Heimskringla - 09.04.1924, Blaðsíða 2

2. BLAÐSÍÐA
HEIMSKRINGLA
WINNIPEG, 9. APRÍL, 1924.
Vilhjálmur Sigurgeirsson
Hinn 31. okt. s. 1. andaðist Vilhjálm-
ur Sigurgeirsson að heimili sínu, Reymvöll-
um í Mikley, 60 ára að aldri; fæddur 13.
okt. 1863 á Grund í Eyjafirði. Foreldrar
hans voru Sigurgeir Jakobsson, prestur að
GrundaijJ>ingum, dáinn 1887 og Ingibjörg
Jónsdóttir, þingeysk að ætt, nú til 'heimilis
á Mikley 'hjá dóttur sinni, Jakobínu og
manni hennar, Jónasi Stefánssyni, 83 ára
gömul.
Árið eftir lát séra Sigurgeirs, flutti ekkj-
an til Vesturheims, ásamt sonum þeirra sex
og einni dóttur; eru tveir þeirra dánir, Har-
aldur, yngstur bræðranna, hæfileikamaður
til munns og handa, og Vilhjálmur. Hin
systkinin fjögur, erubúsett á Mikley: Eggert,
Jón, Bogi og Jakobína, en Jakob, elzti bróð-
irinn á heima á Gimli. Fyrsta árið í þessu
landi dvaldi fjölskyldan í Winnipeg, fluttist
þaðan að Gimli og síðan til Mikleyjar, og
hefir verið þar síðan. Vilhj. kvæntist hér
Kristínu Þóru Helgadóttur frá Reynistað.
Áttu þau saman 9 böm, tvö af þeir dóu ung.
Eftir 14 ár misti hann hana frá 7 börn-
um 'þá öll í æsku. Varð hann þar fyrir einni
þyngstu sorg, sem nokkrum manni getur í
hlut fallið. — Hjónaband þeirra hafði verið
hið ástríkasta — og börnin mlóðuriaus.
“I neyð skal manninn reyna”, .segir
máltækið. Vilhj. sýndi þá, hve hátt vilji og
sjálfstjórn gnæfa yfir stórsjó ægilegustu
sorga — líkt og bjartir vitar yfir hafinu á
óveðurs nóttu.
Líffð virðijst hafa lagt mönnunum þá
stóru byrði á herðar, að lifa og stríða með-
an dauðinn sjálfur ekki kallar þá, hve fegnir
sem þeir vildu velta af sér byrðinni og vera
lausir allra mála.
Surrtum mönnum er ekki gefin sú and-
lega orka, — þeir örmagnast. Vilhj. var
gefin sú orka í ríkum mæli: “Láttu þrékið
þrífa stýristauma, það er hægt að kljúfa lífs-
ins ál” sannaðist á honum. Þó að hann væri
heitur tilfinningamaður duldi hann skap sitt
á norrænan hátt. Hann bjost ekki við hlut-
tekning hjá irtönnum né máskunn íijá æðra ó-
þéktu valdi, ef hann sjálfur misti mó'Sinm
Hann sneri beint í bylinn og hélt stefnu í
rr(örg ár. Hann tok a sinar breiðu herðar,
að því leyti sem karlmanni er það fært, starf
móður og húsfreyju, og bætti því við sín eig-
in störf, sem þó voru ærið nóg. Þannig liðu
árin. Börnin komu upp og eru hin mann-
vælegustu, tvær stúlkur og fimm drengir.
Nöfn þeirra eru: Ingibjörg og Þórunn, Sig-
urgeiri Helgi, Theodór, Gústaf og Kristinn.
Öll eru þau ógift nema Sigurgeir, elzti son-
urinn. Það sem sérstaklega einkennir börn
Vilhjálms heitins, er hagleiksgáfan, — það
er eins og þeim leiki alt í höndum, er það
arfur frá föðurr.um. _____
Á síðustu 10 árum eftir að börn Vil-
hjálms fóru að koma upp, gerðist l.ann smám
saman atkvaðamesti maður þessarar eyjar.
Hann keypti sögunarmylnu 1914 og hefir hún
unnið síðan á hverju vori undir stjórn hans
og sona hans. Hefir það verið mikill hagur
fyrir Mikley. Enda hefii; byggingum farið
mikið fram síðan myllan kom, að ekki verður
metið til verðleika á mælikvarða menning-
argildis — þó að beinum hag sé slept. Hafa
þeir feðgar gefið fjölda manns atvinnu þeg-
ar þess er gætt, að bændur hér hafa sjálfir
tekið út “logga” í byggingavið sinn og
dregið hann til mylnunnar og síðan unnið að
söguninni.
Aðsumirinu eru allar samgöngur milli eyj-
ar og meginlands á vatni. Var t. d. erfitt að
saékja póst 20—30 mílur róandi á flatbytnu.
Vilhjálmur kom fyrstur manna hér upp gas-
olíubát og hafði póstflutning á hendi, ásamt
póstafgreiðslu í fleiri ár. Þegar hann dó,
áttu þeir feðgar tvo ágæta vélabáta. Bygði
hann yngri bátinn sjálfui1, ári fyrir dauða
sinn, ásamt Jakobi bróður sínum. Var hann
sérstaklega smíðaður til þess að vera hrað-
skreiður.
Eitt sinn er þeir bræður voru að smíð-
um, 'komi til þeirra maður. Hafði hann orð
á, að hann “mundi skríða 'þessi”. Sagði
Vilhjálmur, “að líklegt væri að slíkt gæti
komið að liði, ef vitja þyrfti læknis í skjótri
svipan.” (En enginn lækir er á eynni). Vil-
hjálmur átti létt og fjörugt hesta-“team/’,
keyrði hann póstirm á því. Eftir að hann
hætti póstferðum, hafði hann oft ekkert sér-
stakt með það að gera, en var boðið fyrir
það gott verð. En hann vildi ekki selja.
Trúði hann vini sínum fyrir þvf, að ef ein-
hver vei'ktist, eða kona væri í barnsnauð,
væru það einu hestarnir á eynni semi hæfir
væru til þess, að sækja lækni. Umsögn eins
og þessi, lýsa manninum betur en Iöng ræða.
Fisk keypti Vilhjálmur að haustinu í
mörg ár. Á síðastliðnu ári, bygðu þeir feðg-
ar íshús og frystihús, eftir nýjustu tízku,
eru það 'bæði vandaðar og dýrar byggingar,
lýstar með rafmagnsljósum, leiddur úr íveru-
húsinu, sem raflýst var áður.
Verkstæði, einkum fyrir járnsmíði, hafa
þeir feðgar haft. Hefir það haft meiri þýð-
ingu fyrir jafnafskekt bygðarlag eins og
Mikley, en menn alment hér hafa gert sér
ljóst. Og eitt er víst, að vandræði margra
manna, hafa Vil'hjálmur og synir hans leyst,
sem annars hefðu staðið ráðþrota.
Vilhjálmur heitinn var fríður maður sýn-
um, eins og hann átti kyn til. Heldur lægri
en í meðallagi, en þrekinn, harð'knappur og
vel á sig kominn. Göngulagið djarflegt og
ákveðið. Hann hafði fallegt höfðinglegt
enni. Dökkhærður og bjartur í andliti mó-
eygður og augun skær. Málrómurinn var ó-
vanalega djúpur og fullkominn, var hann
auðþektur ef maður heyrði hann tala, þó
hann ekki sæist. Enda va-r hann bassamaður
með afbrigðum.
Frá frumbýlingsárum Nýja-Islands og
Mikleyjar, minnast eldri menn enn,
bæði með aðdáun og söknuði, lítils
söngflo'kks, sem á þeim árum skemti með
söng á samkomum landnemanna.
Söngfólkið voru 6 prestssynir og ein
systir frá Grund í Eyjafirði.
Það var eins og sönggyðjan sjálf hefði
gefið þeim bræðrum sitt ákveðna hlutverk
hvorum fyrir sig.
Yngsti bróðirinn var afburða organleik-
ari og þar að auki tónfræðingur. Vilhjálm-
ur þessi ágæti bassamaður, að hann hefði
hlotið að verða .frægur, ef hann hefði gert
þá grein söngsins að lífsstarfi, og hin systkin-
in öll með góðar raddir og sönggáfur. — En
nú drýpur eyjan í þögn. Allar raddir þagn-
aðar. Þó er ekki svo um okkur vilt, að enn
“þráir söng vor sál — söngsins unaðs mál”.
Vilhjálmiur var fjölbreyttur hæfileika-
maður. Hann var þjóðhagasmiður. — Einn
þeirra fáu útvöldu, sem fá hagleiksgáfuna að
vöggugjöf. Því til sönnunar leyfi eg mér, að
segja stutta sögu, sem hann sjálfur sagði mér
frá æsku sinni:
I hans ungdæmi voru orgel fátíð upp til
sveita á íslandi. En einu sinni keypti ríkur
bóndasonur orgel í Eyjafirði. Vilhjálmur sá
það orgel, og eldheit löngur æslkumannsins
knúði, af söngáfunni, sem þá vaknaði í sálu
hans, þráði að eiga þetta guðdómlega hljóð-
færi, en gjaldið vantaði. Þá ákvað hann
ekki tvítugur að aldri, að smíða orgel sjálf-
ur. Og hann byrjaði á ver'kinu mieð þeirri
listfengi, áhuga og viljaþreki, sem einkendi
hann alla æfi. Margir voru örðugleikarnir,
að fá öll þau margbreyttu efni, sem heilt or-
gel þarf. En hann vann sigur, lauk við orgels
smíðina. Og hærri hefir hans gleði verið,
en þó að hann hefði keypt það, þegar orgel-
ið hans, smíðað af honum sjálfum, partur af
hans eigin sál, hljómaði með jafnfullkomn-
um tónum og og orgelið, sem nágranni hans
gaf offjár fyrir, á þeirrar tíðar madlikvarða.
Á orgel þetta kendi Magnús Einarsson,
hinn nafnkunni eyfirski organisti, Vilhjálmi
að spila á síðar, og spilaði hann í kirkju
heima. Einnig.lék hann á fiðlrt, og var
fenginn að spila fyrir dansi, á hinum stærri
skemtunum á Akureyri.
Á síðari árum' hneigðist hugur Vilhjálms
að starfhyggju og framkvæm/dum. Ekki tók
hann mikinn þátt í opinberum irtálum eyjar-
innar á yfirborðinu, þá var hann skrifari
skóla Mikleyjar í fleiri ár. En ékki duldist
það, að hann hafði skarpari sjón á almennum
málum, en þeir, sem þau 'hafa með höndum.
Hlutleysi hans þar stafaði eflaust af því, að
honum Ieiddist að deila við múginn — þar
sem heimskan heldur velli með meiri hluta.
Enda var verksvið hans svo vítt, að það
varðaði heilll eyjarinnar á sinn hátt m/eira, en
alt orðaglamur og fundarhöld um framfarir.
En ágætur stuðningsmaður var ‘hann allra
þeirra mála, sem frá heilbrigðu sjónarmiði
miðuðu til heilla.
Hefði einhver hugmynd í smíðum, sem
varðaði almenning, var gott fyrir hann að
leita álits Vilhjálms. Hann var manna fljót-
astur að sjá, hvað kom að gagni og hvað
ekki. Væri hugmyndin mjög röng, hafði
hann bæði einurð og hreinskilni til þess, að
kveða hana niður, og það með þeim krafti,
að hún skaut ekki upp höfðinu aftur. Væri
aftur á móti hugmyndin góð í eðli sínu, en
gölluðl gat Vilh. með fáum orðum, sett á
hana höfuðið — sem hinn vantaði og gef-
ið honum þær bendingar, sem leiddu málið til
sigurs, því að hann var ráðhollur maður.
Nálægt 6 vikum fyrir andlát sitt, kendi
Vilhjálirtur sjúkdóms þess, sém dró hann til
dauða. Var hann á fótuirt fyrsta hálfan
irtánuðinn án þess að þjást mfkið. Hélt hann
fyrst, að e'kkert alvarlegt væri í aðsigi. En
útlit hans bar þess vott, að hann gengi ekki
heill til slkógar. Fór hann þá til Winnipeg
að leita álits Iækna. „
Með sínu vana þreki, að horfast í augu
við örlög sín, án þejss að líta undan, krafðist
hann þess, að fá að vita vissu sína. Og svar-
ið var: “Krabbamein í lifrinni”. —J 1 þeirri
ferð ráðstafaði hann eigum sínum, og kom
svo heim. Sá, sem þetta skrifar, spi^rði
mann, sem viðstaddur var, hvernig Vilhjálm-
ur hefði litið út, þegar hann kom af bátnum.
Maðurinn svaraði: “Hann gékk rösklega upp
bryggjuna og var glaður í viðmóti.
Næsta dag kom bróðir hans til hans að
spyrja .tíðinda. Vilhjáimur mælti: “Þeir
dæmdu mig til dauða — það var afmeelis-
gjöfin mín. — Þann dag varð eg sextugur.
En það gleður mig, að eg bíð ekki dáð-
lausrar elli. Eg hefi reynt að horfast í augu
við lífið í þess ægilegus*u mynd, án þess að
hopa. Og eg óska að gera dauðanum sömu
skil — og ganga einn og óstuddur að þeim
dimmu dyrum, þó hefði eg gjarnan kosið að
lifa lengur hjá börnunum mínum. Eg þakka
forsjóninni, að eg get legið síðustu studirnar
hér heima hjá þeim, sem eg ann.”
Hann var hress í máli, þar til undir það
síðasta, að þjáningarnar vörnuðu honum
máls, og taíaði um alment mál með áhuga
við þá, sem komu til hans. Hann dó í sama
rúminu og konan hans — merk og ágæt kona
-— í örmuml barna sinn, sem öll stunduðu
hann méð einstakri ástúð.
Hann skilur þeim eftir ógleymanlegar
minningar og heiðarlegt nafn — dýrasta
fjársjóðinn á þessari jörðu.
Hann var jarðsunginn af séra Sigurði
ólafssyni að viðstöddu fjölmenni. Harðleg-
um karlmönnum, vönum mannraunum,
hrukku tár af augum yfir gröf hans.
Og nú hvílir hann aftur við hlið hennar,
— sem hann saknaði í 16 ár •— í litlum
kirkjugarði á bökkum Winnipegvatns.
Eg heyri 'hljómleika næturvindsins þjóta
í “spruce”-trjánum sígræinum, sumar og
vetur, — Það eru vögguljóð vonarinnar yfir
þeim, sem svo lengi voru aðskilin, — en eru
nú aftur saman.
7. marz, 1924.
Jónas Stefánsson, ,,
frá Kaldbak.
Vilhjálmur Sigurgeirsson.
(Mælt fram viT5 kistu hans.)
Þungt er mér í huga.
Þögn og haririur ..
varna mér anjáls
og viljann laina.
Iliorfinn -ertu vinur-
Hielkiukkur
hljómdimmar hringja
á haustnóttu.
Andvaka augu
að J)ér leita
í óráði ástar
um ai'heim víðan,
og trúa ei enn
að tjaldið er fallið,
sem hylur þig sýn
að hinsfa degi.
Mestur varstu maður
Mikieyinga.
Fremstur og fyrstur
á framans vegi.
Við megum ei við því
aí^ niis-sa n-einn
•en síst þig
3?að var sárast og þyngst!
Víkingur varstu
og viijinn stál. —
íslenzkur aðall
í augum dök-kur
iiogaði stundum
sem l'eiftur, hart —
eða ibiakaði hlýr
sem bjartur eldur-
Lék þér á enni
í ljós.únum
norræna tignin
nafnkunna:
A-l-drei að víkja,
aldrei að falla
nemla örlögum
alvalds fyrir.
Traustur varstu vinur
trúr og hollur.
Orð þín efaði
engirin m-aður.
Af sæimd þinni
aldrei sjónar mistir.
Orðheidni í öllu
var einkunn þín.
ör var Jundin.
Andin-n stoltur
skapið stórt
svo skjöldung hæfði
í hvívetna heill
en hvergi hálfur-
Ást Oig ótta
í einu vakti.
Hagleikans gyðja
himinborin
ást á þig lagði
í ungdæmi.
Lék hún svo dátt
við Ijúfling sinn
að fár mun þinn jafningi
fyr né síðar.
Þjóðhaginn snjalli
þér f höndum
léku líf-straumiar
listamannsins.
Yndi var að sjá
log undrun vöktu
verkin þfn mörgu
og vandasömu.
Af leiksviði lff-sins
eftir litla stund
'hverfum við öll
þegar kvölda tekur.
— En -eitt er víst
þó að aðrir komi, *
að -seint mun .\Iikley
sjá þinn jafningja-
J. S. frá Kaldbaki.
Ritstj. Akureyrar blaSanna, eru vlnsamlega
betinlr, at5 taka minnlng þessa forna ByflrtSIngs
upp í blöti sín.