Heimskringla - 08.03.1922, Síða 2

2. BLAÐSIÐA.
HEIMSKRINGLA.
WINNIPEG, 8. MARZ 1922
Frá kreddutrúnni
til fagnaðarerind-
isins,
éftir próf. dr.. theol.
Em. Linde^holm.
(NiSurl.)
5. Ef vér nú víkjum aftur aS
Páli postula, þá er aS vísu mjög
örSugt aS koma kenningu hans í
fast og ljóst horf, >en þó virSist svo
einkum í Róm. 3. og 5. kap., síS-
ur í II. Klor. 5., eins og hann sé aS
reyna aS koma kenning sinni heim
viS Ifórnar og IfriSþægingarhug-
mynd GySingdSmsins og sé í ljósi
þeirrar trúar aS reyna aS skýra til-
ganginn meS kvöl Jesú og dauSa.
I Hehreabréfinu er dauSa Jesú
lýst sem hinni miklu fórn, sem
fullkomnar og upphdfur allar fórn
ir. Og á postullatfmunum er
grundvöllurinn lagSur aS skoSun
seinni tíma á kvöl og dauSa Jesú
sem fóm og friS|l>ægingu, enda
|>ótt ekki sé fullkomlega gengiS
frá friSþægingarkenningunni fyrri
en hjá Anselm og seinni guSfræS-
íngum. En oss hlýtur kenning
spámannanna og umifram alt boS-
skapur Jesú sjálfs um GuS aS vera
fyrir' mestu, J>aS sem sker úr og
ræSur úrslitum í iþessu nríáli.
MeS því, sem Iþegar er sagt, vil
* eg fyrir mitt Ieyti ekki vísa á bug
öllu því, sem sagt verSur um
þjáningar og dauSa Jesú frá sjón-
armiSi friSþægingarinnar. FriS-
þægingin er ekki æSsta hugsjón
GuSs eSa síSasti boSskapur hans
til vor, ibeldur er lfriS|þægingar-
hugmyndin vafalaust ein af æSstu
og dýpstu og jafnframt göfugustu
hugsjónum mannkynsins, því aS
hún ber alvörunni í tilfinningunni
um synd og sekt vitni, en iSrunin,
sektartilfinningin er aftur eina skil
yrSiS, sem GuS setur sem skiliyrSi
fyrir “IfriSJjægingunni”. Og iSrun-
in verSur ekki gefin öftir, né held-
ur niægst meS, aS annar f vom
staS sýni hana og aS iþaS reiknist
síSan oss til gildis. Þetta er ó-
kristileg ihugsun. MeS dauSa
Krists hefir engin breyting orSiS á
afstöSu vorri til GuSs. Mannlega
talaS hvílir reiSi hans yfir öllum,
sem hafa mætur á aS aShafast
þaS, sem ilt er, en kærleikur hans
og velþóknan á öllum, sem iSrast
þess af hjarta, er þeir hafa mis-
gert, og ástundaS réttlætiS.GuS er
eins og hver önnur siSferSisIeg
vera, bæSi strangur og gæzkurík-
ur. Og væri vel ifariS, ef vér eins
og ífiorfeSur vorir Ifengjum aftur
hina heilsusamlegu tilfinningu fyr-
ir heilagleika GuSs og siSferSilegu
alvöru.
Ennifremur skal eg ifúslega kann
ast viS, aS1 eg finn til einskonar
staSgöngu og fullnægingar í startfi
Jesú, sé iþetta eigi skiIiS svo sem
þaS eigi aS mýkja GuS og fá hann
til iþess aS vera miskunnsaman og
breyta svo, sem menn kynnu aS
búast viS af hinni lítilmótlegustu
manneskju: aS ifyrirgefa án nokk-
urrar yfiiibótar. Sú réttfætiskrafa
gerir vart viS sig í hvers manns
samvizku og réttameSvitund, sem
sér og finnur í lífsbreytni Jesú til
uppbótar á svo óendanlega miklu
illu. Þrátt ífyrir alla synd og órétt-
læti verSur manni þvf meiri hugg-
un aS íþví, því eldri sem maSur
verSur, aS vita trl þess, aS JifaS
hefir veriS lífi eins og Jesú lifSi og
dáiS dauSa eins iog hann dó.
Gæzka hans og kiærleikur hilmir
yfir svo mikiS og “sættir” oss viS
veruleikann. Þessi þjámng, sem
'hinn saklausi verSur aS þola ífyrir
hinn seka og einn verSur aS þola
fyrir annan á svto óskiljan'legan og
dularfullan hátt, er ein af megin
stoSunum undir öllu mannlegu fé'
lagslífí og sögu, og ef þetta lög-
mál, sem þegar kemur í ljós hjá
Jes. 53, 4, á viS ntokkurn, þá á
þaS viS Jesúm.
Annars ættu menn aS taka eftir
því, aS þjáning og daugi Jesú eru
ekki neitt frábrugSin sjálfri líifs-
breytni hams. Hann er þá sama
sinnis og áSur, aSeins reyndari tog
ákveSnari. Menn líta og venju-
legast svo á þjáning Jesú og dauSa
eins og hún væri einungis “heims-
ins vegna”, og þó hljótum vér aS
kannast viS, aS þetta miSar fyrst
og fremst til hans eigin fullkomn-
unar. Og 'fyrst þegar henni var
náS, var einnig nokkuS unniS fyr-
ir oss. Hebr, 5, 8—9, 2, 1 7—
I 8. Kvölin og dauSinn á kross-
inum sýna einnig, hvers GuS hefir
krafist af manninum eftir skapferli
hans og innræti, hún sýnir oss
hina hræSilegu alvöru, er trúin
getur af manni heimtaS. BoS
h ennar geta náS miklu lengra en
tfu laga btoSorSin. Og loks fer
þaS e'kkí eftir tegund kvalarinnar
eSa styrkleika, hvers virSi hún er
eSa hvaSa afleiSingar hún hefir,
því aS margur hefir þjáSst alt eins
mikiS fyrir trú sína og meira; en
verSmætiS er fólgiS í innræti þess
sem þjáist, í hans persónúlegu
fullkomnun og sögulegu köllun.
MeS kvöl og dauSa Jesú á
krossinum var verk hans full-
komnaS og opinlberuninni lokiS.
En þar meS er líka sagt, aS ekki
var þörf á neinni líkamlegri upp-
risu til þess aS fulfkomna starf
hans og opinberun.
ÞaS er þegar búiS aS ilýsa hinu
sögulega gildi frásagnanna um
upprisu Jesú. Hin tóma gröf sann-
ar ekkert annaS en, aS líkami Jesú
hafSi veriS Ifluttur og falinn svo
vel, sem betur fór fyrir heiminn,
aS þaS ktormst aldrei upp. Vér
ættum Ijka aS minnast þess, aS
þeirra tíma mönnum þótti ekki
upprisan jafn furSuleg og jafn-
mikiS einsdæmi og oss. Eftir
þeirra tíma trú var Jesús ekki sá
eini, sem risiS haífSi frá dauSum.
I GI. Test. er sagt frá því, aS Elías
haifi uppvakiS mann frá dauSum.
Og í N. Test. er sagt fiá því, aS
Jesús hafi uppvakiS menn frá
dauSum. Heródes trúSi, aS Jes-
ús væri Jóhannes skírari uppris-
inn. Og er Jesús dó, er sagt frá
því, aS tnargir framliSnir hafi
gengiS úr grö'fum sfnum. Pétur
vakti Tabítu frá dauSum. Frá-
sögnin um upprisu Jesú er því
ekki neitt einsdæmi.
Ennfremur m)á minna á þaS, aS
í SíSgySingdómi gætir tveggja ó-
líkra skoSana um annaS líf. Sam-
kvætnt eldri, frumlegri skoSun-
inni varcS líkamleg upprisa aS eiga
sér staS. Og þessi skoSun varS
ofaná hjá Páli og yfirleitt í frum-
kr'stninni. En þaS má líka finna
ljósan vott hinnar grjsku eSa hell-
ensku trúar á ódauSleika sálarinn-
ar eSa andans. Trú þessi kemur
ekki einungis í lljós í orSum þeim,
er Jesú mælir til hins iSrandi ræn-
ingja á krpssinum, heldur og í
andlátsorSuim hans sjálfs: “FaS-
ir, í þínar bendur fel eg minn
anda”. Þessi orS eru sýnilega ó-
samræmamleg upprisunni á þriSja
degi og öllum öSrutn heilaspuna
um, aS hann hafi fariS niSur til
dauSaríkisins, aS eg ekki lali um
helvíti og aSrar trúarlegar firrur.
OrSin minna á ummiæili fjórSa
guSspjallsins um, aS Jesús fari til
föSursins og aS men nþegar hér á
jörSu geti átt h'lutdeild { eilífu
l'ífi. Einnig hjá Páli postula virS-
ist þessi dýpri trúarskoSun skína
stundarkorn í gegnum hina gyS-
inglegu guSfriæSi hans og kenn-
ingar um upprisuna og dóminn.
Hann langar til aS fara héSan og
vera meS Kr'sti (Fil. 1, 23, sbr
II. Kor. 5, 8). Og í þessari sömu
trú og vton íifa einnig nú margir
sannkrístnir menn, enda þótt kifkj
an láti sér bæSi trúarlífiS og inn-
tak tiúarimnar á fitlu standa og
cenni, aS menn eigi aS hvílast í
gröfum sjnum til hins efsta dags.
En alf því, sem þegar héfir veriS
sagt, , leiSir, aS vér höfum full-
cominn rétt til aS telja þaS kristi-
ega 'trú, aS sálin lifi líkamsdauS-
ann og gangi þegar án ntokkurrar
líkamlegrar upprisu inn til æSra
lífs. SíSustu orS Jesú á kitossin-
um bera þessari trú um, aS sálin
innga'ftgi þegar til æSra lílfs í GuSi,
ljósan vott. En þá er þaS ekki
aSalatriSiS, aS trúa á hina lj'kam-
legu upprisu Krists, iheldur hitt, aS
trúa því, aS K^rstur lifi. AS því
stefna líka aS síSustu frásagnirnar
um upprisu hans og íhimnaför. En
þá er, viS nánari athugun, ekkert
verulegt trúarlegt tjón aS því, þótt
menn hætti aS trúa á kenninguna
um hina Iíkamlegu upprisu Krísts.1
AuSvitaS fara menn nú aS á-
kæra mig fyrir hina hræSiIegustu
trúarvillu og draga hinar heffileg-
ustu ályktanir alf því, sem sagt
hefir veriS. En þaS verSur þá svo
aS vera og eg læt mér á sama
standa.
AS llokum skal þaS tekiS fram
um hina Ijkamlegu upprisu Jesú,
aS þaS bœSi er og verSur mjög
örSugt aS láta trú s.ína á æSra líf
vera komna undir einhverjum
sögulegum atburSi, sem átti aS
gerast. Jafnvel þó hann væri
vottaSur áf góSum sögulegum
heimildum, sem maSur gæti rakiS
til upptaka sinna og hefSu veriS
afritaSar meS hinni mestu vísinda
legu nákvæmni, þá væri þó trúin
meS þessu bygS á heimildum, sem
unt væri aS véfengja, Bókstafstrú
og ibóka verSur altaf haldin innri
óvissu. Inntak trúarinnar verSur
aS vera þannig, aS þaS þrátt fyrir
þaS, þótt skriflegu heimildirnar
bili, verSi eins og JilfaS á r.ý, svo
aS maSur geti sálfur sannaS þaS
og viS þaS kannast. Vonir krist-
inna manan um annaS líf eftir
þetta meS GuSi hvíla ekki og
verSa ekki bygSar á neinni óvenju
legri einstakri ytri staSreynd eins
og upprisu Jesú, jafnvel þótt hún
væri sannsöguleg, því aS ekki
hafa þeir, sem kristna trú játa, ris-
iS upp á sama hátt. I raun réttri
byggjum vér þessa von í tfássi viS
alt, sem vér sjáum og reynum, á
þvf ósjálfráSa trúnaSartrausti,
sem leíSir af vissunni um hiS and
lega samfélag vtort viS GuS, sem
er hiS eilífa lífiS og hefir gefiS os3
■hlutdeild í því meS sér. Eins og
Jesús á síSasta augnabliki lífs síns
fól anda sinn { ihendur GuSi, svo
munum vér og gera á síSustu
stundu líifs vors. En sá, sem dey:
þannig, deyr kristilega.
1 Þessu sambandi vil eg líka
taka þaS fram, aS hin alþýSleg
frásögn opinberunarbókarinnar
gömlu um heimsltokin, dómsdag
og upprisuna til eilílfs líifs eSa ei-
lífrar flardæmingar ætti nú a
hliSra til 'fyrir einhverri framtíSar
von, sem væri ekki ailveg jafn
barnallega og einfeldnislega lýst
BaeSi { prédikuninni sáluhirSis-
staffinu væri þaS nú hyggilegt, e
prestarnir 'færu rr,eira en þeir hafa
gert ihingaS til aS festa hugann viS
inngang einstaklinganna til annars
líifs. Kenningar kirkiju vorrar um
hina síSustu daga eru meira en Ht
iS einfeldnislegar í samanburS
viS kenningar kaþólsku kirkjunn
ar. Vel má vera, aS viS í þessum
efnum getum ekki talaS meS
neinni vissu. En viS getum þó orS
aS eilífSarvonir vorar þannig, aS
þaS komi heim viS trú þá, sem
hvílir á fagnaSarerindinu og
standi ekki í beinni rrtótsögn viS
þekking vtora. Hjá hverjum al-
varlega hugsandi manni á fætur
öSrum hefi eg fundiS trúna
frélsun éftir dauSann og aS þeir
jafnvel voru fúsir til aS þola ein-
hverskonar “hreinsunareld”, ein
hverjar þjáningar, er gætu betraS
þá og bætt, ef þeir kæmu ekki
nægilega vel undifbúnir úr jarS
Iffinu. En þetta er atriSi, sem
verSur aS ldoma fram til fulils og
fá aS njóta san í eilfifSarvonum
vorum. Því aS þótt hinum fáu út-
völdu og rétttrúuSu sé heitiS
himnaríki og himnaríkissælu, þá
er þaS íraun réttri engin sálúhjálp.
GuSs vegir Mjóta aS vera þannig,
aS allir geti iSrast og gert yfirbót,
aS allir verSi aS síSustu frelsaSir
og hólpnir.
Eg er niú kominn aS þeirri
spurningu, hvaSa afleiSingar þaS,
sem á undan er fariS, kunni aS
hafa fyrir trú vora og Iffsbreytni.
Vér höfum nú reynt aS gera oss
grein fyrir persónu Jesú, boSskap
hans og starfi, hversuþví var fariS
og hvaS í því felst. Og vér höf-
um séS, aS gömlu kenningarnar
um Krist, hinn yfimáttúrlega getn-
aS hans, líkamlega upprisu hans
og himnaför, svlo og kenningin um
guSdóm hans og þar msS þrenn-
ingarkenningin Mjóta aS falla eSa
eru öllu heldur ifallnar fyirr ofur-
borS.
Mörgum og jafnvelflestum hin-
um gamaltrúuSu mun nú virSast
svo sem þetta sé afneitun á öllum
meginkjarna kristinnar trúar, enda
þótt þaS sé ekki annaS en hreint
og beint afturhvarf til eigin boS-
skapar Jesú Þetta er nú í sjálfu
sér eSIilegt, því aS í kristindómin-
(im, eins og hann varS fyrir rás
viSburSanna, hefir aSaláherzlan
veriS lögS á þessar ó-evangelísku
kenningar og þannig hefir þetta
veriS kent kynsIóSinni, sem nú er
uppi. En þótt iþessar kenningar
falli nú úr sögunni, missa menn
einkis f af hinu dýpra verSmæti
trúarinnar. ÞaS sem mestu varS-
ar stendur óhaggaS. ÞaS sem 'fell-
ur og hlaut aS ifalla, er tiJbeiSslan
á Kristi og dýrkunin á sj'álfum Jesú
í guSsþjónustu og bænahaldi. En'
meS þessu er, eftir því sem eg fæ
fckiIiS, alt sagt. Bæn og tilbeiSslu
verSur nú aS beina til GuSs eins,
og menn verSa nú aS fara aS gera
alvöru úr þessu. MeS því móti
verSur bæSi bæninni og trúnni
beint til eins guSdóms, en ekki
skift niSur á m31Ji þriggja persóna,
án nokkurrar veruelgrar festu viS
eina persónuna frekar en aSra. Og
þlá ífyrst verSur unt aS fara aS
reka trúbtoS bæSi meS GyS’ng-
um og MúhameSstrúarmönnum;
en báSir þeir trúarflokkar hafa
staSiS sem voldugur sögufegur
vitnislburSur um, hversu kris'in
dómurinn hefir kvikaS frá þeirri
ströngu eingySistrú, sem kemur í
ljós bæSi hjá spámönnunum og í
fagnaSarerindi Jesú. ÞaS hefir
því hefnt sín fyllilega, aS draga
guSdóminn, aS auscurlenzkuxr og
íorivi:m siS, niSu: í hiS tjrnanlega,
mSur í fallvelti líísins og láta hann
fæSrst og deyj i a mannlega vísu.
I bcfskap spám nnanna og fagn-
aSaierindisins er GuS hafinn hátt
upp yfir alt slí't^ yfir alt hverfult
og .ímanlegt. Nii verSum vér aS
aS hverfa aftur til alvarlegrar og
strangrar GuSs-trúar í staS hinnar
venjulegu Jesú-tilibeiSálu, sem aS
síSustu mun ræna kristindóminn
öllu háleiti sjnu. GuS, hinn eilífi,
sem hafinn er upp yfir alt og alla,
verSur aftur aS verSa aS þunga-
miSju trúar vorrar. Nú er þaS svo
sem menn orki ekki eSa nenni
ekki aS telja GuS jafn-verulegan
og Jesúm, og sj'álfan Jesúm jáfn-
vel verulegri, þótt hann óneitan-
lega sé söguleg persóna. En í trú
vorri, lífi voru og kenningum hljót
um vér aS hverfa citftur til GuSs
þess, sem sjálfur Jesús tignaSi sem
öllu öSru æSri, og gera hann aS
eina takmarkinu fyrir trú vorri og
tlibieiSslu. Hann eigum vér aS
lofa og vegsama, jalfnvel fyrir alt
þaS, sem Jesús var tog lét oss í té.
Og eg tek þaS enn einu sinni fram
aS vér í 'hinum nýja kristindómi
verSum aS hveifa aftur til þess
sem var’kjarni fagnaSarerindisins.
En kjami fagnaSarerindisins er,
eins og þegar er sagt, bæSi sam-
kvæmt hinum slögulegu rannsókn-
um tog trú þeirri, sem þroskast hef-
irfyrir eigin íhugun og prófun alls,
GuS, hinn eilífi, hinn gæzku-
ríki himneski faSir, sem ræSur
yfir ölllu og miskuinnar sig yfir alla
þá, sem snúa sér til hans af iSr-
andi hjarta, 'fúsir til þess aS gera
þaS í krafti anda hans, sem kær-,
leikur og réttlæti krefjast, fullviss-
ir um hiS óendanlega verSmæti
sálarinnar og allra mannlegra
sálna. lEn meS þessu er ljka bent
á hina einföldu leiS til lausnar.
Og meS þessu háfa menn einnig
fengiS Ifulian skiilning á hinu æ-
varandi gildi Jesú sjálfs. GuSi
jóknaSist aS opinbera sig honum
aetur en nokkrum öSrum. ÞaS
ef aSeins fyrir vitnisburS Jesú, á
grundvelli hans innra lílfs meS
GuSi, aS vér þekkjum GuS sem
I öSur vorn. Jesús Ihefir útvegaS
oss kristnum mönnum fullvissuna
um GuS. Og þá er vér nú reyn-
um aS afla oss vissunnar um GuS,
á leitum vér alla-jafna til vitnis-
>urSar Jesú og stySjumst viS hans
innra líf meS GuSi. Innra sam-
élag viS GuS í andanum, sem
esús ihefir kent oss, er hverjum
ifandi kristnum manni nauSsyn-
egt. En jáfnframt verSum vér
aS geta sannfært loss um gæzku
GuSs, kiærleika og réttiæti aif öSru
en voru eigin lífi. Og hvergi
sannfærumst vér betur um þetta
en hjá Jesú. Enginn miSIar oss
slíku andlegu, líifgandi og stæl-
andi afli sem hann. Styrkur
Krists og eigin vanmáttu r vor
varSveita samlbandiS viS hann og
viö sáluhjálparkenningar biblí-
unnar. Og þeim megum vér ekki
glata. En þetta er, hvernig sem á
þaS er litiS, annaS en aS gera Jes-
úm Krist aS GuSi og tilbiSja
hann. ÞaS stríSir beint á móti
hans eigin orSum.
ÞaS er nú ljóst af þvj, sem hér
'hefir veriS tekiS fram, og stakka-
skrftum þeim, sem kristindómur-
inn hefir tekiS í sögunni, aS þetta
he'fir í för meS sér hvorki meira
né minna en tiúarlega byltingu,
nýja siSbót. Hennar tími mun og
k'oma undireins og hugsanir þær
og trúarreynsla sú, sem menn ha'fa
áunniS sér meS svo miklum erf-
iSismunum síSustu tvœr aldimar,
hafa safnast ifyrir og eru orSnar aS
einni heild í einhverjum hreintrú-
uSum manni og hann ifer aS boSa
þetta opinberlega, jafnlframt og
hann reynir aS umskapa og dýpka
prédikunina, guSsþjónustuna,
sálmana og hinar heilögu athafnir
kirkjunnar, engu síSur en trúarlíf
einstákra manna.
ÞaS er nú eitt af ætlunarverk-
um kirkjunnar, sem hún kemst
ekki hjá aS framkvæma, aS snúa
hinum áunna trúarslkilningi ný-
prótestantismans upp í lifandi trú.
VerSi þetta látiS ógert, mun ný-
guSfræSin, þrátt fyrir alla sjna
verSleika, vinna lítiS á. Ekki er
nóg aS rífa hiS gamila niSur. ÞaS
er í sjálfu sér létt verk, þar sem
þaS er sjálf-hruniS. ÞaS verSur
aS reisa eit'tlhvaS nýtt og veiga-
mikiS í staSinn. En þetta nýja er
ekki í öSru IfólgiS en því, aS láta
nú trú Jesú og lfferni verSa os3 til
fyrirmyndar, bœSi í einkaljfi voru
og Ifélagsliífi, í kirkju og þjóS-
félagi'. En meS þessu varSveitum
vér líka alt, sem verSmœtt er í
trúnni. Enda er þaS nauSsyn-
3egt. Hin nýja boSun og hiS nýja
lí'ferni verSur aS hafa í sér fólgiS:
sömu sjál'fsákvörSunina og sama
afturhvarfiS, sömu alvöru og
helgunina, sömu gleSi og sömu
von, sama innileik, sörrvu óþreyt-
andi elju til aS vinna aS viSgangi
guSsríkis og sömu umhyggju fyrir
unt er, aS vera á enn hœrra stigi
sálarheiilinni. Og alt á þetta, ef
en áSur. iHiS nýja j guSfræSinni,
hinn nýrri dýpri skilningur, hin ó
brotnari trúarskoSun, getur ekki
orSiS aS trúarlegu afli í sálum
manna, nema því aSeins aS and-
leg vakning, í orSsins beztu merk-
ingu, sé henni samifara. GuS-
fræSilega frjálslynd, en trúarlega
íhaldssöm á hin nýja siStbót aS
á hvern eg trúi, og eg æitla ekki aS
Iáta neinn hræSa mig frá því aS
aShyMast fagnaSarerindiS. Eg.
hefi nú lilfaS á þvj nógu lengi tiL
þess aS sannfærast um, aS þaS
nægir og kemur mér auk þess í
samiband viS alt þaS bezta og
göfugasta, sem nú iætur mest til
sín taka. Ekkert finst mér ífagn-
aSarerindinu fremra og ekkert
held eg aS geti fremur gert oss álla
aS nýjum og ibetri mönnum en
fagnaSarerindiS, er þaS áfklæSist
öllum trúartötrunum og menn fái
aS líta þaS aftur í sinni réttu.
mynd.
vera.
Erfitt
verSur sjálfsagt trúar
stríSiS hiS innra hjá söfnuSum
vorum, á meSan þeir eru aS
hverfa aftur til fagnaSarerindisins,
en sárast tekur mig þó til allra
þeirra, semi eiga eftÍT aS lifa þessa
byltingatíma án nokkurrar per-
sónulegrar leiSsögu. En svo var
þaS og á dögum Jesú og á dög
um Lúlhers, og svo rrmm þaS enn
verSa. Svo hefiríþaS veriS á öll-
um siSbótartímum, á meSan trú-
arbrögSin haifa veriS aS breytast
og talka stakkaskiftum; mörgum
eSa jafnvel 'fllestum hefir fundist,
aS þau væru aS ileysast upp og
deyja, þar sem þau þó voru aS
verSa andlegri og dýpri. Eg HS
þó ekki svo mrjög önn fyrir Ieik-
mennina af öllum stéttum og mis-
jafnlega mentaSa. Þvf aS margir
eru þegar komnir n'okkuS á leiS
meS sjálifumi sér, án þess aS Iáta
á því 'bera. Alt myndi ganga
greitt og rólega, öf þeir ifengju aS-
eins aS vera í friSi fyrir þessum
boSberum hinnar gömlu trúar,
sem geta hvoiki né vilja slíta sig
frá því gamia, þar sem þaS er
orSiS þeim svo samgTÓiS, aS þeir
geta ekki án þess veriS. Og þeir
munu ekki íláta hjá líSa aS tjá
söfnuSunum þaS, aS þetta sé
hrein guSsafneitun og aS fagnaS-
arerindi Jesú sé ekki nægilegt til
trúar.
En viS þessu verSur ekki gert.
Þó ætla eg ekki að láta níSa af
mér kristni-náfniS og engum skai
lánast aS svifta mig því. Eg veit,
1
IV. Umbótakröfur*
Hielztu kirkjuiegu aSgerSirnar-
er mér virSast nauSsynlegar tií
þess aS ráSa fram úr trúarvand-
ræSunum, eru þessar:
Fyrst og fremst verSur kirkjan
aS slíta sambandinu viS sum lög-
helguS játninganöt frá (fyrri tím-
um, þau sem sé, sem eru ekki leng.
ur til’ þess hæf aS vera sönn lýsing;
á trú vorri og trúarsannfœringu.
Kirkjan bæSi getur og á aS gefa.
mönnum trúfrelsi innan vébanda
hinna kristilegu lífsskoSunar. En
aS binda sig viS hin sögulegu
“symiboJ” tog játningar, sem allar
eru eldri en hinar ný-guSfræSilegu
rannsóknir, trúarskýringar hennar
og trúfræSi, verSur samvizku
manna æ erfiSara og erfiSara,
enda verSur þaS æ því þýSnigar-
lausara sem lengra ljSur. Mönn-
um ber frekar aS hlýSa GuSi en
mannasetningum.
I öSru Lagi verSur af sömu á-
stæSum aS endurskoSa grand-
gæfilega allar bækur kirkjunnar,
meS sérstöku tilliti til þeirrar al-
mennu niSurstöSu, er menn hafa
komist aS fyrir guSfræSi-rann-
sóknirnar. En þetta ætti aS verSa
til þess aS koma meiri persónu-
legum sanningum inn í guSsiþjón-
ustuna og ihinar kirkjulegu at-
íhafnir og girSa fyrir mótsagnir
þær, sem oft hafa viiIjaS brenna
viS milli altarisins og prédikunar-
stólsins. Oss bráSríSur á meira
samræmi milli trúarinnar, eins og
hún nú er aS verSa, og hinna
kirkjulegu athafna. Sérstaklega
ættu menn aS losna viS hina-
postulalegu játningu- (Apostolic-
um) og setja FaSir vor í þess.
staS. Syndajátningin ber á sér
lagasniS 15. og 16. aldar. Há-
messan á sunnudögum ætti aS
vera fyllri og tilbreytingameiri og
fara rtokkuS eftir hinum mismun-
andi tímum kirkjuársins. Auk
þessa œtti í stærri bæjum aS
hailda stuttar, en áhrifamiklar
kvöId-guSaþjónustur, þar sem Ies-
iS væri úr ritningunni, sungnir
sálmar og leikin kirkjulög, bæSi
einraddaS og í kór.
Prédikunina verSur aS losa serrr
fyrst áf hinum úrelta og fornfálega
kilafa ræSutextanna (pistils og;
guSspjalls), sem ýmist er ilt aS-
leggja út aif, eSa eru allsendis ó-
hæfir, eins og textar þeir, er ræSa
um kralftaverk log útrelkstur íllra
anda. Þar verSur aS setja í staS—
inn nýtt karfi, er gefi kirkjuárinu
betri mlynd og merkingu og dýpki
skilning manna á fagnaSarerind-
inu og boSskap Jesú ibetur en a
textaglundroSi, sem nú er notast
viS. Og þá verSur aS velja til-
komumestu tog dýpstu textana
bæSi úr GI. og Nýja testamentinu„
Og í sálmalbókina verSur jafnan-
aS velja andríkustu og hjartnæm-
ustu ‘■álmana.
Þá er ekki IftiS undir því kom-
iS, aS skiJiS sé frá kenningunum
um sakramentin, ibæSi skírn og
kvöIdmáltíS', alt h»S kynlega
(magiska), sem í þeim felst.
Þannig er þaS algerlega and-
stætt anda fagnaSarerindisms og
frumkristninnar, aS ausa börn
vatni meS (þeim formála, aS börn-
in fæSist fyrir þaS alf nýju. Þetta
eru kynjar en ekki evangelisk trú.
Eg fyrir mitt leyti lít svo á, aS
halda megi barnsskírninni, svo
sem hún hefir þróast sögulega, og
aS hún hafi sína miklu þýSingu
svo sem heilög heimilis- og safn-
aSarathöfn, þar sem barniS er
tekiS í samffélag hinna trúuSu sem
eitt af náSargjöfum GuSs. En