Heimskringla - 12.10.1921, Blaðsíða 5

WPNNIPEG 12. OKTÖBBR 1921
HEIMSKKIMGLA
5. BLAÐSBA
Landa-gjaidmiðar.
HvaS ætlið þér at! gera við sölu gjaldmiÖla yÖar?
Komið með þá á bankann t>l víxlnuar eða óhultrar
geymslu. Þér munið hitta fljót, kurteis og fullkomin
viðskifti við næstu bankadeid vora.
Riverton bankadeild, H. M. Sampson, umboðsmaður
IMFERIAL BANK
OF &V.NA.OA
Riverton bankadeild, H. M. Sampson, umboðsmaður
Útibú að GIMLI
(370)
er að mjög miklu leyti undir þv.
' kömin hvað mikið fé við höfurr
saman. Okkur er gefin kostur á að
'áta Leif lEÍTÍksson og i>orfmr
karlsefni, konu hans og barn —
hið fyrsta hvíta bam fætt í Am-
eríku svo sögur fari af, ko'na
fram á sýningarsviðið sem fyrstu
landnema frá ísilandi. En búning-
ur þeirra kostar okkur talsvert
mikið jafnvel þótt við getum feng
ið að láni sumt sem til þess þarf.
Tilgangur flestra þeirra þjóð-
flokka serri þátt taka í þessari sýn-
hana. Leiðin, sem líklegust þótti
út úr ógöngunum, er samvinnu-
leiðin, sú, að 'haga sölunni á naut-
gripum á svipaðann hátt og korn-
sölu meðan Canada Wheat Board
hafði hana með höndum, enda
mun sú leið farsælust, að því er
gripasölu snertir, eigi síður en sölu
á korni. Þetta fyrirkomulag verð-
ur því tekið upp í haust, og ætti
að vera mikill ihagur i því fyrii
bændur, sem sslja þurfa gripi í
haust, og það munu flestir þurfa
að gera. Þessi samvinnuaðferð
ingu, er að gefa út bækling með i er í því fólgin, að gripirnir verða
Hlutkaíafundar
...Fundur verður haldinn af hluthöfum VIKING PRESS:
LIMTED, félagsins, á mið /ikudaginn þann 26. þ. m. kl. 3.
e. m. á skrifstofu félagsins 853—855 Sargent Ave, Wpeg,
Man. Áríðandi er að allir hluthafar gmæti á þeim fundi,
einnig þeir sem í hyggju kunna að hafa að ganga í félagið
R. PÉTURSSON
Ritari
B. PÉTURSSON
Ráðsmaður
þess, að nota jörðina í þarfir
mannkynsins. Þessi ifáu þúsund
Grænlendinga, sem Danir sitja yf-
ir með því vægðarlausasta verzl-
unarhelsi sem heimurinn þekkir,
geta Jifað eins og þeir lifa nú, og
margfak betur, innan um siðaðra
manna bygging, víðsvegar urr
órastrandir og víðáttulönd hinn-
ar miklu nýlendu Islands. Það er
svo 'langt frá því, að þeir þurfi að
vera inniflytjendum tii tállma eða
óþægðar, að þeir mundu, þverl
á móti, reynast hinir þörfustu og
beztu a&stoðendur þeirra serr
smátt og smátt mundu taka iéi
bólfestu í Grænlandi, ef það vær
opnað. — Grænlendingar ert
þrautgóðir og vel menningarhæf-
ir, vel greindir að eðlisfari, seigii
og tryggir þar sem þeir taka því
--— Eg verð að segja það sem á-
ln mitt og sannfæring, af öliu því
sem eg hefi Jesið og kynt mér
um Grænlendinga og upprur.a
egsltionung — og samferða urðu
skýringum og myndum, og gefa
þeim sem fræðast villja um hina
ýmsu þjóðflokka, séríkenni þeirra
og sögu. iHér er tækifæri fyrir oki
ur að gera eins vel og aðrar þjóð-
ir e,f efnin Jeyfa. — Við þurfurr
að hafa að minsla kosti 1500C
eintök af bækling þessum, og e:
helzt til ilítið t.U ’tekið, þvií til þe?'i
að hafa hann eins myndarlegar
og vera ætti, mundi það kosta
al’mjkið fé. Hér væri tækifæri að
sýna myndir af heJztu mannvirkj
um Islendinga t Bandaríkjunum,
ef till vill með myndurn af þeim
sjálfum. Við þur.fum aðstoð mál
ara og listamanna til þess að út
Ieggja pláss það sem okkur hefi:
verið úthlutað (The Icelandic
Section). Menn þeir, sem aðstoða
ok'kur gera það fyriir imjö'g sann
gjarna borgun, en þrátt fyrir það
kostar það allmikið. Sýningar
stjórnin skorar á alla þá þjóð
bæði löndin aftur 1814. Friðþjól flokka sem koma hér saman að
ur Nansen kemst allveí að orði um hafa ek'ki 'færri en 30 sem tak
þetta þar sem hann segir að við þátt í skrúðgöngu sem fram fe
uppleysinguna á sarrtbandi Dan- j fyrsta og síðasta daginn. Sumt ai
merkur og Noregs hafi hvork: i því fóiliki sem tekur þátt í sikrúð
Grænland né Island (eða Færeyj göngu þessari þarf sérstaka bún
ar) verið néfnt. “Þessvegna vai inga, og æfingar fyrir það tæki
löndum þessum haldið af Dana-
konungi og komust þau þannig
undir Danmörk. Útlenda stjóin-
in, sém var um leið stjórn Islands,
vanrækti og gleymdi Grænland
um fullar tvær aldir, eftir að
stjórnin hafði beinlínis valdið
glötun nýlendumanna með ófull-
nægjandi framkvæimdum á lof
orðinu um að halda uppi sigling
'jtu. Samhliða var landið þó lok-
að lvTÍ--' íslcndingum — En þegai
norski tmboðixin Hans Egtdc
stofnaði bygging á Grænland
(1721) þá var það gert undii
konungsstjórn sem ieði yfir ís-
landi samkvæmt gamla sáttmála
færi. Líka getum við sýnt I a
“Stereoptician” myndir ef efnin
leyfa. Það sem hér er ta'lið er að
eins til þess að gefa svolitla hug
mynd um það sem við erum að
reyna að koma inn á sýningv
þessa. Það er dálítið erfitt að
þeirra, að þeir eru yfirleitt engu! Þessi endurbygging Græn'Iands
síðri, af guði gjörðir, heldur en haggar ekki eignanétti íslands yf-
danskir menn sjálfir. Var Brönd-
um ekki mar.ntápsmestur og göf-
uglyndastur aflra í “Danmerkur-
förinni?Mundi þetta þjóðkyn sem
Danir þykjast vera að vernda í
móti “spilling erlendra þjóða’
hafa getað yfirbugað formenn frá
Islandi héfði ekki verið mikið i
þá spunnið? Nei, Japanir, ætt
frændur Grænlendinga hafa sýnt
að þeir taka vel siðmenning. Og
engu síðúr, öf ekki fremur, roundu
Grænlendingar reynast — svc
framarilega sem “vemdarhend-
inni” dönsku væri silept af þeim
En við alt þetta verður það þc
fyrst og fremst að hafa hugfast,
að fslendingar eiga Grænland
Það á þessvegna ekki að vera
komíið undir Dönum hvenær land
ið er opnað, heldur undir íslenzk'-
um þjóðarvilja. — Ó'lög og of-
béldi hafa hindrað Islendinga frá
því, að halda við landnámi sínu
þar vestra. Eiríkur rauðli,
stundum er talinn Norðmaður,
var íslenzkur þegn þegar hann fói
til GrænJands og var þar, að því
•em sagt er, í landransóknum svo
ámm skipti og það er rétt að gete
sendir til þeirra, er umsjón hafa á
sölunni, og verða seldir á hæsta
verði, sem fáanlegt er á markaðn-
um. Og það verð fer alt til bænd
anna, sem selja, en ekki að eins
m.'kl' m hluta og áður til millilið
anna. Verkefni umsjónarmanns-
ins, sem söluna hefir á hendi, ei
ið útvega markað. Og það ætt
nonum að ganga betur en einstök-
um mönnum, því hann gæti aJtaf
fylt þær pantanir er hann fengi,
fyrirfram, fremur en þeir. Bænd-
ur þyrftu heJdur ekki að selja
gripina fyr en þeir væru búnir að
flta þá og gera þá sem útgengileg-
asta. Einnig mundi verðið ekk
verða eitt í dag og annað á morg
un með þeseu fyrirko.mulagi. Hag-
urinn af þessu er því auðsær. Og
þó afar mikið sé komið undii
mönnunum, sem söluna hafa á
hendi, segist Grain Growers fé-
lagið hafa fengið þá ágæta nú
þegar. Einnig hlýtur betta að
hafa verðhækkun yfirleitt í föi
með sér á gripum, því samkepnin
sem af þessu leiðir fyrir gripakaup
menn, hlýtur að verða mikil. Það
hefir ávalt verið skoðun vor, að
bændur værur bezt til þess kjörn-
ir, að sjá sér sjál'fir íyrir söJu é
vörum sínum, og þetta er sannar-
lega spor í þá átt. Með góðri
stjórn ætti þetta fyrirtæki að
verða baéndum stór hagur, og það
strax í haust. Gripirnir eru send-
Orð geta ekki í ljósi látið hvað bragðgott Maltum
Staut er. Þér verðið að smakka það sjálfir. Gangið inn í
næstu svalardrykkjarbúð í dag og biðjið um glas af þessum
svalandi drykk er hefir hinn ríka keim af malti að geyma.
Biðjið um hann ískaldan. — Þér þurfið vart 'frekari tilboð.
Sendið eftir kassa fyrir heimili yðar.
E. L. Drewry, Ltd.
Winnipeg.
ir í griparétt G. G. félagsins í St.
yita hvað á að velja og hverju að Bonifaoe Manog verSa þal
þless, að þe-gar þetta landnáTn fói
fram hafði Island um langan tímp
verið fullskipað og, að allra við
urkenning frjálst, sjál'fstætt ríki
En eins vsst eins og það var, að
Eliríikur ifór frá Nioregi tíl Islands,
með iþeim 'hug að yfirgeía heimil
kifang sitít í Noregi og búsetja sig
í Islandi, eins víst var hitt, að
unidir leið'sö'gn hans var Græn
land niuimið' með þeiim hug, ac
það væri nýlenda eða hjálend?
Islands, Sem hlýddi íslenzkum lög
um og rétti. -Þessi nýlenda voi
verð samiferða Islandi undir Nor-
ir fomu nýlendunni — heldur ei
hún komíin fram á grundvelli ís-
lenzkrar þekkingar og landnám:
á Grænlandi og sarrikvæmt vald
sem fslendingar veittu konungi.
íslendingar eiga Graenland.
Hvemi'g eiga þeir að hagnýta séi
þennan rétt eins og nú er komið
málum eftir að þeiir hafa sjálfii
fengið þjóðlegt sjálfstæði?
Um það vil eg gjarnan fara
nokkrum orðum síðar, þar serr
um leið væri gerð gleggri grein
fyrir aðstöðu Islands við kröfuna
um opnun Grænlands á eina hlið
og viðurkenniing fullvejdis ' ls
lands yfir Grænlandi á aðra hlið.
Einar Benediktssor
Vestur-íslendingar!
Nev' York, 6. okt’21
Hvað mikinn styrk viljið þið
eem veita okkur fyrir þátttöku í þjóð-
my n d u n arsýnin gu (America’:
Making) þeirri sem halda á hér
New Yiork 29. október feill 12.
nóvember n*st komandi?
Eg get fuílilvissað ykkur um það
að þessir fáu Islendingar (miJIi
60—70) hér austur frá eru glað-
ir og viljugir tíl þess að leggja
fram sinn skerf. Enn þeÍT eru flest
ir ifátadkir verkamenn.
Þessir þrír lslendingar haifa geJ
ið sína hundrað dollarana hver
Villhjálmiur Stefánssorj og þeir
byggingamei'Stararnir ölafur ÓI
afsson og Ingvar Guðmundsson.
Fyrsta gjöfín okkur tiil hjálpai
kom frá einum helzta borgara
Reykjavíkur, Garði kaupm. Gísla
syni, tuttugu og fimm dollarar.
Þáttaka okkar í eýningu þe«9ar
hafna þegar meðgjöfina skortir
Því ríflegri styrk sem þið veitið
okkur þeim mun myndarlegri og
fjöJbneyttari verður þátttaka okk-
ar í þjóðmyndunarsýningu Sess
ari. Eg treystí því að þeir sem
sjá þessar línur hafi einr.ig ;esið
það sem við höfum' áður sent ísl.
blöðunum í Winnipeg. Fler erc
ummaeli ríkisstjóra Nevc York
rík.is um sýningu þesaa:
“The purpose of the America’:
Making is to shov: the parts play-
ed by descendants of all races ir
buillding the America of to day
It. is not only educational in the
highest sence but also a promo-
tion o.f friendliness and civic co-
operation among the variou:
groups that make up our nation
I bespeak the hearty support anC
assistance oif all good citizens by | B
whom natí'Onál unity and socia
skoðaðir og valdir þeir úr, er hæf-
ir eru til að seljast. Niðurborgun
er strax gefin nokkur, víst 4—2c an
á pundið á fæti.
Þrjátíu og sex járnbrautavag-iai
af nautgripum voru nýlega sendi'
til Englands. Er það fyrsta send-
ingin af 45 járnlbrautarvögnum.
sem samið var um að selja þang-
að. Gripirnir voru mjög vel út-
lítandi er til Englands kom, enda
v'oru það alt gripir af góðu kyni,
svo sem "Short horns”, "Her-
fords’’ og “Holstein”. Þeir seld
ust fljótt og á góðu verði.
þessar vel gefnar og hafa augun
opin fyrir sönnum umbótum,
hvort sem þær koma frá flokk
þeim er þær fylgja, eða öðrum.
Erv mikils vænst af þeirn í þinginu, f
því alvara þeirra og áhugi fyrii
bættum kjörum alþýðu, er sagðui
meiri en alment gerist hjá þing-
mönnum. Mrs. Wintringham ei
forseti eða formaður bindindisfé-
laga og vann af dugnaði miklunr
að stríðsmálum. Hún var skóla-
kennari á yngri árum, og þyxii
hæfileika- og - dugnaðarkona
hvívetna.
Konur í Árborg, Manitoba, eri
í undirbúningi með að stofne
deild hjá sér í sambandi v'ð
REV. W. E. CHRISMAS,
Divine Healer
Kraftaverk skeði sem svar up
á bænahöld vor sem vér héldu
að 229 Young Street á hverjum
bændafélagsskapinn. Mun það þriðjudegi eftir miðdag, þar sem
önnur deildin, sem íslenzkar kon aJlix eru velkomnir.
ur gangast fyrir að stofna af þessv
tæi. Hin var stofnuð fyrir n'okkr:
á Gimli. Vel gert, konur.
Lestur.

omity are dearly prized.
Tvær stærstu jarðyikju iðn-
stofnanirnar, Massey Harris fél.,
sem bækistöð sína hefir í Torontc
| og Cockshutt Plow félagið «
rantford, hafa gefið til kynna
að þær færi niður verð á verkíær
um Su'num, sem nemur 15—30%
Nathan L. Miller. Snertir þetta verkfæri, sern nú err
Tíminn leyfir ekki að við ná
um til eins margra bréflega eins og
við vilduim. Eg er þess fullviss að
þið látið okkur ekki gjalda þess.
Það eru víst margir Vestur-Is
lendingar sem muna ummæli séra
Matthíasar Jodhumssonar um þátt
töku Islendinga í Ghicago sýning
unni, sem voru aðeins fáir og frerr
ur órnierkilegir munir. — Islend-
ingar voru þá ekki vaknaðir.
Vestuir-lslendingar, hvað mik
inn styrk viHjið þið veita okknr till
þátttöku í þjóð myndunarsýning-
unni í New, York.
Aðalsteinn Kristjánssor
477 Second St.
Brooklyn, N. Y.
t’I sölu hjá umiboðsmönnum fé-
laganna, eigi síður en þau, er fé
Iögin sjál’f hafa á hendi. 20 pró-
sent vinnulaunalækkun og lækk-
andi verð á efni, segja félögin að
sé ástæðan fyrir því, að þau get
fært verð verkfæranna niður.
Málefni kvenna.
Bændur og
Bósýsla.
Það hefir lengi vakað fyrir
bændum eða bænda’félögum
pessa lands, að reyna að Itoma
Óvanaíega mikla eftirtekt vakl
það í Lincolnshire á Englandi, ei
kona varð hlutskörpust í auka
kosningu til neðri deildar þings
ins, er þar fór fram 25. septembei
s.l. Konan, sem þingsætið hlaut,
heitir Mrs. Margaret Wintringham
og fylgdi liberalflokknum að mál
Þeir, sem sótbu á móti henni.
Sir Adam Hutchings sam-
steypustjórnar-'sinni, og Jame:
George fyrir hönd verkamanna
Én þeir töpiuðu báðir. Þetta þing
sæti, sem autt var, var áður skip-
að a'f manni Mrs. Wintringham
9em Jézt nýlge. Mrs. Wintring
um.
voru
etra skipulagi á nautgripasölu en ■ ham er önnur konan, er á þing
nú á sér stað, enda veitti ékki af Breta situr; hin er, sem kunnugt
því, ein« og nú etanda sakir meðl er, Lady Astor. Báðar eru konui
Er hann að verða ónauðsynleg
ur? Það eru til tveir gamlir ís-
lenzkir málshæittir, sem svara þs3.r
spurningu, en sinn á hvoir
hátt. Annar hljóðar þannig:
Bókvitið verður ekki látið í ask-
ana. Hinn er aftur þannig
Blindur er bóklaus maður.
Og það er síðari málshátturinr
sem vanalega er álitinn sannar:
Það kapp, sem aliar þjóðii leggjr
á að kenna börnum að lesa, er ó
rækur vottur þess. Og þeim, scr.
ekki kunna að lesa, eða draga t
stafs, fer sífelt fækkandi.
En þrátt fyrir það, heifir hin
málsíhátturinn einnig við nokkuð
að styðjast. Lestrarfýsn er afa
lítil eða engin hjá mörgum mann:
Og þó allflestir iæri að lesa
barnaskólum nú orðið, er hitt vís
að þeir eru nokkrir, sem algerlegí
"levma því aftur, þótt undarleg'
sé.
Athuganir á þessu efni bera þa<
mjög greinilega með sér, að ménr
gleyrr.a að lesa. I Bandaríkjunurr
var mentaástand manna, sem
atríðið fóru, rannsakað, og þnð
sem í Ijós kom í því sam'bandi
ber s'kýran Vott þessa. Margir, senr
í barnaskóla höfðu gengið í æsícu
voru búnir að steingleyma þv; að
lesa.
Margt af því, sem menn lærr.
skólum, gleymist. Það þekkja al’.
ir. Menn gleyma latínu, þó þei:
hafi mörg ár haft hana yfir með
öðru í skólum. Og það litla, serr
lært er í frönsku eða þýzku þar
gleymist einnig 'fljótt, éf engir
stund er Jögð á að halda því við
eítir að kemur út úr skólunum
Einmitt það atriði hefir verið not
aí$ til þess að sanna það, að þ:
mentun, sem ekki sé veruleg no
fyrir, sé tilgangslaust að vera af
kenna í skólum.
Spurningin, sem í huga mann:
vaknar í samibandi við þetta, e:
sú. hvort þessu sé eins farið með
það að læra að lesa; 'hvort menr
hafi vegna þess, að notin voru svr
lítil af því, gleymt því? Er bók-
vitið eftir alt saman ekki látið
askana?
Eftírfylgjandi bréf er meðtek-
ið frá eiginmanni konu sem ver ð
hefir á geðveikrahæli í fleiri ár.
(Nafn og áritan fæst ef um er b. ð
ið eða bréfið td sýnis á móði i-
máli mánu.)
Kæri faðir Chrismas:
Mig langar að segja þér f.á
þeim góðu fréttum viðvíkjar. di
konu minni; krarftaverk hefir þar
skeð. Það sannar að til er almá:;-
ugur guð, jafnvel þó sumir dirf.^>
að segja: “Það er enginn guð
Konan mín hefir skr-ifað mér mj<
vel stílað bréf og \arð eg forviða
á því, því viku áður fékk eg br, .
frá henni er sannaði hve rugi.
hún var. I áminstu bréfi, skýnr
hún mér frá hvað skeði með har. \
þriðjudaginn sem þú baðst fyrir
henni. Ákafleg sorg greip hana,
sterkari en nokkru sinni fyr. Hún
grét án afláts allan eftir miðdag-
inn, Hjúkrunarkonurnar söfnuð-
ust kring um hana en gátu ek: i
huggað hana. Flenni fanst hjarlað
ætla að springa af 'harmi og n 5
að hafa tal af lækni sem vitjaði
hennar og reyndi að hugga árang-
urslaust. Þetta hélst til föstudagS
en þá var sem a!t skýrðist fyrir
henni. Eg hefi meðtekið bréf frá
lækni hennar og segir hann að
stórkostlegur bati hafi átt sér stað.
Ó, hvað þakklátur eg er guði fyrir
að hafa mizkunað sig yfir konu
mína.
Mr. Chrismas vill með ánægju
bafa bréfaviðskifti við hvern þann
er þjáist af sjúkdómum. Sendið
frímerkt umslag með utanáskrifl
yðar til: Rev. W. E. Chrismas,
562 Corydon Ave., Winnipeg,
Man.
Gas
roaganum
vefdur
roeltingarleysi.
lOlnnÍK Nflrnm <>k vrrkim
IlvrrnlK n a* la-k» þa«f
Læknar segja aS aiu tiundu af allri
magaslæmí ku, meltÍRgarieysi, sárind-
um, bruna, vindi o. s. frv. stafi af of
mikllli klórsýru í maganum, en ekki
eins og margir balda, af safaleysi
meltingarfærunum. Maginn verSui
sár, meltingin tefst, fæHan súrnar af
völdum klórsýrunnar og þannig er
magaslæmskan, sem svo marga þjáir
til orbin.
Þegar svo stend'ur á, getur veriti
hættulegt ati brúka raeböl. lægbu þau
því til siSu, en fáSu þér í lyfjabúS ‘
þess staS fáar únzur af Bisurated
Magnisla og láttu eina teskeiS í pott af
vatnl og taktu inn á eftir máltíO. ÞaS
brelnsar magann, keraur 1 veg fyrir aS
of mikil klórsyra myndist og eru eng-
in óþægindi, verkir eöa þemba því
samfara. Bisurated Magnesia skatiar
magann ekjcert, er ódýr og verkar á
ouurn meöölum betur Hún er notuS
af þúsundum manna og alltr eegja
hana bafa læknaS stg.
Ruthenian Booksellers * Publtebing
Co. Ltd., 850 Main st., Winnípeg.