Heimskringla - 22.02.1922, Qupperneq 1

Sendið ettir verVlista tll
Roytl Crowa S«ap, Ltd.
654 M&in St., Wtnnipeg
°8 SendiC eftiP vertSlista tll
umbúðir
Röynl Crown Soap, Ltd.
654 Maln St.. Wlnnlp*i
W(VI. ÁR......
WINNIPEG, MANITOBA, MIÐVIKUDAGINN 22. FEBRÚAR 1922
NÚMER 22
ÁRSÞING ÞJOÐRÆKNISFÉLAIGSPN'S BYRJARO DAG.
OM
CANADA
v.
FylkisþíngiS
Eitt af þii.ni ixii.'lum sem mesta
athvgli vek.'r ::c á þmgin.i er fjár-
f. gur fylk iins Þegar Hon Ed-
v ard Browa Rá'J. lokiS tj.tcr »'.á-
3kSu sinni og slýrt frá na< fyik
ísins hraus mörgum þegar hugur
| *
viS reikningumim. Mei^n sem
glöggir 'eru á fjármlál urSu þess
fljótt áskynja aS reikningarnir
voru kámugir. Tök W. Sanford
Evans fyrrum borgarstjóri í Win-
nipeg, aS véfengja, aS hagur fylk-
isins væri eins góSur og reikn-
ingarnir sýn(du ihann, KvaS hann
skuldir haífa aukist um 325% síS-
ita 1913 og útgjöldin vera 360%
hærri nú en þá. Aftur væri vöru-
verS eSa hveiti, sem væri stærsta
tekjulind landsins elkki nema
1 40 % hærra en þá, en þessi hlut- I
föll sýndu hve miklu erfiSara |
væri ifyrir ifyikis'búa aS bera
skuldabyrSina nú en þegar þessi j
stjórn tók viS1 völdum. MeS mjög
nákvæmri atihugun á þessu sýnir j
hann fram á hve hagur fylkisins ;
sé undimiSri alt annar en fjármála
reikningurinn bendir til aS hann
sé. En þaS er ékki alt þar meS
búiS. Travers Sv’eatman, K. C.
(hæstaréttar lögmaSur) gengur
svo alngt aS segja fylkisreikning-
ana blátt áfram ranga. Færir
hann iþví máli sínu til stuSnings,
*S íeikningarnir séu færSir út í
fjórum liSium, og séu tveir liSLrn-
ir þess eSlis, aS þeir séu hvergi
nlotaSir viS reikningsíærslu og
fjármálaráSlherrann hafi slengt
þeim inn í til þess aS sýna hag
fylkisins annan en hann í raun
réttri sé. Og hann bendir einn-
ig á hvernig yíjrskoSunarmaSur
reikninganna John Scott( hafi var-
aS sig á þessu, því hann taki fram
aS fyrsti og fjórSi liSurinn sé rétt-
ur, en néfnrr elcki á nafn þessa 2
áminstu liSi. Skuldin eSa tekju-
halflinn þetta síSastliSna ár sé
sýndur $601,000. En tekjuhalli
talsímaker(fisins sé þar ekki talinn
sem auki séu S833.000 í vatfasöm-
fremur séu S833.000 í va'fasöm-
um hlutabréfum lí Lundúnum, sem
taliS sé sem peningar á hendi, en
á móti "var mœlt 1 9 1 7aS taliS væri
til inntekta. Skuldin sé því sem
næst 2 miljónir á árinu eSa þrem
fjiórSu meiri en hún er sýnd.
Sw.eatman segir aS ef Bro^yn geti
fundiS nolkkurn yfirs/koSunar-
mann í ifýlikinu sem samþykki
Teikninga hans, éins og þeir eru
úr garSi gerSir. slkuli hann taka
kæru sína til' balka. En hann segir
enga stofnu'n mundi dirfast aS
sýna hluthöfum sínum aSra eins
fjárhagsreíkninga. Máli þessu er
ekki 'komiS lengra. En þaS dylst
engum, aS reikningana þanf aS
rannsaka og þaS verSur eflaust
gert. AS stjórninni verSi þeir aS
falli, er taliS sjálfsagt.
Lan.djbrasks-máliS er sama sem
til lýk'ta leitt. En heitt var stjórn-
inn‘ innanbrjósts í sambandi viS
þaS. Tillaga Hon. McPherson um
aS setja nefnd í aS rannsaka þaS
Teiddi þannig af viS atkvæSa-
greiSslluna, aS 23 þingmenn utSu
meS henni og 23 á móti. Mátti
stjórnin þá Iheita fallin. En þing-
'forset,i bjargaSi buxunum hennar
þá sem o'ftar. SíSan var gengiS til
atkvæSa um tillögu D*xons urn '-'ð
fordæma stjórnina fyrir meSferS
hennar í þessu land-bralls-máli
En þá varS margur hissa. Stjórn-
inni greiddu þá 37 atkvæSi, en
aSeins 9 á móti. Ef á mátti bæta
T----------~~0)4
tvíveSrung þingmanna var þaS
í .sa-nnleika gert meS framkomu
þeirra í þessu máli. Endir þessa
máls verSur eflaust sá, er stjóinin
æskti, en þaS var oS bera nönd
fyrir höfuS vina hennar sein hún
séldi löndin. A8 vísu gerSi t-.l-
laga Norrisar fyrst ráS fyrir aS
samningunum yrSi fyrst ryftaS viS
þá, sem ékki boiguSu ti.l stjórnar-
innar innan 6 mánaSa rentur og
hö>fuSstól sem fallin er í gjald-
daga. En Hon. T'h. Jóhnson hef-
ir nú felt úr tillögunni aS höfuS-
stóliinn yrSi borgaSur. og aS þaS
nægSi ef rentumar yrSu grcidd-
ar. AuS vitaS verSur sagt já og
amen viS því af þingmönnunum.
Um skatts'kudir þessara landeigna-
manna til sveitanna, er óvíst hvaS
verSur gert. Sinni stjórnin því
ékekrt tapar hver sveit meira
og minna fé. Einhverjir þing-
manna eru þó 'aS reyna aS
smeygja inn tillögu um aS land-
eigendur þessir borgi sveitunum
upp skatta sína, hvort sem þaS
tskst eSa ekki. '
Tillaga séra Alberts Kristjáns-
sonar um aS lækka laun þing-
manna um 300 dali á ári, var
kveSin niSur.
Þá sýndi sbjórnin ékki mikla
T'iz.kunsemi í sambandi viS hjálp-
ina til Rússlands. Tiillögur Queens
rm aS gera eitthvaS í því efni,
var kastaS út. Ekki var stjórnin
bar í samræmi viS anda íbúa
þessa fylkis heldur en endranær,
því fyrir slkömmu síSan sendu
bændur héSan skipslfarm af hveiti
þangaS um leiS og þaS var orS-
aS. M issionar-stefna sitjórnarinn-
ar lítur aS öSru en því aS hjálpa
þeim sem hungurmorSa eru.
Einn þingmanna feldi nýlega
þungan dóm á ensku blöSin fyrir
aS segja aS ifylgi þingmanna viS
stjórnina væri sprottiS af ótta viS
aS þeir töpuSu þingsæti eSa laun-
um siinum, kvaS hann vitleysu.
Samt béra nú blöSin því fyrir sig,
aS þessi sami þingmaSur hafi í
fyrra sagt, aS ef stjórnin yrSi feld
áSur-en þinglaunin væri greidd,
yrSi hann aS fara fótgangandi
heim til sín. AuSvitaS eru sumir
þingmenn þannig gerSir aS þeir
greiSa stjóminni atkvæSi á mál-
um þeim, er þeir fylgja sjál'fir.
Enda er þaS ekki ósanngjiarnt. En
fyrir fleiri hluta þeirra virSist ein-
mitt hitt spursmáliS, aS halda em-
>ættinu og því sem iþví fylgir.
Tilllögur eru áferSinni í þing-
inu, sem fordæma stjórnina íyrir
aS alfnema ekki ‘‘Utilities’'-nefnd-
ina eins og þingiS gerSi ráS 'fyrir
í. fyrra. Ef þingmenn greiSa nú
atkvæSiS meS stjórninni, um þaS
mál sem þeir sjálfir samþyktu í
fyrra, sézt þaS bezt, hvílíkan leik
þeir eru aS leika á þinginu.
Hlutfallsklosningatillaga Queens
mætir Thótspyrnu í þinginu. Fer
hún fram á, aS hlutifállskosninga-
aSlferSin sé tekin upp og enginn
munur sé gerSur á bæjum og
sveitum í því efni. Samikvæmt því
ætti Wipnipeg aS halfa 1 6 sæti á
fylkisþinginu. En þaS má búasit
viS aS sveitafólkinu þyki nokk-
uS mikiS. Á þessum tímum væri
samt eklki víst, aS sveitirnar töp-
uSu á þessu, því þaS gæfi aS
líkindum verkamönnum taékifæri
aS ná hér fleiri sætum. Og þeir
yrSu ekiki alþýSunni verri aS
minsta kosti en aSrir fúlltrúar. I
frjálsri löggjöif tékur enginn 'flokk
ur, ékki einu sinni bændaflokkur-
inn þó nýr sé, þeirra fHokki fram.
Þingforseti kæríiur.
Eftir að þingforseti kvað nið-
ur tillöguna í samlbandi við at-
vinnuleysismáhð, höfðu verka-
menn hér í bænum fund í einu-
leikhúsinu og kærðu bingforsetann
fyrir misbrúkun á váldi sínu í þing-
Úta'f þessum gerðum þing-
mu.
forsetans og ráðríkni sýndu í ýms
um öðrum greinum, er óánægja
mikíl ríkjandi á meðal manna til
hans- Er sagt að verið sé að hefja
mál á móti honum út af þessu.
Parnell kominn heim.
Parnell borgarstjóri, sem verið
hefir að heiman nokkurn tíma,
kom aftur ti'l bæjarins s. 1. Iaugar-
dag. Mann fór suður til West-
India-eyjanna og dva'ldi þar nokk-
urn tíma sér til heilsubótar. Hann
er nú sagður hressari. Frú hans
var með honum í för þessari. '
K«rn hækkar í verði
um borgarstjóraembættið- Von-
andi er að vinur vor Richter sjái
sér fært að verða við tilmæliím
þessum.
Félag mæðra að vernda syni sína
frá daðurdrósnm-
Nýstofnað er félag kvenna í
New York með þeim tiigangi að
vernda ógifta, uppkomna syni
sína frá áhrifum nýtízku daðurs-
leika sem þær kveða að þar tíðkist
nú mjög upp á síðkastið meðal
skemtimóta. Á mótum þessum
segja þær að hættulegastir séu
klappleikirnir og vangadansinn.
Klappleikirnir eru nokkurskonar
fitlleeikir en vangadansinn er í því
innifalinn að dansaðir eru nútízku
dansar þar sem vangarnir eru látn-
ir mætast við og við. Sumt af
ungu rrftnnunum segja að ef þeir
lifðu eftir þessum reglum sem fé-
lag þetta leggur þeim fyíir, þá
skornir 13,000 nautgripir, 3000
sauðfjúár og 6000 svín. Þó kjöt-
ið sé ætt af þessum skepnum, er
þetta frábær skaði. Hvernig á
sýki þessari stendur segir ekki frá.
En heppilegf er það, að innflutn-
ingsbann canadiskra nautgripa var
ekki afnumið áður en þessi plága
braust út, þýj. ekki er ómögulegt
að því hefði þá verið um kent.
ÖNNUR LÖND.
Peninga lán.
Þýzkaland er að sækja um pen-
ingalán til Bandaríkjanna til þess
að geta greitt skuldir sínar við
aðrar þjóðir jafnóðum og þær
fa!!a í gjálddaga. Bandaríkin er
sagt að taki vel í málið. Lánið, ef
af því verður, mun veitt til 10—
15 ára. Hugo Stinnes auðkóngur
__ i mundu ungu stúlkurnar allar firt-
Hveitikorn hefir nýlega hækkað | asj stórkostlega og kalla þá niðr-
að stórum mun í verði. Er það nú anc|j nöfnum.
$1.36, en var ekki alls fyrir löngu
$1,02 Þessi verðhækkun á sér Takmörkun landsávexta.
stað um allan heim og byrjar í Að takmarka ekrufjölda lands-
Liverpool. Ástæðan er sögð sú, aVaxta yfri Bandaríkin, þar til
að hveiti uppskera í Ástralíu °g i landbúnaður Evrópu kæmist í
Argentínu brást mjög. Af hveiti-| þetra hOTf( var ákvarðað á fundi
korm hér er sagt að um 70 miljón j landbúnaðarfélagsins sem haldinn
mælar séu óseldir. Hagur af verð-j var j Washington fyrir skömmu
hækkun þessari er því sem næst! síðan,
20 miljónir dala. En hverjir hafa
þetta hveiti áhendi ? Eru það
bændur? Vonandi er eitthvað af
því hjá þeim. En því miður rnun
mikið af hveitikorninu vera farið
úr höndum hinna fátækari. Verð-
hækkun þessi kemur heldur seint
til þess að verða þeim til góðs.
Faðir Delorme morðingi?
Mál stendur yfir í Montreal sem
eftirtekt vekur um alt þetta land.
Það er morðmál. Og sá sem fyrir
s°k er hafður í því heitir Adelard
Delorme kaþólskur prestur í Que-
bec. Sá er myrtur var er hálfbróð-
ir prestsins og heitir RoualDelorme
stúdent af Ottawa háskólanum.
Stútent þessi erfði eignir' eftir föð-
ur sinn er námu $250,000. Nokkru
eftir að hann tók við erfðafé sínu
fanst hann dauður í útjaðri Mon-
treal-borgar og var líkið falið í
snjó. Verkamenn onkkrir fundu
það. Hafði hann verið skotinn
Rannsókn var þegar hafin. Fanst
byssa sem svaraði til kúlunnar er
hinn myrti var skotinn með í vörsl-
um prestsins; einnig sáust blóð-
drefjar í bifreið hans, þó líkið
væri ofið mjög upp til að koma í
veg fyrir það. Er nú haldið að
faðir Delorme sé valdur að því
að hafa myrt bróður sinn til fjár,
því hann stóð næst eða einn til
að erfa hann..
Ábyrgð gagnvart Knickerbocker
leikhús-slysinu.
Dómsmálaráðherra H. M. Daug-
herty hefir skipað að ekkert verði
ógert látið viðvíkjandi rannsókn
um að finna orsakir leikhústjóns-,
ins mikla og láta hegnmgu koma
gagnvart þeim er annaðhvort af
svikum eða trassaakap voru ors°k
þess.
Gjafir John D. Rockerfeller
Jón gamli Rockerfeller hefir ný-
lega gefið 45 miljónir dollara til
styrkta og eflingar læknastofnun-
unum. Þetta gerir gjafir hans til
slíkra stofnana $126,788,094-
meðal fátækrar Ieiguliðafjölskyldu
í “bakhýsinu” eins og höfundurinn
nefnir það, en annar og fjórði
þáttur fara fram á heimili auð-
mannsins sem býr í “framhúsinu”.
Eins og mörgum er kunnugt hagar
svo til í mörgum stórborgum Evr-
ópu, að aðal strætin eru eingöngu
bygð stórefna fjöiskyldum, og eru
skrauthýsi þeirra þá oft bygð í ó-
slitinni röð með hvelfdum keyrslu-
vegum gegnum byggingarnar á
stöku stað, og er einnig notaður
sem aðal inngangur til fátækling-
anna er búa í “bakhýsunum,” sem
snúa að “baktsrætinu, þar sem eng
inn gengur um nema erfiðisfólkið.’
Fátæklingarnir í “bakhýsinu”
eru Heinéki og frú Heinecki göm-
ul hjón. Þau eiga þrjú uppkomin
b°rn. Elsta barn þeirra er Á-
gústa, sem er gift daglaunamanni,
drykkfeldum. Samt komasc þau af
Þjóðverja og ef til vill einn af hæf rmSanl^ “þó rifist geti þai- og
ustu mönnum heimsins í verzlunar fert uPPIstand • • Jngr. dottn
,, , r r •„. r i Hemecki hjonanna heitir Alma.
malum, skrirar narn sitt undir!,, . , ,, , ,
,, ». rleimasætan og uppahaldio hans
lan-samnmgmn. Mun pao pvkja , , „ . ° „
pabba, — en gjalitns stulka
I “undir'barnslegu sakleysis t>læj-
unni.” Þriðja barnið gömlu hjón-
i anna, en næstur ágústu að aldri,
heitir Robert. Hann hefir verið
fjarverandi í tíu ár, en er fett kom-
inn heim- <*
Þá er efnafólkið í “framhúsinu”
Komerceráð Mulhing og frú Mul-
BRETLAND
næg trygging fyrir láninu. Auk
þess er síður hætt við því, að
Þýzkáland §tígi °nnur eins glötun-
arspor þar sem það er lýðveltfi
nú, og það steig með keisara-
stjórninni þar, með stríðinu-
10 ára fangelsi og þræidóm.
Snemma í vetur þegar nokkrir,. . , . , .. , .
. i • r .• f hing og uppkomm born beirra tvo,
namsmenn voru teknir rastir í Vin , ö ° , , * i •*
í Austurríki fyrir *si„gar ogl Lenora u„g lagleg, strang he.Sar-
, .. ., r i • • . , in tc leg, sjalrstæð, viil ekki vamm sitt
dæmdir til rangelsisvistar í IU—I i> i , • * , .•
i vita, ne sinna, að oliu leyti olrk
ar, reis !b ara gamal) drengur er ,, , ,• * , r
, ,v; i i , > smni tjolskvldu, prair að lita lat-
Zoltan Weinberger het upp í dom- , f, , ,, ,,£- T r
, | , ? *• „V • ,-r-! Iausu, rlekkiausu lih. Lira eins og
salninn og hropaði: Lengi lirii , • • , ,* ,
, , , ii • , »•' somatilnnningin byður henm, en er
peir sem dæmdir eru saklausir! i . , c c u • »>. .
í- * , , ■ , I misskilin ar roreldrum sinum. Kurt
rynr að giepja rettinn var dreng- , , . ,
, • , , , , £ i broðir hennar, er talsvert yngri,
ur þessi dæmdur í IU ara tang-i , . .. ,,• ,. , • •*
, . , , . r-r , .. I er í stuttu rnali motsetmng við
elsi og þrælavmnu. — bt þetta er j , u , . ,
, * I systur sina. Hann leitar anægjunn-
samkvæmt logum í Vin, verður* , , , • • , ,
ar a spilahusum og veitmgahusum
BANDARÍKIN.
Christian Harold Richter.
Eftir St. Paul blöðunum að
dæma, hefir landi vor C. H. Rich-
ter verið útnefndur til að sækja
um borgarstjóra embættið þar í
höndfarandi kosningum. Margar
fjölmennar bænaskrár hafa verið
sendar honum, en hann hefir enn
ekki ákveðið hvort hann gefur
kost á sér annara starfa vegna. Um
daginn þegar hann var kallaður til
Brainard, Minnesota, að halda þar
ræðu, tóku sig saman á meðan
hann var fjarverandi, honum óaf-
vitandi, um 70 heldri borgarar þar
og skrásettu nafn hans samkvæmt
fylkislögunum hjá borgarskrifára á
stjórnarráðhöllinni sem sækjanda
Lýðveldi, ekki frí-ríki.
Það hafa gengið ein ósköp á í
írlandi undanfanð, eða síðan að
frí-ríkja-stjórnin þar settist á lagg-
irnar. DeValera hefir verið ó-
þreytandi í að æsa Ira upp á móti
nýju stjórninni þar og hefir meira
að segja hersöfnun í frammi um
landið. Hann héfir verið nýlega að
halda fundi og safna mönnum
saman utan um stefnu sína og er
sagt að tíonum gangi það mikið
betur en aifonent er látið. Hann
kveður Suður-Irland enn Sinn
Feina lýðveldi og segir að það
verði aldrei annað. Það hafi verið
krafa íbúanna en ekki frí-ríkja-
fyrirkomulagið, sem Irland háfi
kotnið í lög með því að blekkja
fólkið. Máli sínu heldur DeValera
svo mjög fram, að við sjálft ligg-
ur að þjóðinni sé steypt út í borg-
arastríð með því og er því spáð,
að svo geti farið, ef þessu heldur
áfram. En áltof liðsterkur er De-
Valera til þess að stjórnin geti lát-
ið taka hann fastan fyrir æsingarn-
ar. « ; '
Sýkií skepnum.
Sýki illkynjuð gengur í skepniim
á Englandi- Brýst hún út í fótum
og kjafti skepnanna og er ólækn-
ándi. Héfir því orðið að grípa til
þeirra óyndis-úrræða, að skera
ekki sagt að þar séu ekki til hegn-
mgarlög.
Krýning.páfans.
Pius páfi hinn XI. var krýndur
í sánti Péturs kirkjunni í Róm,
12. þ- m. Um 40,000 manns var
sunnudag. Um 40,000 manns var
viðstatt er sú athöfn fór fram. Var
aðsóknin svo mikil að suimir stálu
aðgöngumiðum og margir voru
komnir í kirkjuna kl. 6 að morgn-
inum, en athöfnin byrjaði ekki fyr
en kl. 10 f. h- og stóð yfir í 4
klukkutíma. Vinsældir þessa nýja
páfa kváðu vera miklar.
Konur biðja sér eiginmanna.
Á eyju einni er Himla heitir í
Gríska hafinu er aðal atvinnuveg-
ur fólks sá að veiða svampa."
Skarar kvenfólkið einkum fram úr
við veiðina. Þegar stúlka sem
hefir giftingu í huga, hefir veitt
eins mfkið af svömpum og dag-
í samfélagi við gjálífis-kvendi og
sóar auðæfunum hans föðui síns í
iðjuleysi. En hann er uppáhald
foreldranna af því að “hann læzt
vera góður sonur”; hefir lag á
að slá ryki í augu foreldra sinna.
Hann læst vera á sama siðferðis-
legu stigi og foreldrar hans og lít-
ur með fyrirlitningu niður á vinnu-
lýðinn. En án þeirra vitundar er
hann í kunningsskap við Ölmu,
dóttur Heinecki úr bakhýsinu, og
hittast þau oft hjá Ágústu systur
hennar, sem hefir búið þeim til
leynihreiður með rauðum lömpurn
og tjöldum og sjálf stendur hún á
verði fyrir utan.” En Alma segir
foréldrum sínum að hún sé að læra
söng og verði þessvegna svo oft
seint fyrir á kv°ldin þegar hún
Iosni úr söngtímanum, að hún gisti
hjá Ágústu.
Heinecki hjónin eru mjög stolt
af þvbað dóttir þeirra skuli vera
arnir eru margir setm hún hefir li'f- ' kunningsskap við Kúrt úr fram-
að, fer hún með nokkuð af þeim húsinu”og hann skyldi sýna annað
ofið í silkinet og færir manninum ems gofuglyndi og það að kosta
sem hún kýs að giftast. Þvggi dóttir þeirra til að læra söng, auk
tekið. Neiti maðurinn bónorðinu, alls annars sem þau eiga honum að
maðurinn svampana er bónorðinu þakka. Hann hafði ge i þeim
á hann á hættu að giftast aldrei, tvo silki stola sPe%ú' lo>‘lata
bví stútkur skáganga hann eftir sPe^’ Pura ^11 1 umgerðinm og
það.
<(Heimkoman“.
Sýud í oar komusul Sa b*u.as-
safnaðar þriðjudags- og miðviku-
dagskvöld 7. og 8. marz-
Þess hefir áður verið getið hér
í blaðinu, að verið væri að æfa
leikinn “Heimkoman” éftir Sud-
erman,. Leikurinn er í fjórum þátt-
glerið meira að segja í heilu lagi.’
Og mörgum steikarbitanum og
vínflöskunni hafði þjónninn í fram
húsinu laumað til þeirra, og mörg-
um kökubitanum, alt blessuninni
honum Kúrt að þakka.” Og svo
höfðu þau nú fengið að vera þarna
í bakhýsinu, sem var eign Kom-
erceráðsins, í 1 7 ár.
Þau voru orðin að nokkurskanar
sníkjudýrum sem lifðu af þeim
molum er hrutu af borði ríka fólks
þær niður. Hafa nú þegar verið um. Fyrsti og þriðji þáttur gerist (Framih. á 5. bls.)