Heimskringla - 31.05.1922, Blaðsíða 2

2. BLAÐSÍÐA,
HEIMSKRINGLA.
WINNIPEG, 31. MAÍ, 1922.
Hugljómun.
Eg finn að ómæld eilífð lifir
í augnabliksins sólskinsstund
Sá boðskapur var Gyðingum
hneyksli og Grikkjum heimska,
sem var Páli postula sjálft lífið og
eilífðin. Og postulunum sjálfum,
þeim sem aldir voru upp í gyðing-
legum rétt-trúnaði, hefir sjálfsagt
fyrst í stað fundizt Páll gerast ær
ið djarfur, er hann taldi sig í post
ularöð og bar fyrir sig sýnina á
veginum til Damaskus. En svo
mikill kraftur hafði fylgt henni,
að Páll sjálfur var ekki í nokkr-
um vafa og hinir beygðu sig smátt
og smátt fyrir þessari kynlegu
köllun. Eitt einstakt, dýrðlegt, ó-
segjanlegt augnablik varð Páli
meira virði en alt annað: heiður,
vald, fé, helgiritin — opinberun
guðs í ritningunum og sögil þjóð-
ar hans. Á móti öllu þessu hafði
hann aðeins augnabliks-opinber-
un guðs í sjálfum sér. En það var
nóg.
Harla fáum er gefin afburða-
menska Páls postula. En jafnvel
við hversdagsmennirnir getum
haft dálítinn snefil af þessar'
bjargföstu vissu um óskynjanlega
hluti, sem einkendi Pál. Og ef
þessi vissa okkar styðst ekld við
Eg ætla að telja þau í hækkandi
röð.
Fyrst er hrifningin. Hún er
venjulegust, og sjálfsagt munu
flestir hafa reynt hana. Eg á við
þá ólgu sálarinnar, sem kemur af
aðfalli mikillar fegurðar (t. d
náttúrunni) eða sterkra tilfinn-
inga, svo sem t. d. ástar. Hún
veitir gleði, en eiginlega enga
æðri opinberun, nema þá óbein-
að
Hvað þessi veruleikur er eigin-! þitt dáðalíf,
lega í sjáifu sér, veit eg ekki. Það
er ekki auðvelt að byggja á þess-
ari reynslu margar trúarsetning-!
ar. En reynslan er líkja nægjandi og
sjálf, á meðan að á henni stend- j
i úr. Og síðan lifir hún í minning- j
unni eins og sólskinsglampinn á Ver, sál mín, glöð og lát þinn lof-
var
gera að
dóma
alla skugga, er
bar.
song oma,
lesandi hefir sjálfsagt því löngun þín og bæn hefir feng
linis.
Hið næsta hefi eg oftast með
sjálfum mér nefnt á latínu “as-
pectus mysticus”, en mætti kall-
ast heimsýn á íslenzku. Það er í
því fólgið, að hlutirnir, sem eg
hefi fyrir augum, t. d. grænt tún í
lognrigningu, gamall torfveggur
eða köttur, sem læðist um hlað-
ið, verða mér svo kunnir, að mér
finst eg skynja eðli þeirra, og um
leið eru þeir sem ímynd einhvers
æðra heims eða^tilverustigs, sem
er ofið saman við og í raun og
! veru það sama sem hið venjulega
i umhverfi. Þessu fylgir áköf full-
j nægja eða gleði. Eg veit, að lýs-
ingin er ekki mjög skiljanleg,
^enda finst mér eg vera að reyna
að segja hið ósegjanlega, er eg
; vil lýsa því. Það er eins og um-
hverfið, heimurinn, fái annað
1 viðhorf, líkt og litið sé á hann
frá annari hlið, og þó er það
helgirit, stofnun né erfða- sama h];ðin Mér finst eg ^ gjá
kennmgar.^heldur streym.r jafn- heim< _ vera eins Qg barn>
heit eins og kaldavermsluhnd hefir ver|5 að villast í þoku
fram í þennan heim misjafns hita ho]tin heima bjá sér án þess að
og kulda Iengst innan úr djúpum kann^fvið landslagið, en þekkir
nein
sem
svo
Nú
sálar okkar, — þá getur það ver-
hinnar miklu fyrirmyndar í þess-1 ^ þesÍ^tiífinning er afargreinileg
um efnum, sem all.r eru sammala og en kemur ekki oft
um að tigna — a pappirnum ao
minsta kosti. Því að ekki veit eg,
satt að segja, hvernig kristnir
prelátar eða endurleystir leik-
bárufaldi lífsins.
Fróður
látið sér detta í hug dulvísina
(mystik) og leiðslu þá, sem iðk- j Þú
endur hennar hafa einatt þózt j
komast í (ekstasis). Um það
efni • má t. d. fræðast í bókinni
“Varieties of. Religious Experi-
ence” (ýmsar tegundir trúar-
reynslunnar) eftir próf. William
James (New York and Bombay
1902), eða “Mystik i Hedenskab
og Kristendöm” eftir Edv. Leh-
mann. Sjá ennfremur hina merki-
legu bók um “Cosmic Conscious-
ness” eftir C. M. Bucke. Eg þyk-
ist ekki geta verið í vafa um, að
skyldleiki mikill er á milli þessar-
ar hugljómunar, sem eg hefi ver-
ið að ræða um, og þeirrar reynslu
dulvitringa og margra hversdags-
manna, að “himnarnir opnast og
andi guðs stígur niður” í sálina
— ef til vill ekki í dúfulíki, en þó
svo, að ekki verður um vilzt. En
stigmunur er mikill á þessu hjá
ýmsum mönnum, og reynslan
kemur í Ijós á margvíslegan hátt
— alt frá afturhvarfsreynslu
Meþódista, hugliómun Buckes og
upp að hinum æðri reynslustigum
dulvísinnar. Hjá mér og ýmsum
þér gefinn máttur : að sagt er. Margar tilraunir hafa
j bændur gert síðan til þess að fá
engu óvild hans og þessu framgengt, og oft hefir
stjórnin sent út verkfræðinga og
mælingamenn til að athuga, hvað
það kostaði (einkum þegar kosn
ingar hafa verið í nánd!), en
Iengra hefir það aldrei komist.
fyr á líf þitt
Hugleiðingar akuryrkju-
bónda.
Aðsent. Að mestu þýtt úr ensku.
Það ætlar að vora seint þetta
árið. Tíðin er köld, þótt komið
svar.
ei
íð
leggur ei oftar
tóma
óttafull með lítið vonarskar.
máttu líta morgunlandsins
blóma,
sem myrkvar eigi nótt eða skýja-
far.
Jakob Jóh. Smán.
—Eimreiðin. >
Að loknum kosningum hafa fram Se fl^m 1 ff nl\ Ákrarnir eru ó-
kvæmdirnar gleymst. Er þ6 , venjulega blautir; ja og hrossin
sagt, að eftir síðustu mælingum mm eru ektc; 1 ems 8oðu standl °S
út í myrkrið ; muni verkið ekki kosta yfir 10 68 V1 1 08 Pau.*ttu, j'rera: °S
þús. dollara. j verst f’eg hefl heldur ekkl nærri
u -i e ’ 'v i • 1 n°Sa hafra, en lítið ur
neilsutar manna er 1 goðu lagi. i .1 ■ r,* f .
r . °. j tn að kaupa toður fynr
Lngin veikindi 1 vetur, sem telj- 1 -
andi er, og engir hafa dáið svo
um pemnga
Eg hefi
ætíð haft ótrú á því að sá hveiti
Bréf til Feimskr.
, .. . .. sig alt í einu og veit, að alt er í ...v , i • i • i , •
ið styrking og gleði, að hta til ráHu ]affi j oðrum sker þessi reynsla sig ekki
alveg út úr venjulegu sálarlífi, og
engin hyldjúp óminnisgjá skilur
ástöndin, en það stendur senni-
lega í sambandi við sérstakan sál-
arlegan vöxt — að eg er frekar
af flokki hinna “einfæddu”
menn myndu taka Páli, ef hann
kæmi sjálfur gangandi inn í tutt-
ugustu öldina. Anatole France
hyggur, að honum myndi verða
illa tekið og að sökin væri hans
megin. Eg er ekki viss um, að
hún yrði það að öllu Ieyti.
Eg ætla nú að snúa mér aftur
að aðalatriðinu f augum fles‘ra" £g hefT'sjálfur gengið þannig frá
e ni ímyn ins sanna Qargj nigur Köbmagergade, seint
fyrir, og eg get tæplega íramkall-
að hana með vilja, þótt eg reyni.
Nú kynni einhver að segja, að
þetta komi af þreytu eða þvíum-
líku. En svo er ekki. Eg kann-
ast vel við þá sálfræðilegu stað-
reynd (las um hana í sálarfræði
Höffdings undir heimspekis-
próf!), að þegar maður er and-
lega þreyttur, getur honum virzt
svo, sem hann kannist við alt, er
hann sér — hafi séð það áður.
en
Vogum 15. maí 1922.
“Vorið er komið og grundirn-
ar gróa”.
Þetta getum við nú sungið, en
lengra megum við ekki halda á-
fram, því vísan er of íslenzk fyr-
ir Manitoba. En hún minnir okk-
ur eldri mennina á gamla landið;
og margs er þaðan að sakna um
þetta Ieyti árs, þegar vel voraði.
Að vísu má líka minnast margra
kuldadaga í maí. heima, en þó
voru ætíð fagrar vornæturnar,
þegar heiðríkt var.
Þetta átti að verða fréttabréf,
en 'þá lenti eg alt í einu heim til
íslanas. Þangað mundi eg líka
sveima með vorinu, ef eg gæti
flogið með sumarfuglunum,
• ■• i ^ k -v i ■ seint, helzt vera búinn fyrir maí-
eg viti her um sloðir. Það kem- i • H * ... J ,
. i.i . ^ , . ii-i byrjun. Það er ekki samt þann-
ur ser lika betur, að her er ekki -v • ,
••• i ii . , - • | ig, aö vonn, sem koma snemma,
mjog kviilasamt, þvi vegir erul'. „-x •,• a-
, i* i ,, i ,• , . ! seu goðs viti, að sumarið og
vondir um þetta leyti, en langt að: „ ,, f • f,- , , . , S
irfcn fck..' (30-40 raílur), .n ; spiettan f“r. eftIr þv,; þaS
Lvadar eía Ashern. Þó e, það " íeyndar oS,u ““• 1>VI *>» *>“-
bóf í máli, að hægt er að síma
eftir lækni frá Vogar eða Hay-
Iand pósthúsunum. j
Verzlun og viðskifti lagast lít-
en
“tvífæddu”, svo að eg noti orð j bvi er nn eklci að heilsa.
W. James; í sál minni er senm-
Iega nokkuð mikið samræmi milli
þess, sem fer fram undir vatns- !
’borði sálarinnar, og hins, sem
gerist fyrir ofan það í fullu dags- j
Ijósi. En þó verð eg að gera þá
athugasemd, að minningin um
hugljómunina er ógreinilegri, en lnu'
Allir :
ír
Héðan er fátt að frétta.
j eru nú önnum kafnir við vorvinn-
j una, því hún byrjar seinna hér
| við vötnin en á öðrum stöðum.
Hér má aldrei vænta verulegra
hlýinda fyr én fsa leysir af vátn-
1 íðin má heita í bezta lagi
ar fari vel af stað og séu fallegir
fram eftir júní, ef þar eftir koma
þurkar og hitar, verður lítið úr
útlitinu; gróðurinn hættir og alt
* L. ,«r- ’ U * i þ°rnar UPP> °g uppskeran þar af
ið, þo tiðm se goð. Það er sama ]eiðanc!i IéIeg> _ Mér hefir stund
pemngaeklan og markaðsleysið,! um dottið ; hug upp á síðkastið>
sem heldur ollum framkvæmdum hvort bað værj nú nokkuð
manna er
veruleika — eða réttara sagt
hinn eini sanni veruleiki. Og þar
næst koma hlutir þeir, sem eru
“af þessum heimi”, — fé, vald,
álit og þvíumlíkt. Trúarbrögðin
og heimspekin eru í þeirra aug-
um annaðhvort lö^helgaður
heilaspuni, sem getur verið góð-
ur, ef til vill, fyrir sjúklinga, deyj'
andi menn og þá, sem atvinnu
hafa af honum, — eða þá að þau
eru nokkurskonar kjölfesta til
þess að geta því betur gefið sig
að veiðum á fiskimiðum mann-
lífsins. Og ef nokkur segist hafa
vissu í sjálfum sér um óskynjan-
lega hluti eða þykist finna and-
blæ eilífðarinnar í draumórum
sálar sinnar, þá er hann álitinn
geggjaður eða að minsta kosti
mjög varhugaverður.
En ýmsir vita af reynslu, að t.
d. öldublik á sjónum, himinheiði
yfir fjarlægum tindum, græn-
bláminn á milli ljósra skýjaráka,
barnsaugu, lag, eða jafnvel eitt fullnægju,
orð eða hugblær, sem kemur yfir
sálina eins og vorvindur handan
yfir fjöllin, — að þetta getur alt
vakið tilfinningu og ósjálfráða
fullvissu um æðra veruleik, held-
ur en þetta er alt í sjálfu sér. Þá ,
skynjar sálin dásemd eilífðarinn-
ar og dýrð — sennilega eins og í
gegnum gler og í þoku, en þó
virðist þessi reynsla bera með sér i
á degi í mikilli umferð, að mér
fanst eg kannast við hvert einasta
andlit. En eg var þá þreyttur af
lestri, og sú tilfinning var bæði þá
og endranær fremur óþægileg —
ekkert í áttina við þetta, sem eg
nefni heimsýn.
' Eg hefi líka frá því á sextánda
ári orðið fyrir því stundum, að
hlutirnir í kringum mig hafa misí
þann kunnleikablæ, sem þeir hafa
venjulega. Er það mjög þægi-
legt, en stendur oftast aðeins
stutta stund, enda reyni eg af al-
efli að hrista þetta af mér, og
tekst það bezt með því, að
hreyfa mig (helzt hlaupa) eða
færa úr stað. Þessi “afhjúpun”
hlutanna kom fyrst fyrir mig upp
úr veikindum, og varð eg fyrst í
stað geysi-hræddur, — hélt að
eg væri að missa minnið!
Heimsýnin er aftur á móti dá-
mlegt ástand, fult friðar og
sem eg vildi feginn
njóta oftar en eg geri.
Loks er að nefna það ástand,
sem oftast er nefnt “illumination”
á ýmsum útlendum málum, en
hefir verið kallað hugljómun á ís-
lenzku (Yngvi Jóhannesson). —
Það er aðallega þetta ástand, sem
eg átti við, er eg var að tala um
skynjun þess óskynjanlega —
“að finna til eilífðarinnar”, eins
um önnur venjuleg sálarástönd, e^tlr t)vi sem hér gerist. Það
þótt reynslan sé auðþekt í hvert mátti kalla að vorið byrjaði með
sinn, sem hún kemur. Eg hefi marz, því eftir það
tekið eftir því sama um skáldskap veruleg vetrartíð ísa
hjá mér: Það, sem eg yrki í hrifn votnunum fyrstu dag
mgu eða af andanum , man eg
var
engin
leysti af
ana af maí,
miklu síður en hitt, sem eg kann °®. j fyrra lagl- Síðan hafa
að berja saman með erfiðismun-
um af læraójni. —
En hvers virði er nú þessi hug-
skipzt á skúrir og góðviðri, svo
gras sprettur óðum, enda
kominn nægur hagi fyrir
er nu
Ijómun? Fyrir þann, sem reynir, Grasvöxtur lítur því vel út,
er hún hinn æðsti veruleiki og
boðskapur hennar traustari og
vissari en grjótið, sem gengið er
á. Þá vissu, sem engin helgirit,
engar erfðakenningar né stofn-
anir geta gefið mér, veitir hún,
— dýrðlegan fögnuð, sem
streymir í geislaflóði yfir sálina.
Eg hefi einhversstaðar séð eða
heyrt fárast um það, að menn
tryðu ekki fitningunum né kirkj-
unni, en ef þá dreymdi eitthvert an
rugl, tækju (þeir meira mark á
því. Eg verð að játa, að líkt er
háttað með mig. Hin öflugasta
erfikenning og páfadómur — já,
jafnvel grjótið undir fótum mér,
— er sem reykur fyrir augum
mínum í samanburði við draum-
óra og hillingar sálarinnar, þegar
hugljómunin verpur ljósi yfir alt.
Það er hinn æðsti og öruggasti
veruleiki, sem eg hefi reynt.
Eg hefi víða í kvæðum mínum
gripi.
en sá
er galli á, að Manitobavatn stend
ur svo hátt, að út lítur fyrir, að
mikill hluti af engjalandi því, er
við það liggur, fari undir vatn.
En það eru vanalega beztu engja-
löndm. Valda því rigningarnar
j síðastliðið sumar, að vatn hefir
safnast fyrir í Norðvesturlandinu,
sem nú fyrst fær framrás gegnum
stórárnar í Winnipegosis og það-
Manitobavatn. Sú leið er
löng og krókótt, svo að það tek-
að mmsta kosti ár, að vatnið
nist hingað. Úr Manitobavatni
} er aðeins eitt afrensli í gegnum
jfairford ána til Winnipegvatns;
en þó nægur sé halli á þeirri ,leið,
j er farvegurmn að þeirri á svo
þröngur, að hann flytur ekki
i nærri nóg vatn, þegar vatnavextí
ir eru. Þess vegna fyllir Mani-
tobavatn, svo að engjalönd fara
undir vatn, að kalla má hringiryi
svo mikinn ljóma í samanburði og Lao-tse kemst að orði. Þá
við venjulegt hversdagssálarlíf, fmnur sálm eins og í augnabhks-
að helzt er unt að Iíkja honum við lciftri, vissuna um ósegjanlega
það, er sólin brýzt fram undan dásemd og náð, bjargfasta sann-
þykkum skýjum. Og sá, sem faeringu um, eða réttara sagt
verður fyrir þessu, skilur dæmi- skoðun þess — beina sjón ,
söguna um manninn, sem fann að öllu er borgið, að óendanleg
dýrmæta perlu, seldi aleigu sína gæzka og fegurð ríkir og er ná-
og keypti hana (Matth. 13, 45 læg. Og allur kvíði, allar áhyggj
* i f « , . i- 11 krmgum það. 1 sumar verða ef-
reynt ao lysa pessu astandi, og eg;, . . ■ , , , , f
. r . . j “i , .<o ’i laust tugir þusunda ekra af goðu
get nernt t. d. Innsyn og bol- ; •, ,.,. t ,
u onmo 'irw-li ,,n/t,v ,ntni n q r r\rr
—46).
Eg þekki fyrir mitt leyti þr-ens-
konar hugarástand, sem er þann
veg háttað, að það færir mér boð
að mér finst, handan yfir alla
hversdagslega reynslu, — boð,
ur, alt andstreymi verður hlæg:-
lega fjarri. Og þegar fegurð og
undur skynheimsins grípur sáhna,
það eiginlega ekki hið skynj-
hrifningunni
er
er
skin”. En bezt þykir mér því lýst
í kvæði eftir Yngva Jóhannesson
bróður minn, og þykir mér eiga
vel við að enda línur þessar á
því:
Hugljómun.
Ver sál mín, glöð og söng þinn
Iáttu hljóma;
nú sveipast dýrðarskini lönd og
mar.
Á veg þinn drottins blessun bregð
ur ljóma;
__________________v_____ _ __ veldur^heldur^er það sem ímynd M beið þín aldrei nokkur hætta
sem eru í insta eðlisínu umræði- (symbol) einhvers yfirskilvitlegs
Jeg og lyfta sálinni upp yfir þá veruleika, sem rúmar ómælandi þ6tt
múra, sem girða hana venjulega. víddir og undrageima.
þar.
allur heimur drepa vildi
dróma
engjalandi undir vatni hér, og
má þó búast við því enn verra
næsta sumar. Það er trú Indfána
þeirra, er hér hafa búið við vatn-
ið, að slík flóð sem þetta komi á
10 ára fresti, en lækki smám sam
an á milli. Ekki er líklegt að
flóðin fylgi svo föstum reglum,
en reynsla okkar, sem búið höf-
um við vatnið, sýnir, að það fer
ekki mjög fjarri því. Oft hefir
verið leitað til stjórnarinnar með
að grafa skurð úr vatninu, til að
lækka það, því það kvað vera
mjög auðvelt. Byrjað var á því
verki fyrir rúmum 20 árum, en
varð að litlum notum fyrir van-
þekkingu þeirra, sem að því unnu
til baka. Enginn getur selt neitt
fyrir peninga af bændavörum,
nema rjóma, og þó á lágu verði,
34 cent smjörfitupundið, þegar
búið er að flytja hann 30 mílur
til markaðar. Gripakaupmenn
hafa varla sést hér á ferð í nærri
2 ár, sem áður voru á ferðinni
oft á ári. Gripum hefir því fjölg-’
að hér að mun, en skuldir hafa
víst aukist að sama skapi, og lik-
lega nokkuð meira. Nú veltur alt
á því, hvernig gripasalan gengur
hér í haust, því eflaust verða
margir neyddir til að selja, hvað
sem verðinu líður.
iFélagslíf er hér dauft, eins og
við er að búast, þegar svona læt-
ur í ári, Fátt um fundahöld og
skemtifarir. Þó hafa verið haldn-
nokkrir fundir í vetur til að
ræða um sveitamál. Þar eru
vandræði fyrir dyn^m, eins og
annarsstaðar. Sveitargjöld greið-
ast illa, verður því örðugt um
framkvæmdir fyrir sveitarstjórn-
inni. Vilja því margir leggja
sveitarstjórnina niður, en aðrir
viija halda áfram í þeirri von, að
tímarnir breytist til batnaðar.
Þetta hefir orðið að kappsmáli
meðal bænda og vakið sundrung,
sem ekki er séð fyrir endann á.
Kommgrkoman var sýnd hér í
vetur í Hayland samkomuhúsinu
og þótti hin bezta skemtun. Hún
vakti gamlar og kærar endurminn
ingar hjá eldra fólkinu, og sýndi lr'
þeim framfarir heima í ýmsum
greinum, sem það ehfði tæpast
trúað, ef einhver hefði sagt frá.
En sjón er sögu ríkari. Því er
svo hætt við því mörgu eldra
fólkinu, að ímynda sér alt heima
í sömu stellingum og það var fyr-
ir 30—40 árum. Og því er vork-
unn, því lítið var um framfarir
heima í verklegum efnum síðasta
áratuginn, sem það var heima.
Yngra fólkið, sem hér hefir alist
upp, og margt af því skammast
sín fyrir ættlandið, því miður, —
það fékk þar fulla sönnun fyrir
því, að ekki er skrælingjabragur
á öllu heima, og að það er ekki
alt karlaraup, sem eldri mennirn-
ir segja frá gamla landinu. Hafi
svo þeir þökk fyrir komuna nafnar.
Óvíst er að nokkuð hafi verið
gert hér eins heillavænlegt fyrir
viðhald íslenzks þjóðernis, eins
og myndasýning þessi.
Alþýðuskóla hélt Adam prest-
ur Þorgrímsson hér í vetur, eins
og í fyrravetur. Nemendur voru
15, flest bændasynir hér í bygð- ar
ínni. Það fyrirtæki er vinsælt að
verðleikum, enda er Adam prest-
ur viðurkendur góður kennari.
Hann æfir nemendur mjög í
ræðuhöldum. í vetur höfðu
fjórir þeirra kappræðu á lestrar-
félagssamkomu hér í bygðinni,
og þóttu Ieysa það vel af hendi.
Nokkru síðar héldu piltar sam-
komu og höfðu þar allir eitthvert
verkefni, og var látið vel af fram-
komu þeirra. Óskandi væri að
skóli þessi gæti haldið áfram
mæsta ár.
Guðm. Jónsson.
í því,
sem atvinnuvegi, að vera að sá í
akrana. Reynsla síðari ára hefir
ekki gefið manni byr undir báða
vængi; uppskera rýr, lágt verð á
korntegundum, mikið lægra en
mögulegt var að framleiða þær
íjfyrir; en svo aftur flestar vörur
og verkfæri með ránverði. Ekki
veit eg, hvar þeir bænaur eru Hér
í vesturfylkjunum, sem ekki hafa
tapað peningum þessi síðari ár,
einkanlega árið sem Ieið. Öflin
virðats öll ámóti bændum; okur-
verð, okurgjald, t. d. járnbrauta-
flutningarnir cg verkfæraverðið,
hefir fram að þessu vori verið
“óforskammað”. Alt hefir hjálp-
ast að, svo bændur hafa ekki
rönd við reist, og margir hætt eða
orðið að hætta.
Eitt híð versta strik, sem fyr-
verandi sambandsstjórn gerði,
var þegar hún leysti hveitinefnd-
ína upp. Sú nefnd yerði vel og
var gagnleg fyrir bændur. Að
réttu lagi ætti slík nefnd að vera
starfandi æ og einlægt, hvernig
sem árar og hvernig sem hveiti-
verð á heimsmarkaðinum kann
að vera. Mér virðist það ósann-
gjarnt, jafnvel óeðlilegt fyrir-
komulag, að vigta og mæla alt úr
og í hendur bóndans, aðrir setji
verð á allar bændavörur, og aðr-
ir setji náttúrlega verðið á alla
skapaða hluti, sem bóndinn kaup
Það er þetta: “þetta gef eg
þér og þetta “set eg þér”, sem
myndað hafa bændafélagsskap,
af því samvinna og sjálfsvernd
var orðin svo nauðsynleg, að
lengur mátti ekki við svo búið
standa.
Fyrir brýna nauðsyn fóru
bændur út í stjórnmál. Upp á
hvorugan gamla stjórnmálaflokk
inn var byggjandi, báðir höfðu
lofað, báðir prettað. Fyrir af-
skiftaleysi stjórnar, en kúgum
auðvalds, var bændaflokkurinn
á hraðri ferð að tapa tilveru
sinni; en með myndun bænda-
flokks í stjórnmálum á að koma
í veg fyrir, að hinir ýmsu græðg-
isseggir sölsi undir sig eignir og
óðöl bænda, líkama þeirra og
sál. Því alt vilja þeir fá, sem
nokkurs er nýtt. En til eru þeir
með að láta okkur bændur hanga
á horriminni, eða svo Iengi, sem
við getum nokkuð af þeim keypt
og borgað skyldur og skatta. En
getum við það ekki, eru lönd
okkar iseld fyrir skattinum, hest-
og gripir, já, verkfæri og altx
mögulegt tekið lögtaki og selt af
yfirvaidi þess opinbera, og er
okkur svo velkomið að fara
norður og niður; en sé samt eitt-
hvað af skuldum ógreitt, eru þær
dæmdar réttar og borganlegar,
hvenær sem færi gefst, og fylgir
manni sem draugur, til þess er
við getum borgað, eða þá til dag-
anna enda.
Eftir á að hyggja, það er nú
komið upp, að það sé “ólöglegt”
af sambandsstjórninni að skipa
hveitisölunéfnd. Ætíð vill bænd-
um eitthvað til. Það er sama tó-
bakið og með nefnd þá, er sett
var árið sem leið til að grenslast