Heimskringla - 07.12.1921, Síða 7

WLX'Nl?
7.DESBMBER 1921
HEIMSKRINGLA.
7. BLAÐSIÐA.

The DcminSon
Bank
UOHNI NÓTRE DAME A V F,. 0<J
SHBUBROOKE ST.
IliifiiííHliilI nppl*.*
VnrasiöISur .........*
Allar elgalr .........1179,«00.000
Sérstakt athygli Teitt viðsktít-
um kaupmauha og verzlunarfé-
aga.
Sp'irisjó'ðsdoildin.
Yextir af innsteeðufé gieiddir
jafn háir og annarsstaðar.
Yér bjóðum velkomin smá sem
stór viðskifti-
PHOJIK A #253.
P. B. TUCKER, Ráðsmaður
varS aS skiílja nálina við sig. Bjugg
ust fæstir vað aS 4iún sæist nokk-
urn tíma framar. En tveim mán-
u'Sum seinna fanst hún og var dreg
in til hafnarinnar Vigo á Spáni.
ÞingmaSur einn sendi skemtiskip
sitt til aS sækja Ihana og komst
hún heilu og höldnu til Lundúna.
Henni var valinn staSur á Thames
Emlbankment og í stallinn, sem
hún stendur á, var lagt sáfn af
brbllíum á 250 tungumálum, allar
tegundir af enskri mynt og ýmis.
legt fleira. Nál Cleopötru er
merkasta minnismerkið í Lundún-
um, en máske það minnismerkiS,
sem ifaestir veita atlhygli.
(Mbl.)
ARNAOULL
Nál Cleópötru.
Mörgu merku háfa Englend-
ingar viðað aS sér austan ur íönd-
um, ekki sízt frá Egyptalandi. Og
sá, sem sjá v.Oi fornmenjai Egypta
sér meira ef hann fer inn í British
Museum en ,þó hann fari til Egypta
lands. Svo mikiS hafa Englend-
ingar rignas' af ar.r'ðum forn-
egypskrar tr.enninga-", kfiir hafa
tekið þaS, sem þeir mögulega
gátu komist meS til Lundúna.
Egyptar mega þakka fyrir, hve
þungir pýramídarnir eru. Þess
vegna standa þeir enn austur við
Níl.
En Englendingar hafa flutt það
til sín, sem flytjanllegt var. Og
talandi vottur um það, hve langt
þeir hafa farið, er “nál Cleopötru’
sem nú stendur á einu torginu í
Lundiúnum. Borgin er gömul og
margt gamaít ber fyrfr augu veg-
farandans. En lþó er ekkert, sem
að aldri til nasr “nálinni".
Því hún er þrjú þúsund og fimm
hundruð ára-gömul. / Fimtán öld-
um áður en Cæsar lenti við strend
ur Egyptallands, var þessi minnis-
varði högginn út úr björgunum,
og hann var orðinn margra alda
gamall, þegar fbúar Bretlandseyja
hætitu að búa í hel'lum. Þegar
minnisvarðinn var gerður, voru
Grikkir ómentuð þjóð. Svo göm-
ul er nálin, sem nú stendur í hring-
iðu strætisvagna, flugvéíla og ann-
ara menningartækja tuttugustu t
aldarinnar.
Hún var gerð á stjórnarárum ^
1 hotmes konungs hins þriðja og
reist í konungslborginni, sem nefnd
var On í biblíunni, en sem Grikk- j
ir nefndu Heliopolis. Steinninn var
höggvinn í Efra^Egyptalandi og er
rautt granít í honum. Hann er unrE
20 metrar á lengd og vegur 140
smálestir. Samt gátu Egyptar flutt
hann niður dftir Níl og komið hon
um á ákvörðunarstaðinn. Áletr-
anirnar á steininum eru frá tíð
Ramsesar mikla; lét hann rista
nokkur æfiatriði sín á steininn.
Þegar steinninn háfði staðið
yfir 2000 ár í Helilopolis, lét Cleo-
patra lEgyptalandsdrotning flytja
hann til Alexandríu. Þar stóð
hann margar aldir, en að lolkum
skektist undirstaðan svo, að hann
féll um og 'lá lengi’ og var orðinn
sandkafinn. En árið 1 801 komst
Englendingur, Ralph AbercomJby
að uppruna steinsins og einsetti
sér að flytja hann tiil lEnglands til
minningar um sigra þá, sem herlið
hans halfði unnið í nágrenni við
steininn. Ekkert varð Iþó af flótn-
inginum og éklki heldur seinna
þegar Mehemet Ali bauð steininn
að gjöf, fyrst Georg fjórða og
síðan Vilhjálmi fjórða. Það varð
ekki fyr en 76 árum síðar, að Eng
lendingar þáðu gjöfina. Þá skutu
nokkrir auðmenn saman fjárupp-
hæð þeirri er fkftningurinn kost-
aði, um 200,000 krónum. Ókleyft
reyndist að flytja steininn á venju-
legu skipi og varð því að smíða
pramma til 'flutningsins.
Flutningurinn gekk ékki slysa-
laust. Á leiðinni niður Níl kom
gat á prammann ’og sökk hann til
botns oig nálin með. Þó tókst að
ná öllu upp aftur og þétta leka-
staðinn. Var nú haldið á iháf út
og gékk iferðin Vel fyrstu þrjár
vikurnar vestur í Atlantslhaf. En
þegar kom í Biskyaílóa gerði veð-
ur sVo vont að diáttaíbáturinn
Helga og Halldóre.
/
Eg vildi að einhver annar ó-
vandabundinn hefði orðið til að
rita ’Báein minningarorð um þess-
ar merku konur. En mér finst
sjálfsagt að voru heiðruðu ís-
lenzku blöð greini í 'fáum orðum
sögð æfiatriði stórmerkra manna
og k\ / ma, sem hingað flutltu
snemma á landnámstíðinni, og þá
verður einlhver að tilkynna það
blöðunum. En að náin skyld-
menni skrifi kann eg mjög illa við
í svona llöguðu máli.
Móðirsystir mfn, Helga Sigurð-
ardóttir (Mrs. Bjarnason), móðir
hennar Kristín Jónsdóttir. Þau
hjón bjuggu sæmdarlbúi alla tíð í |
sama stað, á Elliða í Staðarsveit i
Snaéfelllsnessýslu, og þar fæddist
Helga, sem var yngst af 8 börnum
þeirra hjóna, og ólst þar upp til
fullorðinsára og fluttist þá suður
til Reykjavíkur með iPétri sál. Pét-
urssyni biskup, þá prófastur á Stað
á Öldulhrygg, en var veitt forstaða
prestaskóllans í Reykjavík. Þar
giftist hún skömmu síðar Einari
Bjarnasyni, sem verzlun hafði alla
tíð þar til hann flutti tíl álfu þess-
arar, að eg held 1872, með ein-
hverjum fáum öðrum, og settust
að í Milwaukee í Michiganfylkinu,
og hafði hann þá með sér 2 elztu
börnin af 12, sem þau áttu; Sig-
ríði, sem var jafngömul mér, en er
löngu dáin, og Ágúst, sem er lif-
andi og að eg hygg verzlunarmað-
ur. Ári síðar fór Hellga alfarin af
lsllandi með tíu ibörnin, sem eftir
voru, til manns síns, og allan tím-
ann, eða því sem næst, munu þau
hafa verið á Washingtoneyjunni
(Wash. Haibour), ásamt fleiri
löndum sem þar tóku sér bólfestu.
Sem sjá má á gömlu almanaki Ó.
S. Th., sem eg 'hdfi því miður
glatað.
Helga sál. dó 10 maií s.l., þá
fullra '90 ár agömul. Var frábæí|.
lega fálleg kona — eg man eftir
henni þegar eg var lítill drengur
og kom til hennar í Reykjavík —
myndarleg og geðþékk á allan
hátt og hafði almenna hylli. Eg
býst við að börn hennar, sem li'fa,
séu öll runnin inn í ameríska stór-
fljótið og ekki auðvelt þau að
finna, en Einar maður hennar er
löngu dáinn. Það var í síðasta
bréfi ,frá Halldóru systur minni,
dags. 28. sept. s.l., sem eg frétti
lát móðursystur mínnar, og þykir
mér það meira en lítil vesal-
menáka af jafn myndarlegu vensla
fólki og hennar, að koma ékki
dauðsfallinu í okkar íslenzku blöð
því í flestum greinum var Hlelga
mesta sæmdar- og merkisk'ona,
ein af o'kkur góðu iog gömlu ís-
lenzku kvenhetjum.
iHalUdóra systir mín, Mrs. Ol-
son, var faedd á Elliða, sama bæ
og Helga móðursystir, sem áður
er getið. Foreldrar hennar Guð-
mundur Stephánsson og Anna
systir Helgu. Öll þau Elliða-syst-
kin Voru talin frábærlega myndar
leg í sjón og raun, og fáir stóðu
ElliðaJbræðrum á sporði, heyrð.i
eg oft sagt í ungdæmi mínu. En
langafi í iföðurætt o'kkar var Guð
mundur prófastur Jonsson a Stað-
arstað, góður og merkur maður.
Halldóra ól'st upp hjá Guðmundi
móðurbróður sínum og Þorbjörgu
föðursystur, sem bjuggu lengi
Álptavatni í StaðarsVeit. Þor-
björg sú var hannyrðakona imikil
og kendi frænku sinni og fóstru
Sumarið kveður.
Eilífi guð! sem lögum lffsins stjórnar,
lætur nú sumar kveðja og við oss s'kilja;
aftur þ ú vetri oss nú köldum fórnar, —
alt er það gott, sem fer að þínum vilja.
Gdf þ ú oss öllum gæðaþinna að njóta,
gef þú oss olt, sem verða má til bóta.
(Gömul vísa.)
guðs, eða eitthvað skyldur hon-
um.
Óla lók að syfja undir ræðunni.
Það var eitthvað svo svæfandi,
það sem presturinn var að segja.
Það var líkt því, þegar mamma
hans 'sat á stokknum hijá honum
og kvað við hann, þangað til hann
s l'naði. Orð prestsins færðust
fjær, og Ihonum fanst sem hann
heyrði suðu í kringum sig í kirkj-
unni. Hann hallaði höfðinu upp
að hli'ð mióður sinnar og sofnaði.
Ólii vaknaði við sönginn. Prest-
urinn var farinn úr stóllnum. Óla
þótti skemtilegt að hlusita á siöng-
inn. Hann syfjaði ekki það sem
e'ftir var messunnar.
Þegar Óli kom út úr kirkjunni,
sagði hann við mcmmu sína:
“Er það mes3an, 'fallegu fötin,
sem presturinn var í?”
“Þetta er alt kallað messa, og við.
Dúddi.
“Xei. En eg á hesta cg kýr og
k ndur og skip og sel og fisk og
bát og nýja skó og bl^a húfu o-g
“Uss! Eg á langtum meira. Eg
á myndabók með hesti og kú og
kind og gæs og önd og hana, og
rauðri kerlingu og Rauðhettu, og
svo á eg spil og apa og kött o,g
vagn og margt, margt fleira.”
“Átt þú kiikjuna?"
“Eg á pabba og pabbi á kirkj-
una, og eg á mömmu og mamma
á kýrnar og kýrnar eiga fjósið og
'fjósið á hlöðuna og ihlaðan á hey-
ið og iheyið á-----— — eg.”
“Átt þú líka grasið o'kkar?”
“Ykkar! Eg vil það ekki."
Óla létti mikið, þvf han nvar
farinn að verða smeikur við þebta
stórmenni, sem hann var að tala
Kirkjuferð. »
Óli ha'fði heyrt talað um kirkj-
una. Honum ha'fði verið sagt, að j
þangað kæmi margt fólk, og að
messað væri í kirkjunni, en hvað '
það var, að messa, það skildi
hann ekki. Mikið ‘langaði hann að
kcma til kirkju, og var honum
leýft það, þegar hann var orðinn
fimm ára.
Daginn sem Óli fór till kirkjunn-
ar, var gott veður. Pabbi hans
reiddi hann »fyrir framan sig, og
Iþótti Ihonum hnákícnéfið no'kkuð
hart að sitja á, en tilhlökkunin
eyddi þeirri tilifinningu.
Óla þótti mjög skrítið að sjá
alt fólkið, sem var við kirkjuna
og fanst eiitthvað einkennilegt við
það. Það var svo vel búið. Þar
voru líka margir miklir menn ,sam_
anko.mnir. Hingað til hafði hann
haldið, að pabbi sinn væri mesti
maðurinn, sem til væri, en nú sá
hann, að fleiri mundu vera miklir
menn.,
Óli var half utan við sig á með
an hann var í kiíkjunni. Mamma
Ihans halfði sagt honum, að hann
mætti eíkki tala í kirikjunni, og
hún var svo alvarl'eg, þegar hún
sagði það, að hann þorði ekki
annað en að hlýða. Skrítnast þóitti
honum að sjá prestinn. Þegar
hann sá hann fyrir altarinu í öllum
skrúðanum, þá hélt hann í fyrstu,
að hann væri guð, en þegar hann
hugsaði ibetur um það, sá hann,
að það gat ekki verið, því guð var
uppi á himnum. Komst hann að
síðustu að þeirri niðurstöðu, að
presturinn væri bróðir eða s’onur
allar kvenlegar listir; átti enga
dóttur sjá'llf, aðeins einn so'n, St-ef-
án, sem lifir enn og er bóndi á
Borg í Miklaholthreppi. Frá þess
um fóstur'foreldrum giftist HalL
dóra Siggeiri Ólafssyni (á Kross-
um í Staðarsveit), og er hann dá-
inn fyrir 6 árum. Þau ifóru síðast
frá lsHandi af Borðeyri í Hrúta-
firði árið 1885. Voru þá fyrst í
Winnipeg 2 eða 3 ár; fluttu svo til
Washingtoneyjarinnar til Helgu
sál., og árið naest eftir til Duluth,
og þar bjuggu þau til dauðadags.
Hún Ifékk mjög hægt andlát 28.
okt. s.l. Frá atgerfi og mann-
kostum systur minnar hefði eg
fremur kosið aðra ien sjáflan mig
til að segja. Eg held húnlhafi átt
skapið Ihennar Berglþóru og trygð-
ina, en metnaðinn • hennar Þor_
bjargar digru, sem þorði að taka
Gretti heim og geyma hann, þar
til Vermundur kom af þingi. I
fáum orðum sagt var Halldóra
hetja, sem ékki 'kunni að hræðast
og orðið ómögulegt var ekki tiil á
hennar vörum. Hún var at-
kvæðakona í öllu, sem hún gekk
að óg vildi líka heimta mikið af
öðrum; allur vesaldómur og hjá-
rænuskapur var henni sár kvöl.
Hún átti ekkert sjállf til af því
smáa og óverulega og hataði það
lílka, hvar sem það átti heima. —
Hún var sköpuð með höfðings-
lund og henni hélt hún hreinni til
dauðans. Hún var ljósmóðir að
svo hundruðum barna skifti, og
“Dulufh Herald" — sem eg hefi
hér ifyrir mér — segir: “Mr*s. Ol-
son was well known in W. Duluth*
having (“onducted a Maternity
Hospital there for the last twenty
years”. — Sem áfar lítið sýnist-
horn af stálviljanum og óbugan-
lega kjarkinum, sem'Halldóra átti,
þá var það fyrst þegar hún fór að
sitja yifir konum í Duluth, þá tóku
læknarnir sig saman þar og klög-
uðu Ihana fyrir læknaráði í St.
Paul, sem er höfuðstaður Minne-
sotaríkis, og hún var þangað köll-
uð að standa fyrir máli sínu. Og
þegar þangað kom, |þá segist hún
vera útlærð ylfirsstukona frá Is-
landi sem var nú eikki meira en
meðal sann'eikur) og segist r.ú
vilja ganga Ihér undir próf, og því
gátu þeir ekki neitað. Og alt gekk j
að óskum. Halldóra fékk lejifis-
bréfið frá læknaráðinu og setti
strax þegar heim kom auglýsingu
í stærstu blöð b'orgarinnar. Og
lánaðist henni þetta sitt langa og
mikla starf framúrékarandi vel, og
brúkaði hiún iðulega bæði ‘fæð-
ingartengur og svæifingu, sem
lærðir læknar. Og setti siðan upp
af eigin ramleik fæðingarlhús, sem 1
hún veitti forstöðu, eins og blaðið
segir í 20 ár. En jafnlframt var
hún sótt í allar áttir til kvenna, og
fóru þær 'ferðir og áreynslan loks
með hennar mikla þrek og heilsu.
Halldóra var stór kona vexti og
karlmanns ígildi að kröftum og
hreysti. Ekki reglulega ‘fríð kona,
en svipurinn var mikill, ennið hiátt
og hofmannavik löng og hár Jrem
ur gysið, líkist þar í föðurkyn. En
að rausn og (höfðingssikap hafa fá-
ar konur tekið henni fram.
Af börnum þeirra hjóna lifa 2
synir, báðir giftir og búsettir í W.
Duluth, dr. O. S. Olson og T. F.
Olson, sem vinnur a'Ila tíð við
stórblaðið Duluth HeraTd (mem-
ber o'f the Herald Staff); báðir
mestu ágætismenn. Það blað
segir að Halldóra háfi verið fullra
55 ára, þá hún lézt, en eg hygg
presturinn er sa sem messar
aði 'hún og brosti.
Óli skildi þeiita ek'ki vel; en
þorði ekki að spyrja 'frekar, því
hann sá á móður sinni, að hann
hafði spurt heimskulega.
Óli Ihitti son prestsins. Hann
var á lfkum aldri og öli. Hann
sagðist heita Dúddi. Þeir urðu
brátt góðir vinir og leicádust út á
tún.
“Kant þú ‘að 'búa til festi?”
spurði Dúddi.
“Nei,” svaraði Óli.
"Það kann eg. Eru ekki blóm
hjá bæ»num þínum?”
"Jú."
"Nei, það eru engin blóm þar.
Þú átt heima í litla bæ, en eg á
heima í stóra, stóra bæ,’ og
Dúddi teygði sig upp og baðaði
út höndum.
“Það eru víst blóm heima hjá
mér, miklu miklu fallegri en
hérna, og bærinn minn er miklu
stærri en þessi bær. Uss! Þetta er
bara k'ot."
“Kallarðu presitssetrið kot?”
Ótti þagði, því nú hélt hann að
hann hefði sagt einhverja vitleysu.
Orðið prestssetur halfði eitthvað
dularfult við sig.
“Átt þú stafrclfskver? ” spurði
hún hafi verið einu ári eldri.
Eg held að þetta séu engar öfg- .
ar af mér sagðar, og eg bið mína
gömlu heiðvirðu Heimskringlu að
flytja þessar línur. Og þar sem
enginn annar héfir enn á stað
farið með minningarorð í iþessu
falli; og víst mundi systir mín sál.
hafa búist við því af mér, að eg
min\ist hennar látinnar.
Og þarna eru tvær merkiskonur
til moldar gengnar, sem voru
sæmd og prýði vorum íslenzku
konum í álfu þessari.
Lárus Guðmundsson.
“Átt þú prestinn?”
Dúddi hló.
“Hann pabbi minn er prestur-
inn. Veiztu það ékki? Ha, ha, hæ!
Þú átt ekki prest fyrir pabba.
Pabbi þinn er bará-------bara-”
“Bara hvað?”
“Bara svona ekki prestur.”
“Hvað gerir hann pabbi þrnii?'
Dúddi hló.
"Hann pabbi? Það skal eg
segja þér. Hann syngur og spillar
og hlær og borðar og heldur á
mér á kvöldin og skrifar í litlu
Stofu oig measar í kirkjunni cg
géfur honum Rauð. Gerir hann
pabbi þinn svona mikið?
"Eg veit ekki.” Óla var farinn
að fallast hugur, þegar hann
heyrði að pábbi Dúdda messaðí,
því það fanst honum vera eitt-
hvað fjarska ná'kið.
Nú var kallað á drengina, og
Óli lagði af stað heim. Kvaddí
hann Dúdda með kossi.
Á heimleiðinni var hann að
hugsa um, hvað Dúddi ætti gott.
að eiga pabba sem messaði, og
var ekki laust við, að hann öfunc -
aði hann af því. En hann hugg:.'V
sig við það að palbbi Dúdda gæl:
ekki verið eins góður og pab
sinn.
I .‘V
FJÁRSVIK í DANMÖRKU.
Maður nokkur, Grigorij Igna-
tjev, umlboðsmaður rússneska
samvinnufélagsins “Arkos hefir
nýlega orðið uppvís að fjársvi'k-
um við ifélag sitt. Nema svikin
miiljónum -króna. Voru þau ifram-
in á þann hátt, að Ignatjev sarndi
kaup á vörum við ýmsa danska
kaujpsýslumenn og Iborgaði þær
langt yfir markaðsverði. Mismun-
inum slkiftu þeir svo á mil'li sín,
hann og seljendurnir og hvílir því
ljót sök á þeim Ifka.
KAPPFLUG,
300 kilometra langt, var nýlega
háð við Brescia í Frakklandi.
Fljótastur varð flugmaðurinn Sadi
Lecointe, sem flaug vegalengdina
á 1 klukkustund, 1 3. mín. 9 sek.
en næstur honum ítalskur maður
Bracpapa á 1, klst. 28 mín., 58
sek. Lecointe háfði áður heims-
met í hraðflugi og hefir farið 290
kflometra á einni klukíkustund.