Heimskringla - 09.04.1924, Blaðsíða 4

4. BLAÐSlÐA
HEIMSKRINGLA
WINNIPEG, 9. APRlL, 1924.
HEIMSKRINQLA
18M)
K«au tt • kr«4ia Bl»rlknl<«l
Elfeiduri
THE VHCiNG PIÆSS, LTD.
Ml og WS SARGBNT AVK., WÍXXIPEG,
TaMmli N-tSST
T«« blalulM er fS.Ot Érfauvurln ba»f>
ftat fyrir fraM. Allar barfaalr acadlat
r««auuuil blal
SIGFOS HALLDÓRS frá Höfnum
Ritstjóri.
HAVARÐUR ELlASSON,
Ráðsmaður.
Vt.láikitM fi) klaSatxa i
THR TIKIMf KMi. Ul, >M UK
WUl.kpNr. Umm, .
Muáahriái tll rMriJárau
EUITOIt UIKáUIUU, »mm INI
The ''Heim-slcringla" ls prlnted and pub-
lished by The Vlktng Press Ltd., 853-866
Sargent Ave„ Wlnntpeg, Hanltoba.
Telephone: N 6537
WINNIPEG, MAN., 9. APRlL 1924.
Hveitið og málfrelsið.
Þá fer nú að líða að því, að lokið sé
smöluninni í hveitisambandið. Stjórn bráða-
byrgðamefndarinnar kemur saman nú í
vikunni, sennilega á föstudaginn og telur t>á
saman, hve margar ékruT vilji koma inn í
sambandið, og ákvarðar svo hvert gjörlkgt
muni vérða, að hteypa hveitisölusamvinL'
félagi Manitobafylkis af stökkimum, og talta
höndum saman við samskonar félög vestur-
fylkjanna, Alberta og Saskatchewan, um að
takast á hendur sclu hveitisins er uppskorið
verður í sumar. T. J. Murrey, K. C. lög-
maður bráðabyrgðarnefndarinnar lét í ljósi
þá skoðun sína á sunnudaginn var, að eftir
ölhim sólarmerkjum að dæma, þá væri eng-
inn efi á, að samvinnufélagið kæmist á lagg-
irnar. Það gleður oss einlæglega ef sú spá
rætist. Það mun koma það sama upp á ten-
ingnum hér og í Danmörku, að fyr en sam-
vinna kemst á milli bænda, verður þeim ó-
mögulegt að Iáta svo til sín taka í velferðar-
málum þjóðarinnar, sem skyldi. Sundraðir
*Vístrast iþeir og -verðer fjárbrélhngum að
Tjúfrijog léttgleyptri bráð. Framtíð vestur-
fylkjanna hér verður aðallega að byggjast
á bolmagni bændanna.
Það er mikið verk og vonandi þakklátt,
sem bráðabyrgðarnefndin og sérstaklega Mr.
Burnell hefir af hendi leyst á þessum
gangnadögum hveitiframleiðendasmölunar-
innar. Því fast mun hafa blásið á móti
úr ýmsum áttum, og mikið róið að því und-
ir niðri, að gera samvinnuhugmyndina tor-
tryggilega, óalandi og óferjandi í augum
bænda. Við því mátti og búast, að þeir sem
séð^hafa hingað til um hvéítisölu bænda,
fyrir þá í orði kveðnu, en fyrir sjálfa sig í
raun og veru, og auðgast á henni svo miljón-
um dala skifti, myndu ekki orustulaust gefa
þá varphænu gulleggjanna úr höndum sér.
Vér höfum altaf búist við undirróðri, jafn-
vel og opinberum mótmælum úr þeirri átt,
harðri og hlífðarlausri orustu.
Um bardagaferðirnar er ekki að tala, í
þeim hóp. Þar er barist m|eð öllum vopnum
er fyrir hendí verða, birkilufkum hótana.
sem blaðstáli mælskunnar. En þó brá oss
verulega í brún, er vér sáum á fylkisþinginu
þann brand dreginn úr sliðrum.er vér aldrei
minnumst að hafa séð blika á lofti áður, þó
vér óneitanlega vitum dæmi til að honum
hafi v“rið b’"Ugðið áður og nú, í löndum þar
sem þingræðið er annaðhvort ekkert eða þá
meira í orði en á borði.
Það skeði síðastliðinn fimtudag hér í
fylkisþinginu, að einn af þingmönnum, Mr.
Haig, réðist heiftarlega á Lee, prófessor við
landbúnaðarháskólann hér í fylkinu, fyrir að
hafa gerst svo djarfur, að láta þá skoðun
sína í Ijósi opinberlega, við Mr. Burnell, for-
menn bráðabyrgðarnefndar hveitisambands-
ins, að engin áhætta væri fyrir bændur að
ganga inn í samvinnufélagið. Hann kvað
próf. Lee vera embættismann við fylkis-
stofnun, Iaun sín fengi hann úr vasa fylkis-
búa, og þessvegna mætti hann ekki láta álit
sitt í ljósi á nokkru þvj, er til stjórnmála
heyrði! _
Vér verðum að iáta það, að vér finnum
engan botn í þessum Mímisbrunni stjórnmála-
vizkunnar. Annar þingmaður, sem andmælir
Mr. Haig, bendir á, að prófessor Lee sé sér-
fræðingur í þessum sökum. Er það af því,
að miálefnið liggur í skýrara liósi fyrir hon-
um, en flestum öðrum mönnum, að hann má
ekkert um bað segja? Eiga allir þeir. er mest
og bezt hafa kynt sér hin ýmsu velferðarmál
ma.nnkvnsíns, að leiða bau hiá sér opinber-
le*»a, til þess að óvaldir stjórnmálaþyrlar
geti leikið sér að því árum saman, að hvirfla
upp sem mestu moldryki, er hylja hliðið að
þeim vegunt, er fara ber? fjöfum vér skeið-*
að framfarabrautina of geyst, í þessi 5—
6000 ár, er vér höfum sögur af oss sjálf-
um ? Er þetta sannfæring mannsins er réðist
á próf. Lee fyrir þetta glæpsamlega at-
ferli? Eða er það draugur ófrelsis og and-
Iegrar kúgunar, er þjakað hefir mannkyninu
harðast í baráttu þess fram að ljósinu, sem
hér, á tuttugustu öldinni, í þingræðislandi, í
frelsislandinu sérstaka, parti af “God’s own
country”, stingur upp selshausnum? Vér er-
um því miður smeikir við, að þeirri spurn-
ingu verði e'kki svarað neitandi.
Það síkeði fyrir meir en 1000 árum síðan,
á Fróðá á Islandi, ásamt öðrum undrum, að
kvöld eitt kom selshaus mikill og óheimleg-
ur upp úr gólfinu. Heimakona og húskarl
gengu til hvert, af öðru með þvottahnall mik-
inn og Iömdu í höfuð selnum, en hann gekk
upp við hvert högg unz hann var kominn upp
úr gólfinu upp fyrir hreifa. Húskarl féll þá
í óvit og sló ótta á alla, en þá hljóp til sveinn-
inn Kjartan, sonur húsfreyju, og laust með
járnsleggju í höfuð selnum, og hvert af öðru,
en við það gekk selurinn niður, sem hann
raéki hæl í moldina, og hvarf loíks með ölhi.
Nú er þessi afturhaldsdraugur úr niða-
myrkrum miðaldanna rekur hausinn upp úr
gólfinu í fylkisþingi Manitoba, erhætt við, að
vér míegnum ékki að reka hann niður, fremur
en húskarlinn forðum. Vér getum því miður
aðeins bent á hann þeim mönnum er mál vort
skilja. Ep leyfi höfumi vér til þess að vona,
ef þessi óheimlega skepna rekur upp höfuðið
aftur, að jafnan verði til staðar einhver hér-
lendur Kjartan, að reka hann niður með jám-
sleggjunni, áður en hann má nokkru tjón
valda. Því áreiðanlega ér það rotnunarmeriri
á þjóðlífinu, ef það kæmi fyrir, að harð- j
snúnir flokksdýrkendur og fjárplógsmenn, er |
hafa viija á að vasast í opinbemm málum til
eigin hagsmuna, eða sérstaks flokks, og vilja
til þess hafa einkarétt á að kalla sig stjórn-
málamenn, — án þess að hafa til hlítar vit á
nokkru nema að slkrafa, — fengju mýlt tii
fullrar þagnar, beztu menn þjóðarinnar, ein-
ungis fyrir þá sök, að þeim þýkir tímanum
betur til annars varið, en að standa í sífellu á
stiómmálaræðupöllum framan í alþjóð. Megi
ekki hver embættismaður, sem vera skal,
opinberlega gangast við og halda fram skoð-
unum sínum í ræðu og riti, á þeim málum,
er hann hefir bezt vit á, þá má alveg eins
vel táka af honum kosningarétt og önnur
mannréttindi yfirleitt.
Stjórnmálasmölum nágranna okkar, hef-
ir oft verið bmgðið um að geyja beztu menn
þeirrar miklu þjóðar út af afrétti stjóim-
málanna. Að hvaða miklu leyti það á tsér
stað, skulum vér láta ósagt að sinni. En
hér var'áreiðanlega verið að gera tilraun til
þess að hundelta mann frá skoðunum sín-
um* Það er óhugsandi, að slíkt gæti komið
fyrir meðal nprræna ættbálksins, Engilsaxa \
og Norðurlandabúa í Evrópu. Vér vonum,
að norrænn drengskapur hafi fluzt hingað yf~
ir í svo ríkum mæli, að þessi ófögnuður reki
ekki upp höfuðið aftur, eða verði þá að
minsta kosti tafarlaust laminn niður aftur.
Takist það ekki, þá kemur ékki einungis
steypiregn, eins og Hannibal sagði forðum,
heldur réglulegt syndaflóð úr þeim ský- j
hnoðra, er birtist í fylkisþinginu, um leið og j
Fróðárselurinn rak hausinn upp úr gólfinu
þar, á fimtudaginn var.
kirkjunnar, er það tekið franh að “þetta
er kirkja Iaus við séékreddur sérstakra trú-
arflokka, er samanstendur af Congregation-
alistum, Onítörumi, Biskupskir’kjumönnum og
öðmm kristnum mönnum”. Önnur grund-
vallaratriði stefnuskrárinnar em þessi:
“Sáttmáli vor og fullgild trúarjátning sé
þessi: 1 bróðurkærleika og í andi Jesú Krists
sameinust vér til þess að dýrka Guð og þjóna
meðbræðmní vorum”.
“Til þess að gerast meðlimlur, er ekki
nauðsynfegt, að játast undir nokkum sér-
trúarflókk eða kreddu. Heldur ekki ber að
álíta, að þeir er meðlimir gerast, hafi sagt
skilið við þá trú, er þeir höfðu áður, eða
gengið af henni.
Kirkjan játast.ekki að tilheyra neinum
einstökum sértrúarfloikki, en er heimilt að
létta undir með ýmsum þeirra, fyrir tilstilli
einstakra meðlima. Því til hægðalauka
hafa meðlimir rétt til þess, er þeir fyfla út
fjársöfnunarseðla sína, að geta þess, hvern
trúarflokk þeir vilji styðja”.
Kirkjusambönd.
Eins og allir vita, er engin ríkiskirkja
í Bandaríkjunum. Hvergi á guðs grænni
jörð mun heldur vera annar eins aragrúi af
“kirkjum”, þ. e. a. s. trúarflokkum, sem að
vísu- telja sig langflestir til ýmsra
flokka mótmælenda, en sem hafa hlaðið
skíðgörðum smávægilegra ytri athafna í
kring um sig, svo hvorugir megi annan sjá
eða heyra. Togar þar hver í sitt reipi, og
verkja aðeins sjálfa sig, og viija því varla,
eða geta ekki unnið í sameiningu, svo að
vemlegu gagni komi, að ýmsum sameigin-
legum áhugamálum t. d. eins og því, að
stemma stigu fyrir ofríki katólsku kirkj-
unnar og öllu því afturhaldsmyrkri er henni
héfir jafnan fylgt. Þó hafa margir beztu
menn þessawa trúarflokka, sérstaklega á síð-
ari ámm, séð hvar skórinn krepti að þeim í
þessum efnum, og unnið að því, að skapa
eina heild úr ringulreiðinni, þannig, að hver
maður innan þeirrár heildar væri frjáls sinna
skoðana, og þyldi öðrum starfsbræðum sín-
um sama frjálsræði.
Ein slík samsteypa hefir nýlega farið
fram í borginn Pasadena í Kalifomíu, er
Nábúakirkjan svo kallaða (the Neigbor-
hood Church), og Onítara kirkjan (the Uni-
tarian Church) gengu saman í einn söfnuð,
er fék’k nafnið “hin frjálsa sambandskirkja
í Pasadena” (The Union Liberal Church of
Pasadena). I boðsbréfinu um stefnuskrá
Emile Walter s .
Landi vor, málarinn Emile Walters, sem
nafn'kunnur er orðinn í Bandaríkjunum fyr-
ir list sína, eins og sóra Rögnvaldur Péturs-
son gat um, í sfðasta hefti “Tímarits Þjóð-
radknisfélagsins”, 'hefir dvalið nokkra und-
anfama daga hér í bænum. Á laugardaginn
var var löndum hér gefinn kostur á að
kynnast honum hjá Baroni og í gærkvöldi
var honum haldið heiðurssamsæti af Islend-
ingum á Marlborough. Þessi ungi lslending-
ur hefir mjeð list sinn vakið eftirtekt manna
hér í Norður-Amerfku, á þjóð simni og fóstur-
tandi. Fyrsta myndin er vakti athygli list-
fænna manna á honum, var “Roosevelt
Haunts”, er nú hefir verið keypt af Banda-
ríkjastjórninni. Chicago listskólinn veitti
honum Goocknan-verðlaunin 1920 og 1921,
hvert árið eftir annað, og hann er yngsti lista-
máðurinn, er nokkumtíma 'hefir fengið að
sýna myndir sínar á Þjóðlistasafni Banda-
ríkjanna.
Svo lítið ber á sjálfsvirðingu vor Islend-
inga nú á dögum, að vér hvað eftir annað
rekumst á menn meðal vor, er svo lítið
hafa gefið gætur að þjóðarsál vorri, að þeir
telja henni bezt týnt, eða að minsta kosti
enga raðkt leggjandi við hana í framandi
löndum. Margir af þessum mönnum gorta
þó af ættemi sfnu íslenzku, og lejtast við að
rékja það upp til fornkonunga. Þeir eru
allir á 'kafi í fornöldinni, en gefa engar
gaetur að nýja tímanum. Auðveldi stórríkj-
anna vex þeim svo í augum, að þeir verða
flumúsa, er þeir hugsa um mannfæð ís-
lenzku þjóðarinnar, og sjá ékkert annað en
boða og blindsker framundan á sigling henn-
ar til vegs og gengis. Þeir hafa svo rækilega
byrgt fyrir sjálfum sér ínnáýnina til andlega
gróðursins meðal nútíð^r Islendinga, að þeir
hafa talið sjálfum sér trú um — og bisa við
að boða þá trú öðrum — að öll vor frægð,
öll ?ú vitund, er aðrar þjóðir hafa um) oss, sé
bygð á fomsögunum, Snorra og Eddunum. . .
Því ber sízt að neita, að miðaldirnar
léku oss hart, svor hart, að 'það er engin
furða þó afbrigða gáfumenn eins og t. d. dr.
Helgi Pétursson hafi fengið þá trú á oss, að
vér séum útvalin þjóð til andlegra afreks-
verka. Því ékki sat við það eitt, að við
kæmum tungu vorri og þjóðerni klakklaust
út úr miðaldarmyrkrinu, hungrinu og áþján-
inni, sem oss er til efs að aðrar þjóðir
hefðu haft mátt til, heldur ikváðum vér,
sunguih og sömdum ritsmíðar, á þeim hörm-
unga öldum, sem að ýmsu leyti standa fult
eins framarlega og að minsta kosti jafnhliða
bókmentum stærri þjóða á þeim tímum.
Síðan endurreisn tungu og þjóðernis
hófst fyrir alvöru með Fjölhismönnum, um
1830, hefir á meðal vor framkomið meira
af ódauðlegúm bókmentum en hjá nokkurri
annari þjóð að tiltölu. Og nú á þessum síð-
ustu og verstu tímum, er kallaðir eru, eni
sannarlega engin dauðamörk á þjóð vorri
í þessum efnum. Vilhjálmur Stefánsson hef-
ir farið mieð orðstír vom^ieimsendanna á
milli, jafnt fyrir rit sín, víkingshug og karl-
mensku, og hér í álfu eru þessi ungi list-
malari og skáldkonan Mrs. Salverson, á
góðum vegi með að gera garðinn frægan
með list sinni, meðal enskumælandi manna.
Ef vér Iítum heim yfir hafið blasir við
sama.,_sýn. Einar Jónsson frá Galtafelli, er
af flestum mestu listadórmirum heimsins tal-
inn mestur núlifandi myndhöggvara, ásamt
starfsbróður sínum, serbneska smala-
drengnum er var, Ivan Mestcövic. Hinir
ungu listmálarar vorir hafa getið sér góð-
ann orðstír á Norðurlöndum, og sögu- og
leikritaskáld vor Gestur Pálsson, Einar H.
Kvaran, Jóhann Sigurjónsson, Gunnar
Gunnarsson, og Guðmundur Kamban hafa
verið þýddir á flest menningarmál Norð-
urálfunnar. Einar H. Kvaran og Gunnar
Gunnarsson hafa verið tilnefndir
lil Nobelverðlaunanna, og þó J.'h-
ann Sig ir ór.sson fé' i í vaiinn í
blóma lífsins, ekik fertugur mað-
ur, var þegar búið að skipa hon-
um á bekk með helztu leikrita-
skáldum nútímans. Haraldur
Sigurðsson frá Kaldaðameii,
hrepti dýrmætustu verðlaunin, er
mesta menningarland heimsins í
hljómlistinni, Þýzkaland, átti yfir
að ráða, árið sem hann kepti um
þaur' og Páll Isólfsson fé'kk þau
ummæli að launum frá kennara
sínum, próf. Straube, frægasta
orgelkennara, sem nú er uppi, að
hann væri einn af allra gáfuðustu
lærisveinum, er hann hefði haft.
Finnur Jónsson er heimsfrægur
maður í sinni grein, meðal fræði-
manna, og frændur vorir, Norð-
menn hyggja svo gott til vísinda-
starfs Sigurðar Nordal, að þeir
biðja hann um að mega stofna sér-
stakt embaötti við háskóla sinn
handa honum. Þá er og dr. Helgi
Pétursson, af ótal mörgum
mestu andans mönnum, er hann
stendur í bréfasambandi við, álit-
inn óvanalega frumlegur gáfumað
ur.
Vér höfum aðeins stiklað hérá
stærstu og víðkunnustu nöfnunum.
(Hér eru engir þeir ritsnillingar nú-
lifandi og nýlátnir táldir með, sem
vegna afstöðu móðurmáls síns
hafa ek'ki getað náð heimsfrægð,
þó þeir að öðru leyti hafi haft öll
skilyrði til þess að bera. Þeir
eru þó ék'kert fáir. Þeir eru ótrú-
Iega margir, þegar tekið er hæfi-
legt tillit til mannfæðar Islend-
inga. En þó aðeins væru teknir
til greina þeir menn, er vér höf-
um hér nefnt, myndi þá auðvelt
að grípa niður, nokkursstaðar á
bygðu bóli um víða veröld, og
finna sveit eða hérað, er hefði
innan við 100,000 íbúa, og hefði
öðru eins mannvali á að skipa í
fylkingarbrjóst ? Nei. —
Meðan heimalandið hefir öðr-
um eins mönnum á að skipa, er-
um vér ósmei'kir um framtíð þess,
að öllu sjálfráðu. Og jafnlitla
kunnlei'ka og vér höfum á höguirp
Vestur-Islendinga, þá verður o^s
það æ ljósara, með hverjum degi,
sem líður, að hér út um allar
bygðir lifir fjöldi manna að til-
tölu, er sannar það álit vort, að
kynstofninn íslenzíki er ófúinn og
frióhnappabær, sem hann var
fyrir þúsund árum síðan, er vér
fyrst stigum fótum á þetta land.
Það er þess vegna áreiðanlega
engin ástæða fyrir menn rýra kyn-
flokk sinn fyrir augum sér. Vit-
undin um gott ætterni og réttmætt
stolt og gleði yfir því, er hverjum
góðum manni dáða- og dreng-
skaparauki. Húú varpar ljósi yfir
farinn veg forfeðranna, og veginn
framundan; yfir tafsamar villigöt-
ur og torfærur fortíðarinnar,
sem endurtaka sig á ófömum
framtíðarvegi, og á að vera mönn-
um hjálp til þess að komast klakk-
laust yfir þær þar.
Dodd’* nýmap illur eni bezta
nýmameðalið. I^ekn* og sist
bakverk, hjartabilun_ þvmfteppu.
o* önnur veikindi, *em »t*f» fr»
nvrunum. — Dodd’s Kidney PiHe
kosta 50c a*k jan e'Öa 6 öakjur fyr.
•r $2.50, og fást hjá öllura lyfsöl-
una eSa frá The Dodd’s MedkW
Co.. Ltd., Toronto. OnL
r i
“Bragð er að, þá barn-
ið finirir”
er fyrirsögn á einu ritsmíðjnu í
síðasta "Lögbergi” (27. maí). Oft
hefir manni fundist anda æði kalt
til heimaþjói^irtnnar í l»ví hlaði
að undanfömu; þó mun hér blása
kaldast, því meiri svívirðing minn-
ist eg varia að hafá séð á prenti, þó
er það enn ógeðslegra, sem greinar-
skömmi þessi er í þeim anda og
um land iog þjóð heima, og væri
það nú líka virðingarvert, ef gert
væri af þekkingu og sanngirni, en
það er hvorugu því að heilsa f því
ritsntíði. Höfundur segir meðal
annars, að fólk deyji úr hor og
hiingri heima, og gefur í skyn, að
sfjórnin ]>ar láti sér það í léttu
rúmi liggja; vitanlega er þetta
staðlaus lýgi. “T/igberg” og höf-
undurinn mega fara í gegnum all-
ar dánarskýrslur fsiands, síðan það
fékk löggefandi bing og sjórn, og
mun hvergi finnast eitt einasta til-
felli um hungurmorð bar, og miun
l»að meira en flestar stóru og ríku
þjóðirnar geta boðið hjá sér. Ann-
ars, er hungurdauði svo sorglegur,
livar scm er, að það hlýtur að vera
hrygðarefni fyrir okkur Vestur-fs-
lendinga, að eiga í okkar fámenna
hópi, raannhrak ítvo mtkið, að geta
dregið dár að og skymipast með önn
ur eins hörmungartilfelli, og þá/
ekki síður, að við skulum gefa út
blað, sem svo djúpt er sokkið nið-
ur í foræðj b 1 ygðunarieysisins, að
tjá slíkum ófögnuði rúm í dálkum
sínum.
Viðvíkjandi slettum höf. til ís-
lenzku stjórnarinnar, fyrir styrk
þarpn, er hún veibir skiáldum og
listamönnum sínum, langar mig til'
að fara fáum orðum.
í>að er ekki í fyrsta sinni, að sá
draugur hefir rekið upp höfuðið
hér vestra, hjá síbullandi smásál-
um, að íslenzka þjóðin værl að
vinna sér til óbóta með |þeim styrk—
veitingum, þó sannleikurinn sé sá,
að þær eru einmitt fegursti vott-
urinn um hugsjóna og menningarlff
þjóðarinnar- Gætu stóru þjóðirn-
ar lært þar mildu og góða lexíu
af litla íslandi. Ffi'ill þeirra myndi
fegri vera, og þjóðlífs-akrar blóm-
legri, ef allar triljónfrnar, sem þær
kasta út fyrir stríð og morðtól.
væri varið til eflingar skáldskaps
og listum, að maður minnist nú
ekki á afleiðiiigamar, þegar þeir
gripir eru notaðir. Strit og erfiði
margra kynslóða gereyðiiagt á fá-
um dögum, eða jafnvel kiukkutfm-
uml sjálf jörðin sundurtætt, og hver
tætla Jauiguð í blóði h'r'auistustu
sonanna, augasteinunum sjálfum,
úr framtíðarvonum þjóðanna.
Mörgu Iskáildinu og jlistamanns-
efninu, hefir hlætt út í þeim sorg-
arieikjum, og göfugra og menning-
arlegra hefði verið, að rétta þeim
styrkjandi hjálparhönd á þeirri
brauf, seirj Guð 'sjálfur henti þeim
á, með listagáfunni, sem var þeim
meðfædd, «n gera þá að þrælum
morðtólanna og fórn. Eins mætti
benda á þær stóru peningafúlgur,
'serp með ýmsum lagaflækjum og
svikum er komið í hendur mis'kunn
arlausra fjárbrallsmanna, til að
gera þá ríkari en ríka, og er sá-
auður ætíð notaður til eins og hins
sama: að auka á kúgun og þræl-
dóm alþýðunnar, skyldi honum
vera ver varið til aukningar list-
um og skáldskap. —yNci! ísland á
stóran heiðura skilið fyrir stefnu
sína í þeim málum, og á eg ekki
heitari ósk tii handa ættlandi okk-
ar, en að það í framtíðinni fái
varið þær bugsjónir sínar, frá að
verða auðvaldsstefnunm að bráð,
ineð öilum þeim glæpum, svikum
og drottnunargimd, sem henni
fylgja. íslendingar ættu líka að
kunna svo sögu sína, að Þeir féllu
aldrei fyrir þeirri freistingu, að
taka hókstafinn fram yfir andann,
peningana fram yfir hugsjónirnar.
Það er skáldskapur og hókmentiir,
sem hafa hafið fsland í hftð sæti, .
ispm það skipar á moðal þjóðanna,
en hvorki auður né völd, og má
því svo heita, að fslenzka þjóðin
eigi skáldum sínum lífstilveru sína
að þakka.
Hefðu tornskáldin ekki skilið
okkur eftir Eddumar og ísl-sög-
urnar, þá vséri trúanlegt, oð lítill
þjóðarhragur he.fðj verið á okkur
nú, og varla ihefðum við talað ís-
lenzkt mál, heldur cinhvofn graut
úr iatínu og dönsku, sem enginn-
hefði botnað neitt í, og að þjóðin
glataði ekki þessum dýrmæta arfi,
var mest að þakka skáldunum, sem
lifðu með hverri kynslóðinni, .og
héldu þjóðinni á floti, mieð tilstyrk
fniTskál'lanna, i gegnum allar
>
t