Heimskringla - 31.10.1923, Blaðsíða 1

Heimskringla - 31.10.1923, Blaðsíða 1
Verðlami gefía fyrir Coupons SendiTS eftir verdlista tll Rojal Crovrn Soap Ltd. 664 Main St.. Winnlpeg. Qmbúðir Verðlaun gefia fyrir Coupom Og SendltJ eftlr Tertllista tll _ , ltoyal Crown Soap Ltd. umbuðir 654 Main St., WinnipegT* noYAU. CftowN XXXVIII. ÁRGANGUR. WINNIPEG, MANITOBA, MIÐVIKUDAGINN 31. OKTÓBER, 1923 NÚMER 3 Canada. Hei'ður fyrir Canada. Nobels verðlaunin fyrir lækning- ar í ár hafa verið veitt dr. F. G. Banting í Toronto, þeim er upp- götvaði lækniislyfið við sykurveiK- inni og iaðal að.stoðairsanni hans við það verk, dr. J. J. R. M/aeLeod Er þetta í fyrsta sinni að verftlaun þessi eru veit’t canadiskum manni eða mönnum. Auk frægðar þeirrar er uppgötvarar þessir hafa unnið sjálfum sér, haCa þeir því unnið landi sínn m'ikinn, og með öliu áð- ur óheyrðan heiður. Þriðji miaðurinn dr. Best, sem dr. Banting kvað samverkamann sinn við uppgötvun “insulin” lyfsins, er ekki getið við veitingu þesssara verðlauna og er mæJt að dr. Bant- íng hafi fallið það illa. Aðal uppgötvari þessara aðdáun- verðu lækningu, er dr. Banting sjálfur. Hann er talinn maður svo látlaus, að eftir það mikla verk er hann haijði lunnið í þarfir mann- kynsins, var orðið lýðum ljóst og m'enn tóku að keppast við að tjá honum virðingu og þakklæti fyrir var erfitt að fá hann að sinna því nokkuð Yar hann stundum í tilefni af því kailaður “feimni Jækn- iVinn” (The shy doctor). En hjá því að taka á móti þeim heiðri sem honum bar, varð þó ekki kom- ist, að minsta kosti ekki, þegar Bretakonungur sjálfur veitti hiann. Dr. Banting er rúmlega þrftug- ur að aldri. Fæddur er hann á hóndabýii í Ontario og uppalinn ]>ar. Hann naut mentunar á barnaskóla og síðan á háskólá í Oanada. Hann má því Canada- inaður heita í húð og hár; hann er fæddur og alin upp á brjóstum hennar á sama hátt og þúsundir annara barna. Yið hann hefir ekki verið dekrað neitt framyfir aðra. En það er einmitt þess vegna, að ■Canada gleðst af frægð hans. Hún getur svo eðlilega helgað sér hana. Og það siem einn af þesstum son- um mínum hefir gert geta fleiri gert og munu gera með tíð og jtíma getur hún nú sagt. Dr. Banting hefir einnig sýnt, að hann 'er ekki aðeins mikiJl vísinda- maður, heldur jafnframt að hann er góður maður og sannur Oanada1 maður — ættjarðarvinur. Oft hafa honum iboðist hálaunaðar stöður við háskóla í Bandaríkjunum, en þeinf befir hann jafnan hafnað, vegna þess, iað það er nær ska-pi li an.s að dvelja hér við minni laun fyrir verk sín, en í framandi landi. í annan stað lætur hann alila þá heiðra er honum hlotnast í fé, ganga til stofnana er rannsóknum halda uppi viðvíkjandi lækningum, en þyggur sama sem ekkert fyrir sjálfan sig. Sú saga er og sögð af dr. Banting og þykir hún J>era vott um hve^n mann hann hefir að geyma, að frá því fyrst er hann fór að heiman frá sér í skóla og alt til þessa dags, skrifar hann móður sinni bréf á hverjuml sunnudegi. 1 stríðið fór hann sem kuninuigt er og særðist hættulegia á hægri handleggnum. Lá víst nærri, að hann misti hand- legginn. En móður sinni skrifaði hainn þá og notaði vinstri hendina. Hann lét smáhindranir ekki skapa hjá sér ræktarleysi eins og mörgum' hættir við. Canada'og canadi.sk þjóð má því 1 tvennum skilningi vera stolt af þessum mianni; í fyrsta Jagi sem vfoindamamni, og í öðru, lagi sem manni með traustum og óveilum toarakter. , Neita að borga. 'Stjórnarráð Winnipeg-borgar hef- ir «mátt og smátt verið að minna ®ambandsstjórnina á það, að hún bafi ekki ennþá goldið reikning bann, er henni beri að borga fyrir að fæða atvinnulalusa menn síð- ast liðinn vetur. Sá hluti reikn- ingsins sem á herðum sambands- stjórnarinnar hvílir, nemur $53,000. En nú rétt nýlega kemur það upp úr kafúra, að sambandsstjómin neitar að borga reikinginn. Hon. James Murdock verkamálaráðherra segir enga samninga um þetta hafa verið gerða. Er þetba þeim mun undarlegra, sem 2 bæjarráðs- menn voru gerðir út af örkinni fyrir rúmum háltjum mánuði og voru sendir tii Ottawa til að sjá hvað í vegi væri fyrir því, að skuld þossi væri borguð, og komu aftur með þá fregn, að sambandsstjórn- in sæi um hana. En þá stóð svo á, að aukakosning var í aðsigi í Norð- ur-Winnipeg. Og sú kosning fór fram s. I. miðvikudag. En tveim dögum síðar voru vonirniar um, að sambandsstjórnin ætlaði að greiða féð orðnar minni hjá þossum tveim- ur bæjarráðsmönnum og nú 'er það vonleysi staðfest með orðum verka- mála ráðherrans. Það hefir verið lagt til að senda menn ennþá til Ottawa, til að fá reikning þennan goldin. En hlað- ið “Free Préss”, sem frétt þessi er tekin úr, heldur ráðlegra, að láta það bíða þar til að næst líður að auka, eða allsherjar kosningum hér. Um Home-banka farganið. Það er alt af að koma eitthvað nýtt í ljós í sambandi við hrun Home-bankans. I»að sem stórkost- logusitum fréttum þykir nú sæta í því efni er það, að Hon. F. S. Field- ing fjármálaráðgjafi s-ambands- stjómarinnar hefir sagt, að hann sjái ekki að stjórnin sé að neinu leyti ábirgðarfull fyrir því hvernig komið sé fyrir bankanuin. Því svarar Arthur English, formaður nefndar , þeirra f Winnipeg, er stofn|uð hefir verið af þeim er fé áttu í Home bankanum, til þess að halda máli þeirra uppi við stjóm- ina, á þesisa leið: “Eg sé”, segif Mr. English, “að Mr. Fielding hefir látið sér þau orð um munn fara að stjómin immi ekki ætla að bæta þeim möniram er fé áttu inni í Home bankanum skaða þann er þeir hafa orðið fyrir að neinu. Eg vona fastlega, að Mr. Fielding gangi ekki út frá því, að hann sé öll stjórn landsins eða aðal stjórnand- inn. vSé hann jvað, er það víst að margir murra kenna á þvf í vetur, sem fyrir tapi urðu við hrun Home bankans. Það er mörg átak- anleg saga til af því á meðal hinna ,60,000 manna, sem fé sitt áttu hjá bankanum. Eg þekki t. d. gamlá konu, ekkjii, 68 ára gamla sem fyrir dóttur-dóttur sinni, 12 ára gamalli verður að sjá, sem hvern sikilding af eign sinni átti inni í Home bankanum. Eg þekki og verka- mann, sem unnið hefir að því sínt og heilagt, að eignast eitthvað til að leggja fyrif sig í eMinnl. Hon- (íra kom ekki til hugar, að bönkum undir eftirliti landstjórnarinnar væri ekki fyllilega treystandi. 20 ár hofir hann strítt fyrir að ala upp stóra fjöfokyldu og reyna að sjá henni fyrir framtíð. Hann hefir farið á mis við alla skemtun og þægindi og margt sem nauðsyn- legt var ©innig. Nú er hann og kona hans um sjötugt. Bæði eru þau ófær til vinnu. Þau eiga dá- lítinn kofa yfir sig og höfðu lagt svo mikið fyrir, að lífinu gátju þau nú tekið rólega loksins að kvöldi æfinnar. Ein. þá eign sína áttu þau í Home bankanum. Og nú hafa þau ekki svo mikið sem eyrir fyrir fæði eða eldivið í vet- ur. Sambandsstjórnin hefir tímum saman veitt fé til hjálparþurfandi manna, ekki aðeins í þessu landi,\ heldur og í öðrum löndum. Er það vottur inannúðar, sem vert er að viðurkenna. En ©f það er 'ekki mannúðilegt, að hjálpa þeim 60,000 manna, sem í mörgum tilfellum töpuðu aleigu sinni við hrun Home ibankans, þá hefir aldrei mannúð- legt starf verið unnið. En það er einniig önnur hlið til á þessu máli. Fái menn þessir engar bætur á skaða þeim er þeir hafa orðið fyr- ir, ©r tralust 'almennings farið með öllu á bönkum og bankarekstri þessa lands. Og það er tafovert vafamál, hvort að bankar þessa lands hafa leikki nú þegar beðið það tjón af hruni Homebankans, sem háð getur þeim um fleiri ár. Þrátt fyrir uminæli Mr. Fielding, trúi eg því ekki, að þingið geri ekki eitthvað fyrir ]>etta fólk, er það kemur saman. Eg á ómögu- legt með að trúa því, að þingmenn- imir, sem þjóðin hefir treyst fyrir löggjafarmálum sínum, geti leitt á- standið hjá sér með öllu, sem af Home banka hruniniu stafar. Eg trúi þvf ekki fyr en eg tek á, að þeir séu ánægðir með það ástand og gieti látið það afskiftalaust.” Aukakosningin í Winnipeg. Aukakosningunni sem fram fór í Norður-Winnipeg Sl 1. miðvikudag, lauk þannig, að E. J. McMurray vann stórkostlegan sigur. Heap sem hættulegasbur var af gagnsæk- endum hans, náði aðeins trygging- ar fé sínu aftur, en hinir tveir verkamannafulltrúarnir ekki. Eins og áður hefir verið getið, var Mc- Murrey skipaður málat'utningsmdð ur í ráðuneyti Kingsstjórnarinnar og þess vegna var aiukakosning þessi nauðsynleg. -----------x------------ .. ' Onnur lönd Vanheilsa Law. Andrew Bonar Law fynum for- sæt'sráðherra á Bretlandi, hefir imi alllangan tíma þjáðst mjög af ill- kynjaðri liáfoveiki. Sir Thomas Horder, hinum' træga læknir krahbameina, sem stundað hefir Bonar Law, hefir ekki' tekist að hefta útbreiðslu meinsins. Vinir hins sjúka óttast að honum muni ekki batna og segja að mjög sé af hoí.um dregið. Síðustu fréttir herma, að Bonar Law sé látinn. Andlát hans bar að kl. 3. e. h. í gær. Vcrður þessa mikilhæfa manns minst frekar síð- ar. Frá Þýzkalandi. Titllöglu Hughes rifcara Bandaríkj- annia um að skipa nýja nefnd til þess að rannsaka ástæður Þýzka- lands og komast að vissu um, hve mikið Jandið væri fært um að borga af skaðabótum þeim, sem sambandsþjóðlrnar gera kröfur til f Versaia samningnum, fá misjafn- ar undirfcektir. Svör Frakka við þeinr eru ákveðin. Þeir segjast blátt áfram ekki taka neitfc af þeim til greina. í tillögum Hughes^ er það tekið fram, að Bretar og Frakkar verði að lækka skaðabóta kröfur sínar, en jafnframt er hann nógu hreinskilinn til þess að taka það fram, að það verði að vera gert án þess að Bandaríkin gefi nokkjuð upp af iánum sínum. Þó Bretland sé í alla staði með tillög- uin Hughes, hafa ]>eir samt í blöð- um sínum minst á, að í þessu væri ósamræmi. En svo getur þó varla heitið. Þess verður að gæta, að skaðábófcareikningarnir voru gerð- ir eins háir og unt sýndist. En að því er lán Bandaríkjanna snertir, var öjl upphæð þeirra talin út í peningum. Þau eru því hvorki reiknuð moiri eða minni em þa/u eru. Emnfreinur hiafa nú Þjjóðverjar farið fram á, að fá áheyrn hjá al- þjóða félaginu um þessi vandræða skaðabótamál. Vilja þeir leggja frani skýrteini fyrir hag þeirra og látá svo félagið gera út um það, hvað álítist kleift fyrir þá að borga í svip af skaðabótunum. Er sagt, að Bretar, Italir og Belgíumenn séu því máli hlyntir, en Frakkland lýsti því yfir á ráðuneytisfundi s. 1. mánudag, að það anzaði ekki þessari beiðni Þjóðverja og að því ditti ekki annað í hug, en að halda sér að því, er ákveðið væri um skaðabætumar í Vorsalasamning- unum. Og l>ar sem Þjóðverjar héldu ekki þá samninga, væri ekki um nein uppgjöf á Ruhr-héruðun- um að ræðd. Hversu ákveðnar hin- ar sambandsþjóðirnar verða í þessu máii, er nú eftir að vita. Eru horfurnar tafovert ískyggilegar í því efni að sagt er og hugsanlegt, að í keggi kastist miMi sambands- þjóðanna út af því. Heimafyrir er alt í umreistareldi á Þýzkalandi. Víðsvegar um land- ið eiga uppþot sér stað og eru kommunistar sagðir öðru megin, en stjórnar siAnar 'á hina hliðina. Að kommunistar séu fyrir þeirri uppreist inun hæpið, en hitt er víst, að flokkur þerra sem kalla sig aðskiinaðarmenn er orðinn stór, og hann er það, seun á móti gerð-' uiii þvzkJu stjórnarinnar mælir í Ruhir-málunum. Þessi aðskilnað- arflokkur átti í skærum við Frakka í Ruhr héruðunum s. 1. mánudag, og náðu nokkrum bæjum á sitt vald, en urðu samt að lokum að hörfa undan Frökkum. En smarp- ur var sá bardagi og mannfall talsvert, einkum í .liði aðskilnaðar- manna Nú er sagt að aðskilnað- annenn heiti ferðinni til Berlín. Munu Frakkar koma stjórninni til hjálpar þar, eins og þeir stundum hafa áður gert, síðan innanlands uppreistin hófst. Er það hálf kómiskt, að hugsa sér þýzku og frönsku stjórnirnar sækja fram undir sama merkinu eftir alt sem þeim hefir á milli farið. En Frakk- ar óttast byltingu á Þýzkalandi. Það er ef til vill það eina sem skýtur þeim skelk í bringu. Far- lama og ófæra vilja þeir sjá þýzku stjórnina hanga við völd. Við hana eiga þeir í öllum höndum. örðuga gæti þeim veizt að ráða við upp- reistar-mennina, ef þeir tækju völdin í sínar hendur. En annars mega ^Prakkar sjálfum sér um kenna ef svo fer.. Kúgunin sem Þjóðverjar sæta þeirra vegna, er orsök ástandsins, sem nú' er í ÞýzkalandiA Hóf hafa Frakkai; þar ekki ktunnað sér og er ekki að vita nema þeim sjálfum komi það i koll. --------xx--------- * Ur bænum. KVENFÉLAG Sambandssafnaðar hefir ákveöið, að halda samkomu á Þakkarhátíðisdag 12. nóvembeT. Skemtiskráin verður auglýst í næsta blaði v Á samkomu er kvenfélag lút. safnaðarins í Minneota hélt á þriðjudaginn í vikunni sem leið, talaði Steingrímur læknir Matthl- asson fáein orð. Sagði hann frá * horfum heima og helztu fréttmn og þótti þeim er hlýdcju á hann, frá- söignin skemtileg. Blaðinu “Minn- esota Maseot” segist svo frá, að hann hafi náð hugum eldri sem yngri. Þar var og staddur Gunn- ar Matthíasson bróðir Steingríms; á hann heima í Seattle og er lyfja- fræðingur. Er hann söngmaður hinn bezti, og hafði þarna yfir nokkur íslenzk lög. Var gerður svo mikill rómur að framkomu bræðranna, að efnt var til annar- ar samkomu, sem þeir einir tóku þátt í þann 26. þ. m. Ræðuefni Stemgríms læknis var um hnignun hvíta mannflokksiins. en bróðir hans söng marga einsöngva. Fengu bræðurnir einróma lof fyrir frammistöðu sína á þessari sam- komu. Dr. O. J. Gfolason og frú hans frá Grand Forks, N. Dak., komu hingað til ibæjar á þriðjudagskveld- ið var. Með þeim voru Mr. og Mrs. Haivarson, einnig frá Grand Forks. Kom læknirinn í bifreið alla leið. Töfðu þau hjónin hér fram á fimtu dagsimorgun. Robert Jacobs þingmaður, er mælt að sækja ætli um borgar- stjóra embættið í Winnipeg við næstu bæjarkosningar, sem fara fram 22. nóvember; verður hann því gagnsækjandi borgarstjóra S. J. Farmer. Mr. Jacobs var dóms- mála ráðherra síðustu 8 mánuðina er Norris stjórnin ríkti. Hann hef- ir stundað málaflutnin.gsstörf um langt skeið í þessum hæ og hefir um 10 ár verið í skólaráði borgar- innar. Hjálmar A. Kristjánsson frá Lundar, sonur séra AJberts Krist- jánssonar, kom í gær vestan úr Saskatchewan þar sem hann hefir verið við uppskeruvinnu um fjögra mánaða skeið. Vinnugjald kvað hann állgott við þreskingu, alt að því $6 á dag. Hjálmar lagði af stað út til Lundar samdægurs. Jóhannes Sveínsson frá Selkirk, Man., lagði af stað alfarin, ásamt fjölskyldíu sinni, vestur að hafi þann 22. þ. m. Hann gerði ráð fyrir að setjasit að í Los Angeles. (Afsökun biður Heimskringla les- endkir sína á því, að sagan sem Vikulcga birtist í blaðinu, er ekki í því í þetta sinn. Framhald henn- ar kemur í næstu viku. L Siigurður Anderson frá Piney, Man., koin til bæjarins f gær í við- skifta-erindum. ---------XX——— Frá Islandi. TAUGAVEIKIN á fsafirði. I Viðtal við landlækni. Frá ísafirði barst sú íregn hing- að suður nýlega, að taugaveikin væri komin þar upp. En af veik- inni eða því, hvenær hún kom upp komu ekki neinar fregnir svo Morg- unblaðið sneri sér tM landlæknis í l>eim efnum. að fá að vita hið sanna |um veikina og útbreiðslu hennar, því vitanlegt var, að hann mundi vera því allra manna kunn- ugastur hér syðra. — Hvenær varð vart við tauga- veikina á Isafirði. - Eg vissi ekkert um hana, fyr en eg las um hana í blöðunum í fyrra dag. Þá símaði eg strax hér- aðslækninum á ísafirði þetta: “Blöðin hér tala lim taugaveiki á ísafiröi. Er þetta rétt? Hafið þér strum? Það er tM hér í ríkisverzl- uninni.” Og svarið kom samstundis á þessa leið: “Þegar eg kom heim (héðan að sunnan) var taugaveikin komin upp 1 fimm húsum, sex voru veikir. Migðal tveggja þessara sýktu húsa hafði aðeins verið lítið samband. Uppruna veikinnar er ekki hægt að finna. Allir sjúklingarnir hafa verið fluttir á sjúkrahús. nema úr einu húsi, þar er sæmilega um bú- ið. Vaccine hefi eg æfinlega til, og hefi nú fengið nægar birgðir af því. Fleiri en þessir sex hafa ekki tekið veikina enn.” — Haldið þér að taugaveikin verði stöðvúð á Isafirði? — Já. nú er það auðgert, því að nú er ágætt neytsluvatn á ísafirði, alveg örugt. Og þar að auki mjög' duglegur læknir. En það var einu siAni, fyrir Löngu sfðan, að tauga- veikin var búin að taka heljartök- um á ísafjarðarkaupstaðnum. Og ástæðan var þá sú, að ísfrðingar höfðu ekki nýtilegt neytsluvatn. En það er bezt að fólkið fái að vita það, að Isafjarðarkatupstaður var fyrsti bœrinn sem gérði sér vatns- veitu til að losna við taugaveikina. Og það er jafnframt bezt að minna á það, að maðurinn. sem kom því í kring, var Hannes heitinn Haf- stein. Af svarskeyti héraðslæknisins á ísafirði og ummælum landlæknia má því vænlta þess, að takist að hepta útbreiðslu veikinnar. Thomas A. H. Hey orfursti, heit- ir Bandaríkjamaður, sem hér dvel- ur nú. Kom hann hingað með lag- arfossi síðasit og var þá ranglega nefndur enskur að ætt hér í blað- inu. Hann er forstöðumaðúr þá- skóla í Easton í Pennsylvaníu, og sækja þann skóla um 1200 náms- menn. Skóli þessi er kendur við Lafayette, frelsishetjuna frönsku, og nokkru áður en Thomas Hey kom hingað, ^var hann viðstaddur hátíðahöld í Prakklandi er haldin voru í minningu um Lafayette, og lagði sveig á gröf hians fyrir hönd háskólans. Thomas A. H. Hey er nú á ferð kringum jörðina og þótt- ist ekki geta farið fram hjá Islandi Hann hefir ferðast hér um, bæði til Þingvalla og austur í sveitir og lfot mætavel á landið Hann fer með “Sirius”. Siguröur Jónsson læknir í Fær- eyjum sagði í vor af sér embætti og var í ráði að hann tæki við dóc- entsembættinu hér eftir Stefán Jónsson, sem nú er fluttur til Danmerkur. Fór Sigurður til Kaupmannahafnar í vor til að búa sig undir háskó-laembættið hér. En nú hefir hann horfið frá þessu og sótt aftiur um hið fyrra embætti sitt í Færeyjum og hrósa Færey- ingar happi yfir" þessari ráða- breytni hans, þvf Sigurður hefii* unnið sér almennrar vinsældar í embætti sínu. « Laus embætti. Héraðslæknisem- bættið í Vopnafjarðarhéraði, Höfðahverfishéraði, Reykhólahér- aði, Patreksfjarðarhéraði, Flateyar- héraði eru auglýst laus til umsókn- ar. Umsótonarfrestur er til 31. des- ember þessa árs að undanskildu Flateyjarhéraði. Þar er umsóknar- frestur til 9. nóv. þ. á. 0 i Dánarfregn. 1 gær síðdegis lést úr hjartaslagi Gjuðmundur Sigj urðsson, á Stýrimannastíg 8, faðir Karls Guðmundssonar skipstj. og tengdafaðir Hjalta Jónssonar fram- kvæmdarstjóra. Sláturtíðin er nú byrjuð fyrir al- vöru, og koma hér eftir rekstrar til Sláturfélags Suðurlands á hverj- um degi. Kjötverðið er í haust frá 80 aurum upp í 130 aura tvípundið en mör 140 aura. 1 smásölu er kjöt- verðið nokkru hærra. Búist er við að slátrað verði fé með allra minsta móti í haust, því heyafli hef ir yfirleitt orðið góður sunnan- iands, en undanfarin ár hafa bænd- ur orðið að farga með meira móti. Er fólki því ráðlegra að fresita ekki of lengi kjöt- og sláturkaupum sín- itm. Fiskútflutningur'nn. Tvö skip fóru héðan í gær ijieð fiskfarm til Spánar, “Dempster” og “Polar- stjemen”. Mikinn snjó kvað hafa sett niður nórðanlands nú fyrir skömmu. Hef- ir fróst, að:fé hafi fent í Þingeyjar- sýslu. “Kveldglæ'ður”. Nýkomnar era á bókamarkaðinn sex sögur úr sveitalífinu með því nafni eftir Guðni(und Priðjónsson. — Sigurður Kristjánsson gefur út.

x

Heimskringla

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Heimskringla
https://timarit.is/publication/129

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.