Heimskringla - 10.05.1922, Blaðsíða 5

WINNIPEG, 10. MAI 1922
HEIMSKRINGLA.
. d. tí L A Ð S I Ð A.
Röng sparsemi.
Það er röng sparsemi a?S geyma áríÖandi skjöl, svo
sem verÖbréf (bonds) ábyrgÖar bréf og önnur árítS-
andi skjöl í heimahúsum og eiga á hættu að þeim
vei'ði stoiið eða þau brenni eða þá tapist.
Fyrir fárra dollara borgun á ári getur þú leigt öryggis
hólf í því útibúi banka þessa sem næst þér er.
IMPERIAL BANK
OF canasa
Riverton bankadeild H. M. Sampson. umboðsmaður
ÚTIBÚ AÐ GIMLI
(318)
^ eðlilegt. Jafnframt sem það ber
vott um uppruna þeirra, er það
ósjálfrátt hæðnisblandin bending
frá þeim til þeirra er telja sér
heiðurinn af því að vera komn-
ir af fyrstu hvítu mönnunum í
Ameríku. \
Bréf til blaðÍDs
Hafði uppdráttur verið gerður af
eyju þesasri 1339. En þótt svo
væri, hafði þeim fjölda, er farið
hafði að leita eyjunnar, aldrei
hepnast að finna hana. Cabot
var einnig sagt frá “sjö borgum”,
sem hópur af prestum og fylgiliði
þeirra hafði flúið til frá Spáni, er
Arabar óðu inn í landið. Og ein-
hver hugmynd var ríkjandi hjá
mönnum um, að “borgir” þessar
væru á þessari eyju, eða ekki langt
frá henni. Hvað sem því leið,
skoðaði CaBot þetta sem vörður á
leiðinm til Asíu, þar sem krydd-
jurtirnar uxu og voru seldar.
Árið 1493 barst sú fregn út, að
Kolumbus hefði fundið eyjur þess-
ar og ögn fyrir handan þær lægi
strönd, Asíu. En að land væri
fyrir norðan eyjarnar, var þá ekki
haldið. Samt var Cabot ávalt á
þeirri skoðun. En stuðning til þess
að framkvæma nokkra leit í þá átt
fékk hann þó ekki fyr en Hinrik 7.
hljóp undir bagga og bjó hann út
með skip og 18 manns til farar.
Þetta var 5. marz 1496. En af á-
góðanum, er Cabot hefði af verzl-
un á ferð sinni, átti hann að gjalda
konunginum einn fimia í skatt.
Cabot lagði af stað frá Bristol 2.
maí 1497 og tók lendingu við
Cape Breton 24. júní, eftir 53
daga ferðalag.
og saga, og var hann síðan fluttur
til Grænlands.
Þessu hélt áfram til ársins 1294,
að Noregskonungur gerði einok-
Fyrir skömmu síðan birtist í
Heimskringlu sérstaklega fróð-
leiksrík ritgjörð með fyrirsögn-
inni: “Frá kreddutrúnni til fagn-
aðar eriridisins”, sem samanstend
ur af sannleika og miklum fróð-
leik, og er gleðilegt að íslenzkt
blað skuli birta lesendum sínum
það, og sömuleiðis ritgjörðin með
fyrirsögninni “Sambandssöfnuður',
ir.n í Winnipeg” sem sýnir sann-
arlegt frjálslyndi og þá réttu
kristni, því ef presturinn ekki pré
Þannig er nú sagan af fundi
Ameríku, frá þessari hlið skoðað.
En svo að litið sé á hana frá ann-
ari hlið, skal minst á það, er Yil-
‘hjálmur Stefánsson heldur fram í
bók sinni: “Dvöl mín meðal Eski-
móa”. Hann segir Norðmenn
hafa fundið Island 870. Nokkrum
mánuðum áður höfðu þó írskir
munkar sezt að á lítilli eyju fyrir
sunnan landið. Landið bygðist óð
um, því Norðmönnum geðjaðist
ekki að stjórn Haraldar konungs.
Og um aldamótin var landið orð-
ið allmjög bygt. Eiríkur rauði
hafði verið dæmdur útlægur af
Noregi fyrir víg. Árið 982 var
hann dæmdur í þriggja ára útlegð
af íslandi. Hann lagði því frá
landi á skipi sínu vel út búnu og
vissi í rauninni ekki, hvert ferðinni
var heitið.
Þó hafði sagan borist út um
það, að Gunnbjörn hefði orðið var
við land mikið í vesturátt. Eiríkur
hugðist að litast um og vita hvers
hann yrði vísari í þessu efni. Á-
rangurinn af því varð sá, að hann
fann Grænland. Þar var hann þessi
þrjú útlegðarár sín og lifði góðu
lífi. Að þeim líma loknurú hélt
hann aftur heimleiðis. Sagði hann
svo mikla landkosti af þessu ný-
tundna landi, að það hlaut nafmð
Grænland. Og árið 985 lögðu 25
skip af stað frá íslandi til Græn-
lands. 14 af þeim komust alla
leið. Á þeim skipum er sagt að
verið hafi milli 6 og 7 hundruð
manns, sem allir settust að á
Grænlandi.
I “narsam"7a"a.v.'.* verz,lun ■ dika, efli, sinni eigin sannfeiingn
Be,g,„. Va, ba ollnm fy,„bo5,!S vær; hanll hræsnati j;
aS sigla eða sel,a v,ð 1,1 Crsen- lilheyrendur ,fn> stefnuIausa
llandsoSmmenbessuemokunar-lb^^^^ hefjr M of
elag,. Au&yktó let stundum milij var( vij y, ^ hafs
1,1'1m ,aka. a 1>essum ,lmum' e‘8' Svo nú ætla eg að ve,a svo djarf-
s.Su, en nu ur aJ fara (ram . aj b|aSlí
I En þetta hafði það í for með Heimskringla flytji Iesendum sín-
sér, að sighngar frá Grænlandi til um ræðu eftjr frjálshugsandi
Ameríku hættu. Og Grænland presta, svo við einstaklingar út
meira að segja týndist aftur, og um bygðir ■ getum lesið þær og
fanst ekki aftur fyr en ánð 1585, fylgst með, þó ö^ur gefjst ekki
er John Davis sigldi þangað mn á kostur á ag hlusta á þá, þ\ í eg
sund það, er við hann er Icent er búinn að verða var við marga
(Davis-sund). sem oska eftir að heyra f
En þá voru Islendingarnir allir lyndar skoðanir í trúarefnum en
horfnir þaðan. Af Eskirnóunum fyrir að kreddutrúandi agentar
sem þar bjuggu þá, fréttu þeir, að eru að starfa á meðal þeirra,
þessir norrænu menn hefðu flutt þvæla þeir suma í hóp sinn og þar
burtu — vestur. eru þeir áhugalausir bæði fyrir
A. W. Greely hefir það eftir sjálfa sig og sömuleiðis fyrir
manni einum Nicholas Innis að flokkinn, en sletta peningum í
nafni sem formaður var á fiski- betlara þeirra þegar þeir koma í
skútu, er sigldi árið 1656 ir.n eft- betli erindum sínum. En ef blaðið
ir Davissundi, að hann hafi vest-, flytti þeim ræður öðru hvoru, þá
an megin við sundið orðið var mundu þeir geta lifað ánægðir
tveggja mannflokka; í öðrum með sjál|um sér að þeir verði
þessum flokki lýsir hann mönn- ekki utan við áminningar um
unum á þessa leið: Þeir voru guðs vilja. Samt má búast við að
stórir menn, vel bygðir, Ijósir á ■ sumir af þeim mönnum sem líta
brá og snarir í hreyfingum. Hinn á kirkjustarf frá hagsmunalegu
flokkurinn var ómengaður Eski-( sjónarmiði og vinna að því að
móa-kynflokkur. 1 láta það vera arðberandi stofn-
“Landkönnuðir,” segir Vil- un og brúka umrennings betl til
hjálmur Stefánsson, “sem leið að fullkomna það, og sjá kristin-
hafa átt um Victoria eyjuna, dóminn frá því sjónarmiði að þeir
hafa flestir minst á það, að þeir o'S1 a^ ráða og láta alla tíma eft-
hafi þar orðið varir manna er ir þvi sem þeim bezt þykir og að
ekki líktust Eskimóum. Sir John þ*1" aðferðir sem þeir hafa mesta
Franklm er þangað fór 1824, get- hagsmuni af squ í guðs vilja en
ur um það, að hann hafi orðið var vilja ekki haga sér eða sínu starfi
manna þar, er hafi verið mjög eftir fyrirskipun guðs og kenning-
svipaðir Evrópumönnum að öllu ,jm Krists, því það spillir fyrir
leyti nema því, að þeir hafi hafi þeirra starfi og betli, því guðs
lítil augu og minna hafi borið á V'b1 °g kenning Krists sýnir að
enninu á þeim en Evrópumönn- starf að guðs vilja á að vera
um. En þeir höfðu ferskan og starfað á svo óaðfinnanlegan veg
rauðan hörundslit og meira og að penmgatillögur séu gefnar fyr-
ljósleitara skegg, en hann hafði ir virðingu sem gefandi hefir á
séð á nokkrum þar innfæddum starfinu, en ekki Iátlausu betli og
mönnum áður.” eftirgangi peninga elskandi vesæl-
“Árið 1838,” heldur Vilhjálm- in8a sem eru kirkjiilega starfinu
ur áfram, “fundu þeir Dease og ll1 cyðúeggingar og helgidómi
Simpson dálítinn hóp af Eskimó- guðs, ll1 yanvirðu mundu reyna
um og lýsa þeir einum þeirra sem að nik<la blaðið fyrir að birta ræð
nærri óþekkjanlegum frá Skandi ur’ “en t»að væri bara ™
növum að útliti bæði á líkams- blægJa að-. Min astæða fyrir a?
sagðar óhlutdrægar, og sömuleið-
is þó sagt sé frá heiðarlegum
starfsmönnum svo sem verzlunar-
mönnum, læknum og lögmönnum
og öðrum starfsmönnum bióðar-
inn^r sem skipa opinberar stöður.
Mér finst að ef fréttablöðin rit-
uðu meira um kristindómsmál
þjóðanna mundi almennigur fylgj
ast betur með í þeim málum ný-
ungar og framsóknar andi fólks-
ins kemur því til að lesa frétta-
blöðin og þar af leiðir að þau
hafa svo mikil áhrif á huga al-
mennings. Þessvegna væri nauð-
synlegt að þau beittu sér í kristi-
legum efnum, því það getur hjálp
að til að fækka verzlunar pröng-
urunum sem eru að afskræma
heiðarlegar starfstöður þjóðanna
og sem oft trana sér fram þar sem
metorða- eða betlidúsu bragð er
að finra.
S. J. Sveinbjörnsson "
Fréttir.
“Víða er pottur brotinn.”
Þessi vísa hefir borist frá N. D
Ten thousand Jews are selling
Booze
Without the laws permission,
To fill the need of million
Swedes
That voted prohibition.
Ráðskona óskast á gott heimili
í bænum; þarf að geta talað
bæði ensku og íslenzku. Frekari
upplýsingar veittar með því að
síma miíli kl. 10 f. h. til kl. 3 e.
h. til Fort Rouge 4398.
biðja blaðið um ræður er sú að
kristinn maður á ekki að hafa
vöxt ög í andliti.”_
Og sjálfur bætir Stefánssoni . , , , .. ,
A- n V- i í r *• i neitt þao starr um hond sem or
við: Bæði sagan og landatræðin , , . ; .
u w \r i o n nrx v-nm, in A Lr V-Iírinnnm Ct
mæla mjög með því, að himr Ijós
hærðu Eskimóar á Victoria eyju
| ekki í samræmi við kristinaóm og
eru fréttir það þegar þær eru
tír Víðinesbygð.
Nýlátinn er hér í bygð öldung
urinn Jónas Bergmann á' tíræðn-
aldri, einn af elztu landnemum
vestan hafs. Hinn látni var bjart-
sýnn og bezti drengur; þa'v má
því með sanni segja:
“Þín æfi er gengin og löng var.
sú leið
en lífsgleði áttir þú staka
og vonir er báru við himininn heið
þú horfir nú máske til baka
því vorboði flýgur svo létt yfir
lönd
þú lítur þá fegurð af bjartari
strönd. s
A. E. Isfeld
30. apr. ’22
Hinn ungi og efnilegi landi vor
Dr. Kristján J. Austmann er ný-
fluttur héðan úr bænum vestur til
Wynyard og sestur þar að til að
stunda lækningar í stað Dr. Jóns
Árnasonar sem flutti sig til Saska-
toon og stundar þar læknmgar
framvegis. Dr. Austmann var
gerður að Master of Art við há-
skólaprófin í vor og sýnir það
bezt hans miklu hæfileika þar sem
hann náði stigi þessu en var þó
bundinn við kennarastörf á með-
an hann var að undirbúa sig und-
ir prófið. Wynyard búar eru
hepnir að fá mann sem Dr. Aust-
mann í sinn hóp og Heimskringla
óskar honum starfsríkrar og
lukkulegrar framtíðar í hans
nýja verustað.
Og þá er sagan af ferð Leifs
Eiríkssonar. Hann lagði af stað
að finna föður sinn á Grænlandi,
en lenti fyrir sunnan Grænland og
til Ameríku. Þegar hann loks
komst heim til föður síns, sagði
hann honum af landinu, er hann
fann fyrir vestan Grænland. Og
sú saga er nú geymd á flestum
söfnum í Evrópu.
Eftir ferð Leifs fóru menn iðu-
lega af Grænlandi til Vesturheims,
hjuggu þar við og fóru með hann
til íslands til þess að vinna hann
séu\afkomendur (auðvitað nokk- ■
uð blóði blandaðir) íslending--
anna sem hurfu frá Grænlandi. j
Það eru orð í máli þeirra, sem1
sverja sig í ættina til norrænunn-
'ar og það má jafnvel enn sjá
uppruna þeirra af lífsháttum |
j þeirra; sumar venjurnar dylja \
j það ekki.” Stefánsson skoðar
þetta því sem raunverulegan sann-
leika, að ljóshærðu Eskimóarnir |
á Victoriu eyju, séu af Evrópu-
mönnum komnir. “ Rannsóknir
bera það með sér að þeir séu ekki j
afkomendur Iandkönnuðah sem
týnst hafa,” segir Stefánsson enn- j
fremur. Verður því ekki önnur
ályktun af þessu drengin en að
þeir séu fyrstu hvítu mennirnir er
til þessa lands hafa f)uzt og hér
hafa tekið sér bólfestu, en ekki
“pílagrímarnir” sem lentu við
Playmouth Rock um 1620.
Þéssir íbúar Victoríu eyjunnar
hafa einkennilega stórt og upp-
brett nef að sögn. Það er ofur-
-...-—7-
Sumarkoman.
Flutt á Þjóðræknissamkomu í grend við Brown.
P. 0., á sumardaginn fyrsta 1922.
Nú vetur er liðinn með helgrimdar hreim
og hretviðra kólgu er frameliðir snjáinn,
en sumarið komið úr suðrænum geim
með sólskin að vekja upp blundandi stráin
og lífskraptur örvast frá aflvaka þeim
og allsstaðar vaknar því framtíðar þráin.
, Já, blómin þau vakna af draumlausum dúr,
und dragmöttli hvxítum er veturinn léði,
og baða sig vordaggar úðanum úr,
o gendurnærð rísa í skyndi og beði;
það sýnir oss glöggast að skin fylgir skúr,
og skuggar oft breytast í tállausa gleði.
I
Og andlegu blómin er frosthrímið fól,
nú friðarins íklæðist vorskrauti björtu,
( og fæðist að nýju hver frumla sem kól,
hvers frjómagn ei deyddist í skammdegi svörtu.
Og vonirnar glæðir ’in suðræna sól,
og sveipar í rósemi líðandj hjörtu.
Jóhannes H. Kúnfjöro.
Andvökunótt.
Hve á eg þar marga andvökunótt
svo önnum kafin að þeynkja;
sál mín í striti við söfnun á þrótt,
sannleikans glætu að skeinkja.
Þá er augunum lokað og andhæfum hvæsað,
enn hafa sárfáir moðhauginn ræsað.
Sú efnisþoka sem umkringir menn
er einskonar sjóndepru flyksa.
Hver nótt og dagur þeim nægir í senn.
þeir nema ekki staðar að hugsa,
en þrátta og fjasa og fipa og hringla,
í flórrennum snúast sen? skopparakringla.
%
Verði þeim geispandi að gæjast þar út,
með galopin augu og munninn,
þá hrökkva spyrjandi í harðgirtan kút,
Hvað? er þá sólm upprunnin?
Eg held mér sé tryggastur híbýlaraftur,
hér er þó skjól, ef að kofinn er aftur.
Hér hefi eg mentun á hressandi stigi,
í hverri viku nýtt fréttablað.
Þetta andagjálfur er alt saman lýgi,
einsamall veit eg bezt um það.
Eg þýt og stagla mín lútersku ljóð
og loka í kist'b' þann andans sjóð.
Eg kúri í hnypri á hillunni minni,
hollast það verður mér sama loft.
Undir berum himni mér kólna kynni,
kaun ýfast tíðum við sápuþvott,
mig andlegur kláði ei angrað getur
því ilmandi smyrsl hefir sankti Pétur.
Margur er þannig í hug og háttum,
hringiðu straumkast þá svelgir íkaf;
sem glópar stara úr öllum áttum, t
andlegulm skilning þeir tapa af,
og masandi þióta með flasið og funið
en fávizku siðina geta þó numið.
Þó hefi eg gægst inn um_glugga og dyr,
hvar guðsríki býr hér á jörðu.
Eg efast þó ekki né að því spyr,
hvert andar úr drottins hjörðu.
Sé bangað útsendir iðnir að vinna,
í eilífan skilningsþráð lopann að spinna.
— Yndó
í
*
<o
Utsala — Bazaar
Kvenfélag Sambandssafnaðar
hefir ákveðið að hafa útsölu á
ým^um munum, fatnaði, matvöru
o. s. frv. dagana 19. og 20. maí.
Utsalan verður höfð í fundarsal
kirkjunnar, Sargent og Banning, og
byrjar upp úr hádegi báða dag-
ana. Nánar auglýst síðar.
Mr. Jóhannes Böðvarsson frá
Langruth var á ferð hér í bænum
um síðustu helgi. Vel lét hann yf-
ir útliti yfirleitt í sinni bygð.
Þrifin kvenmaður getur fengið
nú þegar góða vist í bænum á
barnlausu heimili. Upplýsingar
fást ,í gegnum síma A 6570.
Sýra í maganum, sýrir
fæðuna
Orsakar meltlnKarlej'al.
Reynslan hefir kent mér,” segir
nafnkendur læknir, ’atS flestir þeir, cr
IitSa af meltlngarleysl, hafa hrausta
maga, en þatS sem meltingarleysinu
veldur og ötSrum magakvillum. er of
mikill súr t maganum. Súrinn skemm-
ir hinar fínu himnur magans og'"syrir
og eitrar fætiuna, átiur en hún meltist.
Met5öl veita atieins hrátiabirgt5ar-
hjálp. Bezta atSferþin tf! þess atS fS
bætur er atS losa slg vit5 súrinn og þatS
er bezt hægt metS því aö taka á eftir
máltíts eina et5a tvær teskeitSar af
Magnesíu í volgu vatni, þetta er óyggj
andi efni til aö sporna viti þessari ó-
reglu í maganum. MetS brúkun þess
gerir maginn verk sltt vel. VeritS viss
um atS bitSja lyfsalann um Magnesia
því þatS er bezta metSalitS vitS súrum
maga. Fæst hjá lyfsalum og hjá:
Ruthenian Booksellers & Publlshing
Co„ Ltd., 850 Main St„ Winnlpeg.