Heimskringla - 10.05.1922, Blaðsíða 2

Z BLAÐSIÐA.
HEIMSKRINGLA.
WINNIPEG, 10. MAÍ 1922

Veðurspár dýranna.

*V1 IÍS2I'
og jarðleysur venð, ef hláka er ur norður og var þá I gr. frost, R„ | ton, eðlisfræðingurinn mikli, fórl fram með'tjmffunö''reið vfir fvrsti 177^0 "
taðf3, •1rbfa,,Í','| <G' hF')' U-l° db$' Vi“r 4|?' “ * R'h u k°"i e'1VerÍU SÍ""' ' !"d»liS <ra b"!U
Paö veit a ílt, ef titlingar hopa hlaka. Þetta milda veður helst til stað upp í sveit. Á leiðinni hitti ..................... ' - 1 J
sig heim að bæjum og tísta mikið” i 10.
Það er gömul trú, að dýr finni neim ao oæjum og tista mikiö j IU. jan 1900. Þann dag flugu ; hann smala, er réð honum að
stundum á sér þegar veðrabrigði ^ J''' . , . . gæsirnar aftur suður, og næsta dag ^ snúa við, af því að hrakviðri
eru íaðsigi, og hafa menn snemma . JuPai1 veit sinu Vltl' ,n*un )a Taunus hulinn snjó og kuld- væri í aðsigi. Af Því að hvergi sá
á lofti nein merki þess að regn
væri í vændum, fór Newton ekki
reynt að ráða af atferli ýmissa j M1* sarPinn sinn undan hríðum inn 2 gráður.”
uýra, hverra veðra væri von. At-I urkomu. Pa er hun óeinn í Þá er að minnast á nokkur önn _ -------, _______ _.v„,
hugunum alþýðu manna um slíka na|anum °8 *eitar fr"1- r um ur dýr. Það er engin ný kredda, J að ráðum smalans og hélt áfram
hluti hefir víða verið safnað fyrir J minlmga °S ber, fræ og rjúpna- að hestar viti á sig veður, og sýn- göngu sinni, en varð að hálfri
löngu og þær gefnar út með öðr- í au,í °.s, 1yn§barr skogarbarr.— ir sagan um Kengálu í Grettissögu
um veðurmörkum eða veðurspámJ. ,KJuPan verður nærgongul það: “Nokkurri stundu síðar tal-
Eitt slíkt safn hefir verið gefið út i bæjum’Pví nkt sem musm’ a und' aði Ásmundr til, at Grettir skyldi
á íslenzku, það er í 8. bindi Lær-| an harömdavetrum Mjóg er tek- geyma hrossa hans. Grettir kvað
dómslistafélagsritanna, sem kom lð tn Pes? fnn. 1 dag’ nYað r. sér þat betra þykja en bakelda-
út 1788, og heitir: “Teikn til I Yar næm bæjum haustið fynr gerðin. “þá skaltu.svá at fara”,
veðráttufars, af sólu, tungli og rrotstavetunnn. ^ sagði Asmundr, “sem ek býð þér.
stjörnum, lofti, jörðu, vatni og ' , Stundum Joru nuPnahoPar Hryssu á ek bleikótta, er ek kalla
dýrum, samanlesin úr þýzku og 1 hersyslu það sumar s.ðla, rekn- Keingálu; hon er svá vís at um
fleiri skrifum, eftir Stefán Björns-1’r heim ao husadyrum og bæja. veðráttu og vatnagang, at þat
Þær flugu ekki upp fyr en krept mun ayri bresta, at þá mun hríð
r- r • •• • i * , var að þeim. Það sumar gengu eftir koma ef hon vill eigi á iörð
Eins og fyrirsognm ber með ser, , r .» • r/l--------- I ettir ,1 eí ,°n gl f H.:
son.
er safn þetta af útlendum toga
spunnið. Líkt mun um veðr-
áttubækling í safni Jóns Sigurðs-
sonar 74 8vo, er Jón Sigurðsson
telur vera með hendi Hallgríms
Pétursson, og eins flest það, sem
stendur í Atla um þetta. Ymislegt
fleira er til hér á söfnum af þessu
tæi, og þyrfti einhverntíma að
rannsaka, af hvaða rótum það er
runnið. En hvað sem því líður,
þá hefir íslenzk alþýða alt til þessa
dags talsvert ítíðið veður af hátt
um ýmissa dýra, og skal eg nú
þær mjög í túnum og sáðgörðum. J ganga; þá skaltu byrgja í húsi
En um veturinn féllu þær úr hrossin, enn halda þeim norður á
hungri og frusu til bana” (G. Fr.) j hálsinn, þegar er vetr leggr á;
“Það evit á ilt, ef rjúpur eru þætti már þurfa( at þú leystir þetta
styggar og ólmar að tfna, og mik- verk betr af hendi enn þau tvau,
ið er í sarp þeirra, þegar þær eru £em áðr hefi ek skipat þér.” Grett-
skotnar; en ef þær eru spakar og ir svarar: “Þetta er kalt verk ok
sarpur þeirra tómur, veit það á karlmannlegt; enn ilt þykkir mér
gott. Ef menn sjá rjúpur í gili,; at treysta merinni, því at þat veit
og þær halda sig öðru megin í því,' ek engan fyr gert hafa.”
má eiga von á illu, og sitja þá > “Ef hross hlaupa mikið og flúg-
rjúpurnar þeún megin, er hlé veit- ast á áti um haga, veit það á kulda
ir í veðrinu (J. J.). I og hvassviðri. Það veit líka á ilt
“Kringum Vestmannsvatn í veður, ef húshestar koma heim fyr
Reykjadal og víðar er mikið mark
(Sig. Þór-
r .. . . ... -------- ------------, en vant er úr haga
nefna nokkur dæmi um islenzkar, tekið á “brúsanum” (himbriman- ólfsson).
athuganir í þessu efni. Síra Jónas um) þegar hann sveimar mikið rxn Dnncyal húfræðincmr sasði
Jónasson hefir í handri.i .* bJÓS-1 á lofti og læ.o, m,kií «1 ,i„ heyra. "3, “Œ
siSafræði, sem nu er i landsboka- má búast við úrkomu og óveðri.” ( hestj sem ha„n var samtíma á
safninu, t,l gremt b*r athugan.r, j (Am. Sig J. J.). H5jva„ - Jól|a„di- aS einn dag
er honum virtust mundu vera l„n-j ÞaS ólst eg upp viS. bví aS siíSast ,j nóvember eSa fyrst í
lendar a* uppruna og mun eg baS var himbrimi á vatni hjá okk- desember l9l8- þegar p|.eginga-
merkja meS (J. J.) baS sem baS-, ur á BreiSabólstaS”, sagSi frú maSurinn ætlaSi aS taka hann og
an er e 1 • i r\r\n Theodora Thoroddsen, er eg las fara að plægja og fór að leysa af
I Dyravimnum 12. hefti 1907,henni þetta. honum múlinn, þá vildi hann ekki
hefir Guðm. Fnðjonsson ntað Þá er lómurmn veðurspár fara frá staHinum, SDarkaði og
grein um hætti fugla, og merki eg fugl, því að hann spáir bæði um bejt, sem hann annars aldrei
með (G. Fr.) það, sem hann seg- , þurk og regn, ogmá heyra á hljóð gerði) þvf þetta var hæglátur hest-
ir. ♦ “'f unum 1 Fonum, hvers má vænta. ur Maðurinn hélt að hann hefði
Þrösturmn þykir vera veður- Fyrir þurki gargar hann og segiri ekki fengið nóg að eta, og bauð
spár. Þá þykir von ilrar tíðar, ■ Þurka traf, en fyrir óþurki væl- honum hafra. Hanq sinti því ekk-
þegar hann kemur heim á baSna ,r hann og segir: Marvott. Þeg- ert- Hætti maðurinn þá við þenn-
í góðu veðri, hvort heldur sem er ar kann vælir segir fólk: “Nú tek- an hest og tók annan, en rétt á
haust eða vor. Sum þjóðtrú hefir ur lóminn í lærið, og býst þá eftjr skall á versta stórhríð og stóð
við illu. (J. J. — Sbr. Ljóðmæli aUan dag-
Jóns Þorlákssonar II. bls. 524). “Magnús Stephensen segir 1808
Þegar spói vellir mikið,^ er vot ag þag se þjóðtrú, að það viti á
viðri í nánd (J. J. Alm.) Vætu- harðindi, ef útigangshestar leggi
kjói ^barmar sér og vælir fyrir sig fyrir jól, annars eru þeir van-
yætu (J. J. (Arn. Sig). (Álftir ir að standa fram íjanúar; ef þeir
og gæsir vita oft óveður í yass- velta ser eftir janúar er það talið
________...j................ mn,a Ser (J' J' ^rn' ^1^ ) Þeg" vita á góðviðri, en eldishestar
veðrum á vorin, en syngja tveim ar P.urkur eða stormur er í nánd, velta sér á
röddum
og við minni rök að styðjast.” (G
Fr.). ’ 4
Síra Jónas segir, eftir Arnóri
Sigurjónssyni: “Þá er það áreið-
anlegt stórhríðarmerki, ef þrestir
koma heim að bæjum haust og
vor
‘Lóur eru hljóðar undan illum
stundu liðinni að snúa við, af þvi
að þá skall á hellirigning. Hitti
hann þá smalann aftur og fekk að
vita, að í fjárhópnum hans var
gamall hrútur, sem ekki brást að
vissi á regn, ef hann hamaði sig,
þó í bezta veðri væri.”
Um forustusauði er það almenn
trú á íslandi, að þeir viti á sig
veður. Síra Jónas segir: “For-
ustukindur liggi fram við dyr, veit
á gott, en ef þær liggja inst inni
í kró, eða lötra á eftir fénu, veit
það á ilt.”
Eg get ekki stilt mig um að taka
tvö dæmi úr Dýravininum, 6. hefti,
um nafngreinda forustusauði. Ann
ar hét Surtur, norður í Fljótum.
Um hann segir: “Surtur var jafn-
an fremst í húsi, en bæri það við
að hann væri instur í kró, btást
það aldrei að veður versnaði á
eftir” (bls. 35).
Hinn forustusauðurinn var kall-
aður Forustu-Flekkur, eign Stefáns
Jónssonar í Bakkagerði, er hefir
skrifað um hann 1894, tveim ár-
um eftir að hann misti hann, svo
frásögnin ætti að vera áreiðanleg.
Eg tek hér nokkra kafla úr henni:
• “Aldrei fór Flekkur á fjall með
an hann vissi von voráfella, og
þótt hann væri rekinn, kom hann
þegar um hæl aftur; var þá haft
að marki að eftir væru harðindi,
og brást það eigi. Aftur á móti,
hyrfi hann sjálfkrafa, mátti bú-
ast við einhverju betra; þurfti þá
ekki við því að búast að hann sæ-
ist fyr en á hausti, síð eða snemma
eftir veðráttufari.
Haustið .... var hann kominn
í ærnar á sunnudagsmorguninn í
20. viku sumars; var ómögulegt
að flæma hann frá þeim, hvernig
sem til var reynt. Mér þótti þetta
ieitt, því honum fylgdi þrevetur
hrútur, sem eg átti og ætlaði mér
að farga. Svo leið vikan alt
til föstudags og veður breyttist
eigi til verra, en á föstudagskvöld-
ið kemur Flekkur einn heim með
hrússa, lötrar inn í húsið, sem
ir; hann var í á veturna, og þar leggj
, • iiw , , , . J - . svo að ganga mætti
statni; hljop eg þa ut, að sjá til úr skugga um hve mikið er hæft
veðurs, og var þá svo myrkt af í því, sem sagt er um veðurspár
hríðinni, að eg átti fult í fangi að dýranna. Til þess að slíkar at-
ná bænum rétt undan henni. Hélzt huganir hafi fult gildi, verður að
veðrið þann dag allan og nóttina 1 gera þær af ásettu ráði, athuga
eftir, svo eigi var til hugsandi að nákvæmlega og dagsetja athugan-
vitja fjársins. I birtingu morguninn ir. það væri t. d. ósköp hægt fyrir
eftir slotaði dálítið og rofaði til, þá, sem hafa kött á heimili sínu,
fóru þá allir sem treystust að tína j að ganga ár skugga um hve vel
saman það sem við fundum; Iá veðurspár kisu rætast, athuga t. d.
það .afvelta og niðurfrosið í hvort hláka kemur á vetrardag, ef
gljánm, kind og kind í stað. Loks hún þvær sér aftur fyrir eyrað o-
sáum við glóra í fjárhnapp skamt s. frv. Aðferðin væri sú að skrifa
frá okkur, var Flekkur þar að
vefjast utan um aðalhnappinn til
að verja hann reki, alveg á ber-
svæði, en alblindur virtist okkur
hann (jafnt á báðum augum) af
hjá sér í hvert sinn, sem kisa ger-
ir eitthvað, sem talið er veðurspá„
dag og stund, veðrið samtímis og
næstu veðurbreytingu, sem verð-
ur, dag og stund. Með því að
hríðinni. Rifum við þegar frá'aug no’kkrjr menn héldu sHkar athug„
um
unum á honum og rákum af stað,
og var þá knálega róið “fram í”
það sem Flekkur átti hlutinn að;
en 3 kindur hafði hann mist úr
þessum hóp, sem hann hafði ver-
ið að vefjast fyrir, og hröktu þær
ofan á jafnsléttu. — Sumt af hinu
fór til dauða. —
Vorið 1892 var mjög kalt hér
neðra; þó var orðið alautt við
sjóinn, en það vor bar hann sig
þó verst á æfi sinni. Á uppstign-
ingadag var hitasólskin og blæja-
logn; þá fékst hann hvergi frá
húsi, og leit eigi í jörð, heldur
stóð og hímdi; hélt eg þá að hann
væri að drepast, og gekk til hans
og strauk honum, en það kom fyr-
ir ekki; lét eg hann þá inn og gaf
honum, og át hann mjög lítið, en
morguninn eftir var komið snjó-
bleytuhlað og hagalaust yfir allan
Borgarfjörð; hélzt það fram í 8.
viku sumars, að aftur for að svia
til og snjór að síga, sem þá var
orðinn ómunalega mikill.”
Þá er það almenn trú hér á
Iandi og annarstaðar, að kettir séu
veðurspáir. Ef köttur þvær sér
upp fyrir eyrað á vetrardag, kem-
ur hláka. Ef hann teygir sig og
hleypir klónum fram, er sagt hann
hvessi klærnar eða taki í klærnar
og boðar það storm. Sama er, ef
gamlir kettir Ieika sér. Veður kem
anabækur um ketti sína eitt ár eða
tvö mundi mega vega veðurvizku
kisu á vogarskálum. Líkt er um hin
önnur dýrin. Sá ljóður hefir hing-
að til verið á athugunum manna
í þessum efnum, að þegar eitt-
hvað er þjóðtrú, þá hættir mönn-
um við að taka aðeins eftir þeim
tilfellum, sem koma heim við þjóð
trúna, en gleyma hinum, sem ekki
gekk eftir. En á því ríður, aS
taka öll tilfellin um langt skeið;
þá fyrst er hægt að sjá hve oft
þjóðtrúm kemur heim við reynsl-
una.
Það væri og hugsanlegt, að
þegar menn færu að gefa dýrun-
um nákvæman gaum í sambandi
við veðrið, þá reyndist fleira í
háttum þeirra veðurspá, en menn
hefðu áður tekið eftir, en um
,það skal engu spáð.
, Ef vér lítum yfir þau dæmin,
^em eg tilgreindi um fuglana, þá
,er það sem tekið hefir verið mark
á: söngur þeirra eða þögn, hvern-
íg hljóðið er í þeim, hvernig þeir
fljúga undan veðri, andir ulan
frá sjó, titlingar og rjúpur heim aS
bæjum o. s. frv., eða hvort þeir
eru gráðugir, eða baða sig í vatni.
Það er eðlilegt að hugsa sér aS
fuglar gefi frá sér mismunandi
hljóð og séu misvel upplagðir til
ur úr þeirri áttfsem koTtur klorar1 syngjá 'Pftir þvrtíverntg þeim
‘Toppandir eru veðurspáar.
Eg hefi oft tekið eftir því, að þær
ioan syngur ospart ... . . . . uuui1'' ■
dýrðin,” má vænta góðs”. (J. J., I f?mlu mfnmrnir’ .Pegar svo Jætur Unni Bóndadagskvöld: I koma torfi á hey sem"við áttum o-
Arn. Sig.). i honum i votviðn og veit þa jafn “Þegar feðgarmr voru búmr að þakið. Á meðan við vorum að
an a Þurviðn (J. J- ur Vestur- brynna hestunum, ruku klárarmr því) tok að syrta f Iofti Qg drífa>
i okartarellssýsiu). ^ Lf krummi út 4 tún með frísi og taglsperringi
koma á veturna utan af hafi og á íl,'31" ínefmU” (bomsar eða ut í lpftið. Þrándur gaf þeim gæt-
lindir hér við hraunið, þegar norð-l - °8 ems. °§ Sut ar/'^ velt ur og brosti. Hann mælt. v.ð sve.n-
anhrota er í vændum — að eins K ^ °tVlSn (J‘ J' Ur Arnar', lnn: Nu V1)a,>eir a stcjrhrið,
þá sjást þær á veturna. - Sumir! . . , , | taktu nu eft.r. - Eru þetta
menn kynnu að halda að þá muni1 - , landtuglar baða s.g , vatm.'nema vana egir fjork.pp.r , hest-
illviðrið vera skollið á úti á hafinu, I VC!t a urkomu (J; )•>• um’ Pe8ar *>eir el8a Sott °8 hafa
svo að spágáfa þeirra komi þar
ekki til mála. En það get eg sagt
Þetta eru þá nokkrar íslenzkar eldi?” — “Þetta er illviðráþytur
athuganir á veðurspám fugla, og í hestunum, drengi minn. Þeir vita
með sanni, að engin merki norð- j ^ J á, T StÓrHríð’ |?n' ,Þeir Clga
anáttar sjást á lofti eða legi stund-
um, þegar toppöndin kemur að
löndum eru fuglar ekki síður veð- ekki svo gott, að þeir láti svona
urvitar alþýðu manna en hér og þess vegna, útigengir og moðgefn-
og sluppum við tæplega við þakn-
inguna áður en það hrakist. Um
morguninn var komin mikil fönn.
Voru þá svo hörð veður í hálfan
mánuð, að fjallgöngur urðu eigi
gegnar, og fenti fjölda fjár yfir
allar Múlasýslur.
Þrásinnis kom það fyrir, að
eg gaf kindum mínum inni, þó
aðrir beittu, ef Flekkur fékst eigi
frá húsi, nema með nauðung. Það
rakaði eigi úr, að þann dag kom
* c. , t , . ' I sumt sömu fuglarnir og hjá okkur, ir og svo síðslægjan, sem þeir hafa uvilir sv_ ' , - * ~ *
norðan. Stundum tveir solarhnng f ^ iZ_ M„;, h„;, „i,u; „r _u: I svo ymslr attu or3ugt með
ir áður en veðrið skellur á, frá
því er “toppa” sést.
t. d. þrösturinn, lóan, spóinn, Nei! Þeir leika sér ekki af eldi,
hrafninn. Spóinn heitir t. d. Regn- hetsarnir mínir.” (úr öllum áttum,
r , .... | spove á dönsku, lóan Regenpfeifer bls. 69).
Svartfuglar eru jafnvitnr topp á ^ýzku. j “Ef hestar hama sig í góðu
ondum að þessu eyti. Þeir fljuga; f þýzka náttúrufræðistímaritinu veðri, bregst það ekki, að óveður
stundum langt a land 2-3dogum ^ “HimmeI und Erde, 1908 er grein kemur úr þeirri átt sem þeir setja
a undan norðanstorhnðum Þeir eftir Dr. Knauer: Die Wetterprop- lendar í” (Alm. J. J.).
vi a a sig ve°nð a emhvern hatt. ^ heten der TierWeIt, um hið helzta, “Ef fé hristir sig í þurru veðri,
., Pegar haveIIur vella mikið a| sem hof- te!ur áreiðan]egt um! veit það á rigningU- Ef ær míga
sjonum a vetrar agi, þa þy ír veðurspár dýra. Þar segir meðal mikið í kvíunum, þykir það boða
annars: á úrfelli. Ef fé stangast mikið,
“ViIIigæsir og villiendur eru á- veit það á hvassviðri” (Alm. J.
reiðanlegir veðurvitar. Sjáist villi-j J.).
illra veðra von” (G. Fr.).
Yfirkennari Bjarni Sæmunds-
son, sem góðfúslega hefir litið yf
ir haníl mitt’ segir ,um havell'j gæsir í mildu veðri fljúga suðurj f grein eftir Dr. Knauer, er eg
una: I ungdæmi minu var og þá má treysta því> að kaIt veðurl áður nefndi) segir: “Sauðfé Qg
kvak hennar talið vera i Grindæ-1 innan fárra daga. en fljági gæsir gejtfé reynist og næmt fyrir veðra
V. a dan 61 ge(Hr a^ | norður, þá er milt veður í vænd-, brigðum. Keppist kindur við að
roa’ ao roa' , j um> þó að frost sé í bili. Þannig bíta, jafnvel á leiðinni heim,
Blindur er sá maður, sem býr var eftir því sem L. Buxbaum seg- hlaupi þær órólegar til og frá og
í sveit og neitar því, að snjótitl-. ir, allur veturinn 1899 mjög mild- jarmi hátt, sleiki þær sig um
ingur hafi nokkurt hugboð um ó- ur og fyrstu dagana í desem- snoppuna, hami þær sig, stang-
komin veðrabrigði. Þeir safnast ber var hitinn 2 gráður á R. I ist hrútar á leiðinni, kroppi geit-
heim að bæjunum undan hríðar- slíku veðri mátti sjá fyrstu villi- urnar gráðugt brumið og kæri sig
hretum, 1—2—3 dögum áður en gæsirnar fljúga suður 3. desem- ekki um það þó slegið sé í þær, þá
óveð.rið byrjar og eru alveg ó- !ber. Aðrir hópar komu á eftir 4.; er smalinn viss um að illviðri er
seðjandi að sjá. j og 6. des. En 8 des. fór ofan í 6 í aðsigi. Aftur lelur smali það vita
En á hinn bóginn ber Iítið á gr. frost, R. og síðar meir ofan í á góðviðri, þegar kindur hoppa
þeim, þótt harðindi hafi gengið ^ 14 gr. 18. des. flugu gæsirnar aft- kátar í haga. Það er sagt að New-
að koma fé til húsa”-----
“I janúar 1887 var allgott veð-
ur um morguninn; ætlaði eg þá
að beita, því hagar voru góðir,
en ófærið í skefli. Kom eg Flekk
þá ekki frá húsinu, svo eg lét aft-
ur inn og gaf. Stundu síðar vildu
sambýlismenn mínir reka á jörð,
því útlit lagaðist og birti í lofti,
svo eg lét þá út líka. Þá varð eg
að berja Flekk frá húsinu, en það
var eigi vani minn; leizt mér illa
á að veður mundi endast; en er
féð var komið í hagann tók það
að dreifa sér og krafsa, en Flekk-
ur leit ekki í jörð, en stóð eins og
dæmdur. Þá fyrst tók eg eftir
miklu veðurhljóði, og um leið setti
þoku í fjöllin^með norðanfari og
fór að hreyta, en var blæja logn;
stóð eg litla stund við og var að
ráða við mig, hvað gera skyldi:
reka heim eða skilja svona við
það. Eg þurfti að hára lömbum
sem inni stóðu, og hélt mér mundi
sleppa til, að skilja við það á
meðan, og hljóp því heim og snar-
aði til þeirra hári, en er eg kom
sér í. Ef kettir rífa tré með klón-
um, boðar það hrakviðri á sumr-
um, en stórhríð á vetrum. (J. f.
Sbr. Þjóðsögur Jóns Árnasonar II.,
bls. 559).
Þegar útilykt er af hundum, er
það talið vita á ilt. (J. J. Jóni
Davíðssyni).
Dr. Knauer segir: “Hundar eru
veðurnæmir, að sögn veiðimanna.
Þegar þrumuveður er í aðsigi,
verður að reka þá út, því þá er
svo viðbjóðsleg ólykt af þeim.
Verði hundur alt í einu latur,
hætti að Ieita, dratti á eftir veiði-
manninum, sé lystarlítill, eti gras
og krafsi í jörðina, velti sér á
jörðinni, þá er veðurbreyting í að
• • »*
Slgl.
Hellpach segir í bók sinni, “Die
geopsychischen Erscheinungen:
“Alment hafa menn trúað því og
trúa því enn, að þegar hundar
ætu gras, þá væri það óbrigðull
fyrirboði þess, að’ veður mundi
brátt spillast. Vísindin telja það
nú blátt áfram magaveiki, er ná-
lega altaf komi af ormum í görn-
unum. En gætu ekki báðar skýr-
ingarnar verið réttar? Þannig að
þegar veðurbreyting er í aðsigi,
þá versni magaveikin, og þeir til-
burðir, sem hún veldur, verði þar
með fyrirboði þess, að veður fari
að spillast? Þykir fíonum þetta
nú Iíklegra, þar sem reynslan sýn-
ir að ormaveikir menn verða oft
ýfnir.
Þó eg hafi að eins tekið dæmi
af fuglum og spendýrum, þá er
það ekki fyrir þá sök, að þau séu
emu veðurvitarnir meðal dýranna.
Skriðdýr, froskdýr, fiskar, lindýr,
skordýr og ormar eiga líka í sín-
um hóp dýr, sem tekið er mark
á um veðrabrigði, þó að þess af
eðlilegum ástæðum gæti minna í
íslenzkri þjóðtrú. En eg skrifa
þessar línur aðallega fyrir þá sök,
að eg vildi benda íslenzkum al-
þýðumönnum á, að þeir gætu unn-
ið vsindunum þarft verk og haft
sjálfir mikla ánægju af, ef þeir
legðu það í vana sinn að veita
háttalagi þeirra dýra, er þeir kynn
líður. Hafi ástand loftsins áhrif á
líðan þeirra, þá mundi það jafn-
fram geta haft áhrif á sönginn.
Og líði fuglum eitthvað illa á sjó
af breytingum, er þeir finna þar
á sér undan illviðrum, hverjar
sem þær kunna að vera, þá er
eðlilegt að þeir leiti til lands. Vér
þekkjum auðvitað alt of lítið sál-
arlíf dýranna til þess, að renna
grun í hvað fram fer í huga þeirra
þegar þau búa sig undir óveður,
t. d. með því að leita heim tiF
húsa eða frá sjó inn á lindir í
landi o. s. frv., hvort þau t. d. hafa
Ijósa hugmynd um óveður sem er
í nánd og haga sér þar eftir, eða
hvort þau fylgja einhverri óljósri
hvöt. En vér verðum að álykta,
að ástand þeirra sé annað þegar
þau haga sér öðruvísi en áður.
Vér gerum ráð fyrir, að hrútar
séu í öðru skapi þegar þeir eru
ólmir að stangast eða þegar þeir
eru friðsamir, að Jiestar séu í öðru
ástandi þegar þeir hama sig í góðu
veðri heldur en þegar þeir gera
það ekki, að fé hafi í skrokknum
einhverjar aðkenningar sem það
vill losna við, þegar það hristir
sig í þurviðri, að efnabrigðin séu
eitthvað breytt í líkama ánna þeg
ar þvagmyndunin er óvenju mik-
il o. s. frv.
Atferli dýra getur nú stundum
komið af því hvernig önnur dýr,
sem þau lifa á, haga sér. Menn
þykjast t. d. hér í Reykjavík taka
eftir því, að óvenju mikill gangur
sé í kríunum í görðum þegar rign-
irtg er í nánd, en það mun vera
af því, að ánamaðkar koma þá
upp úr moldinni og krían er að
bera sig eftir björginni. Ánamaðk-
arnir eru þá hinir eiginlegu veður-
vitar í þessu tilfelli, eh krían að-
eins óbeinlínis. Líkt er þegar fisk-
ar vaka. Það er talið vita á regn.
En fiskarnir vaka þegar mýið er
nær vatnsfletinum en áður, svo
mýið er þarna hin eiginlegi veður-
viti. Á sama hátt væri það að
skilja, þegar fuglar, sem eta mý, .
flúga lágt, af því að mýið sveim-
ar lágt. En hvort heldur dýrin,