börnin sín. Staðurinn,, þat sem dvelja öll kvöld og morgnar hlustandi hljóð og hika nætur og dreymandi bíða. Staðurinn, sem er helgaður von, fegurð, aúsku og yndi, lífi og degi, þótt nótt taki við af nótt á tímamæli vorum, kynslóð af kyn- slóð, öld af öld. Undir hornstein þenna, sem vér leggjurr nú, látum vér hin skráðu orð hans, er aldirn- ar hafa fært oss að arfi, vinarins og lerAtog- ans, er alt gerði dásamlega. Hans, sem sagði': “Þér eruð allir bræður”. Hans, sem sjálfur óx að vizku, náð og þekkingu fyrir guði og mönnum. Haijs, sem krafðist þess, að menn- lausir á torginu. Hans, sem leit ti mannfjöJdans og kendi í brjóst; um hann. Trú hans viljum vér helga oss, orð hans og kenningai viljum vér tileinka oss, og að svc miklu leyti sem oss er unt, láta hið sama lundarfar búa hjá oss, seir var hjá honum. Minnugir um h'f- ið og skyldur þess, fagnandi yfii hverjum morgni, sem roðar yfii austurdjúpin, sem sundurleysii næturmyrkrin. Fagnandi yfir þeinr sem ungir halda oss í hönd, og með þekkingarþrá í augum stara brosandi og undrandi íram á ó förnu leiðina og boða framhalc lífsms hér á jörð. Vér leggjum og undir hornsteír þenna hnefa af vorri móður- og feðrajörð, af ættlandinu, þar sem þjóð vor hefir þroskast og lifað þúsund ár, þar sem sjóndeildar’ hringurinn er bæði þröngur og víð ur, fjöllin há og fögur, hafið bjart og breitt; þaðan, sem öll vor ein kenni til lífs og sálar eru komin Fáein korn af möldu þeirri, serr fætur feðra vorra og mæðra hafe snert og fyrstu spor vor liggja^ fáein sandkorn af jörðu þeirri, ei heillaði til sín og hét frelsi land- námsmönnunum fornu, sem fóstr að hefir þá tungu, sem fegurst ei og kærust allra orða í heimi; serr alið hefir þær bókmentir og skráð þá sögu, sem aldrei fyrnist. Al jörðinni, þar sem vagga vor stóð; af jörðinni, sem hlúir buftu sofn uðum ættingjum og vinum. — Er með því að leggja þessi duftkorr undir hornsteininn, má og segja að vér höfum lagt þar duft feðr- anna og mæðranna, sem til moldai eru gengin, svo náskyld er ætt voi vorri óðaljörð. Og á dufti þeirra starfi þeirra, minningu þeirra, ætt þeirra viljum vér að kirkja voi hvíli og hið andlega starf vort os framsókn hér á þessum stað, þvi þeirra afkomendur og endingu til þeirra að degi iýkur. Á þessum ver erum eivum að hverfa er grunni, á þessari hellu byggjilrr vér húsið og makt heivítis skal al- drei á því sigrast. i «. Helgpm bá þetta. verk sem &vc er byrjað, eigi með orðum einunr heldur með verkinu sem vér fús- lega af hendi ynnum. Starfið ei mikið sem fyrir liggur, látum það ekki bíða vegna þess vér stönduir tvíráðir og horfum um öxl, vegn? þess vér. fyllum þann flokkinn seir á torginu standa og bíður þess að einhver leigi hann. Látum hugsjór ina og drauminn rætast sem hrund ið hefir verki þessu af stað. Grænlandspistlar. ii. ÞaS er nú orSiS alkurmugt, aS Daniir muni ekki treystast tj! aS halda fram siglingabanni aS Graenllandi---nema um nokkurr tíima. Er látS í veSri vaka aS landiS muni verSa opnaS eftir á kveSinn frest og eru 12—15 ái nefnd, sem verja eigi til þess aS búa skrælingja undir aS taka í1 mótii siSmenning annara þjóSa án þess aS þetta innlenda þjóS- kyn glatist fyrir hin “erlendiu” á hrif. MleS Dönum var þeim óhaett Ox .—Dodd's aýmapíllur eru bezta aýmsmae»ali*. Uckna og gigt, Kakvwrk^ hjartabilun. þvagteppu. og önnur veikindi, sem stafa fra nýnanum. — Dodd’s Kidney PiUs lcosta 50c askjan eða 6 öskjur fyr* ir $2.50, og fást hjá öllum lyfsöi. um eðo frá The Dodd’s Medicine Co. Ltd., Toronto^ Ont.......... aS búa, en aSrar þjóSir mundu,, eftir því se)m stjórniiin og einokun- arverzlunin danska halda fram.efa laust gera út af viS Skrælingjana. Þessi viSbára he'fir löngum ver- iS iborin á borS þegar réttlæta átti verzlunaráþjánina dönsku í Græn landi og hneyklisbanniS á móti þvi aS nickkur maSur stigi þar ■ land — nema meS alveg sér- stöku leylfi, sem alls ekki var held ur veitt neirna vísinda'mönnum og landkönnuSum. En þeir sem hafe kynit sér sögu dönska aSfaranna þar í landi, Iáta> naum'lega blekkj- ast af þessum fyrirslætti. OkiS yfir öllum veiSiskap og kaupum Skrgelingja undir Danastjórn hef- ir veriS svo ógurlegt og óbæri- legt aS lleng: má leita í kúgunar- sögu heimsins til þess iaS finna nc.tt líkit. Og hvaS vík,ur viS- varSveizlu “kynsins" í Graanlandi þá er viíst bezt aS tala sem minst ui-n þaS, hvsrn'g þeim ákvæSurr hefir veriS fylgt fram í reyndinri. AS öilu vel athuguSu er óihaett aS fullyrSa, aS Grænlenzku Skræl- ingjarnir, sem IjfaS hafa af áþján Dana og al'la meSiferS, bæS efnaJega og á anrran hátt, hafí sýnt þaS og sannaS, aS þeir erv hæ'fir til þess aS liifa* meS h verr, þjóS heimsins sem er. Engin þjó>' né stjórn mundi láta sér detta t hug aS beiita þá slíkum itökum sem Danir ihafi komist upp ‘meS — undir þögninni, sem þeir hafa breitt yfir þetta mikla effSaland lslendinga, ,um svo adfalangan tíma, ómótmælt aS mestu a hálfu þeirra, sem áttu IandiS . vegna þess aS þeir sjálfir kom ust aSeins .rreS l'ifsmarki undár sömu okurklánni, sem nú vii halda Grænlandi enn í helgreip um — 12—15 ár! En þessi viSbára er eínnig frá öSru sjónarmiSi óframibærile- fyrir heiminn. Þótt svo væri sem enginn miaSur trúir, aS Danir, einir allra þjóSa, séu kjörnir til þess aS halda lífinu í Skrælingj- unum, í þeirra eigm eldgömlu> VeiS'istöSvum, þá er þaS gagn- stætt alþjóSasiS og mannrétti, aS loka feiknamiklum, náttúruauS- ugum landsvæSum til þess aS varSveita fáeina villlimenn. SiS- menning heimsins heimtar 'frelsi til ►<> IH = Meðlimir Grain Exchange, Winnpeg Produce Clearing A»so. | cíation, Fort William Grain Er hange, Grain Claims Bureau. j LICENSED AND BCKNDED ^ By the Board of Grain Commi*«ioners of Canada. North-West Commission Co. LIMITED Telephone A-3297 216 Grain Exchange, Winnipeg, Man. íslenzkir bændur! MuniS eftir íslenzku kornverzlunarfélaginu; þaS gæti borgaS sig aS senda okkur sem mest af kornvöru ySar þetta ár. ViS seljum eiinnig hreinsaS útsæSi og kaupum Options fyrir þá er þess óska. — SkrifiS a enisku eSa íslenzku. ! HANNES J. LINDAL PETER ANDERSON

x

Heimskringla

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Heimskringla
https://timarit.is/publication/129

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.